İçeriğe atla

Nellie Bly

Nellie Bly
Doğum5 Mayıs 1864(1864-05-05)
Pensilvanya, ABD
Ölüm27 Ocak 1922 (57 yaşında)
New York City, ABD
MilliyetAmerikalı
Diğer ad(lar)ıElizabeth Jane Cochran
MeslekGazeteci
Tanınma nedeniSoruşturmacı gazetecilik alanında öncülük
İmza
1880'li yıllarda Nellie Bly

Nellie Bly, (gerçek adı Elizabeth Jane Cochran, d. 5 Mayıs 1864, Pensilvanya, ABD - ö. 27 Ocak 1922, New York), Amerikalı gazeteci.

Gerçek adı Elizabeth Jane Cochran olmasına karşın gazetecilik hayatında Nellie Bly takma adını kullanmıştır. Soruşturmacı gazetecilik tarihinin efsane gazetecilerindendir. Yöntemi farklı kimliklere bürünüp haber yapmasıdır. En büyük örneği 1887 yılında Kadınlar Akıl Hastanesi ile ilgili bir haber yapmak için heyeti kandırıp hastaymış gibi hastanede kalmasıdır. Bu yöntemleriyle Amerika'nın dikkatini çekmeyi başarmıştır.

Yaşamı

1864 yılında Pennsilvanya'nın güney batısında, babası Michael Cochran'ın kurduğu Cochran's Mills kasabasında dünyaya geldi.[1] Gerçek adı Elizabeth Jane Cochran'dır (Soyadının sonuna sonradan "e" ekleyerek Cochrane yapmıştır). İrlanda'dan Amerika'ya 1790'larda göç etmiş bir ailenin kızıdır. Annesi, Michael Cohran'ın ikinci eşi olan Mary Jane Cochran idi. Önceki evliliğinden de on çocuğu olan Michael Cohran'ın Mary Jane Cohran ile evliliğinden olan beş çocuğundan üçüncüsüdür.[1]

1870 yılında babasını kaybetti ve ailesi maddi sıkıntıya düştü. Indiana'da öğretmen okulunda eğitim gördü, 1879 yılında mezun oldu. 18 yaşında iken The Pittsburgh Dispatch gazetesinde yayımlanan ve kadınların yerinin evi olduğu, kadının iş hayatında yer almasını bir canavarlık olduğu gibi cinsiyetçi ifadeler içeren bir yazıya yanıt olarak yazdığı mektup, gazete idarecilerinin dikkatini çekti ve gazetenin iş teklifi aldı. Bu teklifi kabul ederek gazetenin ilk kadın muhabiri oldu.[2] Bu sırada Nellie Bly takma adını kullanmaya başladı. Kadınların iş yaşamında karşılaştıkları kötü koşullar ortaya çıkarıp haber yapmak için bir işçi ile yer değiştirmek gibi yöntemleri ile tanındı. Ancak kadın olduğu için kendisinden sadece moda, dekorasyon gibi konularda yazması istenince işten ayrıldı.[3] Serbest gazeteci olarak Meksika'ya gidip gazete için bu ülke hakkında bir yazı dizisi hazırlama teklifi kabul edilince altı ay kalmak üzere Meksika'ya gitti. Makalelerinden birinde Meksika hükûmeti aleyhinde eleştiride bulunan bir gazetecinin tutuklanmasına karşı çıktı için sınır dışı edilerek Amerika'ya döndü. Meksika yazılarını 1888'de kitap haline getirdi.

ABD'ye döndükten sonra New York City'e yerleşti ve Joseph Pulitzer 'in New York World gazetesi için çalışmaya başladı. Bu gazetedeki ilk işi, "akıl hatası bir kadın" kılığında Blackwell Kadın Akıl Hastalıkları Hastane’sine girip içerideki koşulları gözlemlemek idi. Ruhsal bunalımda olan bir amnezi hastasıymış gibi davranarak doktorları kandırmayı başardı ve hastaların olumsuz koşullarını su yüzüne çıkaran "Deliler Evinde 10 Gün" adlı yazı dizisiyle sansasyon yarattı. Akıl Hastanesinde yaşadıkları daha sonra kitap oldu. Yazı dili, günümüzde eleştirilen Sarı gazetecilik kavramını ortaya çıkartan tartışmaların da başlangıcı oldu.[2] 2016 yılında olay filme de uyarlandı.

72 günde Dünya Seyahati ile ilgili haber

Jules Verne'nin Seksen Günde Devr-i Âlem eserinden esinlenen Bly, 14 Kasım 1889 tarihinde 24.899 millik (40.071 km) Dünya seyahatine başladı. turunu 72 gün 6 saat 11 dakika sonra tamamlayan gazeteci, seyahati sırasında Fransa'nın Amiens şehrinde Jules Verne ile tanıştı.[]

1895'te milyoner sanayici Robert Seaman ile evlendi; bu evlilikle Elizabeth Jane Cochrane Seaman adını aldı.[1] Artık her yerde tanındığı için gazeteciliği bırakan Bly, kocasının ölümünden sonra Iron Clad Manufacturing Co. adlı şirketinin yönetimini üstlendi. İşçiler için spor salonu, kütüphane, sağlık hizmeti sunmak gibi o zamana kadar görülmemiş sosyal reformlar gerçekleştirdi.[1] Mali açıdan sıkıntıya düşünce yeniden gazeteciliğe döndü. Nellie Bly, I. Dünya Savaşında cepheye çıkan ilk gazeteci olmuştu. Ardından 1920'de New York Journal için yazmaya başladı. İki yıl sonra 27 Ocak 1922'de zatürre nedeniyle hayatını kaybetti.

Kaynakça

  1. ^ a b c d "Nellie Bly". www.biography.com/. Biography.com sitesi. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Ağustos 2017. 
  2. ^ a b Karabatak, Müslime. "Bir 'deli' gazeteci kadın!". www.evrensel.net/. Evrensel Net, 5 Aralık 2015. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2017. 
  3. ^ Ellen, Mahoney. "Nellie Bly and Investigative Journalism for Kids". Chicago Review Press, 2015. 30 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Ağustos 2017. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Ahmet Refik Erduran, Türk oyun yazarı, yayımcı ve gazeteci.

<span class="mw-page-title-main">Jules Verne</span> Fransız yazar (1828 – 1905)

Jules Gabriel Verne, Fransız romancı, şair ve oyun yazarıydı. Yayıncı Pierre-Jules Hetzel ile yaptığı işbirliği, Dünyanın Merkezine Seyahat (1864), Denizler Altında Yirmi Bin Fersah (1870) ve Seksen Günde Devr-i Alem (1872) gibi çok satan macera romanları serisi olan Voyages extraordinaires'in yaratılmasına yol açtı. Her zaman iyi belgelenmiş olan romanları, dönemin teknolojik ilerlemeleri dikkate alınarak genellikle 19. yüzyılın ikinci yarısında geçmektedir.

Sami Kohen, Türk gazeteci ve yazardır.

Fikret Otyam, Türk ressam, gazeteci ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Ahmet İhsan Tokgöz</span> Türk bürokrat, siyasetçi, yazar, çevirmen ve spor yöneticisi

Ahmet İhsan Tokgöz, Türk gazeteci, tercüman, matbaacı, yayımcı, siyasetçi ve spor yöneticisi.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Barlas</span> Türk gazeteci (1942–2023)

Mehmet Barlas, Türk gazeteci ve köşe yazarı.

<span class="mw-page-title-main">I. Elizabeth</span> İngiltere ve İrlanda Kraliçesi (1558–1603)

I. Elizabeth, 17 Kasım 1558'den 1603'teki ölümüne kadar İngiltere ve İrlanda kraliçesi idi. Bakire Kraliçe olarak da bilinen Elizabeth, Tudor Hanedanı'nın beş hükümdarının sonuncusudur.

<span class="mw-page-title-main">Gökşin Sipahioğlu</span>

Gökşin Sipahioğlu, Sipa Press fotoğraf ajansının kurucusu Türk gazeteci ve foto muhabiridir.

<span class="mw-page-title-main">Gabriela Mistral</span> Şilili şair, eğitimci, diplomat

Gabriela Mistral,, Şilili şair, eğitimci, diplomat.

<span class="mw-page-title-main">Hasan Cemal</span> Türk gazeteci, yazar ve siyasetçi

Hasan Kaya Cemal, Türk gazeteci ve yazardır.

<i>Seksen Günde Devriâlem</i> Roman

Seksen Günde Devriâlem ya da Seksen Günde Dünya Gezisi, Jules Verne'in yazdığı ve ilk kez 1872 yılında yayımlanan bir macera romanıdır. Verne'in en başarılı eserlerinden biri olarak bilinir. Türkçede farklı yayınevleri tarafından ''80 Günde Dünya Gezisi'', ''80 Günde Dünya Turu'' gibi farklı adlarla da yayımlandı.

<i>Gurur ve Önyargı</i> Jane Austen tarafından yazılmış roman

Gurur ve Önyargı, İngiliz yazar Jane Austen'in ikinci romandır. 28 Ocak 1813'te yayımlanan roman, 1796-1797 yılları arasında kaleme alınmıştır. Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Hasan Ali Yücel Klasikler dizisinden çıkan çevirisi Gurur ve Önyargı, Can Yayınları'ndan çıkan çevirisi ise Aşk ve Gurur ismiyle yayınlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">New York World</span> New Yorkta yayımlanan karakitürcü dergi (1860-1931)

New York World, New York'ta 1860 ile 1931 yılları arasında İngilizce yayınlanan ABD gazetesi. New York World yayım hayatı boyunca gazetecilikte halen devam eden birçok yeniliğe imza attı.

Mary Leonora Carrington İngiltere doğumlu Meksikalı bir sanatçı, sürrealist ressam ve romancıydı. Yetişkin hayatının çoğunu Mexico City'de geçirdi ve 1930'ların sürrealist hareketinde hayatta kalan son katılımcılardan biriydi. Carrington ayrıca 1970'lerde Meksika'daki kadın özgürlük hareketinin kurucu üyelerindendi.

Mustafa Can Ataklı, Türk gazeteci, yazar ve haber sunucusu.

Zeynep Birsel Oral,, Türk yazar, gazeteci, tiyatro eleştirmeni.

Yarına Bakış, Türkiye'de yayım yapmış olan ulusal günlük gazete.

<span class="mw-page-title-main">Melis Alphan</span> Türk gazeteci

Melis Alphan, Türk gazetecidir.

<i>The Haunting: Tepedeki Ev</i> Netflix orijinal dizisi

The Haunting: Tepedeki Ev, Netflix için Amblin Television ve Paramount Television prodüktörlüğünde Mike Flanagan tarafından yönetilen ABD doğaüstü korku dizisidir. The Haunting serisinin ilk dizisi olan yapım 12 Ekim 2018'de Netflix'te yayımlandı. Dizinin oyuncu kadrosunda Michiel Huisman, Elizabeth Reaser, Oliver Jackson-Cohen, Kate Siegel ve Victoria Pedretti yer almaktadır. Konusu Shirley Jackson'ın aynı adlı 1959 tarihli romanına dayanıyor. Dizinin konusu iki ebeveyn ve 5 çocuğun tepedeki evdeki korkunç deneyimlerini anlatıyor. Olaylar geçmiş (1992) ve şu an olmak üzere iki zaman diliminde geçmektedir. Henry James'in 1898 tarihli Yürek Burgusu adlı romanına dayanan ikinci sezon The Haunting: Bly Malikânesi adıyla 9 Ekim 2020'de yayımlandı.

<i>80 Günde Devrialem</i> (dizi, 2021)

80 Günde Devri Alem, Jules Verne'in 1873 tarihli aynı adlı romanından uyarlanan bir dönem drama macera televizyon dizisidir. France Télévisions,BBC, Almanya'nın ZDF'si ve İtalya'nın RAI'sinin ortak yapım ittifakı olan European Alliance tarafından, Masterpiece (ABD) ve Be-Films/RTBF'nin (Belçika) ek ortak yapım ortakları tarafından görevlendirildi. İngiltere, Fransa ve Güney Afrika'da çekilmiştir ve çekimleri Romanya'da da yapılmıştır. Dizinin ilk prömiyeri 5 Aralık 2021'de Belçika'da La Une'de ve daha sonra 26 Aralık 2021'de Birleşik Krallık'ta BBC One'da yapıldı. Kasım 2021'de, prömiyerden önce, programın ikinci bir dizi için yenilendiği açıklandı.Bu yeni sezonun Denizler Altında 20.000 Fersah ve Dünyanın Merkezine Seyahate dayanması planlanmaktadır.Başrollerinde David Tennant,İbrahim Koma,Leonie Benesch,Jason Watkins,Shivaani Ghai,Peter Sullivan,Dolly Wells ve Anthony Flanagan yer almıştır.Dedektif Fix karakteri karakter,19.yüzyılda gerçekten yaşamış gezgin Nellie Bly'la birleştirerek bayan gazeteci Abigail Fix olarak yer almış ve Fogg'un müttefiki olmuştur.Fogg'u durdurmak için Reform Club'teki rakiplerinin görevlendirdiği Thomas Kneedling adlı bir sabotajcı ayrıca yer almıştır.