Nikolay Krilenko
| Nikolay Vasiliyeviç Krilenko | |
|---|---|
 | |
| Kızıl Ordu Komutanı ve RSFSC Savaş Komiseri | |
| Kişisel bilgiler | |
| Doğum | 14 Mayıs 1885 Smolensk, Rus Çarlığı |
| Ölüm | 29 Temmuz 1938 (53 yaşında) Moskova, Sovyetler Birliği |
| Milliyeti | Rus |
| Partisi | Sovyetler Birliği Komünist Partisi |
Nikolay Vasiliyeviç Krilenko- (14 Mayıs 1885 Smolensk - 29 Temmuz 1938 Moskova) - Sovyet devlet adamı. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra kurulan ilk Sovyet hükûmetinde Savaş İşleri Halk Komiseri. 1927-1934 yılları arasında SBKP Merkez Komitesi aday üyesi.
Biyografi
Nikolay Krilenko, Vasili Abramoviç Krilenkov ile Olga Aleksandrovna'nın oğlu olarak 1885 yılında Smolensk'te doğdu. 1903 yılında Lublin Spor Okulu'ndan mezun oldu. Aynı yıl Petersburg Üniversitesi Tarih ve Filoloji Bölümü'ne girdi. 1900'lü yılların başlarında pek çok öğrenci toplantısı ve mitinglere katıldı. Aralık 1904'te Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Bolşevik kanadına katıldı.
1905 yılında pek çok siyasi mitinge aktif olarak katılan Krilenko, İşçi Vekilleri Sovyetinin kurulmasının önerildiği toplantıya başkanlık etti. Şubat 1906'da yapılan Birinci Duma seçimlerinde Bolşevikleri seçimleri boykot etmeye çağırdı. Bu tarihlerden itibaren Rusya Sosyal Demokrat İşçi Partisi'nin Moskova Komitesi'nde propaganda lideri olarak görev aldı. Kısa süreliğine Belçika ve Fransa'ya gitti. 5 Haziran 1907'de St.Petersburg'da Creighton fabrikasında bir askeri örgüte üye olmak suçlarından tutuklandı. Askeri mahkemede yargılandı ancak Eylül ayında beraat etti. Birkaç kez daha tutuklandıktan sonra aktif siyasetten çekildi. Yazılarında sendikalist bir politikaya yöneldiği görüldü.
1909 yılında dışarıdan sınavlara girerek üniversite diploması aldı. Polonya'da Lublin ve Sosnoviçe'deki özel okullarda tarih ve filoloji öğretmeni olarak çalıştı. 1911'de Bolşevik gazetesi Zvezda'da daha sonra da Pravda'da çalıştı. 1911 baharında Krakov'da bulunan Lenin'in yanına gitti ve bu tarihten itibaren Lenin'in aile dostu oldu. İlerleyen dönemde Duma üyesi Bolşevikler için yasal bir danışmanlık görevi üstlendi.
1912-13 yıllarınnda Ryazan'da 69. alayda zorunlu askerlik yaptı. Aralık 1913'te siyasi faaliyetlerinden dolayı tekrar tutuklandı ve 2 yıl St.Petersburg'a gelmesi yasaklandı. Bu süreçte Harkov Hukuk Fakültesi'nden mezun oldu. 1914'te yurt dışına gitti. 1915 yılında Bern'de parti konferansına katıldı. Haziran 1915'te eşi Elena Rozmiroviç ile birlikte Moskova'ya geçse de hemen tutuklandı. Bir süre tutuklu kaldıktan sonra I.Dünya Savaşı dolayısıyla orduya gönderilerek Finlandiya'da iletişim subayı olarak görevlendirildi.
Devrim ve Sovyet İktidarı
1917 Şubat Devrimi'nden sonra Pravda Gazetesi'nde askerlere yönelik ajitasyon faaliyetlerine başladı. 3 Mayıs'ta Petrograd Sovyetine katılarak savaşa son verilmesi çağrısında bulundu. Temmuz 1917'de Mogilev'de tutuklandı ve Kiev'e gönderilerek ihanet suçlamasıyla yargılandı. Ancak Ağustos'ta Kornilov darbesinin Bolşeviklerce önlenmesinden sonra Eylül 1917'de serbest bırakıldı. Ekim Devrimi hazırlıklarına katıldı.
8 Kasım'da kurulan ilk Sovyet hükûmetinde Vladimir Antonov-Ovseyenko ve Pavel Dibenko ile birlikte Askeri ve Deniz İşleri Halk Komiserliği'nde görev üstlendi. 9 Kasım'da Lenin'in önerisiyle Avusturya ve Almanya ile barış görüşmelerine başladı. Şubat-Mart 1918'de Petrograd Devrimci Savunma Komitesi üyesi olarak görev yaptı.
Mayıs 1918'den 1922 yılına kadar Tüm Rusya Merkez Yürütme Komitesi'ne bağlı Devrim Mahkemeleri'nin başkanlığını yaptı.
Adalet Bakanı
Nikolay Krilenko 1931 yılında Rusya Federatif Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Başsavcısı oldu. Bu dönemde Sovyet adalet sisteminin en önemli uygulayıcısı kabul edildi. Ancak 1932'de Başsavcılıktan istifa etti ve yerine Andrey Vişhinski getirildi. 1933 yılında Lenin Ödülü'ne layık görüldü. 1927'den 1934'e kadar Komünist Parti Merkez Kontrol Komisyonu üyesi olarak görev yaptı. 1930'lu yıllarda adli görevlerinin yanında satranç, dama ve dağcılık konularıyla çok ilgilendiği için görevini suistimal ettiği konusunda eleştirilere maruz kaldı.
Krilenko mahkemelerin işleyişi ve adalet konusunda pek çok Bolşevik lider ile ayrılığa düştü. Özellikle tasfiye hareketlerinde aşırıya kaçtığı fark edildi. Aralık 1934'te Komünist Parti Leningrad Sekreteri Sergey Kirov'un suikaste kurban gitmesinin ardından başlayan Büyük Temizlik Harekâtı sırasında bir süre partideki nüfuzu azaldı. Ancak 20 Temmuz 1936'da Adalet Bakanlığı'na getirildi. Ocak 1938'de Yüksek Sovyet oturumunda Stalinist Mir Cafer Bağırov'un sportif faaliyetlerle çok ilgilendiği için Adalet Komiserliği görevine layık olmadığı konusunda eleştirilerine maruz kaldı. Molotov tarafından desteklenen bu görüşler üzerine Ocak 1938'de görevinden azledildi ve tutuklandı. Dava sürecinde Sovyet hükûmetine karşı faaliyetlerde bulunmak gibi pek çok suçu kabul etti. 29 Temmuz 1938'de yapılan son sorgulamada suçlu bulunarak idam cezası verildi ve cezası hemen infaz edildi.
