İçeriğe atla

Nekropol

Kızılkoyun Nekropolü, Balıklıgöl Platosu, Şanlıurfa
Dargavs yakınında bir nekropol, tipik Nakh stiliyle inşa edildi (Kuzey Osetya).
Etrüskler'e ait Cerveteri, İtalya'da bir nekropol.
Taranto, İtalya'daki nekropolde bir mezar.

Nekropol (Nekropolis), arkeolojik şehirlerde mezarlıkların ve toplu mezar yerlerinin bulunduğu bölgeye verilen isimdir. Yunanca nekros-polis ölü(ler) şehri demektir. Antik çağdaki şehirlerde mezar yerlerinin günümüz şehirlerinden farkı, günümüzde daha çok yerleşim yerlerine uzakta ve şehrin dışında olan mezarların, o dönemlerde şehirle iç içe olmasıdır.

Bu terim, tarihin çeşitli yerlerinde ve dönemlerinde yaygın olan şehirler içindeki mezarların aksine, genellikle bir şehirden uzakta ayrı bir mezar alanını ifade eder. Yer üstünde yapıları veya işaretleri olmayan mezar alanlarından farklıdırlar. Kelime en yaygın olarak antik siteler için kullanılırken, isim 19. yüzyılın başlarında yeniden canlandırıldı ve Glasgow Nekropolis'i gibi planlanan şehir mezarlıklarına uygulandı.

Antik Dünya'daki Nekropoller

Mısır

Eski Mısır'daki Gize Nekropolü, Büyük Giza Piramidi'nin Antik Dünyanın Yedi Harikası'na dahil edilmesinden bu yana dünyanın en eski ve muhtemelen en tanınmış nekropollerinden biridir. Firavunların cenazesi için ayrılan piramitlerin yanı sıra, Mısır nekropolleri, erken Hanedanlık döneminin tipik bir kraliyet mezarı olan mastabaları içeriyordu.

Etrürya

Etrüskler, kelimenin tam anlamıyla "ölüler şehri" kavramını aldılar. Cerveteri'deki Banditaccia Nekropolündeki tipik mezar, bir veya daha fazla kayaya oyulmuş yeraltı mezarını örten bir tümülüsten oluşur. Bu mezarlar birden fazla odaya sahipti ve çağdaş evler gibi özenle dekore edilmişlerdi. Tümülüslerin sokaklardan oluşan bir ızgara şeklinde dizilmesi, ona yaşayan şehirlere benzer bir görünüm verdi.[1] Sanat tarihçisi Nigel Spivey mezarlık adını yetersiz buluyor ve sadece nekropol teriminin bu sofistike mezarlık alanlarına hakkını verebileceğini savunuyor.[2] Etrüsk nekropolü genellikle tepelerde veya tepelerin yamaçlarında bulunuyordu.[3]

Miken Uygarlığı

Antik Yunan'dan önceki Miken Yunan döneminde, kent içinde gömüler yapılabiliyordu. Örneğin Miken'de kraliyet mezarları şehir surları içindeki bir bölgede bulunuyordu. Bu, nekropolün genellikle bir şehrin dışındaki yolları sıraladığı antik Yunan döneminde değişti. Bununla birlikte, antik Yunan dünyasında bir dereceye kadar farklılıklar vardı. Sparta, şehir içinde cenaze törenini sürdürmek için dikkate değerdi.[3]

İran

Naqsh-e Rustam, İran'ın Fars Eyaletindeki Persepolis'in yaklaşık 12 km (7,5 mil) kuzeybatısında bulunan eski bir nekropoldür. Nakş-ı Rüstem'deki en eski kabartmanın M.Ö. 1000 yılına ait olduğu tahmin edilmektedir. Bu kabartma ciddi şekilde hasar görmüş olmasına rağmen, alışılmadık bir başlığa sahip bir adamın silik bir görüntüsünü tasvir ediyor ve kökeninin Elamite olduğu düşünülüyor. Tasvir, çoğu Bahram II'nin emriyle kaldırılan daha büyük bir görüntünün parçası. Achaemenid krallarına ait dört mezar, kaya yüzeyine yerden oldukça yüksek bir yükseklikte oyulmuştur. Mezarlar, mezarların cephelerinin şeklinden sonra yerel olarak "Pers haçı" olarak bilinir. Daha sonra Sasani kralları mezarların altına bir dizi kaya kabartması ekledi.

Türkiye

Türkiye'de ise yoğun olarak Şanlurfa'da Balıklıgöl Platosunda yaklaşık 1.000-2.000 arası kaya mezarlardan oluşan 4 farklı nekropol bulunmaktadır. Bu nekropoller M.S. 2 yüzyıla tarihlenip Helenistik ve Roma-Bizans izleri taşımaktadır. Günümüzde bu nekropoller gecekonduların altındadır. Sadece yaklaşık 100 tanesi üzerindeki gecekondular yıkılıp gün yüzüne çıkartılmıştır. Büyük kısmı hala gecekonduların altındadır.

Ana madde: Kızılkoyun Nekropolü

Modern Nekropoller

Necropolis modern zamanlarda da inşa edilmiştir. Örneğin Viktorya döneminden kalan dünyanın en büyük operasyon nekropolü, Avustralya'nın New South Wales şehrinde bulunan Rookwood Necropolis'tir.

Kaynakça

  1. ^ Gardner, Helen, 1878-1946. (2010). Gardner's art through the ages : the western perspective. 13th ed., student ed. Kleiner, Fred S. Boston, MA: Wadsworth/Cengage Learning. ISBN 0-495-57355-8. OCLC 299098793. 
  2. ^ Worpole, Ken. (2003). Last landscapes : the architecture of the cemetery in the West. Londra: Reaktion. ISBN 1-86189-161-X. OCLC 53364322. 
  3. ^ a b Erasmo, Mario. (2012). Death : antiquity and its legacy. Londra: I.B. Tauris. ISBN 1-84885-556-7. OCLC 711048059. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Halikarnas Mozolesi</span> Antik Mezar

Halikarnas Mozolesi, Kral Mausolos adına karısı ve kız kardeşi Artemisia(en) tarafından Halikarnassos'ta yaptırılmış, Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri sayılan, kolonlarıyla Yunan mimarisini, piramit şeklindeki çatısıyla da Mısır mimarisini andıran oldukça büyük boyutlardaki mezar. Bu öneminden dolayı kendinden sonra gelen, aynı stildeki tüm yapılara mozole denmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Nemrut Dağı Millî Parkı</span>

Nemrut Dağı Millî Parkı, Adıyaman ili; Kâhta ilçesinde bulunan ve içinde Kommagene Krallığı'nın bir antik kentini barındıran millî park ve ören yeri. Adıyaman il merkezinde Kâhta'ya bağlantı sağlayan karayolu ile ulaşım sağlanmakta olup, Millî Park Adıyaman il sınırları içerisindedir. Adıyaman hava alanından ulaşım oldukça rahat ve kolaydır. Adıyaman ve Kahta ilçesinden Nemrut dağına ve diğer tarihi yerlere servisler vardır.

<span class="mw-page-title-main">Beydağları Sahil Millî Parkı</span>

Olimpos Beydağları Millî Parkı, 1972 tarihinde Antalya ili Kemer ilçesi sınırarı içinde bulunan doğal ve tarihi güzelliklerin korunması için sit alanı olarak korunmaya alınan bölge.

Colybrassus, Antalya il sınırları Alanya ilçesi yakınlarındaki bir antik kenttir.

<span class="mw-page-title-main">Kanlıdivane</span> Mersinin Erdemli ilçesinde yer alan antik kent

Kanlıdivane, günümüzde Mersin'in Erdemli ilçesinde yer alan antik kent. MÖ 3. yüzyılda kurulan ve MS 4. yüzyılda adı Neapolis olarak değişen kentin Elaiussa Sebaste'nin sur dışında yer alan uzantısı olduğu tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Hierapolis</span> Denizlide bir antik Roma kenti

Hierapolis, Pamukkale (Denizli) yakınlarında bulunan ve Frigler döneminde ana tanrıça Kibele kültünün merkezlerinden biri olarak faaliyet göstermiş bir antik kenttir. Antik coğrafyacı Strabon ile Ptolemaios verdikleri bilgilerde, Karia bölgesine sınır olan Laodikeia ve Tripolis kentlerine yakınlığı ile Hierapolisin bir Frigya kenti olduğunu ileri sürülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Miken uygarlığı</span> Antik Yunanistanda Tunç Çağının son evresinde yaşanan dönem

Miken uygarlığı, MÖ yaklaşık 1600-1100 yılları arasında Antik Yunanistan'da Tunç Çağı'nın son evresinde hüküm sürmüş olan uygarlıktır. Saray devletleri, şehir örgütlenmesi, yazı sistemi ve sanat eserleriyle Yunanistan'daki ilk gelişmiş uygarlıktır. Dönem özelliklerinin en belirgin gözlemlendiği Miken sitesi uygarlığa adını vermiştir. Bazı araştırmacılar, Miken Yunanistan'ını Hitit metinlerinde adı geçen Ahhiyava Ülkesi ve Homeros'un bahsettiği Akaları ile bir kabul etmekte olsalar da bu görüş tartışmalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Krallar Vadisi</span>

Krallar Vadisi ya da Firavunlar Vadisi, Mısır'da bulunan MÖ 16. yüzyıldan 11. yüzyıla kadar yaklaşık 500 yıllık bir süre boyunca 18. ve 20. Hanedanlık döneminde Yeni Krallık'ın firavunları ve dönemin ileri gelenleri için inşa edilen mezarların bulunduğu vadidir. Vadi, Luksor'un batı tarafında bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Frigler</span> Antik Hint-Avrupa halkı

Frigler, Antik Çağ'da Orta Anadolu'da yaşamış Hint-Avrupa kökenli bir halk. Hititlerin MÖ 1200 civarında yıkılmasından sonra muhtemelen Güneydoğu Avrupa'dan bölgeye gelmişlerdir. Herodot ve Strabon gibi antik yazarların verdikleri bilgiler, dilbilim bulguları ve Güneydoğu Avrupa halkları ile aralarındaki maddi kültür benzerlikleri nedeniyle Friglerin Avrupa kökenli oldukları düşünülmektedir. Makedonyalıların komşuları olan ve Avrupa'da oturdukları sırada Brigler adını taşıyan Frigler, Makedonya ve Trakya'dan Boğazlar yolu ile Anadolu'ya göç eden Trak boylarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Mira (antik kent)</span> Türkiyenin Akdeniz kıyısında bulunan bir Likya antik kenti

Myra, günümüzde Antalya ilinin Demre ilçesinin bulunduğu yörede yer alan antik bir Likya kentidir. Alacadağ, Akdağlar (Massikytos) ve Ege Denizi arasında Demre Çayı (Myros) tarafından taşınan toprakla oluşmuş verimli alüvyon ovasına kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Salamis</span>

Salamis veya Salamis harabeleri, Kıbrıs adasında, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Gazimağusa şehrinin 6 km kadar kuzeyinde yer alan bir antik kenttir. Kent Trodos dağından doğan Pedios (Kanlıdere) nehrinin denize döküldüğü havzaya yakın bir yerde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Kaya mezarı</span> kayaya oyulan mezar

Kaya mezarları, statüsü yüksek kişiler için yapılmış, oyulmaya ve işlenmeye uygun kayalarda oluşturulmuş mezarlar.

<span class="mw-page-title-main">Bintepeler</span> Tümülüs mezar nekropolü

Bintepeler, Bin Tepeler veya Bintepe tümülüs mezarları, Sardes antik kenti yakınlarında yer alan tümülüs mezar nekropolü. Lidyalılar tarafından; İlk Çağ döneminde, yaklaşık MÖ 6. ve 7. yüzyıllarda yapılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Gize Nekropolü</span>

Gize Nekropolü, Mısır'ın Gize kentindeki antik mezarlık. Kahire'nin yakınlarındadır. Bu önemli arkeolojik kazı alanı; aralarında Keops Piramidi'nin de bulunduğu Büyük Piramitler'i, Büyük Sfenks'i, pek çok anıtmezarı, işçiler şehrini ve endüstriyel bir alanı barındırır. Antik Gize'nin 9 km yakınında, Kahire şehir merkezinin 25 km güneyindedir.

<span class="mw-page-title-main">Monterozzi Nekropolü</span>

Monterozzi nekropolü, İtalya'nın Lazio kentindeki Tarquinia'nın doğusundaki bir tepede yer alan bir Etrüsk nekropolüdür. Nekropolde yaklaşık 6,000 mezar bulunmaktadır. Bunların en eskileri M.Ö. 7. yüzyıldan kalmıştır. Mezar taşlarının yaklaşık 200'ü fresklerle süslenmiştir. 2004 yılında UNESCO tarafından Dünya Mirası olarak ilan edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Alyscamps</span>

Alyscamps, Fransa'da Arles şehrinin antik merkezine kısa bir mesafede yer alan büyük bir Antik Roma nekropolüdür. Antik Çağ'ın en tanınmış nekropollerinden biridir. Adı Provensal Oksitanca Aliscamps sözcüğünden gelir, bu sözcük de Latince Elisii Campi (Elysion) sözcüğünden türemiştir. "Cennet Tarlaları" olarak çevirilebilecek olan Elysion Orta Çağ'da Ariosto'nun Orlando Furioso ile Dante'nin ~İlâhi Komedya epik şiirlerinde yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Tapureli (antik kent)</span>

Tapureli Mersin ilinde bulunan bir antik kent örenidir. Tapureli antik yerleşime komşu olan köyün adı olup, kentin antik dönemdeki adı bilinmemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Juliopolis Nekropolü</span>

Juliopolis Nekropolü; Ankara'nın Nallıhan ilçesinde bulunan bir nekropoldür. Juliopolis Antik Kenti'nin bir parçası olan alan ilk olarak 1999 yılında keşfedilmiş ve milattan sonra 1. yüzyıla tarihlenmiştir. Anadolu Medeniyetleri Müzesi bünyesinde gerçekleştirilen çok sayıda kazıda üzerinde "Bithynia’nın kayıp kenti Juliopolis" yazan bronz sikkeler ele geçirilmiştir. Yapılan çalışmalar sonucunda nekropolün Helenistik dönemde oluşturulduğu, Roma döneminde yoğun biçimde kullanıldığı ve Bizans döneminde de hizmet vermeye devam ettiği tespit edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Eski Gence nekropolleri ve kurganları</span>

Eski Gence nekropolleri ve kurganları, 7–9. ve 11–13. yüzyıllara tarihlenen ve tarihi Gence arazisinde bulunan iki mezarlıktır. İshak Caferzade tarafından 1939'de gerçekleştirilen arkeolojik kazılar sonucunda, eski Gence nekropolünün daha eski bir döneme ait mezar kurganlarının bulunduğu alanda yer aldığı tespit edilmiştir. Azerbaycan'ın her yerine dağılmış olan bu mezar kurganları, daha kompakt olarak Küçük Kafkasya'nın eteklerinde, Mil ve Mugan ovalarında ve daha az ölçüde Büyük Kafkasya'nın eteklerinde yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kızılkoyun Nekropolü</span>

Kızılkoyun Nekropolü Şanlıurfa ilinde Balıklıgöl Platosu içinde yer alan, Balıklıgöl havzasının yaklaşık 500 metre kuzeyinde Tılfındır tepesinde yer alan antik kaya mezarlarıdır. MS. 2. ve 4. yüzyıla tarihlenen 100'e yakın mezar, Helenistik ve Roma-Bizans izleri taşımaktadır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.