İçeriğe atla

Nezak Hunları

Nezak Hunları
𐭭𐭩𐭰𐭪𐭩 nycky
484-665 CE
{{{arma_açıklaması}}}
Taç sembolü
AK
HUNLAR
BİZANS
İMPARATORLUĞU
GUPTALAR
ALKON
HUNLARI
NEZAK
HUNLARI
SASANİLER
Nezak Hunlarının MS 500-530 yıllarında komşu devletlerle birlikte bulunduğu konum
BaşkentGazne
Kapisa
Yaygın dil(ler)Pehlevi (yazı dili)[1]
Orta Farsça (yaygın)[1]
Resmî din
Budizm
Zerdüştlük
HükûmetGöçebe
Nezak Şah 
• 653 - 665
Ghar-ilchi
Tarihî dönemGeç Antik Çağ
• Kuruluşu
484
• Dağılışı
665 CE
Para birimiHun Drahmi
Öncüller
Ardıllar
Sasaniler
Alkon Hunları
Türk Şahiler
Zunbils
Günümüzdeki durumuAfganistan
Pakistan

Nezak Hunları veya Nezak Şahları(Pehlevi : 𐭭𐭩𐭰𐭪𐭩 nycky), [2] Hindukuş bölgesindeki dört Hun devletinin sonuncusuydu ve MS 484'ten 665'e kadar varlığını sürdürmüştür. Zabulistan'ı ve Kabilistan'ı yaklaşık iki yüzyıl boyunca on iki nesil boyunca yönettiler. Tarihleri karanlıkta kalırken, Nezaklar arkalarında önemli bir madeni para bıraktılar - karakteristik bir manda başı tacı ile - devletlerinin refahını belgelediler.

Kurucu Kingal, bir Huna müttefiki ya da boy statüsünü kabul eden yerli bir yönetici olabilirdi. Sonraki on hükümdar hakkında özel bir şey bilinmiyor; Tang Hanedanlığı ile diplomatik ilişkileri olmuştur ve muhtemelen altıncı yüzyılın ortalarında Alkon Hunları ile bir arada bulunmuşlardır. Devlet, yedinci yüzyılın ortalarında dağıldı ve Arap sınırından artan istilalarla karşı karşıya kaldı. Daha sonra taht, Türk Şahileri kuran bir vasal olan Barha Tegin tarafından ele geçirildi.

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Hunlar</span> MS 4-6. yüzyıllar arasında Avrasyada yaşamış göçebe halk

Hunlar, MS 4-6. yüzyıllar arasında Orta Asya, Kafkaslar ve Doğu Avrupa'da yaşayan göçebe bir halktır. İlk olarak Volga'nın doğusunda, o zamanlar İskitya'nın bir parçası olan bir bölgede yaşadıkları tahmin edilmektedir. MS 370 yılına gelindiğinde Hunlar Volga bölgesine varmış ve 430 yılına gelindiğinde ise Avrupa'da kısa ömürlü de olsa geniş bir hakimiyet kurmuşlardır. Gotları ve Roma sınırları dışında yaşayan diğer birçok Cermen halkını fethetmiş ve diğerlerinin Roma topraklarına kaçmasına neden olmuştu. Hunlar, özellikle Attila döneminde Doğu Roma İmparatorluğu'na sık ve yıkıcı baskınlar yaptılar. 451'de Hunlar, Batı Roma eyaleti Galya'yı işgal ettiler ve burada Katalonya Tarlaları Savaşı'nda Romalılar ve Vizigotlardan oluşan birleşik bir orduyla savaştılar ve 452'de İtalya'yı işgal ettiler. 453'te Attila'nın ölümünden sonra Hunlar Roma için büyük bir tehdit olmaktan çıkmış ve Nedao Savaşı'ndan sonra imparatorluklarının çoğunu kaybetmişlerdir (454?). Hun isminin varyantları Kafkasya'da 8. yüzyılın başlarına kadar kaydedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Çin Seddi</span> Ayrı Çin krallıklarının inşa ettiği dünyanın en uzun savunma duvarı

Çin Seddi, Çin'in kuzeybatısı boyunca uzanan, dünyanın en uzun savunma duvarıdır. Kalıntıları Po Hay Körfezi'nde deniz kıyısında başlar. Pekin'in kuzeyinden geçerek batıya yönelir ve Huang-Ho Nehri'ni ikiye bölerek güneybatıya uzanır. Gobi Çölü'nün güneyinden batıya yönelerek devam eder.

<span class="mw-page-title-main">Teoman</span> Asya Hun İmparatorluğunun kurucusu

Teoman, Asya Hun İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Hun devlet adamı Tuvu Tanhu'nun oğlu ve Mete Han'nin babası. MÖ 3. yüzyıl dolaylarında yaşayan Teoman, bilinen ilk Hun (Hiung-nu) hükümdarıdır. Oğuz Han'ın babası Kara Han ile aynı kişi olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Attila</span> Hun Türkü hükümdar

Attila, Hun topluluklarının hükümdarı olduğu 434 tarihinden, 453'teki ölümüne kadar Hun İmparatorluğu hükümdarıdır. Hükümdarlığı sırasında İmparatorluğunu dönemin Avrupasının büyük bölümünü kaplayacak şekilde genişletti. Öldüğü zaman idaresi altındaki topraklar batıda Cermanya, doğuda Ural Nehri, kuzeyde Baltık Denizi ve güneyde Karadeniz'e kadar uzanıyordu. Attila, imparatorluğun başında olduğu zaman diliminde Hunların yanı sıra, birçok Cermen ve İranlı kabileye, Ostrogotlara, Bulgarlara ve Alanlara da önderlik etti.

<span class="mw-page-title-main">Ak Hun İmparatorluğu</span> 5.-8. yüzyıllarda var olmuş bir imparatorluk

Ak Hun İmparatorluğu, dördüncü yüzyılın başlarında Isığ Gölü çevresinde Avarlar'a bağlı yaşarlarken bu yüzyılın ikinci yarısında Maveraünnehir'e ve Toharistan'a yayılmış Türk devleti. Hükümdarlık 5. yüzyılda Heftal denilen aileye geçtiğinden Eftalitler olarak da bilinirler.

<span class="mw-page-title-main">Hun İmparatorluğu</span> Orta Çağda kurulmuş, çeşitli etnik gruplardan oluşmuş bir konfederasyon

Batı Hun İmparatorluğu ya da Avrupa Hun İmparatorluğu, 376 yılında başlayan çeşitli akınlarla Avrupa'daki Hun etkisinin artmasının kuruluşuna zemin hazırladığı, 434 ile 469 yılları arasında hüküm süren Hun kavimlerinin birleşmesi ile oluşmuş bir bozkır konfederasyonu.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Bulgar Hanlığı</span> 7. yüzyılda var olmuş bir Türk hanlığı

Büyük Bulgar Hanlığı, Latince: Patria Onoguria ), adlarıyla da bilinen, Onogur Ön Bulgarlarının Göktürklerin yıkılması ve Avarların zayıflamasıyla batı Pontus-Hazar bozkırında oluşturduğu 7. yüzyıldan kalma Göçebe bir imparatorluktur.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Bulgar İmparatorluğu</span> MS 7. ve 11. yüzyıllar arasında Güneydoğu Avrupada var olan Ortaçağ Ön Bulgar-Slav ve sonraki Bulgar devleti

Birinci Bulgar İmparatorluğu, Ön Bulgarların 681'de bugünkü Balkan bölgesinde Asparuh komutasında kurdukları devlettir. Devlet bugünkü Bulgaristan, Arnavutluk, Bosna, Hırvatistan, Yunanistan, Macaristan, Kosova, Kuzey Makedonya, Moldova, Karadağ, Romanya, Sırbistan, Slovakya, Türkiye ve Ukrayna topraklarını içine alan yaklaşık Türkiye kadar bir toprak büyüklüğü olan (750.000 km²) topraklarda kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Tiele</span> tarihsel Türk topluluklarından birisi.

Tiele (Çince: 丁零; pinyin: Dīnglíng, Wade-Giles: Dinlin, Kaoçe, Chile, Tiele, ayrıca moğollarda tegreg, tarihi Türk topluluklarındandır. Dinlinler aslen, güney Sibirya'da Lena Nehri boyunca, Baykal Gölü'nün batısında yaşarlardı. Millat'tan önce 3. yüzyılda, batıya doğru yayılmaya başladılar ve Hiung-nu imparatorluğunun bir parçası oldular.

<span class="mw-page-title-main">Krasnoyarsk Krayı</span> Rusyanın Sibirya bölgesinde idarî birim

Krasnoyarsk Krayı, Rusya'nın Sibirya Federal Bölgesi'nde bulunan kray. Krayın idarî merkezi Krasnoyarsk'tır. Yüzölçümü 2.366.797 km²'dir. Yakutistan ve Batı Avustralya'dan sonra dünyanın en büyük üçüncü idari-bölgesel birimidir.

<span class="mw-page-title-main">Yugoslavya</span> Eski bir Balkan devleti

Yugoslavya, Balkanlar’ın batısında 20. yüzyılda, üç defa farklı yapı ve idari şekille kurulmuş olan bir devlet olmuştur. Bu ada sahip olan devlet, 1918-2003 yıllarında çeşitli idari yapılarda varlığını sürdürmüş bir Balkan devletidir.

Buhara Muharebesi, Göktürk-Sasani ittifakı ile Ak Hun İmparatorluğu arasında gerçekleşmiş bir savaştır. Savaş sonunda Ak Hun İmparatorluğu yıkılmış ve toprakları, Ceyhun Nehri sınır olmak üzere Göktürkler ile Sasaniler arasında paylaşılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kırım</span> Karadenizdeki bir yarımada

Kırım, Doğu Avrupa'da, Karadeniz'in kuzey kıyısında yer alan ve Karadeniz ile Azak Denizi tarafından çevrelenen Ukrayna’da bulunan bir yarımada. Ukrayna'nın Herson Oblastı'nın güneyinde ve Rusya'nın Kuban bölgesinin batısında bulunmaktadır. Perekop Kıstağı ile Herson Oblastı'na bağlanmaktadır ve Kerç Boğazı ile Kuban'dan ayrılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İran Hunları</span> Orta Asyadan gelerek Pers İmparatorluğuna saldıran ve oralara yerleşen göçebe kabileler.

İran Hunları terimi bazen dördüncü ve yedinci yüzyıllar arasında Afganistan'da ve komşu bölgelerde yaşayan ve kuzeybatı Hindistan'a kadar genişleyen bir grup farklı kabile için kullanılır. Kabaca Hunalara karşılık gelirler. Ayrıca Sasani İmparatorluğunun kuzeydoğu sınırlarını tehdit ettiler ve Şahların onlara karşı eksik belgelenmiş birçok kampanya yürütmesine neden oldular.

Khuni, Huni ya da Çuni Geç Antik Çağ boyunca bir Kuzey Kafkasya halkıydı. Bazen Kuzey Kafkasya Hunları olarak adlandırılırlar ve sıkça sonraki dönemlerde Doğu Avrupa'ya giren Hunlarla karıştırılırlar. Ancak Hunilerin etnolinguistik ve coğrafi kökenleri belirsizdir.

<span class="mw-page-title-main">Bosporos Krallığı</span> Antik Yunan devleti

Bosporos Krallığı, ayrıca Kimmer Bosporos olarak da bilinir, bugünkü Ukrayna'nın güneyindeki Kerç Boğazı üzerinde kurulmuş Antik Yunan-İskit devleti. İlk kez Yunan yazarı Diodorus'un sözünü ettiği krallık MÖ 438'e doğru kuruldu. Gücünün doruğuna MÖ 4. yüzyılda ulaştı. En önemli kenti Pantikapaion İÖ 480-438 arasında Arkhainaks, İÖ 438-110 arasında da Spartokos hanedanları tarafından yönetildi. Bu iki hanedan, Pantikapaion'a Nymphaion'u ve bölgede İÖ 7-6. yüzyıllarda kurulmuş öteki Yunan kolonileri de kattılar. İÖ 5. yüzyılın ikinci yarısından sonra Bosporos kentlerinde Atina etkisi güçlendi. Atinalılar İÖ 404'e değin yerel ticareti denetim altında tutuyorlardı, İÖ 4. yüzyıl boyunca da Bosporos'un baş müşterisi oldular. Karadeniz'de korsanlığı önleyen Spartokosların hububat, balık ve köle ticaretini başarıyla yönetmesi sayesinde Bosporos zenginleşti. Bosporos Krallığı'nda yönetim ve maliye alanında çöküş İÖ 3. yüzyıl ortalarında başladı. İÖ 115'e doğru İskitler'e karşı koyamayan hükümdar Parisades, Pontus Kralı VI. Mithridatis'i yardıma çağırdı ve ülkesini ona bıraktı. İÖ 110'dan sonra Pontus kralları bölgenin denetimini ele geçirdiler. Mithridatis'in öldürülmesinden sonra, Pompeius onun oğlu olan Pharkanes'i Bosporos Kralı ilan etti. Böylece MS 1. yüzyılda kurulan bu yeni hanedan Roma İmparatorluğu'nun koruması altında 300 yıl hüküm sürdü. MS 342'den sonra ülke, Got ve Hun akınlarında toprakların bir bölümü elden gitti. I. Justinianos döneminde krallığın geri kalan bölümü Bizans'ın denetimine girdi.

<span class="mw-page-title-main">Nezak Tarkan</span>

Nezak Tarkan, M.S 709 civarında Arap komutan Kuteyba bin Müslim'e karşı bir isyan başlatan Toharistan'ın göçebe hükümdarıydı.

Akşunvar 5. ve 6. yüzyıllarda Ak Hun- kralları tarafından kullanılan bir iktidar unvanıydı. Ak Hun ve Alkon Hunları Türklerinin ilk hanı I. Hingila, günümüz Türk tarihçiliğinde "Aksuvar", Avrupa tarihçiliğinde ise "Vahşunvar" ve "Eftal Han" olarak bilinmektedir. Hingila'nın unvanı olan Aksuvar, bazen yanlış olarak Hingila'nın adı olarak tanımlanmaktadır.

Alxon, Alakana ve Walxon olarak da bilinen Alkon Hunları, MS 4. ve 6. yüzyıllarda Orta ve Güney Asya'da devletler kuran göçebe bir halktı. İlk önce Paropamisus'ta bulunan Hunlar daha sonra güneydoğuya, Pencap ve orta Hindistan'a, Eran ve Kausambi'ye kadar genişlemişlerdir. Hint yarımadasındaki Alkon istilası, onlardan yaklaşık bir asır önce gelen Kidarit Hunlarını ortadan kaldırdı ve Gupta İmparatorluğu'nun yıkılmasına sebep oldu ve bir anlamda Klasik Hindistan'a son verdi.

<span class="mw-page-title-main">Çilek gümüş kase</span>

Çilek gümüş kase Semerkant bölgesinde bulunan ve "Ak Hun sanatının en iyi bilinen örneği" olarak kabul edilen gümüş bir kasedir. Daha spesifik olarak, kasenin MS 5. yüzyılın son üçte birinde Hindukuş'un güneyindeki Alkon Hunlarına ait olduğu görülüyor. Alkonlar uzun süredir Akhunların bir parçası veya alt bölümü veya onların doğu kolu olarak kabul ediliyordu, ancak artık ayrı bir devlet olarak kabul edilme eğilimindeler.