Nehrevan Muharebesi

Nehrevan Muharebesi'nin Osmanlı minyatürüyle tasviri

Tarih	Temmuz, 658
Bölge	Nehrevan, Irak
Sonuç	Abdullah bin Vehb er-Râsibî öldü^[1] ve Ali'nin ordusu muharebeden galip ayrıldı.

Taraflar

Râşidîn Halifeliği

Hâricîler

Komutanlar ve liderler

Ali bin Ebu Talib

Abdullah bin Vehb er-Râsibî (ölü)

Güçler

80,000

2,800

Kayıplar

8 ölü

2791 ölü, diğer 9 kişi kaçtı.

Şiilik
Makale serilerinden

İmâmet İnancı Tevhid İslam'da dört kitap İslam peygamberleri Muhammed sonrası İmamet Melekler İslam'da kıyamet Aşure Günü Tevessül İsmet Gayba Şii din adamları Dört Sadık Sahabe Erba'în Haccı
Şiîliğin bayram, mâtem ve anı günleri Aşure Günü Erbain Mevlid Kandili Ramazan Bayramı Kurban Bayramı Gadir-i Hum
Şiiliğin tarihi Tathir Sekaleyn Mübahele Gadir-i Hum Fatıma'nın evi İlk Fitne İkinci Fitne Kerbelâ Olayı Diğer tarihi olaylar
İmâmî Mezhepler Zeydilik İmâmîyye İsnâaşeriyye Bâtınîlik Alevilik Bektaşi inancı Caferilik Galiyye Hurûfilik Nusayrilik Kızılbaş İsmaililik Nizarîlik Mustalilik Davûdî Süleymanî Alavî Dürzîlik Pamir Aleviliği
Ehl-i Abâ Hadisi Muhammed Ali Fatıma Hasan Hüseyin
Kutsal kadınlar Fatıma Hatice bint Hüveylid Ümmü Seleme Zeyneb bint Ali Ümmü Gülsüm bint Ali Ümmü'l-Benîn Fatıma bint Hasan Rukiyye bint Hüseyin Rubab Şehribanu Fatıma bint Musa el-Kâzım Hekime Hatun Nergis Fatıma bint Esed Ümmü Fervah

Nehrevan Muharebesi, ikinci İslamî mezhep olan Hâricîler ile halife Ali arasında, 658 yılının temmuz ayında gerçekleşti. Ali'nin ordusu tarafından Hâricîler'in büyük bir kısmı öldürüldü.^[2]

Olayların gelişimi

Halife Osman'ın isyancılar tarafından öldürülmesinin ardından, Muhammed'in kuzeni ve damadı olan Ali halife oldu. Suriye valisi Muâviye Osman'ın öcünün alınmasını istiyordu. Ali ile Muaviye arasında 657 Temmuz'unda gerçekleşen Sıffin Muharebesi'nden kesin bir sonuç alınamaması sonucu Ali ikna edilerek hakeme başvuruldu. Ali'nin taraftarlarından büyük bir grup Kur'an'daki "Hüküm yalnızca Allah'a aittir." (En’âm:57) ifadesine dayanarak bu durumu protesto ettiler ve hakeme başvurmanın Kur'an'daki "Eğer biri ötekine karşı haddi aşarsa, Allah’ın buyruğuna dönünceye kadar haddi aşan tarafa karşı savaşın." (Hucûrat:9) emrine karşı gelmek olduğunu savundular. Bu grubun küçük bir kısmı Abdullah bin Vehb er-Râsibî önderliğinde Harura köyüne çekildi. Bu çekilme yani hariçte (dışında) kalma nedeniyle Hâricîler olarak adlandırılan bu aşırı uçtaki gruba, hakem kararı Ali'nin aleyhinde sonuçlanınca, Nehrevan (bugün Diyala ili) yakınlarında daha büyük bir grup katıldı.^[2]

Muharebe

Hâricîler, hem Ali'nin hem de Muâviye'nin hilâfet iddialarına karşıydılar. Sadece halife adaylarına değil, kendi fikirlerini paylaşmayan tüm Müslümanlara da karşıydılar ve İslam toplumu içerisinde terör yaratmaya başladılar. 658 yılının Temmuz ayında gerçekleşen muharebede Halife Ali, Abdullah bin Vehb er-Râsibî'yi ve onun taraftarlarının çoğunu öldürdü.^[2]

Sonrası

Savaştan sonra Harici hareketi sona ermedi. Çeşitli isyanlarla gerek Ali döneminde, gerekse Muaviye döneminde Müslüman toplumuna rahatsızlık vermeye devam etti. Ali dönemi, Ali'nin Hariciler tarafından öldürülmesi ile sona erdi. I. Yezîd'in 683 yılındaki ölümünden sonra Müslüman topluluğunun sürüklendiği iç savaşta, Hariciler Emevî hakimiyetini kesintiye uğratan başlıca güç oldular.^[2]

Etkileri

Nitekim günümüzdeki Selefi, Vehhabî toplumların fikirleri ve davranışları Haricilerle aynıdır. Suudi Arabistan'ın kurulmasında İngiliz kışkırtmasıyla Osmanlı'ya karşı baş kaldırarak ortaya çıkan Muhammed bin Abdülvehhâb, Bedevileri toplayıp civar bölgelere saldırarak kendi inanç sistemini yaymış, kendi fikirlerinde olmayan diğer itikadlara ve mezheplere mensup Müslümanları, küfür, şirk ve bid'at ile itham etmiştir.

Ayrıca bakınız

Kaynakça

^ "ABDULLAH b. VEHB er-RÂSİBÎ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 27 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mayıs 2024.
^ ^a ^b ^c ^d "Nehrevan Muharebesi." Encyclopædia Britannica. Encyclopædia Britannica Online. Encyclopædia Britannica Inc.

İlgili Araştırma Makaleleri

7. yüzyıl, 601'den 700'e kadar sürmüş olan yüzyıldır.

Ali bin Ebu Talib, İslam Devleti'nin 656-661 yılları arasındaki halifesi. İslam peygamberi Muhammed'in damadı ve amcası Ebu Talib'in oğlu olan Ali, Muhammed'in İslam'a davetini kabul eden ilk erkek kişidir. Sünni İslam'a göre Ali, dört halifenin sonuncusu, Şii İslam'a göre ise imamların ilki ve Muhammed'in hak vârisidir. Şii ve Sünni İslam arasındaki farklılaşmanın ana nedeni Muhammed'in gerçek vârisinin kim olduğu konusundaki görüş farklılığından ileri gelmektedir.

Emevîler ya da Emevîler Hilâfeti, Dört Halife Dönemi'nden (632-661) sonra kurulan Müslüman Arap devleti. Ali bin Ebu Talib'in 661'de öldürülmesinden sonra başa geçen Emevîler, 750'de Abbâsîler tarafından yıkılıncaya kadar hüküm sürdüler. Başkenti Şam olan devlet, en geniş sınırlarına Halife Hişâm bin Abdülmelik döneminde sahip oldu. Devletin sınırları Kuzey Afrika, Endülüs, Güney Galya, Mâverâünnehir ve Sind'in fethedilmesiyle doğuda Afganistan'a batıda ise Güney Fransa'ya kadar ulaşmıştır.

Mürcie, bir İslam dini itikad mezhebi.

Hâricîlik, Hâriciyye ya da Havâric, İslam dininde bir siyasi mezhep olarak Hicri ilk yüzyılda ortaya çıkmış ve asırlardır kendini değişik şekillerde sergileyen bir hareket. İslâm dünyası içerisinde %2'lik bir kısmı oluşturmaktadır. Tarihte Hâricîler'in en aşırı fırkalarından olan Ezarika'nın ana görüşleri itibarıyla İslâm'dan çıktığını kabul ettikleri ve kendilerinden olmayan diğer Müslümanları tekfîr ile ithâm ederek öldürdükleri bilinmektedir. Günümüzde ise Hâricîler içerisinde en ılımlı kol olarak bilinen İbâdiyye'nin sadece çoğunlukta oldukları bölge olan Umman Sultanlığı ile nüfusun azınlığını teşkîl ettikleri Cezayir, Tunus'un Cerbe adası, Zanzibar ve Tanzanya'nın bazı muhitlerinde yaşamakta oldukları bilinmektedir. Öte taraftan "Umman İbâdîleri" kendilerinin Hâricîler'in bir dalı oldukları savını kabul etmemektedirler.

Muaviye bin Ebu Süfyan, İslam Devleti'nin Hasan'dan sonraki halifesi ve Emevi Hanedanı'nın kurucusudur.

Hasan bin Ali bin Ebu Talib, Ali bin Ebu Talib ve Fatıma’nın büyük oğulları ve İslam peygamberi Muhammed'in ilk torunudur. Şiâ çoğunlukla onu on iki imamlarının ikincisi kabul eder, çok küçük bir fırkaya göre ise ikinci imam Hüseyin bin Ali'dir. Bununla birlikte hem Sünni, hem de Şiî ve Alevî İslam anlayışında çok önemli bir yeri vardır; onun, peygamberin Ehli beyt'inden olduğu konusunda herkes hemfikirdir. Babası ile 37 yıl, dedesi ile ise 8 yıl birlikte bulunmuştur. Soyundan gelenlere Şerif denilir.

Kûfe, Irak'ın Necef ilinde (muhafaza) bir şehir.

Sıffin Muharebesi, İlk Fitne esnasında, Halife Ali ile İslam Devleti'nin Suriye valisi Muaviye bin Ebu Süfyan arasında Sıffin'de yapılan savaş. Sıffin günümüzde Suriye'de, Fırat boyundaki Rakka kentinin doğusundadır.

İlk Fitne, Halife Osman'ın evinde öldürülmesi ile başlayan ve Muaviye'nin İslam Devleti'nin başına geçmesi ile sonuçlanan iç savaş dönemine İslam tarihinde verilen isim.

Abdullah bin Abbas, Tefsir ve fıkıh alanlarında otorite kabul edilen ve çok sayıda hadis rivayet eden İslam peygamberi Muhammed'in amcasının oğlu olan sahabe.

Amr bin Âs, Arap komutan.

Râşidîn Halifeliği, İslâm peygamberi Muhammed'in halefi olan ilk halifeliktir. Muhammed'in MS 632'deki vefatından sonra ilk dört ardışık halifesi (halef) tarafından yönetildi. Bu halifeler, Sünni İslam'da topluca Râşidîn ya da "Doğru Yolda olan" halifeler olarak bilinirler. Bu terim Şîa'da kullanılmaz, çünkü Şii Müslümanlar ilk üç halifenin yönetimini meşru görmez.

Abdullah bin Sebe, Sebeilik mezhebinin kurucusu olan kişi.

<span class="mw-page-title-main">Mâlik el-Eşter</span>

Mâlik bin el-Hâris bin Abdiyağûs bin Mesleme el-Eşter, Yemenli Arap komutan. Cemel ve Sıffın Savaşlarında Ali'nin yanında yer almıştır. Suriye ve Irak cephelerinde savaşmıştır. Yermük Muharebesi'nde bir gözünü kaybettiği için 'göz kapağı ters çevrilmiş' anlamına gelen el-Eşter lakabıyla tanınmıştır.

Bu maddede, MS 601 ila MS 700 tarihleri arasında İslam tarihindeki önemli olaylar zaman çizelgesi olarak gösterilmiştir.

Ebû Abdirrahmân Habîb b. Mesleme b. Mâlik el-Fihrî, Muaviye bin Ebu Süfyan yönetimindeki Erken Müslüman fetihleri sırasında bir Arap komutandı.

Abdullah bin Vehb er-Râsibî, Hâricîler'in liderlerinden biriydi. İslam öğretilerini doğrudan Muhammed'in sahabelerinden öğrenmiş biriydi. Namazda o kadar sık secde ederdi ki alnında nasırlar oluştu, bu yüzden kendisine "nasırlı adam" anlamına gelen "dhu ʾl-thafināt" lakabı verildi.

Bu sayfada 650'li yıllarda Râşidîn Halifeliği'nde yaşanan olaylar yer almaktadır.

Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.