Litvanya, resmî adıyla Litvanya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'daki Baltık bölgesinde yer alan bir ülkedir. Baltık Devletlerinden biri olup Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alır. Kuzeyde Letonya, doğu ve güneyde Belarus, güneyde Polonya ve güneybatıda Rusya ile sınırı vardır. Batıda ise İsveç ile deniz sınırı bulunur. Litvanya, 65.300 km²'lik bir alanı kaplar ve 2,86 milyon nüfusa sahiptir. Ülkenin başkenti, aynı zamanda en büyük şehri de olan Vilnius'tur. Diğer büyük şehirler sırasıyla Kaunas, Klaipėda, Šiauliai ve Panevėžys'dir. Litvanlar, etnolinguistik olarak Balt halklarının bir parçasıdır ve Hint-Avrupa dil ailesinin Baltik kolunda hayatta kalan birkaç dilden biri olan Litvanca dilini konuşurlar.
Litvanya Bağımsızlık Savaşları veya diğer adıyla Özgürlük Mücadeleleri Birinci Dünya Savaşı'ndan sonra Litvanya'nın bağımsızlığı için yaptığı üç savaşı tanımlar. Bu savaşlar Bolşevik kuvvetlerine, Bermontiyalılara ve Polonya'ya karşı verilmiştir. Savaşlar, bağımsız Litvanya'nın uluslararası tanınmasını ve sivil kurumların oluşumunu geciktirmiştir.
Eimuntas Nekrošius, Litvanyalı tiyatro yönetmeni.
Almanya'nın Litvanya'ya verdiği ültimatom; 20 Mart 1939'da Nazi Almanyası Dışişleri Bakanı Joachim von Ribbentrop tarafından Litvanya Dışişleri Bakanı Juozas Urbšys'e sunulan sözlü ültimatom. Ribbentrop, Litvanya'nın -Memel Bölgesi olarak da bilinen- Klaipėda Bölgesi'nden vazgeçmesini talep ederek, aksi takdirde Wehrmacht'ın Litvanya'yı istila edeceğini bildiriyordu. Bu topraklar, I. Dünya Savaşı sonrasında Almanya'dan kopartılmıştı. Litvanya ve Almanya arasında yıllardır sürmekte olan gerginlik ve bölgede Nazi yanlısı propagandanın artması, böyle bir talebin gerçekleşeceğinin önceden habercisi gibiydi. Ültimatom, Nazilerin Çekoslovakya'nın İşgalinden sadece beş gün sonra deklare edilmişti. Bölgedeki statükonun korunmasını garanti altına alan 1924 tarihli Klaipėda Sözleşmesi'nin altına imza koyan dört ülkenin hiçbirinden Litvanya'ya destek gelmedi. İngiltere ve Fransa, konuyla ilgili yatıştırma politikaları izlemeyi tercih ederken, İtalya ve Japonya ise, açık şekilde Almanya'yı destekliyorlardı. 22 Mart tarihinde, Litvanya ültimatom koşullarını kabul etmek zorunda kaldı. Memel Bölgesi, Almanya'nın II. Dünya Savaşı öncesi elde ettiği son araziydi. Litvanya için büyük bir ekonomik ve moral çöküşe yol açan bu olay, Avrupa'nın savaş öncesi tansiyonunu iyice yükselten olaylardan biriydi.
Litvanya-Sovyet Savaşı veya Litvanya-Bolşevik Savaşı Litvanca: Karas su bolševikais), I. Dünya Savaşı'nın ardından yeni bağımsızlığını ilan eden Litvanya ile Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti arasındaki savaştır. Bu savaş 1918-1919 arasındaki batıya doğru gerçekleşen geniş kapsamlı Sovyet saldırısının bir parçasıydı. Saldırı, Almanya birliklerinin bulunduğu Ukrayna, Belarus, Litvanya, Letonya, Estonya, Polonya topraklarında Sovyet cumhuriyetleri kurma ve Alman Devrimi'ni başarıya ulaştırmaktı. Aralık 1918'in sonunda Kızıl Ordu birlikleri Litvanya sınırlarına ulaştı ve büyük bir çatışma olmadan Ocak 1919'un sonuna kadar Litvanya topraklarında hakimiyet sürdü. Sovyet hakimiyeti altında Litvanya-Belarus Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti kuruldu. Şubat ayında geçici başkenti Kaunas'ı ele geçirmek isteyen Sovyet güçlerinin ilerlemesi, Litvanya ve Almanya birlikleri tarafından durduruldu. Nisan 1919'dan itibaren, Litvanya savaşı Polonya-Sovyet Savaşı ile paralel bir şekilde gitti. Polonya'nın Litvanya, özellikle Vilnius Bölgesi üzerinde toprak iddiaları vardı ve bu gerilimler Polonya-Litvanya Savaşı'na sıçradı. Tarihçi Norman Davies durumu şu şekilnde anlatır; "Almanya ordusu Litvanya milliyetçilerini destekliyordu, Sovyetler Litvanya komünistlerini destekliyordu, Polonya Ordusu ise hepsiyle savaşıyordu." Mayıs ayının ortalarında, Silvestras Žukauskas tarafından yönetilen Litvanya ordusu, kuzeydoğu Litvanya'daki Sovyetlere karşı bir saldırı başlattı. Haziran ortasına kadar, Litvanyalılar Letonya sınırına ulaştı ve Sovyet güçlerini, Sovyetlerin Ağustos 1919'un sonuna kadar tuttuğu Zarasai yakınlarındaki göl ve tepeler arasında sıkıştırdı. Daugava Nehri ile ayrılan Sovyet ve Litvanyalı güçler, Ocak 1920'de Daugavpils Savaşı'na kadar cephelerini korudular. Eylül 1919 gibi erken bir tarihte Sovyetler bir barış anlaşması müzakere etmeyi teklif etti, ancak görüşmeler Mayıs 1920'de başlayabildi. Sovyet-Litvanya Barış Antlaşması 12 Temmuz 1920'de imzalandı. Sovyet Rusya bağımsız Litvanya'yı tamamen tanıdı.
Aleksandras Stulginskis Litvanya'nın 1920-1926 yılları arasında görev yapan ikinci Cumhurbaşkanı. Stulginskis, selefi Cumhurbaşkanı 1926'da Antanas Smetona tarafından yönetilen ve Stulginskis'in halefi Kazys Grinius'u göreve getiren bir askerî darbeye kadar Litvanya Cumhurbaşkanı olarak görev yaptı.
Jonas Basanavičius, Litvanyalı bağımsızlık aktivisti politikacı, doktor, yazar. Litvanya'nın bağımsızlığı için çok sayıda çalışma yürüttü. Litvanya Bağımsızlık Yasası imzacıları oturumunun başkanı idi.
Litvanya'nın Nazi Almanyası tarafından işgali, 22 Haziran 1941'de Nazilerin Sovyetler Birliği'ni işgalinden, 28 Ocak 1945'te Memel Savaşı'nın sonuna kadar sürdü. İlk başta Almanlar, Alman gelişinden önce Litvanya'yı işgal eden baskıcı Sovyet rejiminden kurtarıcılar olarak karşılandı. Bağımsızlığı yeniden kurma veya bir miktar özerklik kazanma umuduyla Litvanyalılar Geçici Hükümetlerini örgütlediler. Bir süre sonra ise Litvanyalıların Almanlara karşı tutumları pasif direnişe dönüştü.
Pranas Dovydaitis Litvanyalı politikacı, öğretmen, yazar ve profesör. 1918'de Litvanya Bağımsızlık Yasası'nın yirmi imzacısından biriydi. Litvanya Başbakanı olarak görev yaptı.
Vilnius Üniversitesi, Baltık ülkelerindeki en eski üniversitesi. Bu anlamda Prag, Kraków'da Pécs, Budapeşte, Bratislava ve Königsberg'in üniversitelerinden önce kurulmuştur. 16. yüzyılda "dünyanın en doğusunda kurulan üniversite" sıfatındaydı. Bugün Litvanya'nın en kapsamlı üniversitesidir.
Kaunas pogromu, 25-29 Haziran 1941 - Barbarossa Operasyonu ve Litvanya'nın Nazi işgalinin ilk günlerinde Litvanya, Kaunas'ta yaşayan Yahudilerin katliamıydı. En meşhur olay, 27 Haziran'da birkaç düzine Yahudi'nin işkence gördüğü ve idam edildiği Lietūkis garajında meydana geldi. Haziran ayından sonra Kaunas Kalesi'nin çeşitli kalelerinde, özellikle Yedinci ve Dokuzuncu Kale'de sistematik infazlar gerçekleştirildi.
Litvanya'da lezbiyen, gey, biseksüel ve transgender (LGBT) bireyler, LGBT olmayan vatandaşların karşılaşmadığı yasal ve toplumsal zorluklara uğrayabilir. Litvanya'da hemcins cinsel ilişkileri hem erkekler hem de kadınlar için yasaldır, ancak hemcins çiftlere hemcins evliliği ya da sivil birliktelik gibi kurumlar mevcut değildir; bu açıdan hemcins çiftlerinde karşı cins çiftlerinin sahip olduğu bazı haklar yoktur. Eşcinselliğin 1993 yılında suç olmaktan çıkarılmasına rağmen, bu zamandan beri LGBT hakları ancak sınırlı olarak genişletilmiştir. Ayrımcılıktan korunma, Avrupa Birliği üyeliğinin bir koşulu olarak kanunlaştırıldı ve 2010'da ülkenin ilk onur yürüyüşü başkent Vilnius'ta yer aldı.
Bronislovas "Bronius" Paukštys, Litvanya'daki Holokost'tan yaklaşık 120 Yahudi çocuk ve 25 Yahudi yetişkini kurtarmış Litvanyalı bir Katolik rahipti. 1977'de kurtardığı Yahudiler sebebiyle Uluslararası Dürüstler ödülü aldı.
Litvanya Yahudileri veya Litvaklar, bugünkü Litvanya, Belarus, Letonya, Kuzeydoğu Suwałki ve Polonya'nın Białystok bölgesi ile Rusya ve Ukrayna'nın bazı sınır bölgeleri arasında bölünmüş eski Litvanya Büyük Dükalığı topraklarında yaşayan Yahudilerdir. Terim bazen, etnik kökenleri ne olursa olsun, "Litvanyalı" bir yaşam ve öğrenme tarzını izleyen tüm Ortodoks Yahudileri kapsamak için kullanılır. Litvanyalı Yahudilerin yaşadığı bölgeye Yidiş'te (טעיטע) Lite, dolayısıyla İbranice Lita'im (לִיטָאִים) denir.
1926 Litvanya Darbesi, Litvanya'da demokratik olarak seçilmiş hükûmetin yerine Antanas Smetona liderliğindeki muhafazakar ve otoriter bir hükûmetle sonuçlanan askeri bir darbedir. Darbe, 17 Aralık 1926'da gerçekleşti ve büyük ölçüde ordu tarafından düzenlendi; Smetona'nın rolü günümüzde tartışma konusu olmaya devam etmektedir. Darbe, dönemin en muhafazakar partisi olan Litvanya Milliyetçi Birliğini iktidara getirdi. LMB, 1926'dan önce oldukça yeni ve önemsiz bir milliyetçi partiydi. 1926'da üye sayısı yaklaşık 2000 kişiydi ve parlamento seçimlerinde sadece üç sandalye kazanmıştı. Zamanında Seimas'ın en büyük partisi olan Litvanya Hristiyan Demokrat Partisi orduyla işbirliği yaptı ve darbeye anayasal meşruiyet sağladı, ancak yeni hükûmette önemli bir görevi kabul etmedi ve Mayıs 1927'de çekildi. Ordu, iktidarı sivil hükûmete devrettikten sonra, siyasi hayatta doğrudan bir rol oynamayı bıraktı.
Japonya-Litvanya ilişkileri, Japonya ve Litvanya arasındaki ikili dış ilişkilerdir. Japonya'nın Vilnius'ta bir elçiliği var. Litvanya'nın Tokyo'da bir elçiliği var. Japonya, Litvanya dahil Baltık ülkelerinin Sovyet işgalini tanıyan birkaç ülkeden biriydi.
Çin-Litvayna ilişkileri, Çin Halk Cumhuriyeti ile Litvanya Cumhuriyeti devletleri arasındaki ikili ilişkileri kapsar. İki ülke arasındaki diplomatik ilişkiler 14 Eylül 1991 tarihinde kuruldu. Çin'in Vilnius'ta bir maslahatgüzarı var; Litvanya ise Pekin'deki büyükelçiliğini 2021 yılı Aralık ayında kapattı. Bunun dışında Litvanya'nın Hong Kong'da oturan ve Hong Kong ile Makao özel idari bölgelerindeki temsilcisi olarak çalışan bir fahri konsolosu var.
Perloja, Litvanya'nın Varėna Bölgesi'nde bulunan bir köydür. Varėna'dan 19 km batıda, Merkys Nehri kıyısında ve Vilnius-Druskininkai yolu üzerinde yer almaktadır. 2001 nüfus sayımında774 nüfusu vardı. Köy, I.Dünya Savaşı'nın ardından kurulan ve 1923'e kadar var olan bağımsız bir mikro ulus olan sözde Perloja Cumhuriyeti ile tanınır.
Vytautas Sakalauskas, Litvanyalı siyasetçi. 1990'da Litvanya'nın bağımsızlığından önce Litvanya Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nin son başbakanı.
Litvanya'nın geçici başkenti, savaş arası dönemde Litvanya'daki Kaunas şehrinin unvanıydı. Litvanya'nın ilan edilmiş başkenti olan Vilnius'un 1920'den 1939'a kadar Polonya'nın bir parçası olması nedeniyle o dönemde Litvanya'nın başkenti olan Kaunas, bu unvanla anılmıştır. Günümüzde geçici başkent terimi, gerçekte güncelliğini yitirmesine rağmen Litvanya'nın ikinci büyük şehri olan Kaunas için hala sıklıkla kullanılan bir terimdir.
