Nijer Nehri
| Nijer Nehri | |
|---|---|
 Nijer Nehri | |
| Konum | |
| Ülke(ler) |  Gine Mali Nijer Nijerya |
| Genel bilgiler | |
| Kaynak | Gine |
| Ağız | Gine Körfezi |
| Uzunluk | 4.184 km |
| Havza alanı | 2.261.763 km2 |
Nijer Nehri (Fransızca: Niger), 4.000 kilometreyi aşan uzunluğuyla Batı Afrika'daki en büyük nehirdir. Gine, Mali, Nijer ülkelerinden geçerek Benin - Nijerya sınırının bir kısmını oluşturur ve Nijerya topraklarına sokularak bir delta yapar ve Atlas Okyanusu'nun bir kolu olan Gine Körfezi'ne sularını boşaltır. Doğduğu kaynaktan döküldüğü yerin doğrultusu bir hilâli andırır.
Nehrin adının kaynağı
Nijer Nehri, adını zannedildiği gibi Nijer ve Nijerya gibi ülkelerden almamıştır. Aksine bu ülkeler adlarını bu nehirden alır. Nehrin adının nereden geldiğini gösteren kesin hiçbir kaynak bulunmaz. Her ne kadar elde bir kanıt olmasa da nehrin adının Latince'de kara anlamına gelen Niger sözcüğünden geldiği genel olarak kabul edilen varsayımdır. Bunun yanında bu yörelere ilk ayak basan Portekizli kâşiflerin kendi dillerinde kara anlamına gelen Negro kelimesinin değişerek Nijere dönüşmesi de muhtemeldir. Fakat Nijer Nehri'nin suyunun kara olmaması bu tezleri sarsar. (Bir nehrin suyunun kara olması, çamurlu, kahverengi olması anlamındadır.)
Bu nedenle nehrin adının kökenini bulmak için yapılan araştırmalarda Nijer adının bölgedeki yerel dillerden birinden kaynaklandığı düşünülmüşse de nehrin suladığı ülkelerde nehrin yakınında konuşulan 30 yerel dilden hiçbirinde böyle ya da buna benzer bir ad bulunamamıştır. Nehir için Nijerin dışında kullanılan en yaygın isimler ise Jeliba, Joliba, Kwora, Quora şeklindedir.
Coğrafya
Nijer Nehri, Nil'e göre oldukça berraktır. Bunun sebebi yatağındaki materyalin iyice aşınmış antik kaya kütleleri olmasından kaynaklanır.[1] Nil Nehri'nde ise taşınan alüvyon Nijer Nehri'nin 10 katından fazladır. Nijer Nehri aynı [Nil gibi yılın belirli dönemlerinde taşar, Nijer Nehri'nin sularının yükselme mevsimi eylül'de başlar ve kasım'da zirveye ulaşır ve mayıs ayına gelindiğinde normale döner.[2]
Nijer Nehri'nin pek sık görülmeyen bir özelliği de eğiminin iyiden iyiye düştüğü yerde bir iç delta yapmasıdır.[2] Nehrin kollara ayrıldığı yerde birçok çay, bataklık ve göl oluşur. Mevsimi geldiğinde taşan nehrin tarıma elverişe yaptığı katkı bu kadar büyükken nehrin onlarca, kola ayrıldığı bu delta bölgesinde daha da artar ve balıkçılık ile tarıma elverişli geniş topraklar sağlar.[3]
Nijer Nehri, akarsuların yol alabileceği en ilginç doğrultulardan birini izler. Atlas Okyanusu'na sadece 150 mil (240 km) uzaklıktayken denize değil de kıtanın içine Sahra Çölü'ne doğru yönelip oradan da keskin bir dönüşle tekrar okyanusa dönmesi tüm dünyada coğrafyacılara hayret vermektedir.[4]
Tarih
Antik Romalılar nehrin Nil'in bir kolu olduğunu düşünüyorlardı. İbn Battuta'nın da sandığı gibi bazı Avrupalı kâşifler Nijer Nehri'nin batıya doğru ilerlediğini ve Senegal Nehri ile birleşerek denize döküldüğünü sanıyordu.
Fakat nehrin bu denli ilginç şeklinin kaynağı Nijer Nehri'nin aslında iki eski nehrin birleşmesiyle oluşmasından kaynaklanır. Günümüzde birçok coğrafyacı tarafından kabul edilen açıklamaya göre, Yukarı Nijer Nehri, bugünkü gibi Gine'den doğuyor ve Sahra'ya doğru ilerleyerek günümüzde bulunmayan bir göle dökülüyordu. Aşağı Nijer Nehri'de bu gölün yakınlarında bir tepeden doğuyor ve güneye Atlas Okyanusu'na ilerliyordu. Fakat M.Ö. 4000'li yıllarda Sahra'nın kuruyup çölleşmesi ile Yukarı Nijer Nehri yönünü değiştirdi ve Aşağı Nijer ile buluşarak tek bir nehir hâlini aldı.
Galeri
Ayrıca bakınız
- Dünyanın en uzun nehirleri
Notlar
- ^ Reader, John. Africa. Washington, D.C.: National Geographic Society, 2001. p. 191
- ^ a b Reader, p. 191
- ^ Reader, pp. 191-2
- ^ "Arşivlenmiş kopya". 18 Ocak 2007 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ocak 2007.
