  |
Nevi'im (İbranice: נביאים) (Peygamberler) Tanah'ın üç ana bölümünden ikincisi. Bu bölümlerin ilki Tora (Tevrat) ve (Nevi'im'den) bir sonraki de Ketuvim'dir (Yazılar).
Nevi'im geleneksel olarak iki bölüme ayrılır:
| Tora (Tevrat) |
| ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Nevi'im (Peygamberler) |
| ||||||||
| Ketuvim (Yazılar) |
| ||||||||
| Tarih |
|
|---|---|
| Nüfus | |
| Felsefe |
|
| Literatür | |
| Kültür | |
Eski Ahit veya Eski Antlaşma, Kutsal Kitap'ın İbranice kaleme alınmış olan ilk kısmına Hristiyanların verdiği isimdir. Yahudilerin Tanah ve Müslümanların Tevrat ve Zebur olarak kabul ettikleri kitapları içinde barındırır. Kutsal Kitap'ın birinci yüzyılda Grekçe kaleme alınan yazılarına "Yeni Ahit" adı verildi. İnançlı Yahudilerce "Yeni Ahit" kabul edilmez. Toplam 39 bölümden oluşur. Eski Ahit; Tevrat, Tarihsel Kitaplar, Şiirsel Kitaplar, Peygamberlik Kitapları olarak 4 temel bölüme ayrılır.
Peygamber veya yalvaç, Tanrı aracılığıyla bir dini veya dinî öğretiyi yaymakla görevlendirildiğine inanılan kişidir. Peygamberler ayrıca dinî terminolojide âyet, işaret veya mûcize denilen doğaüstü güç veya olayların kendilerine atfedildiği mitolojik veya yarı mitolojik insanlardır. İbrahimî dinlerin inananları, peygamberlerin Tanrı'dan aldıkları “vahiy” adlı mesajları diğer insanlara ulaştırdıklarına inanırlar.
Kitâb-ı Mukaddes, Mukaddes Kitap veya Kutsal Kitap, Eski Ahit ve Yeni Ahit'i kapsayan, Hristiyan inanışının temelini oluşturan ve Hristiyanlarca kutsal sayılan kitaptır.
Tanah/Tanak, Yahudiliğin ana mukaddes metinlerini oluşturan kitapların kanonik bir koleksiyonudur. Hristiyanlar tarafından İbranice Mukaddes Kitap ya da Eski Ahit denir. Metinlerin neredeyse tamamı Kutsal İbranice ile yazılmış olup, ufak bir bölümü de Kutsal Aramiceyle yazılmıştır.
İdris, Kur'an'da adı geçen peygamberlerden biri ve Şit'in oğlunun oğludur. İlk kez onun döneminde insanların hayvan derileri giymekten kurtuldukları söylenir. Kumaşı bulduğu ve yazı yazmayı geliştirdiği söylenir. İslam mitolojisine göre 4. kat gökte yaşamaya devam etmektedir.
Eyüp veya Eyob, İshak'ın soyundan gelen ve Kitâb-ı Mukaddes'teki Eyüp kitabının merkez figürü olan Yahudi din büyüğü. Kitâb-ı Mukaddes'te, hastalık ve problemlere karşı sabretmeyi gösteren örnek bir kişidir.
Ketuvim, Yahudilik kutsal metni. Tanah'ın üçüncü ve son bölümünü oluşturur. İlk bölüm Tora (Tevrat) ve Nevi'im'den (Peygamberler) oluşmaktadır. Ketuvim kendi içinde 11 kitap barındırır.
Mezmurlar Kitabı, popüler ismiyle Zebur, Tanah'ın üçüncü bölümü, Ketuvim'in ("Yazılar") ise ilk kitabı olan Yahudi kutsal kitabıdır. Kitabın "gökten indiricisi" olduğuna inanılan Kral Davud'a ithafen Davut'un Mezmurları da denir.
Targum İkinci Kudüs Tapınağı döneminden Orta Çağ'ın başlarına kadar geçen süreçte yazılıp derlenmiş Tanah'ın Aramice tercümesidir. Zamanında iki farklı Yahudi kültürü merkezi olan İsrail toprakları ve Babil'de yazılmış iki farklı tercüme bulunur. Bu iki toplumun da lingua franca'sı Aramice'ydi.
Birleşik İsrail Krallığı Tanah'ta anlatıldığı üzere İsrail topraklarında MÖ 1050 ve MÖ 930 yılları arasında var olmuş bir birleşik monarşiydi.
Tâlût, Şaul veya Şaul Ben Kiş, Tanah'taki kitaplardan olan Samuel kitabı ve 1 Tarihler ve Kur'an'da adı geçen MÖ 1047 ile MÖ 1007 yılları arasında İsrail Krallığı'nın ilk kralıydı. Hakim Samuel tarafından krallığa seçilen Şaul zamanında başkent Gibeah'tı. Antik Filistinliler ile Gilboa Dağında yaptığı savaş sonucu yaralandı ve oğlu Yonatan'ı kaybetti. Bunun üzerine savaş meydanında öleceğini anlayan Şaul, düşmanın kılıcıyla ölmektense intihar etmeyi yeğledi.
Dvora ya da Debora(h) (İbranice: דְּבוֹרָה, anlam: Arı) Tanah'a göre İsrail Krallığı'ndan önceki hakimler döneminde yaşamış dördüncü hakim, tek kadın hakim ve Yahudilik'te kadın peygamberdir. Hikâyesi Tanah'taki Hakimler Kitabı'nda iki farklı yerde anlatılır (Hakimler 4 ve Hakimler 5).
İşaya, Tanah'ta Yeşaya ismiyle bahsolunan bir peygamberdir. Adı "Yehova'nın kurtuluşu" anlamına gelir. Daha çok Ahaz'ın ve Hezekiya'nın hükümdarlıkları sırasında faaliyet gösterdi. Bu dönem Asurluların yükseliş dönemine rastlamaktadır. Samarra'nın yıkılışına tanık oldu. Vaazlarının ana düşüncesi, Tanrı'nın kutsal olduğu, İsrailoğullarının da onun gibi kutsal olmaları gerektiğidir. İşaya, paganlıkla karışan Yahudi geleneğini yerdi, paganlığın etkisinden korktuğu için yabancılarla ilişki kurmayı yasakladı. Yehova'nın şartlarını kabul edenlerin başında, Davud'un soyundan gelen mesih kral Emmanuel'in yer alacağı yarının ülkesini kurabileceklerini söyledi.
Tarihler kitabı Tanah'ın bir parçasıdır. Masoretik metinde Ketuvim'in ilk veya son kitabı olarak yer alır; Ketuvim'in son kitabı olarak kullanıldığında bütün Tanah'ın da son kitabı haline gelir. Tarihler kitabı büyük ölçüde Samuel ve Krallar kitaplarındaki David hikâyeleriyle paralellik gösterir. Hristiyanlıkta 1 ve 2. Tarihler olmak üzere ikiye bölünmüştür; 1 & 2 Samuel ve 1 & 2 Krallar'dan sonra yer alır. Hristiyanlıkta kitapların bu dizilişi, Yunanca tercüme olan Septuagint'ten baz alınarak gerçekleşmiştir.
Küçük peygamberler Tanah'ın bir kitabı olup adını, peygambersi kehanet çalışmalarının kısalığından alır. Hristiyanlıkta ise bu kitaplar teker teker ele alınır. Tanah ve çoğu Protestan ve Katoliklerin "Oniki" sıralaması şöyledir:
Beş megilot veya Beş tomar, Tanah'ın üçüncü ana bölümü olan Ketuvim'in içinde bulunur. Bu beş tomar, Ezgiler Ezgisi, Rut kitabı, Ağıtlar, Vaiz ve Ester kitabıdır. Bu beş kitap kısmen kısa ahit kitapları olup Yahudi geleneğinde birlikte gruplandırılmışlardır.
Ağıtlar kitabı peygamber Yeremya tarafından şiirsel bir kitap olarak yazılan Tanah'ın Ketuvim kitabında bir metindir. MÖ 6. yüzyılda Kudüs ve Tapınağın yıkılmasına karşı tutulan yasla ilgilidir.
Nehemya kitabı, Tanah'ın Ketuvim kitabında bulunan bir metindir. Büyük ölçüde birinci tekil kişinin anıları olarak aktarılır. Kitapta, Pers sarayı yetkilisi bir Yahudi olan Nehemya'nın Kudüs duvarlarını ördürttüğü, şehre olan bağlılığı ve şehir halkının Tanrı'nın kanunlarına olan bağlılığı anlatılır. Kitapta anlatılanlar MÖ 5. yüzyılın ikinci yarısında geçmektedir. Ezra kitabıyla birlikte, Tanah'taki tarihi metinlerin sonuncusunu oluşturmaktadır.
Ağıtlar, şu anlamlara gelebilir:
İbrani Kutsal Kitabı veya Tanah, Tevrat, Nevi'im ve Ketuvim de dahil olmak üzere İbranice kutsal metinlerin kanonik koleksiyonudur. Diğer kullanılan ismi olan Miqra(yani okunan) diye de geçer.Bu metinler neredeyse sadece Kutsal İbranicedir ve birkaç bölüm Kutsal Aramice olarak yazılmıştır.
