İçeriğe atla

New Lanark

New Lanark
UNESCO Dünya Mirası
Konum Birleşik Krallık
KriterKültürel: ii, iv, vi
Referans429
Tescil2001 (25. oturum)
BölgeAvrupa ve Kuzey Amerika

New Lanark, Clyde Nehri üzerindeki bir köydür. Lanarkshire'daki Lanark'dan yaklaşık 2,2 mil (2,2 kilometre) uzaklıktadır ve İskoçya'daki Glasgow'un yaklaşık 40 km güneydoğusundadır. 1786 yılında pamuk değirmenler ve değirmen işçileri için konut inşa eden David Dale tarafından kuruldu. Dale, Clyde Nehri üzerindeki tek şelalenin sağladığı su gücünden faydalanmak için İngiliz mucit ve girişimci Richard Arkwright ile birlikte çalışarak değirmenleri kısa bir süre içinde kurdu. Dale'in damadı Robert Owen'ın da bulunduğu bir ortaklığın mülkiyetinde olan New Lanark, başarılı bir iş ve ütopik sosyalizmin en önemli örneği ve planlanan bir yerleşimin erken bir örneği ve kent planlamasının tarihsel gelişiminde önemli kilometre taşı oldu.[1]

New Lanark fabrikaları 1968 yılına kadar faaliyetteydi. Bir süre yaşanan gerilemelerden sonra, köyün yıkılmasını önlemek için 1974'te New Lanark Koruma Vakfı (NLCT) kuruldu (şu an New Lanark Trust (NLT) olarak bilinir). 2006 yılına kadar binaların çoğu restore edilmiş ve köy önemli bir turizm cazibe merkezi haline gelmiş oldu. İskoçya'daki altı UNESCO Dünya Mirası Alanından biridir.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ Bell, Colin and Rose (1972) City Fathers: The Early History of Town Planning in Britain. Penguin, Harmondsworth.

Genel

  • Historic New Lanark, I. Donnachie and G. Hewitt. Edinburgh University Press, 1993. ISBN 0-7486-0420-0.
  • Historical Tours in the Clyde Valley. Published by the Clyde Valley Tourist Association and the Lanark & District Archaeological Association. Printed by Robert MacLehose and Company Limited, Renfrew, Scotland. 1982.
  • David Dale, Robert Owen and the story of New Lanark. Moubray House Press, Edinburgh, Scotland. 1986. ISBN 0-948473-02-9.
  • New Lanark World Heritage Site Management Plan 2003-2008.
  • City Fathers: The early history of town planning in Britain, C. Bell and R. Bell, Penguin, Harmondsworth

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Robert Owen</span>

Robert Owen (1771-1858), Galli reformcu ve sosyalisttir.

<span class="mw-page-title-main">William Wallace</span> I. İskoç Bağımsızlık Savaşı önderi (1270-1305)

Sir William Wallace, Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı sırasında ana liderlerden biri olan bir İskoç şövalyesiydi.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya</span> Birleşik Krallıkın parçası olan Batı Avrupa ülkesi

İskoçya, Birleşik Krallık'a bağlı dört ülkeden biri. İskoçya anakarası, Büyük Britanya adasının kuzeydeki üçte birlik kısmını kaplar. Güneydoğusunda İngiltere ile 154 km uzunluğunda bir sınırı vardır. Kuzeyi ve batısı Atlas Okyanusu ile, kuzeydoğusu Kuzey Denizi ile ve güneyi İrlanda Denizi ile çevrilidir.

<span class="mw-page-title-main">Shetland</span> İskoçyanın kuzeydoğusunda yer alan takımadalar

Shetland, İskoçya'nın 32 idarî yönetim biriminden biridir. Bir takımada olan Shetland, Orkney Adaları'nın ve İskoçya anakarasının kuzeydoğusundadır. Adaların bütünü yaklaşık olarak 1.466 km²dir. Takımadaların en büyüğü olan Mainland, İskoçya'nın en büyük üçüncü adası olduğu gibi Büyük Britanya'yı da çevreleyen en büyük üçüncü adadır. Adalarda toplam 26.000 kişi yaşamaktadır ve nüfus yoğunluğu 15/km²dir.

<span class="mw-page-title-main">Kinderdijk</span>

Kinderdijk, Hollanda'nın Güney Hollanda eyaletinde, Rotterdam'ın 15 km doğusunda yer alan Nieuw-Lekkerland beldesine bağlı bir köy.

<span class="mw-page-title-main">İskoçya Krallığı</span> 843ten 1707ye kadar Büyük Britanyanın kuzeyine egemen bir tarihî devlet

İskoçya Krallığı, 843'ten 1707'ye kadar Büyük Britanya'nın kuzeyine egemen bir tarihî devlet. Daha sonra İngiltere Krallığı ile birleşerek Büyük Britanya Krallığı oldu.

Afrika ve Hint Adaları'na ticaret yapan İskoçya şirketi ya da İskoç Darien Şirketi olarak adlandırılan kurum 26 Haziran 1695 tarihinde, Taçlar birliği nin oluşturulmasından yüz yıl sonra İskoçya Kralı William II'nin izniyle İskoçya Parlamentosu yasalarıyla kurulan deniz aşırı ticaret şirketidir. 1696'dan başlayıp 1709 yılı dahilinde şirkete ait tarihi dokümanlar mevcuttur. Bunlar arasında hesap defterleri, ayrıntılı nakit kasa defterleri ve makbuzlar, ticaret defterleri ve senetler, liman depo ve şirketlerinin mal sevk listeleri vardır.

Bu maddede Birleşik Krallık'taki yel değirmenleri ve rüzgan türbinleri listelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Orta Çağ İskoçyası'nda kadınlar</span>

Orta Çağ İskoçyası'ndaki Kadınlar, 5. yüzyılda Kuzey Britanya'dan ayrılan Romalılar ile 16. yüzyılın başlarındaki Rönesans ve Reform hareketlerine kadar olan süreçte kadınların yaşamlarının ve toplumsal konumlarının tüm yönlerini yansıtır. Orta Çağ İskoçyası ataerkil bir toplumdu fakat ataerkilliğin pratikte tam olarak nasıl uygulandığını ayırt etmek zordur. Biyografileri hala günümüze kadar ulaşan kadınların büyük çoğunluğu İskoçya kraliyet ailesi üyesiydi. Bunlardan bazıları tarihteki önemli kişiler arasında yerini almıştır. Bu dönemde hüküm süren yalnızca tek bir İskoç Kraliçe vardı, taç giymemiş ve kısa bir hayat sürmüş olan Norveçli Prenses Margaret (1286-1290).

<span class="mw-page-title-main">İskoç Ulusal Partisi</span> Birleşik Krallıkta İskoç milliyetçisi, sosyal demokrat siyasi parti

İskoç Ulusal Partisi (SNP), Birleşik Krallık'ta İskoç milliyetçisi, sosyal demokrat siyasi parti. SNP 1934 yılında kuruldu ve 1967 seçiminden beri Birleşik Krallık Parlamentosu'nda sürekli olarak temsil edildi.

<span class="mw-page-title-main">Erken modern İskoçya’da cadı mahkemeleri</span> Erken modern İskoçyadaki cadı mahkemelerine genel bakış

Erken Modern İskoçya'da cadı mahkemeleri, 16. yüzyılın başlarından 18.yüzyılın ortalarına kadar süren, büyücülük suçlarını konu alan yasal kovuşturmalardır. Bu mahkemeler, Erken Modern Avrupa'da yürütülen cadı mahkemelerinin bir parçasıydı. Orta Çağ'ın sonlarında büyücülük ile oluşturulan zararlar için mahkemeler yürütüldü, ancak 1563 Büyücülük Yasası'nın geçirilmesiyle hem büyücülük hem de cadılarla iletişime geçilmesi idamla cezalandırılabilecek suçlar hâline geldi. Yeni yasanın yürürlüğe girmesinin ardından yürütülen ilk büyük mahkemeler dizisi, 1589’da başlayan ve Kral VI. James'in hem “mağdur” hem de araştırmacı olarak önemli roller oynadığı Kuzey Berwick cadı mahkemeleriydi. VI. James büyücülükle ilgilenmeye başladı ve 1597’de Daemonologie adlı tezinde cadı avlarını savunan bir metin yayımladı. Ancak sonrasında kuşkuya kapıldı ve şüpheleri giderek arttı. Bunun sonucunda davaları azaltmak için önlemler aldı.

<span class="mw-page-title-main">Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı</span> İskoçların İngiliz esaretine karşı bağımsızlık mücadelesi

Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı İngiliz ve İskoç güçleri arasındaki bir dizi savaşın ilkiydi. 1296'da İngilizlerin İskoçya'yı işgalinden 1328'de Edinburgh-Northampton Antlaşması ile İskoç bağımsızlığının de jure restorasyonuna kadar sürdü. De facto bağımsızlık 1314'te Bannockburn Muharebesi'nde kuruldu. Savaşlar, İngiliz krallarının İskoçya üzerinde otoritelerini kurmaya çalışırken, İskoçlar İngiliz yönetimini ve otoritesini İskoçya dışında tutmak için savaşırken ortaya çıktı.

İskoçya kültürü insan aktivitesi ve kalıplarının İskoçya ve İskoç halkı ile alakalı sembolizmidir. İskoç kültürünün ayrı ulusal kilisesi gibi bazı unsurları, Birlik Antlaşması ve diğer belgelerde kararlaştırıldığı üzere yasayla korunmaktadır. İskoç bayrağı, beyaz bir saltire ile mavidir ve Saint Andrew'un haçını temsil eder.

<span class="mw-page-title-main">Orkney'de büyücülük</span>

Orkney'deki büyücülüğün kökeni muhtemelen sekizinci yüzyıldan itibaren takımadalar üzerindeki Norsemen yerleşimine dayanmaktadır. Erken modern döneme kadar sihirli güçler genel yaşam tarzının bir parçası olarak kabul edildi, ancak İskoçya anakarasında cadı avları başladı ve 1563 İskoç Cadılık Yasası cadılık veya cadılara danışmayı ölümle cezalandırılacak bir suç haline getirdi. Büyücülükten yargılanan ve infaz edilen ilk Orcadialılardan biri, 1594'te Allison Balfour'du. Balfour, yaşlı kocası ve iki küçük çocuğu, kendisinden bir itiraf elde etmek için iki gün boyunca şiddetli işkenceye maruz kaldı.

<span class="mw-page-title-main">Covenanterler</span>

Covenanterler, İskoçya'nın Presbiteryen Kilisesini ve liderlerinin dini işlerdeki önceliğini destekleyen 17. yüzyıldan kalma bir İskoç dini ve siyasi hareketinin üyeleriydi. Covenant kelimesi tanrı ile bir bağ veya anlaşma için İncil'de kullanılan bir terimden gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Joseph Bell</span>

Joseph Bell, 19. yüzyılda Edinburgh Üniversitesi tıp fakültesinde görevli İskoç cerrah ve öğretim görevlisiydi. Edebi karakter Sherlock Holmes için bir ilham kaynağı olmasıyla bilindi.

<span class="mw-page-title-main">Clifford Edmund Bosworth</span> İngiliz tarihçi (1928–2015)

Clifford Edmund Bosworth FBA, İngiliz tarihçi ve oryantalistti.

<span class="mw-page-title-main">Berwick'in Yağmalanması (1296)</span>

Berwick'in yağmalanması, 1296'daki Birinci İskoç Bağımsızlık Savaşı'nın ilk önemli muharebesiydi.

Birleşik Krallık ve Britanya Denizaşırı Toprakları'nda 2021 yılı itibarı ile 33 adet Dünya Mirası bulunmaktadır. İlk olarak 1986'da Devler Kaldırımı, Durham Kalesi, Ironbridge Vadisi, Katedrali, Fountains Manastırı Kalıntıları da Dahil Studley Kraliyet Parkı, Stonehenge, Avebury ve Bağlantılı Siteler ile Gwynedd'deki Kral Edward'ın Kaleleri ve Kent Surları, son olarak 2021'de Kuzeybatı Galler'in Kayrak Manzarası ve Bath Spa listeye dâhil edildi. Listedeki varlıklardan dördü doğal, diğerleri ise kültürel alandır.

<span class="mw-page-title-main">Ayr</span>

Ayr, İskoçya'nın güneybatı kıyısında yer alan bir kasabadır. Eski bir kraliyet kasabası olan Ayr, bugün Güney Ayrshire Konseyi'nin idari merkezi ve Ayrshire'ın tarihi bölge merkezidir. 46.982 kişilik nüfusuyla Ayr, İskoçya'nın 15. büyük yerleşimi ve nüfusa göre Ayrshire'ın ikinci büyük kasabasıdır. Kasaba, kuzeydeki daha küçük Prestwick kasabasıyla bitişiktir. Ayr, 2000 ve 2002'de daha geniş Güney Ayrshire bölgesinin bir parçası olarak şehir statüsü için 2 kez başarısız adaylıkta bulundu.