İçeriğe atla

Nijerya tarihi

Nijerya tarihi, MÖ. 1500 civarında başlayan Nok kültürü gibi erken uygarlıklar aracılığıyla en az MÖ 13.000'e dayanan en eski sakinlerine kadar izlenebilir. Nri Krallığı,[1] Benin İmparatorluğu,[2] ve Oyo İmparatorluğu gibi çok sayıda eski Afrika uygarlığı bugün Nijerya olarak bilinen bölgeye yerleştiler.[3] İslam, Nijerya'ya 11. yüzyılda (MS 1068) Bornu İmparatorluğu ve Hausa Eyaletleri (MS 1385) aracılığıyla ulaştı.[4][5][6][7] Hristiyanlık ise 15. yüzyılda Portekiz'den gelen rahipler Augustinian ve Capuchin aracılığıyla Nijerya'ya geldi.[] Songhai İmparatorluğu da bölgenin bir bölümünü işgal etti.[8] 15. yüzyıldan itibaren Avrupalı köle tüccarları günümüz Nijerya bölgesinde başlayan Atlantik köle ticaretinin bir parçası olarak köleleştirilmiş Afrikalıları satın almak için bölgeye geldiler. Avrupalı köle tüccarları tarafından kullanılan ilk Nijerya limanı bir kıyı limanı olan Badagry idi.[9][10] Yerel tüccarlar onlara köle sağlayarak bölgedeki etnik gruplar arasındaki çatışmaları tırmandırdılar ve Sahra-ötesi yol üzerinden eski ticaret kalıplarını bozdular.[11]

Lagos, 1851'de İngiliz kuvvetleri tarafından işgal edildi ve 1865 yılında İngiltere tarafından resmen ilhak edildi [12] Nijerya 1901'de İngiliz himayesine girdi. İngiliz egemenliği dönemi bağımsızlık hareketinin başlayarak ülkeye bağımsızlık verilmesine yol açtığı 1960 yılına kadar sürdü.[13] Nijerya ilk olarak 1963'te bir cumhuriyet oldu ancak 1966'da kanlı bir darbeden sonra askeri yönetime girdi. Ayrılıkçı bir hareket daha sonra 1967'de Biafra Cumhuriyeti'ni kurarak üç yıllık Nijerya İç Savaşı'na yol açtı.[14] Nijerya 1979'da yeni bir anayasa yazıldıktan sonra yeniden cumhuriyet oldu. Ancak ordu 1983'te yeniden iktidarı ele geçirdiği ve on yıl hüküm sürdüğü için cumhuriyet kısa ömürlü oldu. 1993 yılında yeni bir cumhuriyet kurulması planlandı ancak General Sani Abacha tarafından iptal edildi. Abacha 1998'de öldü ve ertesi yıl otuz yıllık aralıklı askeri yönetimi sona erdiren dördüncü cumhuriyet kuruldu.

Kaynakça

  1. ^ "The Nri Kingdom (900AD - Present): Rule by theocracy". Think Africa (İngilizce). 12 Aralık 2018. 30 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  2. ^ "The kingdom of Benin". BBC Bitesize (İngilizce). 29 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  3. ^ "Kingdom of Oyo (ca. 1500-1837) •" (İngilizce). 16 Haziran 2009. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Şubat 2022. 
  4. ^ "Table content, Nigeria". country studies. 20 Ağustos 2001. 23 Eylül 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ "Historic regions from 5th century BC to 20th century". History World. 29 Mayıs 2011. 3 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Şubat 2020. 
  6. ^ "A short Nigerian history". Study country. 25 Mayıs 2010. 7 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Haziran 2023. 
  7. ^ "About the Country Nigeria The History". Nigeria Government Federal Website. 1 Ekim 2006. 30 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Kasım 2019. 
  8. ^ "Songhai | World Civilization". courses.lumenlearning.com. 7 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Mayıs 2020. 
  9. ^ "Historical Legacies | Religious Literacy Project". 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2019. 
  10. ^ "The Transatlantic Slave Trade". rlp.hds.harvard.edu (İngilizce). 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
  11. ^ "The Transatlantic Slave Trade | Religious Literacy Project". 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Ağustos 2019. 
  12. ^ "When I Remember Nigeria, I Remember Democracy! By Hameed Ajibola Jimoh Esq". TheNigeriaLawyer (İngilizce). 1 Şubat 2020. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  13. ^ "Nigerian Diaspora and Remittances: Transparency and market development". Nigerian Diaspora and Remittances: Transparency and market development. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020. 
  14. ^ My Command: an account of the Nigeria Civil War 1967–1970. Ibadan: Heinemann Educational Books Ltd. 1980. ss. 12-13. ISBN 0435902490.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nijerya</span> Batı Afrikada bulunan bir ülke

Nijerya ya da resmî adı ile Nijerya Federal Cumhuriyeti, Afrika kıtasının batısında yer alan ülkedir. Ülkenin sınır komşularını Nijer, Çad, Kamerun ve Benin oluştururken, ülkenin güneyinde Gine Körfezi içerisinde yer alan Benin Körfezi yer almaktadır. Ülkenin başkenti Abuja'dır.

<span class="mw-page-title-main">Lagos</span> Nijeryada bir şehir

Lagos, Nijerya'nın en büyük şehri ve eski başkentidir. Batı Afrika'nın en hızlı gelişen kentlerinden biridir. Lagos, İddo, İkoyi ve Victoria gibi bataklık adalarını ve Gine Körfezi'nin bir girintisi olan Benin Körfezi kıyılarını içine alır. Adaları birbirine ve kıyıya bağlayan köprüler vardır. Anakaradaki Apapa önemli bir liman bölgesidir. Nijerya'nın dışarıya sattığı ürünlerin önemli bir bölümü bu limandan gönderilir. Bugünkü Lagos'un kurulu olduğu bölgeye ilk kez 15. yüzyılın sonlarında ayak basan Portekizliler, daha sonra burada bir köle ticareti merkezi kurdular. 1914'te Nijerya'nın başkenti olan Lagos, 19. yüzyıl boyunca İngiliz egemenliği altında kaldı. Lagos'taki başlıca sanayi dalları biracılık, basım, otomobil montajı, gemi onarımı, sabun, lastik ve mobilyadır. Balık sanayisi de önemli bir yer tutar. 1962'de kurulan Lagos Üniversitesi'nin, hukuk fakültesi ve eğitim hastanesi vardır. Lagos'un iklimi, boğucu sıcak ve sağlıksızdır. Altyapı hizmetleri, hızla artan nüfusun gereksinimlerini karşılayamamaktadır. Elektrik ve su dağıtımında sık sık aksaklıklar olurken, fabrikalar da büyük çapta hava kirliliğine yol açmaktadır. 12 Aralık 1991'de başkentlik statüsünü kaybetti ve yeni başkent Abuja şehri oldu.

<span class="mw-page-title-main">Jay-Jay Okocha</span> Nijeryalı futbolcu

Augustine Azuka "Jay-Jay" Okocha, Nijeryalı eski millî futbolcudur.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya İç Savaşı</span>

Nijerya İç Savaşı, diğer adıyla Biafra Savaşı, 6 Temmuz 1967-13 Ocak 1970 tarihleri arasında süren savaş. Nijerya'nın güneydoğu illerinin Biafra Cumhuriyeti adı altında ülkede ayrılmak istemesi sebebiyle çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Fela Kuti</span> Nijeryalı müzisyen ve aktivist

Fela Anikulapo Kuti ya da kısaca Fela, Nijeryalı müzisyen, albüm yapımcısı, insan hakları savunucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Oyo (eyalet)</span> Nijeryanın batısında yer alan eyaleti

Oyo Eyaleti, Nijerya'nın batı kesiminde eyalet.

<span class="mw-page-title-main">Boko Haram</span> terör örgütü

Boko Haram, tam ismiyle Cemaat-i ehl-i sünneti't davet'ü-l ve'l-cihad, 2002 yılında Nijerya'nın Borno eyaletinde Muhammed Yusuf tarafından kurulan şeriat yanlısı radikal İslamcı silahlı örgüt. Örgüt, özellikle şeriat hükümlerinin geçerli olduğu Nijerya'nın kuzey kesiminde daha etkili konumdadır. Boko Haram örgütü binlerce insanı öldürme, kent ve kiliseleri yakma, göçlere sebep olma, genç kızları dini gerekçelerle kaçırıp satma gibi pek çok eylemle gündeme gelmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Obafemi Awolowo</span>

Jeremiah Obafemi Awolowo, Nijeryalı iş insanı, sendikacı, avukat ve siyasetçi. Awolowo, Afrika ülkesi Nijerya'nın bağımsızlığını kazanmadığı ve İngiliz Batı Afrikası koloni sisteminin bir parçası olduğu dönemde 1954 ile 1960 yılları arasında Batı Eyaleti'nin başbakanlığını yürütmüştür.

Nijerya'da din çeşitlidir. Ülke aynı anda dünyanın en büyük Hıristiyan ve Müslüman nüfuslarından bazılarına ev sahipliği yapıyor. Güvenilir güncel istatistikler mevcut değildir; ancak Nijerya, çoğunlukla kuzey bölgesinde yaşayan Müslümanlar ile çoğunlukla ülkenin güney bölgesinde yaşayan Hristiyanlar arasında kabaca ikiye bölünmüş durumda. Igbo ve Yoruba etnik kökenlerine özgü olanlar gibi yerli dinler onlarca yıldır azalıyor ve yerini Hristiyanlık veya İslam alıyor. Nijerya'nın nüfusunun Hıristiyan payı da,ülkedeki Müslüman nüfusa göre doğurganlık oranının daha düşük olması nedeniyle artık düşüşte.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya'da COVID-19 pandemisi</span>

Bu makale COVID-19 pandemisinin Nijerya'daki etkilerini belgelemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ejike Obumneme Aghanya</span>

Ejike Ebenezer Obumneme Aghanya, Nijeryalı rütbeli asker ve elektrik mühendisi.

<span class="mw-page-title-main">Bode Akindele</span>

Şef Bode Akindele, Nijeryalı milyarder iş insanı ve sanayici.

<span class="mw-page-title-main">Nijerya-Türkiye ilişkileri</span>

Yasal düzeyde diplomatik ilişkiler 1958 yılında kuruldu ve daha sonra 1960'ta büyükelçi rütbesine yükseldi. Türkiye, 1962'de Nijerya'nın başkenti Lagos'ta bir büyükelçilik açtı. Türkiye Büyükelçiliği, Nijerya'nın Abuja'yı yeni başkent ilan etmesinden sonra 2001 yılında Abuja'ya taşındı.

<span class="mw-page-title-main">Afrika imparatorlukları listesi</span>

Bu liste maddesinde, bilinen Afrika imparatorlukları ve bunların başkentleri listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">William Whaley</span>

William Whaley bir İngiliz köle tüccarıydı. Liverpool Limanı'ndan en az 22 köle yolculuğuna katıldı ve İngiliz Amerikasın'daki en büyük köle tüccarlarından biriydi. Köle tüccarı olmadan önce en büyük iki köle tüccarı olan William Davenport ve William Earle'ü çalıştırdı.

<span class="mw-page-title-main">Bola Tinubu</span> 16. Nijerya devlet başkanı

Bola Ahmed Adekunle Tinubu Nijeryalı muhasebeci, politikacı ve Nijerya cumhurbaşkanı. Üçüncü Cumhuriyet döneminde 1999'dan 2007'ye kadar Lagos Eyaleti Valisi ve Lagos Senatörü olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Abdulsalami Abubakar</span> 11. Nijerya devlet başkanı

Abdulsalami Abubakar, 1998'den 1999'a kadar Nijerya'nın fiili Başkanı olarak görev yapan Nijeryalı bir devlet adamı ve emekli Nijerya Ordusu generalidir. 1997-1998 yılları arasında da Genelkurmay Başkanlığı yaptı. General Sani Abacha'nın ölümü üzerine yerine geçti.

<span class="mw-page-title-main">Nnamdi Azikiwe</span> Nijeryanın ilk devlet başkanı

Nnamdi Benjamin Azikiwe, genellikle "Zik " olarak anılır, 1963'ten 1966'ya kadar Nijerya'nın ilk Cumhurbaşkanı olarak görev yapan Nijeryalı bir devlet adamı ve siyasi liderdi. Ulusun bağımsızlığının arkasındaki itici güç olarak kabul edildi ve " Nijerya Milliyetçiliğinin babası" olarak bilindi.

Jonah Ogunniyi Otunla "OFR", Nijeryalı ekonomist.

<span class="mw-page-title-main">Olaide Adewale Akinremi</span>

Olaide Adewale Akinremi, Nijeryalı siyasetçi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.