Nihat Erim suikastı
| İsmail Nihat Erim suikastı | |
|---|---|
| Türkiye'de sağ-sol çatışması ve 12 Eylül Darbesi'ne giden süreç | |
| Bölge | Dragos, İstanbul |
| Tarih | 19 Temmuz 1980 |
Saldırı türü | Silahlı saldırı |
| Ölü | Nihat Erim, Koruma Polisi Ali Kartal |
| İşleyenler |  Devrimci Sol |
Nihat Erim suikastı, 12 Mart Muhtırası sonrasında 26 Mart 1971-22 Mayıs 1972 tarihleri arasında kurulan 33 ve 34. Türkiye Hükûmetlerinde Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olarak görev yapan, 1961 Anayasası'nda değişiklikler yaptıran; Deniz Gezmiş, Hüseyin İnan ve Yusuf Aslan'ın idamlarıyla sonuçlanan Balyoz Harekâtı'nı başlatmasıyla bilinen Nihat Erim'in 19 Temmuz 1980 tarihinde İstanbul'da DEV SOL militanları tarafından uğradığı silahlı saldırı sonucu öldürülmesi olayı. Nihat Erim'in öldürülmesi Türkiye'de büyük bir infiale neden oldu, Bülent Ecevit ve Alparslan Türkeş millî birlik çağrısında bulundu, basın büyük tepki gösterdi. 12 Eylül Darbesi'ne giden süreç ivme kazandı.[1]
Nihat Erim, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanı olarak görev yapmış tek suikast kurbanıdır.
Arka plan
Nihat Erim, 19 Temmuz 1980 günü eşiyle birlikte Dragos'taki Deniz Kulübünün önüne geldi. Otomobilinden indi. Eşinin de otomobilden inmesini bekleyen Erim, çevresine bakarak dostlarını ararken dört DEV SOL militanı tarafından çapraz ateşe tutuldu. Olay sırasında Erim ağır yaralanırken az ötesinde koruma polisi Ali Kartal başından vurularak hayatını kaybetti. Erim, çevrede bulunanlar tarafından hemen kendi otomobiline konularak yakındaki Kartal SSK Hastanesine götürülmek istendi fakat yolda yaşamını yitirdi. Erim'in eşi saldırıdan yara almadan kurtuldu. Olay yerinde, “Faşist Gün Sazak'tan sonra faşist Erim’i de işkenceleri ve devrimcilerin katlini protesto için cezalandırdık. (Devrimci Sol)” yazılı bir bildiri bulundu.[2]
Sonrası
Suikast yurt çapında büyük yankı yaptı. Bülent Ecevit ve Alparslan Türkeş millî birlik çağrısında bulundu. Basın büyük tepki gösterdi, "siyasi partilerin artık tartışmayı bırakıp bir araya gelerek teröre çare bulmalarını" istedi. Dönemin İstanbul Valisi Nevzat Ayaz ve İstanbul Emniyet Müdürü Şükrü Balcı, faillerin bulunması için ülke genelinde geniş çaplı operasyonların başlatıldığını duyurdu ancak delil yetersizliği, görgü tanığı noksanlığı nedeniyle uzun bir süre failler bulunamadı. 12 Eylül Darbesi'nden bir hafta sonra, eylem talimatını veren örgüt lideri Dursun Karataş'tan tetikçiler Ahmet Karlangaç ve Sadettin Güven'e kadar militanlar birer birer yakalandı. Ancak suikast emrini verenlerin kimler oldukları hiçbir zaman anlaşılamadı.
Komplo şüpheleri
Suikast sonucu öldürülmesinden yaklaşık iki yıl önce yazdığı ve Anayasa Hukukçusu Prof. Dr. İlhan Lütem'e gönderdiği bir mektubunda, "Encümeni Daniş" isimli bir yapılanmadan bahseden Nihat Erim, bu yapılanmanın Tayfur Sökmen başkanlığındaki bir toplantısına katıldığını, bu toplantıların on beş gün ara ile düzenli olarak gerçekleştirildiğini, toplantılarda Türkiye'nin siyasi, ekonomik ve sosyal konularında önemli kararlar alındığını, toplantıya katılan kişilerin de genelde generallerden oluştuğunu ifade etti. Eski genelkurmay başkanları Necdet Üruğ, İsmail Hakkı Karadayı, Hüseyin Kıvrıkoğlu'nun bu yapılanmaya üye olan isimlerden olduğunu iddia etti.[3]
Abdi İpekçi suikastı ve II. Ioannes Paulus'a yönelik suikast girişimine Oral Çelik ile katılan Mehmet Ali Ağca, DEV SOL'un Nihat Erim'i öldüreceğini bir yıl önceden bildiğini yıllar sonra "Papa'yı Neden Vurdum?" adlı kitabında anlattı. Oral Çelik'in ise kendisine Kemal Türkler ve Behice Boran'a da "birkaç gün içinde evlerinin önünde suikast düzenleneceğini" bildirdiğini söyledi.[4] Kemal Türkler, 22 Temmuz 1980'de öldürüldü.
Soruşturma ve yargılama
12 Eylül Darbesi'nden kısa bir süre sonra, eylem talimatını veren örgüt lideri Dursun Karataş'tan tetikçiler Ahmet Karlangaç ve Sadettin Güven'e kadar militanlar birer birer yakalandı. Militanlar, Sıkıyönetim Mahkemesinde, cinayetin gerekçesinin olay mahalline bıraktıkları bildiride yazılanlar olduğunu söylediler. Polis, suikast emrini verenleri bulmak için operasyonlarını sürdürdü, bu sırada 17 Ekim 1980 tarihinde emniyette tutuklu bulunan Ahmet Karlangaç gözaltında "başını duvara vurarak" intihar etti. Suikast zanlıları Dev-Sol ana davasında yargılandılar, bir numaralı sanık Dursun Karataş firari olduğu için gıyabında yargılandı ancak emri veren[5] kişi veya kişiler hiçbir zaman bulunamadı.[1]
Ayrıca bakınız
Kaynakça
- ^ a b Ercüment İşleyen (29 Ocak 1999). "12 Eylül'ü haber veren cinayet". Milliyet. 7 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ "Nihat Erim Suikastı". 18 Temmuz 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi.
- ^ "Eski Başbakan Nihat Erim'i öldüren güç!". HürHaber.com. 23 Haziran 2010. 2 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ "İpekçi'yi Kimin Vurduğunu Açıkladı". aktifhaber.com. Aktif Haber. 14 Kasım 2010. 20 Mart 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
- ^ "İstihbaratın kriptolu dili: Terör". Sabah. 11 Ocak 2015. 3 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ocak 2016.
