İçeriğe atla

Nigia

Nigia, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı eski bir yerleşimdir. Günümüzde Esentepe adıyla Borçka ilçesinin İbrikli köyünün mahallesidir. Nigia, Borçka kasabası ile İbrikli köyü arasında yer alır.[1]

Tarihçe

Bir Gürcü köyü olan Nigia (ნიგია), Türkçeye Nigiya veya Nigaya (نیكایا) olarak girmiştir.[2] Ruslar ise bu yer adını Nagia (Нагиа) olarak yazmıştır.

Nigia tarihsel Gürcistan'ın güneybatı bölümünü oluşturan bölgelerden biri olan Klarceti'de yer alır. Nitekim Osmanlılar bu bölgeyi 16. yüzyılın ilk yarısından itibaren Gürcülerden ele geçirmiştir. Köydeki kilise kalıntıları bu dönemden kalmış olmalıdır ve bu kilise kötün Osmanlı döneminden önce de bir yerleşim olduğunu göstermektedir.[3] Bunula birlikte bu yerleşim eski Osmanlı kayıtlarında yer almamıştır.

Nigia, 19. yüzyılın ikinci yarısında Trabzon vilayetinin dört sancağından biri olan Lazistan sancağına bağlı Gonio nahiyesinde yer alıyordu. Ancak 1876 tarihli Trabzon vilayeti salnamesinde ayrı köy olarak yer almamıştır.[4]

Nigia, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından imzalanan Berlin Antlaşması uyarınca Osmanlı Devleti tarafından Rusya'ya bırakıldı. 1886 nüfus tespitinde Nagia (Нагиа) olarak kaydedilmiş olan köy, Barum sancağının Gonio kazasına bağlıydı. Ebrika nahiyesinin dört köyünden biriydi. Nigia'nın nüfusu, 25'i erkek ve 20'si kadın olmak üzere, 13 hanede yaşayan 45 kişiden oluşuyordu. Bu nüfusun tamamı, Müslüman Gürcü anlamımda "Acarlar" (Аджарцы) adıyla kaydedilmiştir.[5] 1890'ların başında Klarceti bölgesini gezen Gürcü tarihçi Zakaria Çiçinadze Nigia'nın 15 hanedan oluştuğunu, Nigia tepesinde bir kilisenin yıkıntılarının bulunduğunu yazmıştır.[6]

Nigia köyü, Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Rusların bölgeden çekilmesinin ardından bir süre Gürcistan'ın sınırları içinde kaldı. Bu durum, 7 Mayıs 1920 tarihinde imzalanan Moskova Antlaşması'yla da Sovyet Rusya tarafından kabul edildi. Ancak Kızıl Ordu'nun Gürcistan'ı işgali sırasında, 16 Mart 1921'de imzalanan Moskova Antlaşması uyarınca Nigia Türkiye'ye bırakıldı.[7]

Nigia veya Nigya, Türkçe olmadığı için köyün adı 1925 yılında Tekeli olarak değiştirildi. 1926 tarihli nüfus tespitinde Tekeli köyü 5 haneden oluşuyordu. Bu sırada köyde, 18'i erkek ve 9'u kadın olmak üzere 18 kişi yaşıyordu.[8] Nigia köyü, 1928 tarihli Osmanlıca köy listesinde "Tekeli" adıyla bir köy olarak geçer. Bu tarihte köy Artvin vilayeti merkez kazasının Borçka nahiyesine bağlıydı.[9] Ancak 1935 genel nüfus sayımında köy olarak yer almamış olması, Nigia'nın bu iki tarih arasında İbrikli köyüne bir mahalle olarak bağlandığını göstermektedir. Nigia, günümüzde de "Esentepe" adıyla bu köyün bir mahallesidir.

Nigia'daki köy kilisesinin 19. yüzyılın son çeyreğinde yıkıntıları mevcuttu. Günümüzde ise kilse tamamen ortadan kalkmıştır.[10]

Kaynakça

  1. ^ "Kırım ve Kafkas Haritası - "Borçha paftası"". 10 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  2. ^ "Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 1927, s. 118". 6 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  3. ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 147" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  4. ^ Trabzon Vilayeti Salnamesi: 1869-1904, (Hazırlayan) Kudret Emiroğlu, Ankara, 1993-2009, 22 cilt; 8. cilt, s. 381. ISBN 9789157871117.
  5. ^ "Свод статистических данных о населении Закавказскаго края, извлеченных из посемейных списков 1886 г. (Transkafkasya Bölgesinin Nüfusuna Dair 1886 Yılı Aile Listelerinden Edinilmiş istatistik Verilerin Özeti), "Batum okrugu", sıra no: 1263, Tiflis, 1893". 11 Aralık 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Eylül 2022. 
  6. ^ "Zakaria Çiçinadze, Müslüman Gürcüler ve Gürcistan'daki Köyleri (Gürcüce), Tiflis, 1913, s. 147" (PDF). 19 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ekim 2022. 
  7. ^ "Mustafa Kemal Atatürk, Nutuk, İstanbul, 1969, 3 Cilt, 2. cilt s. 489". 8 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Nisan 2022. 
  8. ^ Muvahhid Zeki, Artvin Vilayeti Hakkında Malumat-ı Umumiye, 2010 (birinci basım: 1927), s. 143.]
  9. ^ Son Teşkilat-i Mülkiyede Köylerimizin Adları (Osmanlıca), İstanbul, 1928, s. 78.
  10. ^ Tao-Klarceti - Tarihsel ve Kültürel Anıtlar Kataloğu (Gürcüce), (Editör) Buba Kudava, (Yazarlar) Nestan Bagauri, Zurab Batiaşvili, İrma Beridze, Buba Kudava, Nikoloz Jğenti, Goça Saitidze, Natia Hizanişvili, 2018, Tiflis, s. 136, ISBN 9789941478178.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Aralık, Borçka</span>

Aralık, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Alaca, Borçka</span>

Alaca, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Balcı, Borçka</span>

Balcı, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Güreşen, Borçka</span>

Güreşen, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">İbrikli, Borçka</span>

İbrikli, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Kaynarca, Borçka</span>

Kaynarca, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Örücüler, Borçka</span>

Örücüler, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Arçveti'dir.

<span class="mw-page-title-main">Şerefiye, Borçka</span> Borçkanın köyü

Şerefiye, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Taraklı, Borçka</span>

Taraklı, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür. Eski adı Trapeni'dir.

<span class="mw-page-title-main">Zorlu, Borçka</span> Artvin köyü

Zorlu, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Tepebaşı, Şavşat</span>

Tepebaşı, Artvin ilinin Şavşat ilçesine bağlı bir köydür.

<span class="mw-page-title-main">Çimenli, Murgul</span>

Çimenli, Artvin ilinin Murgul ilçesine bağlı bir köydür.

Sabauri, tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır. Bazı kaynaklarda Sabauri Karşıköy’ün, bazı kaynaklarda ise Karşıköy’ün bir mahallesi olan Yeşildere’nin eski adı olarak geçer.

Kintshureti, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Zedoban köyünün bir mahallesidir.

Şubani, tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim birimlerinden birdir. Bugün Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır ve adı Ortaköy olarak değiştirilmiştir. Heba Vadisi'nde yer alan Ortaköy daha sonra Karşıköy’ün mahallesi haline getirilmiştir.

Hintskana, tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Günümüzde Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Karşıköy’ün bir mahallesidir.

Tsotsheba, tarihsel Klarceti bölgesindeki yerleşim yerlerinden biridir. Bugün Artvin ilinin Borçka ilçesinde yer alır. Borçka kasabasının kuzeyinde, Çoruh Nehrinin sol yakasında yer alır. Borçka kasabasının yaklaşık 18 km uzakta olan Tsotsheba köyü, sonradan Murkiveti’nin mahallesine dönüşmüştür. Halk arasında bugün de Soshoba (Tsotsheba) olarak adlandırılan köy Çavuşlu köyü sınırları içinde yer almaktadır.

Petruli, Artvin ilinin Borçka ilçesinde eskiden ayrı bir köy olan yerleşimdir. Günümüzde Kiremitçi adıyla, Borçka ilçesine bağlı İbrikli köyünün bir mahallesidir. Petruli köyü, 1937 tarihli Sovyet haritasına göre, güneydoğusunda yer alır.

Skurçe, tarihsel Klarceti bölgesinde, günümüzde Artvin iline bağlı Borçka ilçesi sınırları içinde bir yerleşimdir. Farklı kaynaklarda Şkuruce, Skuruca, Skuruça olarak da geçer.

Şuahevi, Artvin ilinin Borçka ilçesine bağlı Alaca köyünün bir mahallesidir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.