Nikiforos Grigoras

Nikiforos Grigoras, (Latince: Nicephorus Gregoras, (Yunanca: Νικηφόρος Γρηγορᾶς), (d. yaklaşık 1295 - ö. 1360), Bizans astronom, tarihçi, eğitim ve din konularında polemik adamı, Heraclea Pontica'da doğmuştur.

Erken yaşlarında, Konstantinopolis'e yerleşti. Orada kazandığı ün ile II. Andronikos'un dikkatini çekti ve chartophylax (arşivlerin muhafızı) olarak atandı.

Yaklaşık 1325'te Gregoras, II. Andronikos'a Paskalya tarihinin hesaplanmasının değiştirilmesini önerdi. Konu Papa II. Ioannes Paulos'a gönderilen bir mektupta gündeme getirilse de sonuç elde edilemedi.^[1]

Gregoras, gelecekteki güneş ve ay tutulmalarını hesaplamaya çalışır ve gelecek tutulmaları tahmin etmeye başlar. Fakat bu güneş ve ay tutulmalarının tarihlerini tahmin etmek III. Andronikos tarafından yasaklanmıştır. Çünkü bu tutulmalarda kralın öleceği rivayet edildiğinden siyasi karışıklık çıkabileceğine inanılıyordu.^[1]

Bu reform yaklaşık iki yüz yıl sonra Papa XIII. Gregorius zamânında hemen hemen aynı çizgide devreye alınmıştır. Günümüzde kullanılan Gregoryen takvim ile bu sorun düzeltilmiş olsa da takvim, adını Nikephoras Gregoras'tan değil Papa XIII. Gregorius'tan almıştır.

1328 yılında Andronikos, torunu III. Andronikos tarafından tahtan indirilince, Grigoras aynı kaderi paylaşıp görevlerini bıraktı. Calabria'nın ünlü keşişi Barlaam ile polemiğe girdi, söz savaşından galip çıktı. Bu ona geniş bir şöhret ve çok miktarda öğrenci kazandırdı.

Grigoras, yaşlı Andronikos'a sonuna kadar sadık kaldı. Onun ölümünden sonra, torununun ihsanını kazanıp, Yunan ve Latin kiliselerinin birleştirilmesi ile ilgili 1333 yılında Papa XXII. İoannes'in elçileri ile yürütülen ancak başarısız olan görüşmelerin başına atandı. En son İsihazm tartışmalarının parçası oldu ve doktrinin en büyük destekçisi Gregori Palamas'ın şiddetli bir muhalifi oldu. 1351 yılında, sinod Palamas'ın doktrinini tanıdıktan sonra, Grigoras karara razı olmayı reddetti, bunun üzerine iki yıl bir manastıra hapsedildi. Hayatının sonu hakkında bir bilgi yoktur.

Nikephoros Gregoras'ın Historai Romae'si yani günümüz Türkçesiyle “Roma Tarihi” olarak çevrilen eseri 37 kitaptan oluşmaktadır. 1204'teki Dördüncü Haçlı Seferi ve sonunda Konstantinopolis'in Latinler tarafından ele geçirilmesiyle başlayan eser 1359 yılına kadar uzanmaktadır. Birinci kısım olan ilk 11 kitap 1204-1341 yıllarını kapsamaktadır. İlk 7 kitap, Akropolites ve Pachymeres'ten alınan 1204-1320 yıllarını kapsar. Bundan sonra metin, Pachymeres'in tarihinin ayrıntılı bir devamı haline gelir. Muhtemelen Konstantinopolis'e geldiği 1315 yılından itibaren daha detaylı ve kendi gözlemlerine dayanan veriler sunmaya başlar.^[2]

1350 yılından sonraki dönemi anlatan 30. ve 35. kitaplar arası bölümü tamamen dini tartışmalar üzerine ayırmıştır.^[2] Dolayısıyla bu konu üzerine yaptığı tartışmalar taraflı bir hal alır ki bu da bu bölümün tarihsel malzeme olarak değerini düşürmektedir.

1307 yılına kadar olan olaylar için Pachymeres'in yardımcı kaynağıdır, 1307-1321 arası dönem için ise tek kaynaktır. 1321'den sonraki dönem için ise Kantakuzenos'un eserinin tamamlayıcısıdır.

•  Bu madde artık kamu malı olan bir yayından alınan metni içeriyor: Chisholm, Hugh, (Ed.) (1911). "madde adı gerekli". Encyclopædia Britannica (11. bas.). Cambridge University Press. 

• The Greatest Byzantine Astronomer Nicephoros Gregoras and Serbs^[]
• Greek Opera Omnia by Migne Patrologia Graeca with analytical indexes18 Mart 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.