Necmi Sagıp Bodamyalızade
Mahmûd Necmî | |
|---|---|
| Doğum | 1 Kasım 1897 Baf, Kıbrıs |
| Ölüm | 1964 |
| Diğer ad(lar)ı | Mahmûd Necmî |
| Meslek | eğitimci |
| Tanınma nedeni | Shekespeare Okulu'nun kurucusu |
Asıl adı Mahmûd Necmî olan Necmi Sagıp Bodamyalızade (1 Kasım 1897-Mayıs 1964), Kıbrıslı müteşebbis, eğitimci idi.
Hayatı
İlk yılları
1 Kasım 1897'de, Kıbrıs'ın güneybatısında bulunan bir liman kenti olan Baf'da doğdu.[1] Bodamyalızade Kadı Ahmet Aziz Efendi ile Lütfiye Hanım'ın oğullarıydı. 1911-1915 yılları arasında İdadi'de okudu. 1920-1921 yıllarında Oxford Üniversitesi'nde "Özel Araştırma İngiliz Dili ve Edebiyatı" bölümünde eğitim gördü. Marksist-Leninist ideolojiden etkilenip, etkin olduğu sendikada o dönemde Galler'de gerçekleşen maden işçileri direnişini destekleyen şiirler yazdığı gerekçesi ile 14 Ağustos 1921'de İngiltere'den ihraç edildi.[1] 1925 yılında, Kıbrıs Türk Lisesi müdürü Kâzım Nami Duru'nun desteği ile bir lisede öğrencilere İngilizce dersi vermeye başladı.[1]
Shakespeare Okulu
1927 yılında, Kâzım Nami Duru'nun desteği, Evkaf'ın mali yardımlarıyla Fotalılar Hanı olarak da bilinen Dedezade Hanı'nın karşısındaki İdadi Sokak'taki bir konakta Özel Shakespeare Okulu'nu açtı.[1] Açıldığında sadece okulöncesi ve ilkokul eğitimi verilir. Bu okulda hem öğretmenlik hem de müdürlük görevini üstlenir.[1] İlk özel okul olmasının yanı sıra diploması da kabul görür. Okulunda 20'si erkek 30'u kız, 50 öğrenci ile eğitim öğretime başlar. Kuruluş yıllarında, binanın kirasını çeşitli yardımlarla karşılar. 1934-1938 yılları arasında 167'si erkek 254'ü kız olmak üzere toplam 421 öğrenci eğitim alır. Bu süreçte okula olan ilgi artar ve okul artık ortaokul ve lise eğitimi vermeye başlar. Okul kurulduğu ilk yıllarda Lefkoşa'daki lise öğretmenlerine ve memurlara mesai saatleri dışında İngilizce eğitimi verilir. Bu eğitim sonucunda başarılı olanlar ilkokul öğretmenliği ya da kamu görevine girmeye hak kazanmaktaydı.[2]
Okul açıldıktan sonra özel hayatı nedeni ile kendisine "Feylesof" veya "Felezof" adı yakıştırılmaya başlandı. Bu nedenle okulu da "Felezof'un Mektebi" adıyla anılmaya başladı.[2]
1940'lı yıllarda Mahmû Necmî ismini bırakıp Necmî Sâgıb Bodamyalızade (Necmüssagıp Bodamyalızade) adını kullanmaya başladı. İkinci Dünya Savaşı sürerken bölgeye birçok okul açılır ve bu nedenle Shakespeare Mektebi'nin öğrenci sayısı düşer. Bunun bir sonucu olarak mali sıkıntılar yaşar ve okulun ilk orta ve lise bölümleri 1949 yılında kapatılır. Kira ödemelerinde yaşanan sorunlar nedeniyle okul binasını tahliye etmek zorunda kalır. Bunun üzerine Nuri Efendi Sokağı'ndaki (günümüzün Haşmet Gürkan Sokağı) bir konağı kiralar. Okul öncesi öğrencilerine verilen eğitim uzun süre devam edemez ve bu okul 1952 yılında kapatılır.[2]
Sonraki yılları
1953-1954 yılları arasında Lefke Türk Teknik Okulu'nda İngilizce Öğretmenliği yapar. 1955'te "Vahe Küçükyan'ın Yeri" olarak bilinen bir binanda özel İngilizce dersleri vermeye devam eder. 1950'li yılların sonunda Atatürk Enstitüsü'nde ders verir. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kurulmasıyla birlikte, ders vermesini sağlayabilecek bir diplomaya sahip olmadığı gerekçesiyle görevine son verilir.[2]
Kuran'ı şiir diliyle İngilizce ve Türkçeye çeviren bir alim olarak da bilinirdi.[1] İngiliz ve Amerikan makamlarına sık sık protesto ettiğinden dolayı Kıbrıslı Türk aydınlar tarafından "Kıbrıslı Müslümanların Vekili" olarak görülürdü. Bunun için binlerce kişiden imza toplamıştır.[1][2]
Yaşamının son yılları sefalet içinde geçer. 1960 yılından sonra Lefkoşa'daki Olimpos Oteli'nde ücretsiz olarak kalır. 1963'te toplumlararası çatışmalar başlar ve bu tarihten itibaren otelde ikamet etmeye başlar. Mayıs 1964'te kimi yayınlara göre[] kaldığı otel odasında, kimi yayınlara[] göre de Kanlıdere Köprüsü üzerinde cansız bedeni bulunur. Kızılhaç'ın durumu Türk yetkililere iletmesi neticesinde cenaze Hüseyin Ziya Demircioğlu'nun teşebbüsleri sonucunda Lefkoşa'nın kuzeyine getirilir ve Dikomo Mezarlığı'na defnedilir.[]
Edebî hayatı
Kıbrıs'ta çok iyi düzeyde İngilizce konuşabilen iki düzine kadar sömürge dönemi aydınından biri olan Bodamyalızade'nin, Oxford Üniversitesinde eğitim gördüğü dönemden kaynaklanan bir İngiliz hayranlığı olduğu ifade edilir. Türkçe ve İngilizce iki dilli yazan bir yazar olup bu özelliğiyle Kıbrıs Türk edebiyatının bu döneminde kendine münhasır bir yere sahiptir. Türk edebiyatını İngiliz edebiyatına tanıtmak amacıyla Namık Kemal (Ode to Liberty adıyla Hürriyet Kasidesi eseri), Reşat Nuri Güntekin (Çalıkuşu romanından bölümler), Mehmet Emin Yurdakul, Faruk Nafiz Çamlıbel gibi yazarlardan İngilizceye çeviriler yapmıştır. Kuran'ı da manzum olarak öne İngilizceye (1925-1944 yılları arasında beş kez yayımlanmıştır) ve Türkçeye çevirmiştir.[3]
Buna mukabil olarak İngilizceden Türkçeye yaptığı çeviriler de vardır. Bodamyalızade, Kıbrıs Türk edebiyatında Ahmet Raik Çağlar'dan sonra İngilizceden yapan ikinci yazardır. "Çok açık" bir William Shakespeare hayranı olan Bodamyalızade, Embros dergisinde en az iki sone (18. ve 66. soneler) çevrisi yapmıştır. Bu konudaki araştırmalarda konuyla ilgili arşivler tamamıyla taranmadığından Bodamyalızade'nin tam olarak kaç soneyi ne zaman çevirdiği bilinmemektedir. Harid Fedai ve Haşmet Muzaffer Gürkan, Bodamyalızade'nin "birçok" soneyi çevirdiğini ifade etmiştir.[3]
Eserleri
- Sacred Trumpet (Şiirler, 1929)
- The Gouran Versified (1942)
- Manzum Kur'an (1952, ikinci baskı 1959[3])
- The Grace Of Divine Justice (İngiltere Anıları)
Kaynakça
- ^ a b c d e f g Ali Efdal Özkul; Mete Özsezer (2017). "Kıbrıs Türk Eğitim Tarihinde Shakespeare Okulu ve Nejmi Sagıp Bodamyalızade / Shakespeare School and Nejmi Sagip Bodamyalizade in Cyprus Turkish Education History". Tarih, Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi. 6 (3). 21 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019.
- ^ a b c d e Bağışkan, Tuncer (16 Mayıs 2017). "KIBRIS'TAN BİR FELOZOF İLE BİR ŞEKSPİR MEKTEBİ GEÇTİ". Yeni Düzen. 16 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 15 Şubat 2019.
- ^ a b c Ezilmez, Hüseyin (Nisan-Mayıs-Haziran 2017). "Necmi Sagıp Bodamyalızade'nin Shakespeare'den Yapmış Olduğu İki Sone Tercümesi". Uçsuz, 7. ss. 61-65.
