İçeriğe atla

Nijat Özön

Nijat Özön
Sinema yazarı Nijat Özön
Doğum25 Aralık 1927(1927-12-25)
Beyoğlu, İstanbul, Türkiye
Ölüm15 Aralık 2010 (82 yaşında)
Altındağ, Ankara, Türkiye
MeslekTürk dilci, sinema tarihçisi ve çevirmen
MilliyetTürk Türkiye
KonuSinema

Nijat Özön, (25 Aralık 1927, İstanbul - 15 Aralık 2010, Ankara) Türk sinema eleştirmeni ve kuramcısı, mütercim, dilbilim uzmanıdır. Türkiye'de sinema hakkında ilk süreli yayını çıkaran Özön, ilk sinema ansiklopedisini de yazdı.[1]

Yaşamı

Nijat Özön, 25 Aralık 1927'de İstanbul Beyoğlu Kumbaracılar Yokuşu'nda[2] yazın tarihçisi Mustafa Nihat Özön'ün oğlu olarak doğdu. 1952 yılına Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nin Türk dili ve edebiyatı bölümünden mezun oldu. Aynı zamanda kütüphanecilik eğitimi de alan Özön, İstanbul'da bir dönem yayıncılık yaptı, daha sonra girdiği Anadolu Ajansı'nda 1981'de emekli olana kadar çalıştı. Dilbilim alanında çalıştı, sözlük ve ansiklopediler çıkardı, tercümeler yaptı. 1960'lı yıllarda Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu'nda sinema dersleri verdi. 1978'de Kültür Bakanlığı "Kültür Yüksek Kurulu" ve "Sinema Kurulu" üyeliğinde bulundu. İstanbul, Ankara ve İzmir film festivallerinde ödüller aldı.

Yazarlığa Ankara'da yayımlanan "Yağmur ve Toprak" dergisinde, Aralık 1950'de başladı. Dergi 1948-1951 arasında yayımlandı.

Fransız Sefaretinde (Büyükelçilik) haftalık bültenler hazırlıyordu.

N. Özer, Adnan Ufuk takma adlarıyla dergilerde yazdı. Bu tercihini yeni çıkmış dergilerde yazar adlarının çok sayıda olmasının önemiyle açıklıyor.[3]

1956'da Türkiye'de sinemayla ilgili ilk kapsamlı başvuru kitabı olan "Sinema Sanatı"nı ve sinema sanatını kuramsal ve estetik yönüyle ele alan ilk sinema dergisi olan "Sinema"yı o çıkardı ve Türkiye'nin "ilk sinema tarihçisi" ve "ilk sinema kuramcısı" olarak anıldı. Sinemada biçim ve estetiğe önem veren Özön, sözünü sakınmayan dobra bir yazar olarak da tanınıyordu. Türk sinemasının geleceğini karanlık gören Özön, bu konuda Halit Refiğ'le sert tartışmalara girmiş, ödüllü yönetmen Metin Erksan'ın Sevmek Zamanı filmini batı özentisi bularak yerden yere vurmuştu.

1956'da, Halit Refiğ ile birlikte yayınladıkları "Sinema", "Kim" isimli dergilerde sinema üzerine yazıları çıktı.

Vedat Türkali'nin sinema ile ilgilenmesinin arkasında yatan kişi olarak da bilinir. Bir süre aynı cezaevinde birlikte kalmaları Türkali'nin daha sonraki dönemlerde sinemaya ilgi duymasını sağlamıştır.

Özön hapis meselesini şöyle anlatmış: "Ben Gizli Komünist Partisi üyesi olmakla suçlandım. Fakat ben partiden 1 yıl önce ayrılmıştım... 7 ay tutuklu kaldım... 4 ay hüküm giydim, yani devletten 3 ay alacağım var benim."[2]

15 Aralık 2010'da kalp rahatsızlığı nedeniyle tedavi gördüğü Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi'nde hayatını kaybetti.[1]

Eserleri

Temel Yazım Kılavuzu
Büyük Yazım Kılavuzu
Büyük Dil Kılavuzu
Türk Sineması Kronolojisi 1895-1966
Söylenişli Fransızca-Türkçe Sözlük
Sinema, Televizyon, Video, Bilgisayarlı Sinema Sözlüğü
Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt: 1 Tarih, Sanat, Estetik, Endüstri, Ekonomi
Karagözden Sinemaya Türk Sineması ve Sorunları Cilt: 2 Eleştirme, Eleştiri Yazıları, Sinema ve Toplum, Denetleme, Sinema ve TV
Türk Sinema Tarihi, 1962
Sinema El Kitabı, 1964
Ansiklopedik Sinema Sözlüğü, Arkın Kitabevi, 1968
Sinema Sanatı, Sinema Dergisi Yayınları, Ankara, 1956
100 Soruda Sinema Sanatı Nijat Özön, Mayıs 1972
Sinema, Uygulayımı - Sanatı - Tarihi 1985
  • Çevirileri
Film Duyumu, Sergey M. Eisenstein
Film Biçimi, Sergey M. Eisenstein
Potemkin Zırhlısı / Harp Esirleri / Cehennemden Dönüş, Sergey M. Eisenstein
Çağdaş Sinemanın Sorunları, André Bazin
Cehennemden Dönüş John Ford, [Çeviren: Nijat Özön], Mart 1967,
Harp Esirleri Renoir, [Çeviren: Nijat Özön], Mart 1967
Sinemanın Temel İlkeleri V. I. Pudovkin, [Çeviren: Nijat Özön], Haziran 1966

Kaynakça

  1. ^ a b "Sinema tarihçisini kaybetti". Hürriyet.com. 17 Aralık 2010. 19 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2011. 
  2. ^ a b "Nijat Özön - Görsel Hafıza Projesi". BÜ Mithat Alam Film Merkezi. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  3. ^ "Nijat Özön, Görsel Hafıza Projesi". BÜ Mithat Alam Film Merkezi. 2008. 22 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Sinema</span> filmin beyaz renk perdeye yansıtılması

Sinema veya Sinema sanatı, kamera aracılığı ile elde edilmiş görüntülerin bir ışık aracılığı ile beyaz renkte bir perdeye yansıtılarak film adı verilen sesli veya sessiz hareketli videolar elde edilmesi işidir. Üretilen bu filmler, sinema salonu adı verilen özel binalarda gösterilmektedir. Sinema sanatı genel olarak diyalog, kurgu, sahnenin düzeni, ışık, ses ve dekor gibi şeyleri yapılan filme uygun sekilde dizayn edilir. Bu işlemlerin tamamına ise sinema endüstrisi adı verilmektedir. İtalyan asıllı Fransız film kuramcısı Ricciotto Canudo sinemayı, "yedinci sanat" olarak tanımlamış ve ilk sinema 1895 yılında çekilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Muhsin Ertuğrul</span> Türk oyuncu, yönetmen ve yapımcı (1892–1979)

Muhsin Ertuğrul, Türk tiyatro sanatçısı, yönetmen, oyuncu ve yapımcı.

<span class="mw-page-title-main">Sergey Ayzenştayn</span> Sovyet sinema yönetmeni ve kuramcısı (1898-1948)

Sergey Mihayloviç Ayzenştayn, Sovyet sinema yönetmeni ve kuramcısı.

<span class="mw-page-title-main">Ankara Uluslararası Film Festivali</span>

Ankara Uluslararası Film Festivali veya Ankara Film Festivali, Ankara'da her yıl düzenlenen uluslararası bir film festivalidir. Türkiye'nin en köklü film festivallerinden biri olarak anılan Ankara Uluslararası Film Festivali, ilk olarak 1988 yılında "Ankara Film Şenliği" adıyla Ankara'nın ilk film festivali olarak ortaya çıktı. Dünya Kitle İletişimi Araştırma Vakfı tarafından düzenlenen festival, her yıl çeşitli kategorilerde ödüller dağıtmaktadır.

<i>Potemkin Zırhlısı</i> (film)

Potemkin Zırhlısı, 1925 Sovyetler Birliği yapımı sessiz filmdir. Özgün adı Bronyenosyets Potyomkin olan film Türkiye'de ilk kez 1927'de gösterilmiştir.

Mustafa Nihat Özön,, Türk edebiyat tarihçisi, yazar, eğitmen ve çevirmen.

<span class="mw-page-title-main">Türk Sinematek Derneği</span> 25 Ağustos 1965te Onat Kutlar tarafından İstanbulda kurulan sinema derneği

Türk Sinematek Derneği, 25 Ağustos 1965'te Onat Kutlar tarafından İstanbul'da kurulan sinema derneğidir. Dernek 12 Eylül 1980 tarihine kadar faaliyetini sürdürmüş 12 Eylül Darbesi sırasında da kapatılmıştır.

<i>Ayastefanostaki Rus Abidesinin Yıkılışı</i> 1914te gösterime giren ilk Türk filmi

Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışı, Fuat Bey tarafından 14 Kasım 1914'te çekilen ve Türk sinema tarihinin başlangıcı kabul edilen Osmanlı kısa belgesel filmi. Ayastefanos yakınlarındaki Kalitarya'da 93 Harbi'nin anısına Ruslar tarafından inşa edilen Ayastefanos Rus Abidesi'nin yıkılışının konu edildiği film Avusturya-Macaristan şirketi Sascha-Meßter-Film'in teknik desteğiyle Osmanlı ordusu adına 150 metrelik filme siyah-beyaz olarak çekilmiştir.

Abidin Dino Türk ressam, karikatürist, yazar ve film yönetmenidir.

<span class="mw-page-title-main">Fuat Uzkınay</span> Türk film yapımcısı

Fuat Uzkınay tam adı ile Ali Fuat Uzkınay, Türk yönetmen ve yapımcı. Ayastefanos'taki Rus Abidesinin Yıkılışını filme alarak Türk sinema tarihinde film çeken ilk kişi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Deniz Türkali</span> Türk oyuncu

Deniz Türkali, Türk oyuncu ve şarkıcıdır.

Oğuz Makal, Türk sinema tarihçisi, yazar, yönetmen.

Hasan Barış Pirhasan, Türk yönetmen, senarist, yapımcı, oyuncu ve yazar'dir. Vedat Türkali'nin oğlu, sinema oyuncusu Deniz Türkali’nin kardeşi, sinema yönetmeni Yusuf Pirhasan'ın babasıdır.

<i>Sinema El Kitabı</i>

Sinema El Kitabı, 1964 yılında Elif Yayınları'ndan çıkan bu kitap, sinema yazarı Nijat Özön tarafından kaleme alınmıştır. Sinemanın tarihi, tekniği ve sanatı hakkında bilgiler vermektedir. Kitap siyah beyaz fotoğraflar ve çizimlerle desteklenmiştir. Kitabın sonunda kapsamlı bir dizini vardır.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği'nde sinema</span>

Sovyetler Birliği'nde sinema veya Sovyet sineması veya Devrim sineması diye Sovyetler Birliği'nde üretilen sinema filmleri adlandırılır.

<i>Yedinci Sanat</i> (dergi)

Yedinci Sanat 1973 - 1975 yılları arasında Türkiye'de yayınlanmış aylık sinema dergisidir. Sinemayı sosyalist bakış açısı ile ele alan dergi 24 sayı çıkmıştı.

<i>Yeni Sinema</i> (dergi, 1966)

Yeni Sinema 1966 - 1970 yılları arasında Türkiye'de yayımlanmış aylık sinema dergisidir. Türk Sinematek Derneği'nin yayın organı olan dergi önceleri aylık olarak çıkarken yayın hayatına bazen 3 ayda bir, bazen de iki sayı bir arada çıkmak sureti ile devam etmiş ve 5 yıl içinde 30 sayı yayımlanmıştır. Yayınına 10 yıl ara verdikten sonra 1980 yılında Nisan/Mayıs aylarına ait olan 31. sayısı, Ağustos 1980'de de 32. sayısı çıktı ve dergi bir daha çıkmamak üzere kapandı.

Burçak Evren, Türk gazeteci, sinema yazarı.

<span class="mw-page-title-main">Kurtuluş Savaşı ile ilgili filmler listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Kurtuluş savaşı ile ilgili filmler listesi, 1919-1922 yılları arasında gerçekleşen Türk Kurtuluş Savaşı ile ilgili yapılmış sinema ve televizyon filmleri ile dizilerinin listesidir.

<span class="mw-page-title-main">4. Uluslararası İstanbul Sinema Günleri</span>

4. Uluslararası İstanbul Sinema Günleri, İstanbul Kültür Sanat Vakfı (İKSV) tarafından 15 - 28 Nisan 1985 tarihleri arasında düzenlenen film günleri. 1982'de başlayan İstanbul Sinema Günleri'nde bu yıl ilk kez uluslararası film yarışması programa alındı. 6 bölümden oluşan festivalin programında şu bölümler yer aldı: "Uluslararası Film Yarışması", "Dört Ustaya Saygı", "Müzik ve Sinema", "Dünya Sinemasına Bir Bakış", "İsviçre Filmleri", "Türk Sinemasına Bakış".


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.