İçeriğe atla

Neisseria meningitidis

Neisseria meningitidis
N.meningitidis SEM görüntüsü
(mavi renklendirilmiş)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Üst âlem:Bacteria
Şube:Proteobacteria
Sınıf:Betaproteobacteria
Takım:Neisseriales
Familya:Neisseriaceae
Cins:Neisseria
Tür: N. meningitidis
İkili adlandırma
Neisseria meningitidis
(Albrecht and Ghon 1901) Murray 1929[1]

Neisseria meningitidis veya meningokok mikroskopta çift kahve çekirdeğine benzeyen bir bakteridir.

Meningokoksemi veya diğer adıyla invazif meningokokkal hastalıklar tüm dünyada çocuklarda ve yetişkinlerde önemli bir ölüm ve sakatlık nedenidir, bulaşıcı bir hastalıktır. Etkeni sadece insanlarda görülen Neisseria meningitidis ismi verilen bir bakteridir, bu bakteriye şeklinden esinlenerek kısaca meningokok denmektedir. Latince kelime ve eklerin anlamına gelince “Meningo” eki “meninks” yani beynin dışını kaplayan zarları ifade etmektedir. Bu bakteri mikroskoptaki şekli ve sıklıkla menenjit yaptığı için ve bu ismi alır. “–emi” eki aslında kan kelimesini ifade etmektedir, yani menigokoksemi bu mikrobun kana karıştığı anlamına gelir. “İnvazif” istila edici demektir, bu bakteri 24 saat içinde hızla tüm vücuda yayılıp ölüme neden olabildiği için bu tip hastalıklara invazif adı verilmektedir.

Kış mevsimi daha ön planda olmak üzere tüm yıl boyunca ortaya çıkabilir. Türkiye'de özellikle hac mevsiminde Arabistan'dan taşınarak zaman zaman salgınlara yol açtığı bilinmektedir. Vakaların %50'sini 2 yaş altı çocuklar oluşturur, askerlik gibi erişkinlerin toplu bulunduğu ortamlarda da sıklığında bir artış görülebilmektedir. Bakterinin kapsülündeki farklı protein yapılarına bağlı olarak bilinen 13 farklı tipi vardır. Bunlardan A,B,C,Y ve W135 klinik öneme sahiptir. Özellikle influenza olmak üzere viral infeksiyonlar, sigara içilmesi ve sigara dumanına maruziyet, kalabalık yaşam koşulları, altta yatan kronik hastalıkların varlığı, düşük sosyoekonomik düzey ve özellikle kompleman eksikliği gibi bağışıklık sistemi yetersizlikleri, dalağın olmaması hastalık riskini artırır.

Meningokok mikrobu hastada sadece basit bir ateş veya menenjit veya hızla ilerleyen mikrop şokuna kadar giden çok değişik tablolara neden olabilir. 1920'lerden önce antibiyotikler yokken meningokokkal hastalıklarda ölüm oranları %70'lere kadar varmaktaydı. İlerleyen dönemlerde antibiyotiklerin keşfi ve destek tedavisi ile ölüm oranları hızları azalmaya başlamıştır. Ancak uygun antibiyotik tedavisi ve yoğun tıbbi bakıma rağmen, son 20 yıl içinde ölüm oranları %9-12 arasında değişmek üzere sabit kalmıştır. Meningokokseminin yarattığı ağır mikrop şokunda (septik şok) bu oran %40'a kadar varmaktadır.

Meningokoksemi hızla ilerleyen bir hastalık olması, hızlı tanı, erken antibiyotik ve destek tedavisinin hastalığın sonucuyla ilişkili olması nedeniyle, meningokoksemi tanısı hafif belirtilerin varlığında ve hastalığın başlangıcında klinik olarak konulmalıdır. Hastalığın başlangıcındaki bulgular gribe benzer basit bulgulardır ve döküntü sonradan ortaya çıkar ve giderek yayılır. Vücutta mor noktalar şeklinde başlayıp hızla bu mor noktalar birleşip büyüyerek dokuların kan dolaşımını bozar. Hastalık hızla ilerledikçe organ yetersizlikleri (böbrek-kol-karaciğer v.s) ve pıhtılaşma bozuklukları olur, uzuvlara giden damarlar aşırı pıhtılarla tıkanabilir ve kol-bacak-parmak gibi uzuvların kaybına bile yol açabilir. Tansiyon düşüklüğü çocuklarda şokun geç bir bulgusudur. Tek başına meningokoksemi şüphesi tedavi başlanması için yeterlidir.

Korunma için bugün bilinen en etkili yöntem 4'lü konjüge aşıdır, Menacrta isimli bu aşı A, C, Y ve W135 tipini içerir. Eskiden sık enfeksiyon yapan B tipi son yıllarda azalmıştır, bunun için Türkiye'de ruhsatlı bir aşı mevcut değildir. Arzu edenler Avrupa'da ruhsat alan Bexero aşısını temin edebilirler.

Alt türler

Meningococcus'un birçok alt türü olmasına rağmen en önemlileri A, B, C ve W135'dir.

  • A - Genellikle Afrika'da görülmektedir.
  • B - En ölümcül türüdür. İngiltere'deki vakaların %40'ını oluşturmaktadır.Sürekli değişen yapısı sebebiyle, bir aşı oluşturulamamıştır. Ama Yeni Zelanda'daki epidemiden sonra, N.Meningitidis'in salgına sebep olan alt türüne karşı MeNZB aşısı üretilmiştir.
  • C - Vakaların %60'ını oluşturmaktadır.
  • W135 - Arabistan'da çok yaygındır ve hacı olmak için Arabistan'a gidenler arasında, aşısız olan kişiler her an hastalığa yakalanma tehlikesiyle karşı karşıyadırlar. Bu yüzden Suudi Arabistan hacı olmak için gelen herkesin W135 aşısının olmasını şart koşmuştur.

Kaynakça

  1. ^ Murray EGD. (1929). "The meningococcus". Medical Research Council (Great Britain) Special Report Series. 124: 7-142. 

İlgili Araştırma Makaleleri

Zatürre, pnömoni ya da batar, akciğerde görülen yangılardır. Klasik pnömonilerde, akciğerlerin hava geçitlerindeki son bölüm ve hava kesecikleri (alveoller) etkilenir. İnterstisiyel pnömonilerde, hava kesecikleri (alveoller) arasındaki bölmeler yoğunlukla etkilenen alanlardır. Akciğerler günde 10.000 litre havayı süzer. Kan dolaşımına oksijen taşıyan solunum havasıyla birlikte çok sayıda katı ve sıvı partikül ile zararlı gazlar da akciğerlere ulaşır. Solunum havası içindeki zararlı etkilere verilen tepkilerin büyük bölümü canlı etkenlerden kökenli infeksiyon hastalıklarıdır. Toksik gazların ve sıvıların büyük bölümü “kimyasal pnömoniler” olarak nitelenir.

<span class="mw-page-title-main">Menenjit</span> beyni veya omuriliği saran zarların iltihaplanma durumu

Menenjit beyni ve omuriliği kaplayan koruyucu zarlarda oluşan akut enflamasyondur(iltihaplanma). Enflamasyon; bakteri, virüs veya diğer mikroorganizmaların enfeksiyonu sonucu ve az da olsa ilaçlar tarafından olabilir. Menenjitte enflamasyonun beyin ve omuriliğe yakınlığı hayatî bir risk taşıyabilir. Bu halde durum acil vaka olarak tanımlanır.

<span class="mw-page-title-main">Tifo</span> Bulaşıcı hastalık

Bu madde tifo hastalığı hakkındadır. İlişkisiz bir hastalık olan tifüs ile karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kolera</span> ince bağırsağın bakteriyel enfeksiyonu

Kolera, Vibrio cholerae isimli bakteri türünün bazı suşlarının neden olduğu bulaşıcı bir ince bağırsak hastalığıdır. Hiç belirti göstermeyebileceği gibi hafif ya da ağır seyredebilir. Klasik belirtisi birkaç gün süren büyük miktarlarda sulu ishaldir. Kusma ve kas krampları da eşlik edebilir. İshalin şiddetine bağlı olarak saatler içinde dehidratasyon ve elektrolit dengesizliği oluşabilir. Bu durum gözlerin içe çökmesi, ciltte soğukluk ve elastikliğin azalması ile el ve ayak derisinde buruşmaya yol açar. Dehidratasyon deri renginin maviye dönmesine sebep olabilir. Belirtiler bakterinin vücuda alınmasından iki saat ile beş gün sonrasında başlar.

<span class="mw-page-title-main">Bruselloz</span>

Bruselloz, Malta humması veya Akdeniz humması, da denilen Brucella spp. bakterileri yüzünden ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalıktır.

<span class="mw-page-title-main">Difteri</span> bulaşıcı hastalık

Difteri, halk arasında kuşpalazı olarak da bilinen, corynebacterium diphtheriae isimli mikroorganizmanın boğaz, burun, göz ve derideki yaralarda yerleşmesiyle ortaya çıkan bulaşıcı bir hastalık.

<span class="mw-page-title-main">Aşı (tıp)</span> belirli bir hastalığa karşı bağışıklık sağlamak için üretilen biyolojik ilaç

Aşı, belirli bir bulaşıcı veya malign hastalığa karşı aktif kazanılmış bağışıklık sağlayan biyolojik bir preparattır. Aşıların güvenliği ve etkinliği geniş çapta incelenmiş ve doğrulanmıştır. Bir aşı tipik olarak hastalığa neden olan bir mikroorganizmaya benzeyen bir ajan içerir ve genellikle mikrobun zayıflatılmış veya öldürülmüş formlarından, toksinlerinden veya yüzey proteinlerinden yapılır. Vücudun bağışıklık sistemi ajanı bir tehdit olarak tanır, yok eder ve bu sayede gelecekte karşılaşabileceği bu ajanla ilişkili mikroorganizmaları daha fazla tanır ve yok eder.

<span class="mw-page-title-main">Çocuk felci</span> poliovirüsün neden olduğu bulaşıcı hastalık

Genellikle çocuk felci veya polio olarak da bilinen poliomyelit, poliovirüsün neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Vakaların yaklaşık %75'i asemptomatiktir; ortaya çıkabilecek hafif semptomlar arasında boğaz ağrısı ve ateş yer alır; vakaların bir kısmında baş ağrısı, ense sertliği ve parestezi gibi daha ciddi semptomlar gelişir. Bu semptomlar genellikle bir veya iki hafta içinde geçer. Daha az görülen bir belirti ise kalıcı felç ve aşırı vakalarda olası ölümdür. İyileşmeden yıllar sonra, kişinin ilk enfeksiyon sırasında sahip olduğu kas güçsüzlüğüne benzer şekilde yavaş bir gelişme ile postpolio sendromu ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Şigelloz</span> Bakteriyel enfeksiyon çeşidi

Şigelloz, ağır vakalarda basil dizanterisi olarak da bilinir, Shigella bakterisinin bağırsaklarda neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Belirtiler genelde bakterinin alınmasından bir-iki gün sonra başlar. İshal, ateş ve karın ağrısı ile bağırsakların boş olmasına rağmen dışkılama isteği (tenesmus) bazı belirtileridir. İshal kanlı olabilir. Belirtiler tipik olarak beş-yedi gün sürer, ancak bağırsakların normal düzenine dönmesi birkaç ayı bulabilir. Şigelloz komplikasyonları arasında reaktif artrit, sepsis, nöbetler ve hemolitik üremik sendrom bulunur. Hayvanlarda ender olarak görülür, başlıca insan ve primatların bir hastalığıdır.

Septisemi (kan zehirlenmesi), vücudun enfeksiyona verdiği yanıtın kendi doku ve organlarına zarar vermesiyle ortaya çıkan, potansiyel olarak hayati tehlike yaratan bir durumdur.

<span class="mw-page-title-main">Pnömokok</span> Bakteri türü

Pnömokok, vücudun farklı bölgelerinde ciddi enfeksiyon hastalıklarına neden olan bir bakteri türüdür. Latince adı; Streptococcus pneumoniae şeklindedir.

<span class="mw-page-title-main">Domuz gribi</span> Bir virüsün sebep olduğu, solunum yolları enfeksiyonu ile meydana çıkan, bazen öldürücü olan hastalık

Domuz gribi, Orthomyxoviridae ailesinden, herhangi bir virüs tarafından oluşmuştur. Domuzlarda oluşan virüse çok benzediği için adına Domuz Gribi denmektedir. Hastalık tıp alanında İngilizce swine influenza virus kelimelerinin baş harflerinin bir araya getirilmesiyle kısaca SIV olarak adlandırılır. Bilinen tüm SIV tipleri ya Influenzavirus A (çoğunlukla) ya da Influenzavirus C (ender) tipindedir. Aşısı bulunmaktadır. 2009 salgınına neden olan virüs, influenza A virüsünün alt türlerinden biri olan H1N1'dir.

Meningoensefalit Meninkslerin iltihabı veya enfeksiyonu olan menenjit ile beyin iltihabı veya enfeksiyonu olan ensefalitin aynı anda görüldüğü hastalığa verilen isimdir.

Mycoplasma synoviae, mikoplazma cinsinin üyesi olan bir bakteri türüdür. Kuşların eklemlerinde, kemiklerinde ve solunum sisteminde hastalıklara neden olur. Dünyada her yerinde bulunur ve enfeksiyon; enfeksiyöz sinovit, kuş mikoplazmozu, bulaşıcı sinüzit ve mikoplazma artriti olarak adlandırılabilir. Enfeksiyon yumurta üretiminde düşüşe neden olabileceğinden dolayı ekonomik yönden öneme sahiptir. Hastalık en çok tavuklarda görülür ve bulaşma hem dikey hem de yatay olarak gerçekleşir.

Waterhouse–Friderichsen sendromu, adrenal bezlere kanama nedeniyle, genellikle ciddi bakteriyel enfeksiyondan kaynaklanan adrenal bez yetmezliği olarak tanımlanır. Tipik olarak, Neisseria meningitidis neden olur.

Bu, profilaktik insan aşılarının geliştirilmesinin bir zaman çizelgesidir. Erken aşılar, geliştirme veya testin ilk yılına göre listelenebilir, ancak daha sonraki girişler genellikle aşının denemeleri tamamladığı ve piyasaya sürüldüğü yılı gösterir. Aşağıda listelenen hastalıklar için aşılar bulunmasına rağmen, dünya çapında sadece çiçek hastalığı ortadan kaldırılmıştır. Aşıyla önlenebilir diğer hastalıklar her yıl milyonlarca ölüme neden olmaya devam ediyor. Şu anda, çocuk felci ve kızamık, dünya çapında aktif şekilde ortadan kaldırılmaya çalışılan hastalıklardır.

Hib aşısı olarak da bilinen Haemophilus influenzae tip B aşısı, Haemophilus influenzae tip b (Hib) enfeksiyonunu önlemek için kullanılan bir aşıdır. Bunu rutin bir aşı olarak dahil eden ülkelerde, ciddi Hib enfeksiyonlarının oranları %90'dan fazla azalmıştır. Bu nedenle menenjit, zatürre ve epiglottit oranında azalmaya neden olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Aşı içerikleri</span> aşı üretimi için kullanılan bileşenler

Bir aşı dozu, çok azı aktif bileşen olan immünojen olan birçok bileşen içerir. Tek bir dozda sadece nanogram virüs partikülleri veya mikrogram bakteri polisakkaritleri bulunabilir. Bir aşı enjeksiyonu, ağızdan damla veya burun spreyi çoğunlukla sudur. Bağışıklık yanıtını güçlendirmek, güvenliği sağlamak veya depolamaya yardımcı olmak için diğer bileşenler eklenir ve üretim sürecinden arta kalan çok az miktarda malzeme bulunur. Çok nadiren, bu malzemeler kendilerine karşı çok hassas olan kişilerde alerjik reaksiyona neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Konjuge aşı</span> aşı türü

Konjuge aşı, zayıf bir antijeni taşıyıcı olarak güçlü bir antijenle birleştiren ve böylece bağışıklık sisteminin zayıf antijene karşı daha güçlü bir yanıt vermesini sağlayan bir alt ünite aşı türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Meningokok hastalığı</span> insan hastalığı

Meningokok hastalığı, Neisseria meningitidis bakterisinin neden olduğu enfeksiyonları tanımlar. Tedavi edilmediği takdirde yüksek ölüm oranına sahiptir ancak aşıyla önlenebilir. En iyi menenjit nedeni olarak bilinse de daha da zarar verici ve tehlikeli bir durum olan sepsise de yol açabilir. Menenjit ve meningokoksemi hem gelişmiş hem de az gelişmiş ülkelerde önemli hastalık, ölüm ve sakatlık nedenleridir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.