Helva, Türkiye'de, Balkan ülkelerinde ve pek çok Orta Doğu ülkesinde yaygın bir tatlı. Temel malzemeleri un ya da irmik, yağ, şeker, süt, kaymaktır. Türk mutfağında özellikle un helvası, irmik helvası ve tahin helvası yaygındır. Hindistan ve Bangladeş'te bezelye ve havuçtan mamul koyu kıvamlı bir akıcı tatlı olarak da yapılmaktadır. Türkiye gelenek ve göreneklerine göre doğumlarda, ölümlerde, askere giderken, hac dönüşünde, okula başlayan çocuklar için, yeni bir eve sahip olunca, okul bitince, yağmur dualarında, kuzunun sütten kesilme günü olan "yoğurt bayramı"nda, "çiğdem düğünü"nde çeşitli helvalardan biri yapılır ve eşe dosta dağıtılır. İslam kültüründe, 3 Aylar diye bilinen aylarının ilk gününde ev helvası yapılarak küçük kaseler içerisine konularak kapı atlamadan her komşuya dağıtılır.
Cezerye veya cezeriye, özellikle Mersin ve Adana bölgesinde yaygın tatlı türü. Osmanlı mutfağında yer alır. Havuç, toz şeker, ceviz ve hindistan cevizinden yapılır. Adını, Arapçada havuç anlamına gelen kelimesinden alır. Rendelenen havuç önce haşlanır haşlandıktan sonra şekerle kavrulur. Üzerine hindistan cevizi; içine antep fıstığı, fındık, yer fıstığı ya da ceviz koyulur. Mersin Cezeryesi Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescillenmiş ve coğrafi işaret almıştır.
İrmik helvası, irmiğin un, şeker, yağ ve arzuya göre çam fıstığı, su, süt gibi diğer katkılarla kavrulmasıyla elde edilen Türk tatlısıdır. Sıcak veya soğuk yenilebilir. Yüksek kalorili olan irmik helvası lif bakımından zengindir.
Un helvası, kavrulmuş una, şeker ve suyla hazırlanan şerbet dökülerek hazırlanan bir Türk tatlısıdır.
Gerdan tatlısı koyunun gerdan etinden yapılan bir tatlıdır. Kurban bayramında kesilen kuzuların gerdan kısmından yapılır. Osmanlı mutfağına ait bir tatlıdır.
Pirinç unu helvası, ana maddeleri pirinç unu, su, tereyağı ve şeker olan, ünlü bir Türk tatlısıdır.
Uludağpare Türk mutfağından bir çeşit şerbetli tatlıdır. Osmanlı mutfağında bulunur. Malzemeleri tereyağı, pudra şekeri, kırma un, yumurta, kabartma tozudur.
Sülbiye, malzemeleri dana eti, arpacık soğanı, sarımsak, tereyağı, domates, haşlanmış nohut, kimyon, tuz, karabiber,su olan etli nohut yemeğidir.Osmanlı mutfağında yer alır. Akşehir ve Konya mutfağında yer alır.
Mutancana, malzemeleri kuzu eti, arpacık soğan, soyulmuş iç badem, kuru kayısı, razaki üzüm, kurutulmuş mürdüm eriği, kuru incir, tereyağı, bal, tuz, su ve sumak olan et yemeğidir. Osmanlı mutfağında yer alır. Edirne mutfağında yer alır. Kitâbü't-Tabîh (Bağdâdî) mutancana adı ile daha kısa bir tarif olarak yer verilmişken Kitâb-ı Me’kûlât'da butancana daha uzun bir tarif olarak tarifi verilmiştir.
Lor köftesi; lor, maydanoz, tuz, yumurta, tereyağı ile yapılan bir tür köftedir. Osmanlı mutfağında yer alır. İzmir'de yapılan bir köfte çeşididir.
Taze fasulye mücveri bir çeşit mücverdir. Osmanlı mutfağında yer alır."Melceü’t-Tabbahin" kitabında tarifi vardır.
Ali Eşref Dede'nin Yemek Risalesi, Osmanlı'da yazılan ikinci yemek kitabıdır.1856 - 57 yıllarında Ali Eşref Dede, Melceü’t-Tabbâhîn yemek kitabından on iki on üç sene sonra bu kitabını yazmıştır.İçindekiler çorbalar, salata ve turşular, kebaplar, külbastılar, helvalar ve kadayıflar, paluzeler ve dondurmalar, kurabiyeler, revani ve benzerleri, turşular, hamurdan yapılan yemekler, lalanga ve börekler ,dolma çeşitleri, patlıcandan yapılmış paçalar ve mücverler, köfteler, ıspanak ve kabak türü sebze yemekleri, ilik yapımı ve yahniler,pilav çeşitleri, hoşaflar ve kompostolar ve suyu buz dondurmanın yoludur.
Dövme dondurma, bir çeşit dondurmadır.Osmanlı mutfağında bulunur.
Nazlı aş veya Nazlaç Osmanlı mutfağında bulunan bir çeşit tatlıdır. Basılı ilk yemek kitabı Melceü’t-Tabbâhîn'de tarifi vardır. Tarifi: Matlûbül-mikdâr pirinci havan da kabaca döğüp bulgur gibi oldukta tencere içine su doldurup ateş üzerine iken işbu pirinci üzerine salıp karıştıralar. Ne miktar koyuluğu murat olunur ise ol miktar pirinç ilave olundukta pişirip indirileceğine karip kesilmiş kıvamlı şeker veyahut toz şekeri ile tatlılayıp bir miktar dahi kaynadıkta indirip tabaklara tevzi birle soğudukta üzerine döğülmüş ceviz veya badem ekip tenâvül buyrula.
Zırva tatlısı veya Zırvâ esas malzemesi nişasta, kuru üzüm, kuru incir, kuru kayısı olan tatlıdır. Osmanlı mutfağında bulunur. Osmanlı Devleti fetihlerle yeni topraklara kazandıkça, zırva da malzemesini değiştirmiştir. Bal, pekmez, hurma ve daha sonraları ceviz, çam fıstığı gibi maddelerin katılması ile aşure kıvamında bir tatlı haline gelmiştir. Bartın mutfağında yapılan çeşidi vardır.
Favniyye, ekmek tatlısı, yumurtalı ekmek tatlısı ya da kabartlama, Osmanlı mutfağında ekmekten yapılan bir çeşit yiyecektir. Kitâb-ı Me’kûlât'da tarifi verilmiştir. Osmanlı mutfağında kabartlama çeşidi ayrıca yapılmaktadır.
Enderun yöntemi yumurta, bir çeşit yumurta yemeğidir. Malzemeleri ; pastırma veya sucuk, soğan, su, sirke, tereyağı, şekerdir.
Pastırmalı yumurta bir çeşit yumurta yemeğidir. Osmanlı mutfağında bulunur.
Zuraced, Osmanlı mutafağında ve Dağıstan mutfağında yapılan bir çeşit gözlemedir. Malzemeleri un, ılık su ve tuzdur. İç harç malzemeleri ise kıyma, kuru soğan, domates, tuz, karabiber, üzüm sirkesidir. Pişirmek için tereyağı kullanılır.
Beyza Bi-ciheti Börek-i Makiyan-i Hassa , bir çeşit börektir.
