İçeriğe atla

Nesne yönelimli ontoloji

Metafizikte, nesne yönelimli ontoloji (İng. OOO - Object-oriented ontology), insan varlığının insan olmayan nesnelerin varlığı karşısındaki ayrıcalıklarını reddeden, Heidegger'den etkilenmiş bir 21. yüzyıl düşünce ekolü.[1] Nesne yönelimli ontolojinin iddiasına göre nesneler insan algısından bağımsız olarak vardırlar (Kant'ın noumenleri olarak) ve diğer nesnelerle ilişkileri yoluyla tüketilemezler.[1] Nesne yönelimli ontologlara göre, insan dışı nesneler arasındakiler de dahil olmak üzere tüm ilişkiler, insan bilincinin yaptığı gibi ilişkili nesneleri çarpıtır ve varlıkları birbirleriyle aynı zeminde yer alır.

Felsefi soruşturmanın, Kant sonrası bir yaklaşımla, düşünce ve varlık arasındaki korelasyona indirgeyerek bunun dışındaki her şeyi bilinemez kabul etmesini eleştiren çağdaş düşünce ekolü olan nesne yönelimli ontoloji de spekülatif gerçekçiliğin bir alt kümesi olarak görülür. Nesne yönelimli ontoloji, tarihsel olarak spekülatif gerçekçilikten önce gelmekle beraber, nesne ilişkilerinin doğası ve eşitliği hakkındaki iddiaları da tüm spekülatif realistlerin üzerinde anlaştığı konular değildir. Terim ilk olarak "nesne yönelimli felsefe" olarak 1999 yılında Graham Harman'ın doktora tezinde ortaya atılmıştır.[2] 2009 yılında Levi Bryant, Harman'ın ifadesini "nesne yönelimli ontoloji" olarak kullanarak bugünkü ismini vermiştir.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b Harman, Graham (2002). Tool-Being: Heidegger and the Metaphysics of Objects. Peru, IL: Open Court. ISBN 978-0-8126-9444-4.
  2. ^ Harman, Graham. "Brief SR/OOO Tutorial". Object-Oriented Philosophy. Retrieved 23 September 2011.
  3. ^ Harman, Graham (2020). Nesne Yönelimli Ontoloji: Her Şeyin Yeni Bir Teorisi. Tellekt. 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mart 2022. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Ontoloji, varlık felsefesi ya da varlıkbilim, temel sorunu varlık olan felsefi disiplin. Varlık ya da varoluş ile bunların temel kategorilerinin araştırılmasıdır. "Varlık" ve "varolan" ayrımını; "varlık vardır" ve "varlık yoktur" fikirlerini tartışır.

<span class="mw-page-title-main">Immanuel Kant</span> Alman filozof

Immanuel Kant, Prusya kökenli Alman filozof. Alman felsefesinin kurucu isimlerinden biri olmuş, Aydınlanma Çağı ve felsefe tarihinin kendisinden sonraki dönemini belirgin olarak etkilemiştir. Bugün Rusya topraklarında bulunan Königsberg'de doğan Kant'ın epistemoloji, metafizik, etik ve estetik alanlarındaki kapsamlı ve sistematik çalışmaları, onu modern Batı felsefesinin en etkili isimlerinden biri hâline getirmiştir.

Objective-C, C'nin üzerine yazılmış, yansımalı, nesne yönelimli bir programlama dilidir. ObjC, Objective C ve Obj-C olarak da anılır.

<span class="mw-page-title-main">Nesne yönelimli programlama</span> nesne kavramına dayalı programlama paradigması

Nesne yönelimli programlama veya kısaca NYP, Her işlevin nesneler olarak soyutlandığı bir programlama yaklaşımıdır. NYP destekleyen programlama dilleri yüksek seviye diller olarak adlandırılır.

<span class="mw-page-title-main">Oruç Aruoba</span> Türk yazar, şair ve felsefeci

Oruç Aruoba, Türk yazar, şair, akademisyen ve felsefeci.

Gerçeklik veya hakikat, günlük kullanımdaki anlamıyla, "var olan her şey" demektir. Bilimde, dinde ve felsefede farklı anlamları vardır. Düşünceden bağımsız olarak zamanda ve mekanda yer kaplayan her şey gerçektir. Herhangi bir şeyin gerçekliği insan zihnine bağlı olmaksızın var olmasıdır.

<span class="mw-page-title-main">Fenomenoloji</span> Kurucusu Edmund Husserl olan bir felsefe akımı

Fenomenoloji veya görüngü bilimi, kurucusu Edmund Husserl olan bir felsefe akımı. 20. yüzyılın ilk çeyreğinde görülen bilimlerdeki ve düşüncedeki genel bunalım içinde doğup gelişen bir felsefe akımıdır. Husserlci fenomenoloji, bu bağlamda, Metafiziği sona erdirerek somut yaşantıya dönmek ve böylece tıkanmış olan felsefeye yeni bir başlangıç yapmak iddiasıyla ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Postmodern felsefe</span> Felsefi akım

Postmodern felsefe, 20. yüzyılın ikinci yarısında, 18. yüzyıl Aydınlanması sırasında geliştirilen kültür, kimlik, tarih veya dil ile ilgili modernist felsefi fikirlerde var olduğu iddia edilen varsayımlara eleştirel bir yanıt olarak ortaya çıkan felsefi bir harekettir.

<span class="mw-page-title-main">Martin Heidegger</span> Alman filozof

Martin Heidegger, varoluşçu felsefenin isimlerinden biri olarak bilinen Alman filozof.

<span class="mw-page-title-main">Nicolai Hartmann</span>

Nicolai Hartmann. Ünlü Alman spekülatif metafizikçisi.

<span class="mw-page-title-main">Christian Wolff</span> 18. yüzyılda yaşayan Alman filozofu

Christian Wolff,, Alman rasyonalist filozoftur.

Alman felsefesi, 18. yüzyıl sonu ve 19. yüzyıl başlarından itibaren belirgin bir ağırlık kazanan, bir bakıma felsefenin yurdu hâline gelen Alman felsefe geleneğini ya da başka bir açıdan farklı felsefi eğilimlere sahip olan Alman felsefecilerinin bütünlüğünü ifade etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">20. yüzyıl felsefesi</span>

20. yüzyıl felsefesi, 19. yüzyıl sonlarından başlayıp günümüze kadar gelen ve devam eden düşünce geleneklerini ve felsefi akımları kapsar. Her çağın felsefesinin kendi toplumsal, kültürel ve siyasal koşullarıyla etkileşimli olduğu gibi, 20. yüzyıl felsefesi de kendi siyasal ve toplumsal gelişmelerinden etkilenmiştir. Çağın siyasal olayları, kültürel ve teknolojik gelişmeler, bilimsel alandaki yeni sonuçlar, ortaya çıkan yeni düşünce eğilimlerinin hepsi 20. yüzyıl felsefesinde görülen bilime yönelik sorgulayıcı yaklaşımların, aklın sorgulanması girişimlerinin, dile yönelik ilginin, özne kavramı üzerinde yürütülen tartışmaların, zihin problemlerinin, yeni bir boyut kazanan bilgi sorununun, cinsellik soruşturmasının, yabancılaşma ve iktidar sorunsalının arka planını oluşturmaktadır. Bu çağın düşünürlerinin çoğunluğu bir şekilde çalışmalarında çağın kuramsal sorunlarını dillendirmiş ve yanıt arayışında olmuştur.

Varoluş, felsefe tarihi boyunca önem taşımış, her tür felsefi tartışmanın merkezinde yer almış felsefe kavramlarından biridir. Var olanların varlığını bildirir, öz'ün karşıtıdır, yani bir şeyin ne olduğunu değil var olduğunu bildirir. Salt bir var olma durumu olarak varoluş. Felsefe akımlarında ya da okullarında pek çok farklı anlamlarda kullanılıp değerlendirilmiştir. Örneğin skolastik felsefede varoluş, var olan her şeyin gerçekliğini bildirir. Daha dar ve doğa bilimsel anlamda ise varoluş, belirli bir bağlamda uzay-zaman boyutunda yer almak ya da şimdi ve burada var olmak anlamında belirtilir.

Varlık ve Zaman, Alman filozof Martin Heidegger'in 1927 yılında yayınlanmış eseridir. Her ne kadar kısa sürede yazılmış ve giriş kısmında belirtilen ikinci bölüm tamamlanamamış olsa da 20. yüzyıl felsefesinde bir hayli etkili olmuş bir kitaptır. Heidegger'in toplam 110 eserlik külliyatı içinde felsefesinin ana fikirlerini açımladığı temel eseri olarak kabul görür.

<span class="mw-page-title-main">Kristen Nygaard</span> Norveçli bilgisayar bilimcisi, programlama dili tasarımcısı ve siyasetçi

Kristen Nygaard Norveçli bir bilgisayar bilimcisi, programlama dili öncüsü ve politikacıydı. Uluslararası alanda Nygaard, 1960'larda Ole-Johan Dahl ile nesne yönelimli programlamanın ve Simula programlama dilinin ortak mucidi olarak kabul edilmektedir. Nygaard ve Dahl, bilgisayar bilimine yaptıkları katkılardan dolayı 2001 A. M. Turing Ödülü'nü, 2002 yılında IEEE John von Neumann Madalyası'nı kazanmıştır.

Olumsallık, modal mantık ve ontolojide kullanılan felsefî bir terimdir.

Spekülatif gerçekçilik, Kant sonrası baskın felsefe biçimlerine, özellikle de Quentin Meillassoux tarafından korelasyonizm adı verilen yaklaşıma karşı çıkan, metafizik gerçekçiliğe dayanan bir çağdaş felsefe akımıdır. Adını Goldsmiths College'da Nisan 2007'de yapılmış, moderasyonunun Alberto Toscano tarafından yapıldığı, Ray Brassier, Iain Hamilton Grant, Graham Harman ve Quentin Meillassoux'nun sunumlarının yer aldığı bir konferanstan almıştır. Spekülatif gerçekçilik ismini ortaya atan kişi olarak sıklıkla Brassier gösterilse de, Meillassoux'nun kendi konumunu nitelendirmek için spekülatif materyalizm terimini kullanması daha önceye dayanır.

Antihümanizm ya da anti-hümanizm sosyal bilimler ve felsefede geleneksel hümanizme yöneltilen eleştirilerden meydana gelen düşünce akımıdır.

Levi Bryant, asıl adı Paul Reginald Bryant, Dallas–Fort Worth metropol bölgesindeki Collin College'da felsefe profesörüdür.