Nevşehir (il)

Koordinatlar: 38°37′N, 34°43′E

Nevşehir
İl
İlin Türkiye'deki konumu
İl sınırları haritası
Ülke	Türkiye
Coğrafi bölge	İç Anadolu
İdare
• Vali	Ali Fidan[1]
Yüzölçümü
• Toplam	5.486 km²
Nüfus  (2020)[2]
• Toplam	304.962
• Yoğunluk	56/km²
• Kır	107.836
• Şehir	197126
Zaman dilimi	UTC+03.00 (TSİ)
İl alan kodu	384
İl plaka kodu	50
Resmî site Nevşehir Belediyesi Nevşehir Valiliği

Nevşehir, Türkiye'nin İç Anadolu Bölgesinde yer alan bir ildir.

Nevşehir, Muşkara adlı bir köy iken, şehir halini almaya başlamasından sonra, 18. yüzyılda Osmanlı Türkçesinde "yeni kent" anlamına gelen bugünkü adını almıştır.^[3]

Nevşehir, 6429 sayılı yasa ile 20 Temmuz 1954 tarihinde il haline getirildi. Kırşehir ve Kırşehir'e bağlı Mucur, Avanos, Hacıbektaş (1945'te ilçe oldu), Kayseri'ye bağlı Ürgüp (1935'te ilçe oldu), Niğde'ye bağlı Arapsun (1948'de Gülşehir adını aldı) Nevşehir'in ilçeleri haline getirildi. Kozaklı ve Hamamorta köyleri Avanos'a bağlı birer köy iken birleştirilerek 1954'te Kozaklı adıyla ilçe olarak Nevşehir'e bağlandı. Kırşehir 1957'de tekrar il yapıldı. Mucur ilçesi ile beraber Nevşehir'den ayrıldı. Daha önceleri Melegübü ismi ile anılan bir bucak merkezi olan Derinkuyu, 1 Nisan 1960'ta ilçe durumuna getirildi. Acıgöl kasabası ise 4 Temmuz 1987'de ilçe olmuştur.

Nevşehir'de, 2021 TÜİK verilerine göre 8 İlçe, 23 belediye, bu belediyelerde 116 mahalle, ayrıca 153 köy bulunmaktadır.^[4]

• Nevşehir (Merkez)
• Acıgöl
• Avanos
• Derinkuyu
• Gülşehir
• Hacıbektaş
• Kozaklı
• Ürgüp

İllerde protokolde ilk sırada yer alan Vali, merkezi yönetimi temsil eder ve Cumhurbaşkanı tarafından atanır. Büyükşehir dışındaki illerde yerel yönetim, şehirler düzeyindedir. Belediye Başkanı, belediye sınırları içinde kalan seçmenin oy çokluğu ile seçilir. Ayni seçmen İlçe Belediye Meclisi için de oy kullanarak ilçelerin belediye meclislerini oluşturur. İldeki bütün seçmenler ayrıca il genel meclisi için de oy kullanarak, İl Genel Meclisinin oluşumunu sağlarlar.

İl genel meclisi ve belediye meclisi üyelikleri için yapılan seçimlerde, onda birlik baraj uygulamalı nispi temsil sistemi, belediye başkanlığı seçiminde ise çoğunluk sistemi uygulanır İl genel meclisi ve belediye meclisi üye sayıları ilçe nüfusuna göre, kontenjandan kalan sayıların partilere dağılımı ise D'Hondt Sistemine göre belirlenir (Kanun:2972-Madde:23)

İl Genel Meclisi, İl Özel İdaresinin karar organıdır, başkanını üyeleri arasından gizli oyla seçer. Ayrıca, İl Genel Meclisi kendi içinden gizli oyla bir yıl görev yapacak 5 kişilik İl Encümenini seçer.^[5][6]

Merkezi yönetim, Vali ve İl Müdürlerinden oluşur. İl Özel İdaresi (İl Genel Meclisi ve İl Encümeni) seçilmişlerden oluşur, ancak Vali başkanlığında görev yapar. Yerel yönetim ise belediye başkanları ve belediye meclislerinden oluşur.

Nevşehir Valisi, 1970-Gerede doğumlu Ali Fidan’dır. Ağustos 2023 tarihinde Milli Savunma Bakanlığı Müsteşarı iken atanmıştır.

Nevşehir Belediye Başkanı, Nevşehir doğumlu Mehmet Savran (AK Parti)^[7]

2019 Türkiye yerel seçimleri sonuçlarına göre Nevşehir İl Genel Meclisi üye sayısı, 14 AK PARTİ, 4 CHP ve 3 MHP olmak üzere 21’dir.^[8] Nevşehir Belediye meclisi ise 21 AK Parti, 9 MHP ve 1 İYİ Parti olmak üzere 31 üyeden oluşur.^[9]

2023 Genel seçimleri sonucu, Nevşehir'i temsilen TBMM'ye AKP'den 2 milletvekili, MHP'den 1 milletvekili seçilmiştir.^[10]

Güncel Nüfus Değerleri(TÜİK 6 Şubat 2024 verileri^[11])

Nevşehir ili nüfusu:315.994'dür. Bu nüfusun % 80,86'sı şehirlerde yaşamaktadır (2023 sonu). İlin yüzölçümü 5.485 km²'dir. İlde km²'ye 58 kişi düşmektedir. (Bu sayı merkezde 277’dir.) İlde yıllık nüfus artışı % 1,89 olmuştur. Tüm ilçelerde nüfus artmıştır.Nüfus artış oranı en yüksek ve en düşük ilçeler: Kozaklı (% 3,82)- Derinkuyu (% 0,44)

06 Şubat 2024 TÜİK verilerine göre merkez ilçeyle beraber 8 İlçe, 23 belediye, bu belediyelerde 118 mahalle ve ayrıca 153 köy vardır.

Nevşehir il nüfus bilgileri
Yıl	Toplam	Sıra	Fark	Şehir - Kır
1955[13]	239.054	45		%23     55.808 183.246     %77
1960[14]	187.398	58	%22	%22     41.190 146.208     %78
1965[15]	203.316	58	%8	%23     46.710 156.606     %77
1970[16]	229.830	58	%13	%25     57.545 172.285     %75
1975[17]	249.308	58	%8	%28     68.634 180.674     %72
1980[18]	256.933	59	%3	%30     77.404 179.529     %70
1985[19]	278.129	58	%8	%34     94.871 183.258     %66
1990[20]	289.509	59	%4	%39     112.955 176.554     %61
2000[21]	309.914	61	%7	%44     136.523 173.391     %56
2007[22]	280.058	61	%10	%52     145.037 135.021     %48
2008[23]	281.699	60	%1	%52     146.349 135.350     %48
2009[24]	284.025	60	%1	%53     151.689 132.336     %47
2010[25]	282.337	60	%1	%55     154.103 128.234     %45
2011[26]	283.247	60	%0	%56     157.462 125.785     %44
2012[27]	285.190	60	%1	%57     162.228 122.962     %43
2013[28]	285.460	60	%0	%59     168.771 116.689     %41
2014[29]	286.250	60	%0	%60     171.078 115.172     %40
2015[30]	286.767	61	%0	%61     174.195 112.572     %39
2016[30]	290.895	60	%1	%62     178.976 111.919     %38
2017[30]	292.365	60	%1	%63     182.965 109.400     %37
2018[30]	298.339	60	%2	%63     187.114 111.225     %37
2019[30]	303.010	60	%2	%64     194.058 108.952     %36
2020[30]	304.962	60	%1	%65     197.126 107.836     %35
2021[30]	308.003	60	%1	%65     201.402 106.601     %35
2022[30]	310.011	60	%1

Not: 1957 yılında Kırşehir ilinin kurulması ile nüfus azalmıştır.

• Nevşehir Müzesi
• Hacı Bektaş-ı Veli Türbesi ve Müzesi
• Atatürk Evi Müzesi
• Göreme Açık Hava Müzesi
• Avanos Saç Müzesi
• Kapadokya Sanat ve Tarih Müzesi (Bebek Müzesi)
• Güray Müze
• Ortahisar Etnografya Müzesi
• Zelve Açık Hava Müzesi

Kapadokya

Birçok medeniyete ev sahipliği yapan Kapadokya bölgesi ünlü peribacalarıyla yıl içinde milyonlarca yerli ve yabancı turistlerin ilgisini çekmektedir. Bölgeyi yukarıdan görmek isteyenler için balon turu yapılmaktadır.

Üç güzeller

İki büyük, bir küçük peri bacasından oluşan Üç Güzeller, bölgenin bir diğer sembolik yapısıdır. Bölgede en çok fotoğraf çekilen yerlerin başında gelen bu Üç Güzeller, hem görüntüsü hem de hakkında anlatılan efsaneleri ile yerli ve yabancı pek çok turistin ilgisini çekiyor. Diğer peri bacalarından farklı bir görüntüye sahip olması, en dikkat çekici özelliğidir.

Sunset View Point

Göreme'de bulunan Sunset View Point, hem Nevşehir hem de Kapadokya'nın en güzel manzara noktalarından biri sayılır. Gün doğumu ya da gün batımı… Ne zaman isterseniz gelin. Her şekilde harika manzaraya tanıklık edeceksiniz. Geldiğiniz zaman, neden en popüler izleme noktalarından biri olduğunu daha iyi anlayacaksınız!

Avanos Asma Köprü

Avanos'ta yer alan Avanos Asma Köprü, bir diğer adıyla da bilinen Sallanan Tahta Köprü, Kızılırmak üzerine kuruludur. Çelik halatlarla tutturulduğu ve yerle çok az temas ettiği için, üzerinde yürürken sallanır. Hatta bu nedenden dolayı, yerel halk tarafından bu ismi almıştır. Nevşehir'deki ilgi çekici mekanlardan biridir.

Asmalı Konak

Ürgüp'te iki farklı konakta çekilen Asmalı Konak, yerli ve yabancı pek çok turist tarafından yoğun ilgi görüyor. İlk konak; Mustafapaşa beldesinde, Ürgüp'e 5 km uzaklıkta yer alıyor ve günümüzde ”Old Greek House” olarak hem restoran hem de otel olarak hizmet veriyor. İkinci konak ise; Ürgüp'e 800 metre uzaklıkta yer alıyor ve günümüzde müze olarak hizmet veriyor. Müzenin dışında atv logosu ve dizi ile ilgili bilgilerin yer aldığı bir heykel bulunuyor. İçerisinde ise; dizinin çekildiği odalar, avlu ve oyuncuların kullandığı eşyalar yer alıyor.

Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi 5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir. Ana yerleşke Nevşehir ilinde bulunmaktadır. Ürgüp, Avanos, Gülşehir, Hacıbektaş, Acıgöl ve Kozaklı ilçelerinde de fakülte ve meslek yüksekokulları bulunmaktadır.

5662 Sayılı "Yükseköğretim Kurumları Teşkilatı Kanununda ve Yükseköğretim Kurumları Öğretim Elemanlarının Kadroları Hakkında Kanun Hükmünde Kararname ile Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye Ekli Cetvellerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun"la kurulan ve 28 Mayıs 2007 tarihinde Ahmet Necdet Sezer tarafından onaylanan, 17 yeni üniversiteden biridir. Ana yerleşke Nevşehir ilinde bulunmaktadır. Ürgüp, Avanos, Gülşehir, Hacıbektaş, Acıgöl ve Kozaklı ilçelerinde de fakülte ve meslek yüksekokulları bulunmaktadır.

Kapadokya Üniversitesi Kapadokya Meslek Yüksekokulu (KMYO) değişen unvanı ile Kapadokya Üniversitesi, 16 Eylül 2005 tarihinde İlke Eğitim ve Sağlık Vakfı'na bağlı olarak Yükseköğretim Kurulu Kararı doğrultusunda bölge kalkınma hedefleri paralelinde belirlenmiş olan beş programla eğitim - öğretim faaliyetlerine başlamıştır. Bakanlar Kurulunun 03.07.2008 tarihli kararı ile yeniden kurulan yüksekokulun öğretim programlarının temelini bölge kalkınma programları (Kapadokya Programları), havacılık programları ve sağlık programları oluşturmaktadır.

Yüksekokulun biri Ürgüp'e 5 kilometre uzaklıkta olan Mustafapaşa (Sinasos) beldesinde, diğeri ise İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı'nda olmak üzere iki yerleşkesi bulunmaktadır.

İlin ekonomisi geniş ölçüde tarıma dayanır. Faal nüfusun % 75'i tarım sektöründe çalışır. Sanayi pek gelişmemiştir. Turizm sektörü son senelerde hızla gelişmektedir. Peribacaları ve kayalara oyulmuş kiliseler.

Tarım: Mevsim ve yağış şartları sebebiyle tarım ürünleri fazla çeşitli değildir. Tahıl, yumru ve sanayi ürünleri başlıca tarım ürünleridir. Patates üretiminde Nevşehir ili Niğde ve İzmir'den sonra üçüncü sırada bulunur. Ayrıca ilde şekerpancarı, buğday, arpa, çavdar, bakla, nohut, fasulye, mercimek yetiştirilir. Sebzecilik gelişmiştir. Fakat meyvecilik bilhassa bağcılık önemli yer tutar. Meyve olarak üzüm, elma, zerdali, armut, kayısı, ceviz, dut, iğde, ayva ve badem yetişir.

Hayvancılık: Nevşehir ilinde arazinin ekime tahsis edilmesi sebebiyle yeterli otlak (çayır ve mer'a) yoktur. Fakat, besi hayvancılığı gelişmekte olup, bunun neticesi sığır miktarı artarken, küçükbaş hayvan sayısı gittikçe azalmaktadır.

Madenleri: Nevşehir ili maden bakımından zengin sayılmaz. İşletilmekte olan madenleri azdır. Gülşehir kaya tuzlarından yıllık ortalama 20 bin ton tuz...

2018-2019 Sezonu sonunda, Nevşehir Belediyespor, futbol 3. Ligde sezon sonu play-offda elenerek ligde kalmıştır. Kapadokya Göremespor BAL'da, Ürgüpspor Voleybol erkekler 2.ligindedir. Voleybol bölgesel liginde 2 takımı vardır.

Ziraat Türkiye Kupası'nda Nevşehir Belediyespor, katıldığı 2.turda elenmiştir.

Önemli spor tesisleri: Nevşehir Gazi Stadyumu (7503), Damat İbrahim Paşa Spor Salonu (1.500), Y.Olimpik K.Yüzme Havuzu (500).

Türkçenin Nevşehir ilinde kullanılan şivesinin Batı Anadolu ağızları içindeki konumu Prof. Dr. Leyla Karahan'ın Anadolu Ağızlarının Sınıflandırılması (Türk Dil Kurumu yayınları: 630, Ankara 1996) adlı çalışmasına göre şöyledir:

Karayolu

Karayoluyla Kayseri'ye 1, Konya'ya 2 saat 30 dakika, Ankara'ya 3 saat, İstanbul'a 7 saat 30 dakika uzaklıktadır.

Havayolu

Nevşehir Kapadokya Havalimanı 1998 yılında hizmete girmiş olan havalimanı Nevşehir'in Gülşehir ilçesinde bulunmaktadır.

• 
  Nevşehir ilinin ilçeleri
• 
  Nevşehir Kalesi Kuş Bakışı
• 
  Ürgüp ve Ürgüp'ten görünüş

• Nevşehir ilindeki yerleşim yerleri listesi

Wikimedia Commons'ta Nevşehir (il) ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Nevşehir İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü 12 Mayıs 2020^{[Tarih uyuşmuyor]} tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• YerelNET Nevşehir 2 Şubat 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Nevşehir’in İdarî Sınırlarını Belirleme Süreci