Adıyaman, Türkiye'nin Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Orta Fırat Bölümü'nde bulunan bir ildir. İdari merkezi Adıyaman şehridir. TÜİK 2023 sonu verilerine göre ilin nüfusu 604.978'dir.
Tümülüs, Latince bir sözcük olup, bir mezar ya da mezarlık içeren, toprak yığılarak oluşturulmuş tepeciklere verilen addır. Höyük ve kurgan da denilen tümülüs yapma geleneğine sahip ulusların sayısı fazla değildir. Bunlara en çok Anadolu'da, Trakya'da, Orta Asya'da, Rusya'da ve Meksika'da rastlanır.
Türkiye'deki millî parklar listesi, Türkiye'de bulunan millî parkların derlendiği listedir. Türkiye'de millî park kavramı ilk kez Selahattin İnal tarafından gündeme getirilmiş, "doğa koruma alanlarının millî park statüsü taşıması gerektiği ve doğal güzellik ile turistik potansiyel kıstaslarına göre belirlenmesi gerektiği" savunulmuştur. Kavram, 31 Ağustos 1956 tarihinde kabul edilen Orman Kanunu'nun 25. maddesinde yer bularak ilk kez yasal düzlemde yer almıştır. Kanunla millî parkların sorumluluğu kendisine verilen Orman Genel Müdürlüğü, gerekli gördüğü ormanlık bölgelerin fauna ve florasının korunması şartıyla bilimsel ve halka açık spor ile mesire alanı olarak kullanılması amaçlarıyla herhangi bir bölgeyi millî park ilan etmekle yetkili kılınmış, iki yıl sonra kurulan Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ile görev bu kuruma devredilmiştir. 1983 yılına kadar yalnızca orman örtüsüne sahip olan yerler millî park dâhilinde değerlendirilirken 9 Ağustos 1983 tarihinde kabul edilen Millî Parklar Kanunu ile ormanlık olmasa bile tarihî, turistik ya da kültürel değeri haiz alanların da millî park ilan edilmesi sağlanarak tabiat parkı, tabiat koruma alanı, tabiat anıtı gibi yeni koruma statüleri tesis edilmiştir. Kanunun güncel hâline göre Tarım ve Orman Bakanlığı tasarrufunda olan millî park alanlarının belirlenmesi bu bakanlığın yanı sıra imar konularında Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve tarihî ile turistik konularda Kültür ve Turizm Bakanlığının görüşleri alınarak sağlanmakta olup cumhurbaşkanlığı kararnamesinin yayımlanmasıyla resmiyete kavuşmaktadır.
Kâhta, Adıyaman’ın il merkezinden sonra en büyük 2. ilçesidir. Nüfusu 195.534 kişidir. İlçenin 41 km kuzeyinde bulunan Nemrut Dağı tarihi ve kültürel eserlere ev sahipliği yapmaktadır.
Nemrut Dağı, Türkiye'nin Adıyaman ilinde yer alan 2.150 metre yüksekliğinde bir dağdır. Adıyaman'ın Kahta ilçesinde yer alan Nemrut Dağı, Ankar Dağları civarında Toros dağ silsilesinde bulunur. 1987'de UNESCO tarafından Dünya Mirası ilan edilen Nemrut Dağı, 1988 yılında tesis edilen Nemrut Dağı Millî Parkı ile korumaya alınmıştır. Nemrut Dağı Kültür rotası Adıyaman merkezde bulunan Perre Antik Kenti ile başlayıp sonrasında Kahta ilçesinde bulunan Karakuş Tümülüsü, Cendere Köprüsü ve Kanyonu, Komagene Medeniyeti'nin yazlık başkenti olan Arsemia Ören Yeri, Kahta Kalesi, Şeytan Köprüsü ve nihayetinde Nemrut Dağı'nda son bulur.
Honaz Dağı, Türkiye'nin Denizli ilinin güneydoğusu boyunca, Ege ve Akdeniz bölgelerini ayıran doğal sınır olarak uzanan bir dağdır.
Dilek Yarımadası - Büyük Menderes Deltası Millî Parkı, Aydın il sınırları içinde Dilek Dağı'nın Ege Denizi'ne uzandığı son noktada yer alan millî parktır. 27.675 hektarlık bir alana sahiptir. Bu alanın 10.985 hektarı 19.05.1966 yılında Millî Park ilan edilen Dilek Yarımadasına, 16.690 hektarı 1994 yılında Millî Park ilan edilen Büyük Menderes Deltasına aittir.
Kommagene Krallığı, İrani Orontid Hanedanı'nın Helenleşmiş bir kolu tarafından yönetilen Greko-Pers krallığıdır. Partlar, Ermeniler ve Romalılar arasında tampon bir ülke olmuştur.
Adıyaman ilinde bulunan ilçeler şunlardır:
- Adıyaman
- Besni
- Çelikhan
- Gerger
- Gölbaşı
- Kâhta
- Samsat
- Sincik
- Tut
Kaçkar Dağları Millî Parkı büyük bölümü Rizenin Çamlıhemşin ilçesinde, bir bölümü Erzurum ve Artvin illerine uzanan millî park. 51.550 hektarlık mili park Fırtına Deresi ile Hemşin Deresi arasında yer alan Kaçkar Dağları üzerinde kurulmuştur.
Güllük Dağı (Termessos) Millî Parkı, Antalya ilinde 1970 yılında, 6.702 hektarlık alan üzerinde kurulan mili park. Toros dağlarının eteklerinde, Korkuteli ilçe sınırlarında yer alır.
Ilgaz Dağı Millî Parkı, Batı Karadeniz bölümünde Kastamonu ve Çankırı illerinde, Ilgaz Dağları üzerinde 1976 yılında kurulmuş millî park.
İğneada Longoz Ormanları Millî Parkı, Marmara bölgesi, Kırklareli ili, Demirköy ilçesinde, 3.155 ha alanda, 2007 yılında kurulan millî park.
Kahta Çayı, Adıyaman ili sınırlarında, Güneydoğu Toroslardan kaynağını alan, Keban Baraj Gölünde Fırat Nehri'ne dökülen akarsu.Yıllık ortalama akım 32 m³/sn, maksimum akım 120 m³/sn ile Mart ayında, minimum akım 4,1 m³/sn ile Eylül ayında gerçekleşir.
Başkiriya Ulusal Parkı ya da Başkurdistan Ulusal Parkı, Ural Dağları'nın güney ucunda büyük bir bitişik ormanı kapsayan bir millî parktır. Park, batıdaki sanayileşmiş düzlükler ile doğu ve kuzeydeki dağlık ve seyrek nüfuslu Şulkan-Taş Tabiatı Koruma Alanı ve Altın-Solok Entomoloji Koruma Alanı arasında önemli bir tampon bölgedir. Başkiriya Milli Parkı, Nugush Nehri ile Belaya Nehri'nin güney kıvrımı arasında yer almaktadır. Park, karst topoğrafisinde derin nehir vadisi kesimlerine sahiptir. Kuperlya Nehri boyunca doğal bir köprü olarak bilinir. Park, Başkurdistan Cumhuriyeti'nin üç ili arasında bulunmaktadır.
Arsemia, Adıyaman ilinin Kâhta ilçesi sınırları içerisinde, Nemrut Dağı güzergahı üzerinde bulunan bir ören yeridir.
Ulubaba Dağı, Adıyaman'da bulunan bir dağdır. En yüksek noktası deniz seviyesinden 2533 metre yüksekliktedir. Alman arkeolog Hans Henning Von Der Osten'in aktardığına göre, bölgede Recep Dağı olarak da bilinen dağ Ulubaba Dağı'dır.
Abant Gölü Millî Parkı, Türkiye'nin Bolu ilinin Mudurnu ilçesinde yer alan bir millî parktır.
Karakuş Tümülüsü; Adıyaman'ın Kâhta ilçesinde bulunan bir arkeolojik sit alanıdır. Bölge, tümülüsün güneyindeki bir sütun üzerinde yer alan kartal figüründen dolayı yerel halk tarafından Karakuş Tepesi olarak isimlendirilmiş ve literatüre de bu adla geçmiştir. Yapılan araştırmalar sonrasında ise buranın Kommagene Kraliyet Ailesi kadınlarına ait bir anıt mezar olduğu anlaşılmıştır. Bir tür hiyerotesyon niteliği taşıyan yapı, ilk olarak Kral II. Mithridatis tarafından annesi İsias Philostorgos adına inşa ettirilmiştir. Kral I. Antiohos Theos'un eşi ve aynı zamanda Kapadokya Kralı I. Ariobarzanes'in kızı olan Isias'ın kızları Antiochis ve Laodice ile torunu I. Aka da sonraki yıllarda buraya gömülmüştür.
Türkiye'nin Nevşehir iline bağlı Göreme ilçesi yakınlarında bulunan bir arkeolojik alan ve önemli bir tarihi yapıdır. Bu tümülüs, Kapadokya bölgesinde yer alan en büyük höyüklerden biridir ve tarih boyunca birçok medeniyetin izlerini taşımaktadır. Göreme ilçesi sınırlarındaki Çeç tepe mevkiinde yer almaktadır. Yüksekliği yaklaşık 32 metre olup, yapısı itibarıyla Adıyaman'daki Nemrut Tümülüsü'ne benzer. Tümülüs, çevreden toplanan taşların üst üste yığılmasıyla oluşturulmuştur ve küçük bir dağ görünümündedir. Tümülüsün tepesine çıkan bir yolun ve basamakların izleri hala görülebilmektedir.
Türkiye
Nemrut Dağı Millî Parkı tanıtım panosu
Kartal kafası
Antiochos ve Arka planda Ünlü Aslanlı Horoskop.
Wikimedia Commons'ta Mount Nemrut ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur