İçeriğe atla

Nicholas Poppe

Nicholas Poppe
DoğumНиколай Николаевич Поппе (Nikolay Nikolayeviç Poppe)
27 Temmuz 1897(1897-07-27)
Yantai, Çin İmparatorluğu
Ölüm08 Ağustos 1991 (94 yaşında)
Seattle, ABD
MilliyetRus
VatandaşlıkSovyet(1943'te feragat etti); Birleşik Devletler
ÖdüllerOnursal doktora Bonn Üniversitesi
Akademik geçmişi
Alma materPetrograd Üniversitesi
Akademik çalışmaları
DisiplinLinguist
Alt disiplinAltay Dilleri, Orta ve Doğu Asya dilleri
KurumlarıWashington Üniversitesi; Doğu Çalışmaları Enstitüsü, Sovyet Bilimler Akademisi
Ana ilgi alanlarıMoğol Dilleri

Nicholas N. Poppe (Nikoláj/Níkolas Nikolájevič Poppe ; 27 Temmuz 1897 – 8 Ağustos 1991), önemli bir Rus dilbilimcidir . İlk adının Almanca şekli olan Nikolaus Poppe olarak da bilinir. Akademik yayınlarda sık sık NN Poppe olarak anılır.

Poppe, Moğol dilleri ve Moğol, Türk ve Tunguz dillerinin ait olduğu varsayımsal (ve tartışmalı) Altay dil ailesinde önde gelen bir uzmandı. Poppe, Korecenin Altay dil ailesine dahil edilmesine açık fikirliydi, ancak Moğolca, Türkçe ve Tunguzca'nın dahil edilmesi için olan kanıtların Korecenin dahil edilmesi için olan kanıtlardan daha güçlü olduğunu düşünüyordu.

Hayatı

Nicholas Poppe'nin babası Rus diplomatik hizmetinde konsolosluk görevlisi olarak Çin'de görev yapıyordu. Poppe, 27 Temmuz 1897 tarihinde Çin'in Shandong eyaletinde bulunan Yantai şehrinde doğdu.

Poppe'nin çocukluk ve gençlik yılları savaşlarla geçti: Boxer İsyanı, Rus-Japon Savaşı, Birinci Dünya Savaşı ve Sovyet rejiminin kurulmasıyla sonuçlanan Rus İç Savaşı. Daha sonra Stalin'in Büyük Temizlik Hareketi'ni ve İkinci Dünya Savaşı'nı yaşadı. Poppe, 1921 yılında Petrograd Üniversitesi Sosyal Bilimler Fakültesi Moğolca Bölümü'nden mezun oldu ve burada ana akıl hocası B. Ya. Vladimirtsov'un öğrencisi oldu. Henüz eğitimini tamamlamadan, 1920 yılında 23 yaşındayken Modern Doğu Dilleri Enstitüsü'nde ders vermeye başladı. Üç yıl sonra, 1923'te Leningrad Üniversitesi'nde ders vermeye başladı. 1931 yılında Sovyet Bilimler Akademisi Doğu Araştırmaları Enstitüsü Moğol Araştırmaları Bölümü başkanlığına atandı. 1933 yılında 36 yaşındayken Sovyet Bilimler Akademisi'nin en genç asil üyesi olarak seçildi. Poppe, İkinci Dünya Savaşı sırasında Kafkasya'da, Almanlar tarafından ele geçirilen bir bölgede yaşadı. Poppe, yerel halk ile Alman işgalciler arasında çevirmen olarak görev yaptı. Almanlar geri çekildiğinde o ve ailesi de Sovyetler Birliği'ni terk etme fırsatını yakaladı. Poppe 1943 yılında ailesiyle birlikte Berlin'e taşındı. Savaştan sonra birkaç yılını Sovyetlerden saklanarak yeraltında geçirdi. 1949 yılında Amerika Birleşik Devletleri'ne göç etmeyi başardı ve burada Washington Üniversitesi'ndeki Uzak Doğu ve Rus Enstitüsü'nün öğretim kadrosuna katıldı. Emekli olduğu 1968 yılına kadar burada ders vermeye devam etti.

1968 yılında Bonn Üniversitesi tarafından kendisine fahri doktora unvanı verilmiştir. 1968'de ve 1977'de Finlandiya Bilimler Akademisi'nin Yabancı Üyesi seçilmiştir. Mayıs 1989'da Orta ve İç Asya Çalışmaları ile ilgilenen bir grup yüksek lisans öğrencisi ilk Nicholas Poppe Sempozyumu'nu başlattı. Poppe sempozyumun 1989'daki ilk ve 1990'daki ikinci toplantısına katıldı. Mayıs 1991'deki üçüncü toplantıya davet edildi ancak sağlık durumu nedeniyle katılamadı. Poppe, 8 Ağustos 1991'de Seattle'da 94 yaşında öldü.

Akademik Kariyeri

Poppe akıcı bir şekilde Moğolca konuşuyordu ve Moğol sözlü edebiyatına eşsiz bir hâkimiyeti vardı. Araştırmaları Altay dil ailesi, özellikle de Khalkha-Moğolcası ve Buryat-Moğolcası ve bu ve ilgili dillerin folkloru üzerine çalışmalara odaklandı. Yazılı ve konuşma dili olan Khalkha-Moğolca ve Buryat-Moğolca, Yakutça, Alar lehçesi ve Başkurtça için el kitapları ve gramerler yazdı.

Moğol sözlü edebiyatı alanındaki yayınları arasında on bir ciltlik Moğol destanları, Moğol deyiş, şarkı ve masal derlemeleri ve Sanskritçe eserlerin Moğolca versiyonları bulunmaktadır.

Poppe 1949'dan sonra Rusçanın yanı sıra çoğunlukla Almanca ve İngilizce yazdı. Kullandığı dil ne olursa olsun, yazıları sadeliği ve açıklığıyla dikkat çekiciydi. Sonuç olarak, eserleri hem uzmanlar hem de uzman olmayanlar tarafından kolayca anlaşılabilir.

Çalışmaları

Poppe oldukça üretken bir akademisyendi. 1924'ten 1987'ye kadar olan yayınlarının bibliyografyası 284 kitap ve makale ile 205 kitap eleştirisi içermektedir. Washington Üniversitesi'nde haftada 16 ila 17 saat ders verdiği ve yazın sadece üç ay kesintisiz araştırma yaptığı 1949 ile 1968 yılları arasında 40'tan fazlası kitap olmak üzere 217 eser yazmıştır.

Yüksek üretkenliğinin sırrı, şakayla karışık, diğer insanlar "Seattle'ın güzel çevresinin tadını çıkarırken, dağlara tırmanırken ya da sularda yelken açarken", "masasında oturup, diğer insanların ayakkabılarını eskittiği gibi bir daktiloyu diğerinden sonra eskitmesiydi".

Yayınları

Yazdığı kitaplar [1]

  • 1926
    • Yakut Grammar for students.
  • 1927
    • The Chuvash and their neighbours.
    • Materials for the investigation of the Tungus language: the dialect of the Barguzin Tungus.
    • The Finno-Ugric peoples: a sketch.
  • 1930
    • The Alar dialect. Part I, Phonetics and morphology
  • 1931
    • The Alar dialect. Part II, Texts
    • Practical manual of colloquial Mongolian (Khalkha dialect)
    • Materials on the Solon Language
  • 1932
    • Manual of Mongolian
    • Specimens of Khalkha-Mongolian folklore: North Khalkha dialect
    • Notes on the dialect of the Aga Buriat
  • 1933
    • Buriat-Mongolian linguistics
    • Linguistic problems of East Siberia
  • 1934
    • The language and collective farm poetry of the Buriat-Mongols of the Selenga region
  • 1935
    • Annals of the Barguzin Buriats: texts and investigation
    • Annals of the Khori-Buriate. First issue: The chronicles of Tugultur Toboev and Vandan Yumsunov
  • 1936
    • Annals of the Selenga Buriats. First issue: Chronicle of Ubashi Dambi Jaltsan Lombo
    • Tserenov of 1868
    • Khalkha-Mongolian structure
    • Buriat-Mongolian folkloristic and dialectological collection
  • 1937
    • Khalkha-Mongolian heroic epics
    • Grammar of written Mongolian
    • Grammar of the Buriat-Mongolian language
  • 1940
    • Annals of the Khori-Buriats. First issue: Chronicles of Tugultur Toboev and Vandan Yumsunov
    • Manual of Mongolian
  • 1941
    • History of the Mongolian Script. Vol.1: The square script
  • 1951
    • Khalkha-Mongolian grammar: with bibliography, texts, and glossary.
  • 1954
    • Grammar of written Mongolian.
  • 1955
    • Introduction to Mongolian comparative studies.
    • Mongolian folklore: sayings, songs, fairytales and heroic sagas.
  • 1957
    • The Mongolian monuments in the 'Phagspa script
  • 1960
    • Comparative grammar of the Altaic languages. Part I: Comparative phonology.
    • Buryat Grammar
  • 1964
    • Bashkir manual
  • 1965
    • Introduction to Altaic linguistics
  • 1967
    • The twelve deeds of the Buddha: a Mongolian version of the Lalitavistara

İngilizce çeviri ve notlarla birlikte Moğolca metinler

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Cirtautas, Arista Maria. 1982. "NICHOLAS POPPE BIBLIOGRAPHY 1977-1982". Central Asiatic Journal 26 (3/4). Harrassowitz Verlag: 161–66. https://www.jstor.org/stable/41927364 31 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. https://www.jstor.org/stable/41927364?seq=1#page_scan_tab_contents 31 Temmuz 2023 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Poppe, N.N., Walther Heissig, and Klaus Sagaster. 1989: Gedanke Und Wirkung : Festschrift zum 90. Geburtstag von Nikolaus Poppe. Asiatische Forschungen Bd. 108. Wiesbaden: Otto Harrassowitz. ISSN 0571-320X.
  • Cirtautas, Arista Maria. "Nicholas Poppe: A bibliography of publications from 1924-1977." Parerga 4. Seattle: Institute for Comparative and Foreign Area Studies, University of Washington, 1977.
  • Алпатов В. М. Лингвистическое наследие H. Поппе // ВЯ. 1992, No.3. С.119-125.
  • Алпатов В. М. Николай-Николас Поппе // Бюллетень Общества монголоведов РАН. 1993.
  • Алпатов В. М. Советское востоковедение в оценках Н. Поппе // Moğolca, III. Санкт-Петербург. Фарн. 1994. S.38-46.
  • Алпатов В. М. Николай-Николас Поппе. М. Восточная литература. 1996. 144 с.
  • Алпатов В. М. Переписка Н.Н. Поппе с советскими востоковедами // Известия РАН, серия литературы ve языка. 2000, No.5. С.52-57.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Farsça</span> Bir batı İran dili

Farsça ya da Persçe, Hint-Avrupa dillerinin İran dilleri koluna ait bir batı İran dilidir. Başta İran olmak üzere, kuzeyde Rusya ve Azerbaycan, doğuda Afganistan ve Tacikistan, Orta Asya'da Özbekistan ve Basra Körfezi üzerinde Kuveyt ve Irak gibi ülkelerde 100 milyonun üzerinde kişi tarafından konuşulmaktadır. Antik Pers halkının konuştuğu dilden türemiştir.

<span class="mw-page-title-main">Altay dilleri</span> bir dil ailesi

Altay dilleri ilk olarak 18. yüzyılda ileri sürülmüş Avrasya'da yaygınca konuşulan Türk dilleri, Moğolca, Tunguzca ve bazen Japonca, Korece ve Aynu dillerinin ortak bir ataya sahip olduklarını savunan varsayımsal bir dil ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Moğolca</span> Moğol yerlisinin konuştuğu dil

Moğolca, Moğolistan ve civardaki bazı özerk bölgelerde resmî dil olan Asya dilidir.

<span class="mw-page-title-main">Peştuca</span> dil

Peştuca ya da Afganca, Afganistan’da ve Pakistan’ın batı kesiminde yaşayan Peştunların konuştuğu dil. Hint-Avrupa dillerinin Hint-İran dilleri öbeğine bağlıdır. Kırk beş harfli bir alfabesi vardır. Bazı sesler Sanskritçede de bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Yakutlar</span>

Yakutlar ya da Sahalar, Rusya içindeki Saha Cumhuriyeti'nde yaşayan Türk halkı.

<span class="mw-page-title-main">Diller listesi</span> Dünyadaki dillerin dağılımı

Bu liste yalnızca Vikipedi'de yer alan doğal dilleri içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tuvaca</span> Rusyada bir Türk dili

Tuvaca, Tuva Türkçesi, Tuva dili, Rusya'ya bağlı özerk Tuva Cumhuriyetinde Tuvalar tarafından konuşulan Sayan dilleri grubundan çağdaş Türk yazı dillerinden biridir. Tuva Cumhuriyeti'ndeki 250.000 civarındaki Tuva nüfusunun yanı sıra, kuzey-batı Moğolistan'da 27.000 kişi ve Çin'in adlandırmasıyla Sincan Uygur Özerk Bölgesi'ne Türk Dünyasındaki adlandırmayla Doğu Türkistan'a bağlı Altay İli'nde 2.400 kişi bu dili konuşmaktadır. Ayrıca Buryat Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'nde ve Kazakistan'da az sayıda Tuvaca konuşanlar vardır.

<span class="mw-page-title-main">Tuvalar</span> Türk etnik grubu

Tuvalar veya Tıvalar, Rusya'nın Tuva Cumhuriyeti'nde ve Moğolistan'ın kuzeyinde yaşayan bir Türk halkıdır. Dilleri Türk dilleri'nin Sibirya grubu'na ait Tuvaca'dır. Toplam nüfusları 350.000 civarındadır. Tuvalara bazı dönemlerde Soyon, Sayan, Soyot, Uranhay adları verilmiştir. Boy esasında ise Tuvaların Kırgız boyundan bazıları da Tuvaların Uygur boyundan olduğu bilinmektedir. Üst kimlik olarak Tuva adı benimsenmiştir. Moğolistan'da yaşayan Duhalar Tuvaların ayrıksı kabilesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tunguz dilleri</span>

Tunguzca veya Tunguz dilleri, Sibirya, Moğolistan ve Mançurya'da konuşulan bir dil grubu. Bu dil grubuna ait dillerin günümüzde sadece 75,000 konuşanı bulunmaktadır ve ölü bir dil olma tehlikesi ile karşı karşıyadır.

<span class="mw-page-title-main">Donşianlar</span>

Dongxianglar, Çin Halk Cumhuriyeti'nin 56 resmî etnik grubundan biri olan Müslüman Moğol azınlık halkıdır. Dongxiang ismi doğudaki köy halkı anlamındadır. 2000 yılında yapılan nüfus sayımında sayıları 513.805 bulan Dongxianglar 13. yüzyılda İslâm dinini benimsemişlerdir. Dongxianglar Gansu Eyaletinde Sincan Uygur Özerk Bölgesinde, Qinghai Eyaletinde ve Ningxia Özerk bölgesinde yaşarlar. Dongxiang dili Moğol-Altay dilleri dalına aittir.

Donşian dili veya Santa, Moğolca grubuna ait, kuzeybatı Çin'de Donşianlar tarafından konuşulan bir dildir.

<span class="mw-page-title-main">Yahudi Bağdat Arapçası</span>

Bağdat Yahudi Arapçası Bağdat ve diğer Güney Irak'taki şehirlerde Yahudilerin konuştuğu Arapça lehçesidir. Bu lehçe Musul ve Anah gibi Kuzey Irak'taki Yahudilerin konuştukları Arap lehçelerinden farklıdır. Bağdat ve Kuzey lehçeleri Yahudi Irak Arapçası'nın alt kolu olarak görülebilir.

Lişana Deni modern bir Yahudi Aramice dilidir, genelde Neo-Aramice diye hitap edilir. Başlangıçta Türkiye sınırına yakın olan Kuzey Irak'taki Zaho'da ve komşu köylerinde konuşulurdu. Konuşanların birçoğu bugün Kudüs ve çevresinde yaşamaktadır. Diğer Neo-Aramice lehçeler olan Lişan Didan ve Lişanid Noşan isimlerine benzeyen Lişana Deni "bizim dilimiz" anlamına gelir. Bu dil için kullanılan diğer isimler Lişan Hozaye ve Kurdit ("Kürtçe")'dir. Dilbilimciler tarafından ise Zaho Yahudi Aramicesi denir.

John Richard Krueger, Amerikalı akademisyen. Indiana Üniversitesi'nde profesör olarak çalışmış olan Krueger Çuvaşça, Yakutça ve Moğolca dillerinde uzmandır. Yirmiyi aşkın kitabı araştırma kütüphanelerinde kaynak vazifesi görmektedir. Uzman olduğu dillerdeki kitap ve kaynaklardan İngilizceye önemli tercümeleri bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Keres dilleri</span>

Keres dilleri, Amerika Birleşik Devletlerinde New Mexico eyaletinde Keresler tarafından konuşulan Amerind Kızılderili dil ailesi ve lehçe birliği.

Kuzeydoğu ağzı veya Toju ağzı Tuva Cumhuriyetinin kuzeydoğusunda, Biyhem akarsuyunun üst havzasında, Toju bölgesinde söyleşilen, Tuva ağzılarının arasında en sade, bozulmamış ve eski Tuva Türkçesine en yakın ağızdır. Toju bölgesinin ulusu Toju yerine Todu demektedirler. Tuva Cumhuriyetinde Toju ağzı günümüzde artık çok az kişi toplam 5000 kişi söyleşmektedir. Toora-hem, İy, Adır-Kejik yerleşimlerinde ve yaylaklarda yaşayanlar tarafından konuşulur. Halkı geyik (ivi) ve avcılık yapar. Tuva'nın öbür bölgelerinden çok uzak olan bu bölge diğer ağızlara göre biraz daha farklıdır. Tuva Türklerinden bazı araştırmacılar Toju ağzını da iki topluluğa ayırır. Akarsu boyu konuşması ve tayga (ormanlıktakilerin) konuşması.

Walther Heissig Avusturyalı mongolist. Berlin ve Viyana'da tarih öncesi, etnoloji, tarihi coğrafya, sinoloji ve Moğolca üzerine çalışmalar yapmış ve doktorasını 1941'de Viyana'da almıştır. Daha sonra Çin'e seyahat etmiş ve Pekin'deki Fu-jen Üniversitesi'nde çalışmalarına devam etmiştir. Burada Çin'in İç Moğolistan bölgesini inceleme fırsatı bulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tatça</span> Dağıstan ve Azerbaycanda konuşulan bir dil

Tatça, Kafkas Farsçası, Tat Farsçası ya da Kafkas Tatçası Dağıstan ve Azerbaycan'da konuşulan bir Batı İran dilidir. Dil, Tatlar ve Dağ Yahudileri tarafından konuşulmaktadır. Dağ Yahudileri tarafından konuşulan bir diğer İran dili olan Yahudi Tatçasından farklıdır. Tatça Farsçaya oldukça benzer olmakla birlikte tamamen karşılıklı anlaşılabilir değildir.

Udegeyce Udegey halkının dilidir. Tunguz dil ailesinin bir üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Moğol dilleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Moğol dilleri, Doğu ve Orta Asya'da, çoğunlukla Moğolistan, İç Moğolistan, Çin'in Sincan-Uygur Özerk Bölgesi, Çin'in bir başka özerk bölgesi olan Qinghai bölgesi ve ayrıca bir Rusya'nın güneyinde cumhuriyet olan Kalmukya'da konuşulan bir dillerin ailesidir.