İçeriğe atla

Nikiforos Uranos

Nikiforos Uranos
DoğumBilinmiyor
Ölümyaklaşık 1010
BağlılığıBizans İmparatorluğu
RütbesiDomestikos tōn scholōn, Antakya valisi (doux), Doğu sınırları naibi
Çatışma/savaşlarıSperkhios Muharebesi

Nikiforos Uranos (YunancaGrekçeΝικηφόρος Οὐρανός; fl. y. 980 – y. 1010), Latin dillerinde Nicephorus Uranus, İmparator II. Basileios (976-1025 arası hükümdar) hükümdarlığı döneminde yüksek rütbeli general ve bürokrat. İmparatorun en yakınlarından biriydi, Avrupa'da Bulgarlara karşı savaşta faaldi, Sperkhios Muharebesi'nde ve 11. yüzyılın ilk on yılında Basileios'un gölge naibi olduğu dönemde Suriye'de Araplara karşı büyük bir zaferler elde etmiştir. İyi eğitimli birisi olarak, askerî talimat (Taktika) ve birçoğu günümüze ulaşmış şiirler ve Hagiografiler yazmıştır.

Biyografi

Bizans İmparatoru II. Basileios (976-1025 arası hükümdar). Nikiforos Uranos, onun en yakınlarından biri ve en güvendiği çalışma arkadaşıydı.

Uranos'un kökeni, ilk yılları ve ailesi hakkında çok az şey bilinmektedir. Vakainameler (kronik) onu aristokrak bir aileden gelmeyen birisi olarak göstermektedir. Prōtospatharios ve asēkrētis Basileios Uranos, muhtemelen daha yaşlı bir akrabasıydı, Nikiforos'un mektuplarından Mihail isminde bir kardeşi olduğu bilinmektedir.[1] Nikiforos Uranos, dönek asi general Bardas Skleros'un dönüşü için Bizans ile Bağdat Emiri arasındaki yapılan müzakereler sırasında, ilk defa 980lerin başında tarih sahnesine çıkmıştır. 980 yılında ilk Bizans elçisinden sonra, İbni Şaram başkanlığında bir Arap elçi heyeti Konstantinopolis'i 982 yılında ziyaret etti ve Uranos, elçinin raporunda yüksek saray görevini epi tou kanikleiou (kanikleion muhafızı, imparatorluk hokkalığı) elinde tutan genç Basileios'un sırdaşı olarak zikredildi.[2][3] İbni Şaram ayrıca raporunda Uranos'un imparatora bu kadar yakın olmasının on yıllar hükûmet işlerini yöneten boyunca hadım parakoimomenos Basileios Lekapenos'un düşmanlığını çektiğini yazar.[4] Müzakereler sırasında, Uranos Araplar ile imparator arasında aracı olarak görev yapmıştır ve Skleros'u teslim almak için Bağdat'a giden Bizans delegasyonunun başı (parakoimomenos) olarak seçilmiştir.[2]

Bağdat'ta iken diğer yandan, Uranos ya zehirlemeyi denemek ya da Skleros ile gizli anlaşmakla suçlanmış ve tutuklanmıştır. Ona karşı yapılan suçlamaların arkasında çok büyük ihtimal onu devre dışı bırakmak isteyen Basileios Lekapenos vardı.[2] Bardas Skleros 986 sonlarında serbest bırakılana kadar Bağdat'ta hapis tutuldu ve sonra Konstantinopolis'e 987 yılında geri döndü. O dönem Basileios Lekapenos güçten düşmüş ve ölmüştü, Uranos tekrar imparatorluk gözdesi olmayı devam ettirdi.[2] Kendisine magistros unvanı verildi ayrıca onun mevkisinin etkinliği Aziz Aynorozlu Atanasius'un kendi Manastırı Büyük Lavra'ya onu ilk mürit muhafızı (epitropos) olarak atamasından da anlaşılmaktadır.[2][3]

Sperkhios'ta Uranos'un kuvvetleri karşısında Bulgarlar firar ediyorlar, İoannis Skilicis Vakainamesi (kronik).

Selanik askeri valisi (doux) Gregory Taronites'un 996 yılında Bulgarlara karşı yapılan Selanik Muharebesinde ölümünü takiben, II. Basileios Uranos'u Batı'nın Domestikos tōn scholōn'u olarak atadı, bu görev fiiliyatta Batı kara ordularının baş komutanı anlamına geliyordu.[2][5] Başarılarını takiben, Bulgarlar Yunanistan'ın içlerine kadar nüfuz ediyorlar, hatta Korint ve Mora Yarımadası'na akınlar düzenleyip, yağmalıyorlardı.[6] 997 yılında Uranos, Selanik'te bir ordu toplayıp, karşılarına çıkmak için güneye doğru üzerlerine yürüdü. Bunu duyan Bulgar Çarı Samuil kuzeye döndü. İki ordu Orta Yunanistan'da Sperkhios nehri kenarında karşı karşıya geldi. Önceki günler yağan ağır yağmur nedeniyle nehir taşmış ve balçıktan geçilemez hale gelmişti. Böylece her iki ordu nehrin iki tarafında karşılıklı kamp yaptılar. Bulgarlar, Bizanslıların nehri geçemeyeceklerinden emin olduklarından nöbetçi koymayı ihmal ettiler.[7] Uranos, yukarı akıntıda nehrin geçit verdiği bir yer buldu ve gece boyunca ordusunu nehrin diğer tarafına geçirdi ve Bulgar kampına saldırdı.[8] Bulgarlar habersiz yakalandılar, çoğunluğu ya öldürüldü ya da esir edildi ve sonuçta onlar için büyük bir yenilgi oldu. Hatta Çar Samuil ve oğlu yaralandılar, ölülerin arasında saklanarak kaçmayı başardılar.[8][9]

Uranos, bölgede takip eden yıllarda sefer düzenlemeye devam etti, bu operasyonları hakkında ana kaynak Vakanüvis İoannis Skilicis herhangi bir bilgi vermemektedir.[10] Aralık 999 tarihinde, Uranos Suriye'de Antakya valisi (doux) olarak atandı, bu görev Bizans bölgesel askeri komutanlıkların en önemlilerinden biriydi. Önceki doux, Damian Dalassenos'un 998 yılında Fatımi Devleti karşı yapılan Epemiye Muharebesi'nde ölümünü takiben, Basileios'un kendisi bir önceki yıl bölgeye sefer düzenlemişti, bu seferde Batı'da Bulgarlara karşı yaptığı gibi Doğu sınırlarında da istikrar sağlamayı umut ediyordu.[9][11] 1000 yılının baharında, Uranos Basileios'a Tao-Klarceti Gürcü Prensliğini topraklarına katmayı amaçlayan seferinde eşlik etti ve 1001-1002 yıllarında elde edilen yeni mülkleri Gurgen İberya saldırılarına karşı savundu.[9][11]

1001 yılında Fatımi Devleti ile 10 yıllık bir ateş kes sağladıktan sonra, güvenilen Uranos doğu sınırında bulunan bölgelerde Basileios'un temsilcisi oldu ve tam yetkili kişi olarak silahlandırıldı, "doğunun efendisi" (Grekçeὁ κρατῶν τῆς Ἀνατολῆς) olarak kendini tanıtan mühürler bastı.[9][12] Noumeritai ve Ataphitai isimli iki Bedevi kabilesinin isyanını bastırdı. 1005-1007 yıllarında Arap asi El-Asfar'a karşı operasyonlara katıldı, asi Arap 1007 yılında nihai olarak mağlup edildi.[9][11] Bu tarihten sonra Uranos hakkında hiçbir şey bilinmemektedir, Antakya'ya doux olarak 1011 yılına kadar ardılı olarak kimsenin atanmaması, o yıla kadar bu görevi yürüttüğünü düşündürtmektedir.[9]

Çalışmaları

Uranos'un Taktika'sı

Çalışma aşağıdaki parçalara bölünmüş 178 bölümden oluşur:[13]

  • 1-55 bölümler: İmparator VI. Leon'un (886-912 arası hükümdar) Taktikasının yorumlanması.
  • 56-62 bölümler: İmparator II. Nikiforos'un (963-969 arası hükümdar) Praecepta Militaria'nın yorumlanması.
  • 66-74 bölümler: 1. yüzyıl yazarı Onasander'den türetilmiştir
  • 75-175 ve 176-178 bölümler: benzer şekilde antik çağ yazarlarından türetilmiştir.

Uranos'un kendi eklemeleri, 63. bölüm düşman topraklarına yapılacak akınları anlatır. 64. bölümde düşman yakındayken kamp bozma ve üzerine yürüme problemi yanında düşmanın elinde tuttuğu geçitten zorunlu geçişi tartışır. (Daha erken yazarların çizdiği şekilde) 65. bölüm tek başına kuşatma aletlerini anlatır.[14]

65. bölüm özellikle kuşatma boyunca psikolojik ve diplomatik faktörlerin önemini belirtir. Örneğin, Müslüman düşmanın tahıl, peynir ya da besi hayvanına önereceği yüksek fiyatla aklı çelinebilecek Hristiyan tebaaya bile önlemler almanın önemini belirtir.

Diğer çalışmaları

Uranos aynı zamanda dindar birisiydi, dünya işlerinden kopmadan keşiş tarzı bir hayat yaşamaya çalışıyordu. Yukarıda belirtildiği üzere Aynoroz'da Büyük Lavra Manastırına muhafız atanmıştır, anlaşılan gençliğinde Aziz Aynorozlu Atanasius ile arkadaştır. Azizin ölümünde ağıt formunda şiir yazmıştır.[15]

Biline iki tane Hagiografi yazmıştır:

  • Metaphrasis harikulade dağın Simeon'unun hayatı
  • Aziz Teodor Tiro'nun coşkusu.[2]

Kaynakça

Özel
  1. ^ Magdalino 2003, s. 89.
  2. ^ a b c d e f g McGeer 1991, s. 130.
  3. ^ a b Kajdan 1991, s. 1544.
  4. ^ Magdalino 2003, s. 71.
  5. ^ Magdalino 2003, s. 87; Holmes 2005, s. 409.
  6. ^ Holmes 2005, ss. 163-165.
  7. ^ Holmes 2005, s. 166.
  8. ^ a b Holmes 2005, s. 167.
  9. ^ a b c d e f McGeer 1991, s. 131.
  10. ^ Holmes 2005, ss. 200, 349.
  11. ^ a b c Holmes 2005, s. 349.
  12. ^ Magdalino 2003, s. 88; Holmes 2005, ss. 350-351.
  13. ^ McGeer 1991, ss. 131-132.
  14. ^ McGeer 1991, ss. 132-133.
  15. ^ Høgel 2002, ss. 64-65.
Genel

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">I. İoannis</span>

I. İoannis Çimiskes, Bizans imparatoru. 969-976 yılları arasında hüküm süren Çimiskes Balkanlar ve Suriye'yi egemenliği altına alarak imparatorlukta düzeni sağlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Basileios</span> Makedonyalı Hanedanından Bizans imparatoru

II. Basileios 960'tan 15 Aralık 1025'e kadar Bizans imparatoru unvanını taşımıştır. I. Basileios ile başlayan Makedonyalı hanedanından olup, II. Romanos ile Theofano'nun oğludur. 960'tan 963'e kadar babası II. Romanos ile; 963'ten 969'a kadar II. Nikiforos ile ve 969'dan 976'ya kadar I. İoannis ile kardeşi olan VIII. Konstantinos ile birlikte daha çok sembolik olarak ortak imparatorluk unvanı taşımıştır. 976'dan 15 Aralık, 1025'e kadar imparatorluk gücünü tam olarak yüklenmiş; ancak kardeşi VIII. Konstantinos sembolik ortak imparatorluğunu korumuştur.

<span class="mw-page-title-main">Samuil (çar)</span> Bulgar çarı

Samuil, 997 yılı ile 6 Ekim 1014 tarihi arasında tahtta kalan Birinci Bulgar Devleti çarı.

<span class="mw-page-title-main">Bizans kültüründe politik nedenlerle sakat bırakma</span> Cezalandırma Yöntemi

Sakat bırakma, Bizans İmparatorluğu'ndaki suçlular için yaygın bir cezalandırma yöntemiydi, ancak imparatorluğun siyasi yaşamında da bir rol oynadı. Sakatlama cezalarının, aynı zamanda ikincil yararları da vardır. Rakibi kör etme sadece hareketliliğini sınırladığı gibi, aynı zamanda İmparatorluğun kontrol etmenin en önemli parçası olan bir savaşta orduya kumanda etmeyi imkânsız hale getirir. Hadım etmekte potansiyel rakipleri devre dışı bırakmak için kullanılan bir başka yöntemdir. Bizans İmparatorluğunda, bir erkeğin hadım edilmesi artık onun bir erkek olmadığı, yarı ölü, "yarı ölü bir hayat" anlamına gelirdi. Hadım etmek aynı zamanda, İmparator ya da tac için hakkı olan İmparator çocuklarını tehdit edecek bir varis doğumuna da engel olurdu. Diğer sakat bırakma çeşitleri, burnun kesilmesi (rinotomi) veya uzuvların kesilmesiydi.

Bardas Fokas, hüküm süren Makedon Hanedanı'na yanında ya da karşı üç isyanın bariz bölümlerinde yer almış Bizans İmparatorluğu'nun öne çıkan generali.

Josef Bringas, Bizans İmparatorluğu'nda VII. Konstantinos ve II. Romanos dönemlerinde önemli hadım yönetici, daha sonra etkili hükümdar naibi. II. Nikiforos'un 963 yılında imparatorluk tacına yükselişi karşısında başarısız bir muhalefet göstermiş, bir manastıra sürgüne gönderilmiş ve 965 yılında orada ölmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Bardas Skleros</span>

Bardas Skleros, 976–979 yılları arası İmparator II. Basileios'a karşı yapılmış geniş çaplı Anadolu isyanına önderlik etmiş Bizans generali.

<span class="mw-page-title-main">Bizans isyan ve iç savaşları listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Doğu Roma ya da Bizans İmparatorluğu (330-1453) tarihi boyunca gerçekleşmiş iç savaş ya da diğer iç huzursuzlukların listesidir. Tanım, Bizans İmparatorluğu sınırları içerisinde en az bir muhalefet liderinin iktidara karşı gerçekleştirdiği herhangi bir ihtilaftır. Harici ihtilaflar için, Bizans savaşları listesine bakınız.

<span class="mw-page-title-main">Bizans askerî talimatları</span>

Bu makale, "Askerlik sanatı üzerine" Bizans İmparatorluğu'nda üretilmiş çok miktarda makalelerin en önemlilerini listeler ve kısaca haklarında bilgi verir.

Praecepta Militaria, 965 yılında Bizans İmparatoru Nikiforos Fokas tarafından ya da onun adına yazılmış bir Bizans askerî talimatına verilen Latince geleneksel addır. Yunanca adı Grekçe: Στρατηγικὴ ἔκθεσις καὶ σύνταξις Νικηφόρου δεσπότου.

<span class="mw-page-title-main">Mezopotamya (thema)</span> Bizans idari bölümü (Thema)

Mezopotamya günümüzde doğu Türkiye'de yer alan Bizans İmparatorluğu theması. Mezopotamya bölgesi ya da daha eski Roma ve erken Bizans Mezopotamya eyaleti ile karıştırılmamalıdır.Thema, Arsanias Nehri ile Çemişgezek arasında yer alır.

Konstantinos Diogenis Balkanlar'da aktif olan, 11. yüzyılın başlarında önde gelen bir Bizans generalidir. Bizans İmparatoru II. Basileios'un hükümdarlığında Bizans İmparatorluğu'nun Bulgaristan'ı fethinin son safhasında seçkin bir şekilde hizmet etmiş ve 1029 yılında İmparator III. Romanos'a karşı bir komploya katılmasın sonucu tutuklanana dek Balkanlarda Yüksek Komutanlık görevini üstlenmiştir. Hapishanede ve bir manastıra girmeye zorlandığında, başka bir komplo hakkında yapılan bir soruşturma sırasında 1032'de intihar etti. İmparator Romen Diyojen'in babasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Sperkhios Muharebesi</span>

Sperkhios Muharebesi 997 yılında orta Yunanistan'da Lamya şehri yakınında Sperkhios Nehri kıyılarında gerçekleşmiştir. Bir önceki yıl Yunanistan'ın güneyine ilerlemiş Çar Samuil komutasındaki Bulgar ordusu ile general Nikiforos Uranos komutasındaki Bizans ordusu arasındaki bir muharebedir. Bizans zaferi neredeyse Bulgar ordusunun tamamını yok etmiş, güney Balkanlar ve Yunanistan'daki akınları sona erdirmiştir. Muharebenin ana kaynağı dönemin Bizans imparatoru II. Basileios'un hayatını anlatan tarihçi İoannis Skilicis'in Tarihin Özeti adlı kitaptır.

<span class="mw-page-title-main">Epemiye Muharebesi</span> Arap-Bizans savaşlarında Fâtımîler zaferi

Epemiye Muharebesi Bizans İmparatorluğu ile Fâtımîler arasında 19 Temmuz 998'de gerçekleşen çatışmadır. Muharebe, kuzey Suriye'nin kontrolü üzerindeki iki güç ile Halep'in Hamdani emirliği arasındaki bir dizi askeri çatışmanın bir parçasıydı. Bizans bölge komutanı Damian Dalassenos, Jaysh ibn Samsama komutasındaki Fâtımî destek ordusunun Şam'dan gelmesine kadar Halep'i kuşatıyordu. Sonraki muharebede Bizanslılar başlangıçta galip geldi, ancak yalnız bir Kürt atlı, Bizans ordusunu paniğe sürükleyerek Dalassenos'u öldürmeyi başardı. Kaçan Bizanslılar daha sonra Fâtımî birlikleri tarafından büyük can kaybıyla takip edildi. Bu yenilgi, Bizans imparatoru II. Basileios'u bir sonraki yıl bölgede kişisel olarak sefer yapmaya zorladı ve 1001'de iki devlet arasında on yıllık bir ateşkes imzalandı.

Damian Dalassenos Bizanslı aristokrat ve Dalassenos soylu ailesinin bilinen ilk üyesidir. 996-998'de Antakya askeri valisi (doux) olarak yaptığı hizmetle tanınır. 19 Temmuz 998'de Epemiye Muharebesi'nde öldürülene kadar Fâtımîlere bir miktar başarıyla savaşmıştı.

Nikephoros Xiphias, İmparator II. Basil döneminde bir Bizans askeri komutanıydı. Bizans'ın Bulgaristan'ı fethinde seçkin bir rol oynadı ve 1014'teki Kleidion Savaşı'nda Bizans'ın kesin zaferinde etkili oldu. 1022'de II. Basil'e karşı başarısız bir isyan başlattı ve rezil edildi, saçları kazındı ve sürgüne gönderildi. En son 1028'de sürgünden geri çağrıldığından ve bir manastırda bir köşeye çekildiğinden bahsedilir.

<span class="mw-page-title-main">Mihail Burces</span> Bizanslı general

Mihail Burces 10. yüzyılın en önde gelen Bizans generallerinden biriydi. Antakya'yı 969'da Araplardan geri almasıyla dikkat çekti, ancak İmparator II. Nikiforos'un gözünden düştü. Buna kızan Burces, birkaç hafta sonra Nikiforos'a suikast düzenleyen komplocular ile güçlerini birleştirdi. Burces, İmparator II. Basileios ile isyancı Bardas Skleros arasındaki iç savaşta önemli bir rolde yeniden ortaya çıktı ve bağlılığını önce imparatordan isyana çevirdiyse de sonra tekrar geri döndü. Yine de, Basileios tarafından Antakya doux'u olarak yeniden atandı, Fâtımîler karşı verdiği savaşta başarısız olduğu için görevden alındığı 995 yılına kadar bu makamda kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Selanik Muharebesi (995)</span> yaklaşık 995 yılında Selanik yakınlarında gerçekleşmiş muharebe

Selanik Muharebesi 995 veya daha önce, Yunanistan'ın Selanik şehri yakınlarında meydana gelmiştir. Savaş, 10. yüzyılın sonları ve 11. yüzyılın başlarındaki uzun Bizans-Bulgar savaşının bir parçasıydı. Hükümdarları Çar Samuil komutasındaki Bulgarlar, Selanik'teki Bizans garnizonunu pusuya düşürüp yok etmeyi başardılar, komutanları Gregori Taronites öldürüldü ve oğlu Ashot Taronites ele geçirdi.

<span class="mw-page-title-main">Svyatoslav'ın Bulgaristan'ı istilası</span>

Svyatoslav'ın Bulgaristan'ı istilası, Doğu Balkanlar'da 967/968'de başlayan ve 971'de biten bir çatışmaya atıfta bulunur ve Kiev Rusları, Bulgaristan ve Bizans İmparatorluğu'nu ilgilendirir. Bizanslılar, Rus hükümdarı Sviatoslav'ı Bulgaristan'a saldırmaya teşvik ederek, Bulgar güçlerinin yenilgisine ve ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunun sonraki iki yıl boyunca Ruslar tarafından işgal edilmesine yol açtı. Müttefikler daha sonra birbirlerine döndü ve ardından gelen askeri çatışma Bizans zaferiyle sonuçlandı. Ruslar çekildi ve doğu Bulgaristan Bizans İmparatorluğu'na dahil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Belasitsa Muharebesi</span> Bizans-Bulgar savaşlarının parçası

Belasitsa Muharebesi 29 Temmuz 1014'te Bizans İmparatorluğu ile Birinci Bulgar İmparatorluğu arasında gerçekleşti. Bu, Bizans İmparatoru II. Basileios ile Bulgar İmparatoru Samuil arasında 10. yüzyılın sonlarında ve 11. yüzyılın başlarında yaklaşık yarım yüzyıl süren mücadelenin sonucuydu. Sonuç, kesin bir Bizans zaferiydi.