İçeriğe atla

Nenetsler

Nenetsler
Önemli nüfusa sahip bölgeler
Rusya Rusya41,302
Diller
Din
Şamanizm, Ortodoks Hristiyanlık

Nenetsler (Nenetsçe: ненэй ненэче, nenəj nenəče; Rusça: Ненцы, nentsı) ya da Yuraklar,[1] Rusya Federasyonu'nun yaşayan yerli bir halktır. 2002 yılı nüfus sayımına göre Rusya'da 41,302 Nenet yaşamaktadır ve nüfusları Yamalo-Nenets Özerk Okrugu ve Nenets Özerk Okrugu . Nenetslerin dili Nenetsçedir. Bazen İngilizcedeki çoğul takısı olan (s) ile karıştırıldıkları için Nenet şeklinde telaffuz edilmektedir.

Nenetsler içlerinde Enetsler, Selkuplar ve Nganasanların da dahil olduğu Samoyed halkları içine girerler. Dilsel açıdan iki büyük Nenets grubu vardır: Tundra Nenetleri ve Orman Nenetleri.[2] Samoyed halklarının, Fin-Ugor dillerini konuşan gruplardan Milad öncesi son birkaç yüzyılda ayrıldığı düşünülmektedir.[3] Samoyed halklarının Güney Sibirya'dan günümüzde Rusya'nın bulunduğu kuzeydoğu bölgelerine 12. yüzyıl öncesinde geldikleri tahmin edilmektedir.

Nenetsler toprağa ve doğal kaynaklara saygı üzerinde duran şamanist ve animist bir inanç sistemine sahiptirler. Klan temelli bir sosyal yapılanmaları vardır. Nenets şamanlarına Tadibya denir.

Galeri

Kaynakça

  1. ^ Book of the stateless nations
  2. ^ "Nenets: A language of Russian Federation". Ethnologue: Languages of the World. Ethnologue. 12 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Kasım 2015. 
  3. ^ Janhunen, Juha (1998). "Samoyedic". Daniel Abondolo (Ed.). The Uralic Languages. London / New York: Routledge. ss. 457-479. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Azerice</span> Azerbaycanın resmî dili olan Türk dili

Azerice, Azerbaycanca veya Azerbaycan Türkçesi, Türk dilleri dil ailesinin Oğuz grubu içerisinde yer alan ve bir Türk halkı olan Azerilerin ana dilini oluşturan dil. En çok konuşucusu İran Azerbaycanı'nda bulunan dil, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Rusya'ya bağlı özerk bir cumhuriyet olan Dağıstan'ın ise resmî dilleri arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Taymır Özerk Okrugu</span> Rusyada eski bir irade birim

Taymir Özerk Okrugu, Rusya'nın Krasnoyarsk Krayı'na bağlı bir eski özerk okrug. Taymır bölgesinin özerkliği 1 Ocak 2007 yılında kaldırılıp Krasnoyarsk Krayı'na bağlanmıştır. Rusya'nın ve Asya'nın en kuzey noktasıdır.

Yidiş, Aşkenaz Yahudileri tarafından tarihsel süreçler doğrultusunda, İbranice ve Almancanın karışımından oluşmuş Yüksek-Almanca dil grubunda bulunan bir dildir. Yidiş, Yahudi-Roma savaşlarının sonucu olarak, Romalılar tarafından Avrupa'ya sürülmüş Yahudiler tarafından ilk defa 9. yüzyılda şekillenmeye başladı. İbraniceye çok benzeyen Aramiceden; Latince ve Doğu Avrupa'daki Slav dillerinden de etkilenmiştir. Yazılarında İbrani alfabesi kullanılır. 1990'lardan itibaren çoğunlukla Hasidik ve Haredi Yahudileri olmak üzere, 1,5–2 milyon konuşanı vardır.

<span class="mw-page-title-main">Enetsler</span> Rusyadaki etnik grup

Enetsler veya Yenetsler, Entsiler, Yeniseyler, Yenisey-Samoyedler, Yenisey Samoyedleri veya Yeniseyliler. Rusya'da, Yenisey Nehri ağzında, geleneksel olarak göçebe bir yaşam süren halk.

<span class="mw-page-title-main">Ural dilleri</span> otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 50 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesi

Ural dilleri, içinde otuz dokuz dil barındıran ve toplamda 25 milyon insan tarafından konuşulan dil ailesidir. Dünya üzerinde en çok konuşanı olan Ural dilleri, sırasıyla Macarca, Fince, Estonca, Marice ve Udmurtçadır. Yine dünyada içinde belirgin olarak Ural dilleri konuşanı barındıran ülkeler Estonya, Finlandiya, Macaristan, Romanya, Rusya, Sırbistan ve Slovakya'dır.

<span class="mw-page-title-main">Samoyedler</span> Yerli Sibirya halkı

Samoyed Halkları günümüzde ve tarihte Samoyed dillerini konuşmuş olan halk ve topluluklara verilen toplu isimdir. Dil akrabalığından dolayı Ural halklarının Fin-Ugor kolundan sayılırlar.

<span class="mw-page-title-main">İç Moğolistan</span> Çinin kuzeydoğusunda özerk bölge

İç Moğolistan ya da resmî adıyla İç Moğolistan Özerk Bölgesi, Çin Halk Cumhuriyeti'ne bağlı bir özerk bölge. Ülkenin kuzey ve kuzeydoğusunda bulunur. Kuzeyde Moğolistan, doğuda Heilongjiang, Jilin ve Liaoning, güneyde Hebei, Şansi ve Şensi yönetim bölgeleri ile Ningxia özerk bölgesi, batıda da Gansu yönetim bölgesi ile çevrilidir. Yüzölçümü 1.183.000 km², yönetim merkezi Huhhot'tur. Nüfus; 24.049.155 (2020).

<span class="mw-page-title-main">Arhangelsk Oblastı</span>

Arhangelsk Oblastı, Rusya'ya bağlı oblasttır. Doğuda Nenets Özerk Okrugu ile Solovetski Adaları, Novaya Zemlya ve Franz Josef Toprakları'nın yanı sıra birçok ada da Arhangelsk yönetim birimine bağlıdır. Rusya'nın Avrupa kesiminin kuzey kısmı boyunca, Onega Körfezinden Yugorski Yarımadasına kadar uzanmaktadır.

Altayca veya Altay Türkçesi, Türk dillerinin Sibirya grubunda yer alan bir dildir. Rusya içindeki Altay Cumhuriyeti'nin resmî dilidir. Altayca, 1948 yılına kadar Oyrot dili (ойрот) olarak adlandırılmıştır. Rusya'nın 2010 nüfus sayımı verilerine göre dil yaklaşık 55.000 kişi tarafından konuşulmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Fin-Ugor kavimleri</span>

Fin-Ugor halkları, bugün Kuzeydoğu Avrupa'da yaşayan ve aynı dil ailesini oluşturan halklar topluluğu. Fin-Ugor halklarının konuştuğu diller ve lehçeler Samoyed dilleri dışındaki tüm Ural dilleri değişkelerini kapsayan Fin-Ugor dilleri grubuna girmektedir. Bu kavimlerin toplam nüfusu 30 milyon civarındadır. Fin-Ugor halklarının en bilinenleri Macarlar, Finler ve Estonlardır.

<span class="mw-page-title-main">Tunguz halkları</span> Etnolinguistik aile

Tunguz halkları, ataları Tunguz dillerini konuşan veya hâlen konuşmakta olan milletler, etnik topluluklar ve cemiyetler için kullanılan bir çatı kavramdır. Bazı etnik gruplar bugün hala bu dilleri konuşsa da, Tunguz kökenli nüfusun %90'ından fazlası Çince, Moğolca ve Rusça konuşmaktadır. Mançular, Sibolar ve Evenkiler, en kalabalık nüfusa sahip Tunguz halklarını oluşturmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Nenets Özerk Okrugu</span>

Nenets Özerk Okrugu ya da Nenetsya, Arhangelsk Oblastı'nda bulunan bir özerk okrug olarak Rusya Federasyonu'na bağlı bir federal bölge. Merkezi Naryan-Mar'dır. Bu okrugda Nenetsçe, Rusçayla birlikte resmî statüye sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Dolganlar</span> etnik grup

Dolganlar, — Rusya'nın kuzeyindeki Taymır yarımadası çevresinde yaşayan etnik grup. Soyları Evenkiler başta olmak üzere birkaç farklı Sibirya halkına dayanan Dolgalar, 18. yüzyıldan sonra Türk dillerini kabul etmiştir. Taymir yarımadası, idari olarak Krasnoyarsk Kray'a bağlıdır. Dolganlar'ın özerk illeri vardır. Bu özerk ilin adı, Taymir Özerk Okruğu'udur.

<span class="mw-page-title-main">Salehard</span>

Salehard, Rusya'nın Yamalo-Nenets Özerk Okrugu'nun merkezi olan şehirdir. Şehrin nüfusu 2010 itibarıyla 42.544'tür. Salehard, Kuzey Kutup Dairesi'ne en yakın şehirdir.

<span class="mw-page-title-main">Selkuplar</span>

Selkuplar, . Rusya'da, Batı Sibiryada yaşam süren halk.

<span class="mw-page-title-main">Çin'de konuşulan diller</span>

Ethnologue verilerine göre Çin'de toplam 298 yaşayan dil konuşulmaktadır. Bu dillerin birçoğu, Çin'deki tanınmış etnik gruplar tarafından konuşulur. Çin'deki en yaygın dil yedi ana lehçe grubuna bölünür ve Hanyu olarak bilinir. Çin'de bu dille ilgili çalışmalar, kendine özgü bir akademik disiplin olarak düşünülmektedir. Hanyu kapsamına giren lehçe grupları, birbirinden hem morfolojik hem de fonetik açıdan o kadar çok farklılık gösterir ki farklı bölgelerde konuşulan lehçeler karşılıklı olarak anlaşılmaz. Çince, Moğolca, Tibetçe, Uygurca ve Zhuangca, Çin'de en çok öğrenilen ve hükûmetten en çok destek gören dillerdir.

Nenetsçe, Rusya'nın kuzeyinde Nenetsler tarafından konuşulan bir Samoyed dilidir. Dilin Orman ve Tundra olmak üzere iki lehçesi bulunmaktadır. Nenets Özerk Okrugu ve Yamalo-Nenets Özerk Okrugu'nda Rusça ile birlikte ikinci resmi dildir.

<span class="mw-page-title-main">Nganasanlar</span>

Nganasanlılar, Kuzey Sibirya'daki Taymır Yarımadası'nda yaşayan Samoyed halklarından biridir. Ural dillerinden Nganasan dilini konuşan topluluk, Kuzey Rusya'nın yerli halklarından biri olarak kabul edilir. Esas olarak Krasnoyarsk Krayı'nın Taymyrsky Dolgano-Nenetsky Bölgesi'ndeki Ust-Avam, Voloçanka ve Novaya yerleşimlerinde, daha küçük nüfuslar ise Dudinka ve Norilsk kasabalarında ikamet etmektedir.

Rusya'nın dilleri arasında, en yaygın konuşulan dili olan Rusça, ulusal düzeyde yalnızca resmi dil olarak kabul edilmektedir. Rusya'nın çeşitli bölgelerinde, Rusça ile birlikte resmi dil olarak kabul edilen 26 dil bulunmaktadır. Bugün Rusya'da konuşulan 100'den fazla azınlık dili bulunmaktadır. 2020 yılından itibaren, Rus Anayasası'na yapılan değişiklikler, Rusçanın "devleti oluşturan halkın" dili olduğunu belirtmektedir. Başkan Vladimir Putin, 3 Temmuz 2020 tarihinde anayasaya değişiklikleri eklemek için bir yönetmelik imzalayarak, bu değişikliklerin 4 Temmuz 2020 tarihinde yürürlüğe girdiğini bildirdi.