II. Karekin Kazancıyan, doğum adıyla Bedros Kazancıyan, 83. İstanbul Ermeni Patriği ve Türkiye Ermenileri Ruhani Başkanı
II. Mesrob Srpazan, bilinen adıyla Mesrob Mutafyan, Ermeni din adamı ve Türkiye Ermenileri'nin 84'üncü patriğiydi.
İstanbul Ermeni Patrikhanesi, Osmanlı Devleti'nde yaşayan Ermenilerin ruhani ve dünyevi işlerini yönetmek üzere 1461'de Fatih Sultan Mehmed tarafından kurulmuş olan teşekküldür. Günümüzde Apostolik Kilisesi'ne (Gregoryen) mensup Türkiye Ermenilerinin dini önderliğini yapmaktadır. 1915 Ermeni Kırımı'ndan beri cemaatleri küçülmüştür. Patrikhane merkezi İstanbul'un (Kumkapı) semtinde bulunan Surp Asdvadzadzin Patriklik Kilisesi'dir.
Harutyun Vehabedyan
Getronagan Ermeni Lisesi, İstanbul'un Karaköy semtinde bulunan ve Ermeni cemaatine ait bir okul. Patrik Boğos Başpiskopos Taktakyan (1794-1872), yazdığı 1864 tarihli bir mektupta Amenapırgiç Mektebi'nin İstanbul dışından gelen öğrenciler için merkezî bir okul haline getirilmesi kararını dile getirmiştir. Artan öğrenci sayısı ile mevcut bina yetersiz kalmış ve 1872'de yeni bir bina planı hazırlanmıştır. 1874'te patrik seçilen Nerses II. Varjabedyan ilkokuldan mezun olan öğrencilerin yükseköğretim sıkıntılarını gidermek amacıyla yeni bir okul kurma fikrini ortaya atmıştır. Bu fikir üzerine toplanan kurul sonucunda alınan bir dizi karardan şöyledir:
- Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi yanında açılacak okul cemaatin merkez okulu olacak ve vakıf gelirleri bu amaçla kullanılacak,
- Bilim, edebiyat ve dilbilgisi başta olmak üzere farklı alanlarda eğitim veren bir yüksek okul olacak,
- İlkokulu başarıyla bitirmiş, donanımlı öğrenciler seçilecek,
- Fakirliğini belgelemek şartıyla isteyen çocuklar burslu okutulacak,
- Sadece Galata değil diğer bölgeler de okula katkı sağlayacak, buna göre Beyoğlu 50, Kadıköy 40, Kumkapı 30, Ortaköy 20, Beşiktaş 15, Üsküdar Surp Harç Kilisesi 10, Surp Garabet 10, Gedikpaşa 10, Yenikapı 10, Samatya Surp Kevork Kilisesi 10, Balat 5, Hasköy 5, Karagümrük 5, Topkapı 5, Kuzguncuk 5, Büyükdere 5, Bakırköy 5, Narlıkapı 2, Rumelihisarı 2, Eyüp Surp Astvazazin 2, Kasımpaşa 2, Boyacıköy 2, Yeniköy 2, Beykoz 2, Kandilli 2 olmak üzere toplam 250 Osmanlı altını vermeyen kilise bölgeleri fakir çocuklara verilecek eğitim kontenjanı hakkını kaybedecek,
- Yönetim 3 yılda bir değişecek,
- Mütevelli Heyeti okulun yıllık giderlerini karşılayacak,
- Okutulacak konular din ve tarih, din ve Ermeni kilisesi tarihi, Ermeni dili ve edebiyatı, Ermenice ve diğer dillerin tarihi, genel tarih ve Ermeni tarihi, eski ve yeni Ermenistan ve Türkiye tarihi, coğrafya, matematik, geometri, bilim, fen bilgisi, felsefe, vatandaşlık, sağlık, ahlak, pedagoji alanlarını kapsayacaktır.
Surp Nigoğayos Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Topkapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 1630 tarihli bir elyazmasında bu bölgede bir kilisenin varlığı geçse de kilisenin ne zaman inşa edildiği bilinmemektedir. Kayıtlara göre kilise inşasına 1813'te başlanmış, 1823’te kilise ikinci kez inşa edilmiştir. 1832’de ise üçüncü kez inşa edilen kilise nedeni bilinmemekle birlikte harap olur ve 1831'de İstanbul Ermeni Patriği Isdepanos II. Ağavni yeni bir kilise inşası için Sultan II. Mahmut'a başvurur. Vartan Kalfa Tıngıryan'ın mimarlığında yeniden inşa edile kilise 1894 depreminde zarar görerek yenilenir. I. Dünya Savaşı'nda askeri amaçlarla kullanılan kilise 1927'de yenilenerek Patrik Mesrob I. Naroyan tarafından açılır. 1987 yılında onarımdan geçen kilise 2000 yılında tekrar onarım görerek Aram Ateşyan tarafından ibadete açılır.
Taksim Surp Harutyun Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesi Taksim semtinde bulunan Ermeni kilisesi.
Kumkapı Surp Harutyun Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Kumkapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi.
Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Eyüpsultan ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. Daha önce bölgede var olan kilise 1785'te yıkılarak yerine ahşap edilen ahşap kilise 1841'de yıkılır ve 1855'te kâgir olarak yeniden inşa edilir. Kilise 2000 yılında onarılmış olup İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Stepanos Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Bakırköy ilçesinin Yeşilköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. Eski bir kilise arazisinde 1826 yılında Barutçubaşı Simon Amira Dadyan tarafından inşa edilen kilise 1843'te tekrar inşa edilerek 1844'te İstanbul Ermeni Patriği II. Asvadzadur tarafından ibadete açılmıştır. Kilise son olarak 2000 yılında onarım görerek Patrik II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Stepanos Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beyoğlu ilçesinin Halıcıoğlu semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 17. yüzyılda Eğin'den gelen Ermeni göçmenlerin Hasköy'e yerleştirilmeleriyle bu göçmenler semtte bir kiremit fabrikası açmıştır. 1703 yılında Rahip Haçadur evinde bir şapel açmış, daha sonra küçük ve ahşap olan bir Surp Stephanos Kilisesi inşa edilmiştir. Harutyun Amira Bezciyan'ın vasiyeti olan bir ferman ile 1831'de taş olarak Hassa mimarları Kazaz Hovhannes Amira Serveryan ve Krikor Amira Balyan tarafından inşa edilmiştir. 1845'te yenilenen kilise 1904'te yeniden bir onarımdan geçmiş, I. Dünya Savaşı'nda askeri depo olarak sonrasında ise göçmen yurdu olarak kullanılmıştır. 1930'da yeniden onarılarak ibadete açılan kilisenin arazisi 1975'te Haliç Köprüsü yapımı için istimlak edilmiştir. Galata Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi'nin alt galerisinde 30 yıl barınan kilise 2007 yılında Halıcıoğlu Mezarlığı içinde inşa edilen şapelde varlığını sürdürmektedir. Şapelin açılışını İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob yapmıştır.
Yerevman Surp Haç Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Beşiktaş ilçesinin Kuruçeşme semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 1798'de inşa edilen kilise 1834'te Garabed Amira Balyan tarafından onarılır. Harutyun Amira Yerganyan tarafından 1835'te kilisenin bitişiğine Tarkmançats Ermeni İlköğretim Okulu inşa edilmiştir. 1975 ve 1988 yıllarında onarılarak İstanbul Ermeni Patriği I. Şınorhk tarafından ibadete açılan kilise son onarımını 2007'de görmüş ve Patrik II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Takavor Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Kadıköy ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. 1722 yılında Surp Asdvadzadzin adıyla var olduğu bilinen kilise daha sonra yeniden inşa edilerek 1814'te açılmıştır. 1840 depreminden sonra onarılan kilise daha sonra yanmış ve 1855'te kâgir olarak yeniden inşa edilmiştir. 1858'de açılan kilise Surp Takavor olarak adlandırılmıştır. 2006 yılında yeniden onarılan kilise İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob tarafından ibadete açılmış, 2007 yılında ise çan kulesi yeniden inşa edilmiştir. Kilise son onarımını 2011 yılında görmüştür.
Surp Hovhannes Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Gedikpaşa semtinde bulunan bir Ermeni kilisesidir. 1849'da inşa edilen kilisenin bir yangın sonucu yıkılmasından sonra 1876'da inşa edilen kilise daha sonra restore edilerek 1895'te tekrar ibadete açıldı. 1950'de tekrar restore edilen kilise 1972'de bir yangından etkilendikten sonra tekrar onarılmış ve 1986'da tümden restore edilerek İstanbul Ermeni Patriği I. Şınorhk tarafından ibadete açılmıştır. Son olarak 2006 yılında restore edilen kilise Patrik II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Hovhannes Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Narlıkapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 1807'de inşa edilen kilise 1835'te onarılmıştır. Deniz kenarında inşa edilen kilise Kennedy Caddesi'nin deniz doldurularak inşa edilmesi sonucunda iç kesimde kalmıştır. 1962'de taş olarak yeniden inşa edilmiş ve 1964'te tekrar ibadete açılmıştır. Kilise son onarımını 2006 yılında geçirmiş ve İstanbul Ermeni Patriği II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de Hatay iline bağlı Samandağ ilçesi Vakıflı Mahalleninde bulunan Ermeni kilisesi. 1895'te inşasına başlanan kilisenin ilk zamanlarda daimi ruhanisi bulunmayıp 1921 yılına kadar ruhanileri çevredeki köylerden değişimli olarak gelen din görevlilerinden karşılanmıştır. Şu andaki kilise 2007'de inşa edilmiş ve İstanbul Ermeni Patriği II. Karekin tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Sarıyer ilçesinin Yeniköy semtinde bulunan Ermeni kilisesi. 1794'te var olan kilise daha sonra restore edilip Ermeni Patriği Bursalı III. Istepanos Ağavni tarafından 1834'te tekrar ibadete açılmıştır. 2006'da restore edilen kilise Patrik II. Mesrob tarafından ibadete açılmıştır.
Surp Tateos – Surp Partoğomeos Ermeni Kilisesi, Türkiye'de İstanbul iline bağlı Fatih ilçesi Yenikapı semtinde bulunan Ermeni kilisesi.
II. Sahag (İshâk) Maşalyan doğum adıyla Şahan Maşalı, Ermeni din adamı ve Türkiye Ermenileri'nin 85'inci patriği. Ailesinin bir tarafı Ermeni Kırımı kurbanlarındandır, anneannesi zorla kurtuldu.
Aram Ateşyan veya vaftiz adıyla Artin Ateş, Türkiye Ermenisi din adamı, Türkiye Ermeni Patikhanesi eski Genel Vekili Başpiskoposu.
