İçeriğe atla

Necib Mahfuz

Necib Mahfuz
1980'li yıllarda Mahfuz
Doğum11 Aralık 1911(1911-12-11)
Kahire, Mısır
Ölüm30 Ağustos 2006 (94 yaşında)
MeslekYazar
MilliyetArap
Dönem1939 - 2004
TürHikâye Roman
KonuÖzgür Mısır
Edebî akımRealizm
Önemli ödülleriNobel Edebiyat Ödülü (1988)

Necib Mahfuz (Arapça: نجيب محفوظ), (Mısır telaffuz: [næˈɡiːb mɑħˈfuːzˤ]), 1988 Nobel Edebiyat Ödülü sahibi Mısırlı yazardır (d. 11 Aralık 1911 - ö. 30 Ağustos 2006). Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman ve tek Arap yazardır. "Ortadoğu'nun Balzac'ı" olarak tanınır.[1]

Hayatı

Mahfuz, Kahire'nin Cemaliye bölgesinde 6 çocuklu bir ailenin en küçük çocuğu olarak dünyaya geldi. Bir tüccarın oğlu olan Mahfuz, adını kendisini doğurtan Profesör Necib Paşa Mahfuz'dan aldı. 70 yıllık kariyeri boyunca 34 roman, 350 küsur kısa hikâye yayımladı. Kitaplarının çoğunda, hayatının tamamını geçirdiği ve Nobel ödülünü almak için bile ayrılmadığı Kahire'nin tarihi mahallelerindeki yaşamı; modern ve geleneksel yaşam arasında denge kurmaya çalışan sıradan insanları anlattı. Pek çok kitabı Arap filmlerine konu oldu.[2]

Edebiyata olan ilgisi, 1920'lerde Mustafa Lutfi el-Manfuluti'nin makale ve şiirlerini okumasıyla başlamıştı. Abbas Mahmud el-Akkad, Taha Hüseyin, İbrahim el-Mazinî, M. Hüseyin Heykel, ilk dönemde kendilerinden en çok etkilendiği yazarlar arasındadır.

Yazı hayatına, 1928'de Selame Musa'nın çıkardığı el-Mecelle el-Cedide dergisinde yayımladığı değini yazıları ve öykülerle başladı. Kahire Üniversitesi'nde felsefe öğrenimi gören Mahfuz'un ilk romanı Abes el-Akdar 1939'da yayımlandı.

1941 senesinde yazımına başladığı Hân el-Hâlîlî adlı romanını 1946 senesinde neşretmiştir. Romanda karakter şekillendirirken Sigmund Freud'un psikanalitik kuramlarından istifade etmiştir. Bu eserinde sembolizme de rastlanmaktadır.[3]

1957'de yazdığı Kahire Üçlemesi ile Arap Edebiyatı'nın tanınmış bir ismi oldu. Bu üçlemede Kahire'de yaşayan bir ailenin üç kuşağının I. Dünya Savaşı ve 1952'deki Nasır darbesine kadar olan dönemde yaşadıklarını ve Mısır toplumunu değişimini anlattı.

Değişik kurumlarda çalışan Mahfuz, en son Kültür Bakanlığında müsteşar olarak görev yaptı. 1971'de söz konusu görevinden emekli olmasından sonra, el-Ahram gazetesinde yazar olarak çalışmıştır.

Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat'a İsrail ile yaptığı barış antlaşmasında verdiği açık destekten ötürü birçok Arap ülkesinde kitapları yasaklandı. 1988 yılında Nobel Edebiyat Ödülü'nü aldıktan sonra bu yasaklar kalktı.[4]

1989 yılında Mısırlı köktendinci Ömer Abdülrahman tarafından hakkında ölüm fetvası çıkartılan Mahfuz, 1994 yılında Kahire'deki evinin önünde bıçaklı saldırıya uğradı. Saldırıdan yaralı kurtulan Mahfuz, sağ kolundaki sinirler zedelendiği için yazmakta büyük güçlük çekmeye başladıysa da ilerleyen yaşına rağmen edebiyattan kopmadı ve kısa hikâyeler yazmaya devam etti.

2006 Temmuz'unda düşerek kafasından yaralandı. 30 Ağustos 2006 günü Kahire'de 95 yaşında öldü. Mahfuz ülser, böbrek ve kalp rahatsızlıklarından muzdaripti.

31 Ağustos 2006 günü Kahire'de devlet töreniyle defnedildi.

Eserleri

  • Mısru'l-Kadîme (1932) مصر القديمة
  • Hemsu'l-Cunûn (1938)همس الجنون
  • Abesu'l-Akdâr (1939) عبث الأقدار
  • Râdûbîs (1943) رادوبيس
  • Kifâh Tîbe (1944) كفاح طيبة
  • el-Kâhiretu'l-Cedîde (1945) القاهرة الجديدة (Yeni Kahire, Savrulan Kahire adıyla Türkçeye çevrildi. Ayrıca, Kahire-30 adıyla Mısır'da sinemaya uyarlandı.)
  • Hân el-Hâlîlî (1946) خان الخليلى
  • Zukâku'l-Midak (1947) زقاق المدق (Midak Sokağı)
  • es-Serâb (1948) السراب
  • Bidâye ve Nihâye (1950) بداية ونهاية
  • es-Sulâsiyye (1956-57) الثلاثية Kahire Üçlemesi
  • Beyne'l-Kasreyn (1956) بين القصرين Saray Gezisi (Kahire Üçlemesi 1)
  • Kasru'ş-Şevk (1957) قصر الشوق Şevk Sarayı (Kahire Üçlemesi 2)
  • es-Sukeriyye (1957) السكرية Şeker Sokağı (Kahire Üçlemesi 3)
  • Evlâdu Hâratinâ (1959) أولاد حارتنا Cebelavi Sokağı'nın Çocukları
  • The Thief and the Dogs (1961) اللص والكلاب (Hırsız ve Köpekler)
  • Quail and Autumn (1962) السمان والخريف (Bıldırcın ve Sonbahar)
  • God's World (1962) دنيا الله
  • Zaabalawi (1963)
  • The Search (1964) الطريق (Arayış)
  • The Beggar (1965) الشحاذ (Dilenci)
  • Adrift on the Nile (1966) ثرثرة فوق النيل
  • Miramar (1967) ميرامار (Miramar)
  • The Pub of the Black Cat (1969) خمارة القط الأسود
  • A story without a beginning or an ending (1971)حكاية بلا بداية ولا نهاية
  • The Honeymoon (1971) شهر العسل
  • Mirrors (1972) المرايا (Aynalar)
  • Love under the rain (1973) الحب تحت المطر
  • The Crime (1973) الجريمة
  • al-Karnak (1974) الكرنك
  • Respected Sir (1975) حضرة المحترم
  • The Harafish (1977) ملحمة الحرافيش
  • Love above the Pyramid Plateau (1979) الحب فوق هضبة الهرم
  • The Devil Preaches (1979) الشيطان يعظ
  • Love and the Veil (1980) عصر الحب
  • Arabian Nights and Days (1981) ليالى ألف ليلة (Binbirinci Geceden Sonra)
  • Wedding Song (1981) أفراح القبة (Düğün Evi)
  • One hour remains (1982) الباقي من الزمن ساعة
  • The Journey of Ibn Fattouma (1983) رحلة إبن فطومة
  • Akhenaten, Dweller in Truth (1985) العائش فى الحقيقة
  • The Day the Leader was Killed (1985) يوم مقتل الزعيم Başkanın Öldürüldüğü Gün
  • Fountain and Tomb (1988)
  • Echoes of an Autobiography (1994)
  • Dreams of the Rehabilitation Period (2004) أحلام فترة النقاهة
  • The Seventh Heaven (2005)

Konuyla ilgili yayınlar

Bedrettin Aytaç, "Necib Mahfuz'un Hanu'l-Halili Adlı Romanı Üzerine Bir İnceleme", Gündoğan Edebiyat 19 (1997) 37-53.

Necip Mahfuz, Han el-Halili (Bedrettin Aytaç, çev.). İstanbul: Hit Kitap, 2011.

Ahmet Kazım Ürün, Çağdaş Mısır Romanında Necîb Mahfûz ve Toplumcu Gerçekçi Romanları. Erzurum: Basılmamış Doktora Tezi, 1994.

Esat Ayyıldız, Necîb Mahfûz’un Hân el-Halîlî Adlı Romanındaki Psikanalitik Yaklaşımlar, Filoloji Alanında Yeni Ufuklar, Ankara: Gece Kitaplığı, 2019. s. 77-99.

Kaynakça

  1. ^ "NECÎB MAHFÛZ". TDV İslâm Ansiklopedisi. 26 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  2. ^ Gzt (5 Nisan 2024). "Etiketlere lanet eden adam: Necib Mahfuz". Gzt. 23 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 
  3. ^ Esat Ayyıldız, Necîb Mahfûz’un Hân el-Halîlî Adlı Romanındaki Psikanalitik Yaklaşımlar, Filoloji Alanında Yeni Ufuklar, Ankara: Gece Kitaplığı, 2019. s. 77-99.
  4. ^ "Nobel alan ilk Müslüman: Necib Mahfuz". Fikriyat Gazetesi. 23 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

10 Aralık, Miladi takvime göre yılın 344. günüdür. Yıl sonuna kadar kalan 21 gün vardır.

<span class="mw-page-title-main">Mısır</span> Kuzey Afrika ve Batı Asyada bir ülke

Mısır, resmî olarak Mısır Arap Cumhuriyeti, Afrika'nın kuzeydoğu köşesi ile Asya'nın güneybatı köşesinde Sina Yarımadası'nı kapsayan kıtalararası bir ülkedir. Kuzeyinde Akdeniz, kuzeydoğusunda Filistin'in Gazze Şeridi ve İsrail, doğusunda Kızıldeniz, güneyinde Sudan ve batısında Libya ile komşudur. Kuzeydoğudaki Akabe Körfezi, Mısır'ı Ürdün ve Suudi Arabistan'dan ayırmaktadır. Kahire, Mısır'ın başkenti ve en büyük şehridir. İkinci büyük şehri olan İskenderiye ise Akdeniz kıyısında önemli bir sanayi ve turizm merkezidir. Yaklaşık 100 milyon nüfusuyla Mısır, dünyanın en kalabalık 14'üncü, Afrika'nın ise en kalabalık üçüncü ülkesidir.

Ridâniye Muharebesi, 22 Ocak 1517 yılında Osmanlı Devleti ile Memlûk Sultanlığı arasında geçen muharebedir. Muharebeyi I. Selim komutasındaki Osmanlı ordusu kazanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Enver Sedat</span> 3. Mısır devlet başkanı

Muhammed Enver Sedat, Mısırlı asker, siyasetçi ve Mısır'ın üçüncü devlet başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">William Golding</span> İngiliz roman yazarı ve şair (1911–1993)

Sir William Gerald Golding İngiliz roman yazarı ve şair.

<span class="mw-page-title-main">Fâtımîler</span> Şii mezhebine bağlı İslam devleti

Fâtımîler ya da Fâtımî Devleti, Tunus'ta kurulduktan sonra merkezi Kahire'ye taşıyan ve Fas, Cezayir, Libya, Malta, Sicilya, Sardinya, Korsika, Tunus, Mısır, Filistin, Lübnan, Ürdün ve Suriye'de egemenliğini kuran Şii meşrebinin İsmailî mezhebine bağlı Arap devleti.

<span class="mw-page-title-main">Eyvind Johnson</span>

Eyvind Olov Verner Johnson İsveçli yazardır. Grupp Krilon (1941), Krilons resa (1942) ve Krilon själv (1943) başlıklarıyla yayımlanan roman üçlemesi, önde gelen yapıtı olarak kabul edilir. 1974 yılında edebiyat dalında Nobel Ödülü'ne layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Cemal Abdünnâsır</span> 2. Mısır devlet başkanı

Cemal Abdünnâsır Hüseyin, 1954'ten 1970'teki ölümüne kadar Mısır'ın ikinci cumhurbaşkanı olarak görev yapan Mısırlı bir subay ve politikacıydı. Nâsır, 1952 Mısır Devrimi'ne öncülük etti ve ertesi yıl geniş kapsamlı toprak reformlarını başlattı. 1954'te bir Müslüman Kardeşler üyesinin suikast girişiminin ardından örgüte baskı uyguladı. Kendisine karşı yapılan bir suikast girişimine adı karışan Devlet Başkanı Muhammed Necib'i ev hapsine aldı ve idari görevi üstlendi. Haziran 1956'da resmen başkan seçildi.

<span class="mw-page-title-main">El-Ezher Üniversitesi</span>

El-Ezher Üniversitesi, 975 yılından itibaren Kahire, Mısır'da İslam İlimleri ve fen bilimleri üzerine eğitim veren üniversite. Mısır'ın en eski lisans veren üniversitesidir ve "Sünni İslam'ın en prestijli üniversitesi" olarak ünlenmiştir.

Midak Sokağı veya Ara Sokak olarak Türkçeye çevrilen, Necip Mahfuz 'un 1947'de yayımlananan ve kendisine Nobel Ödülü kazandıran romanı.

<span class="mw-page-title-main">Kahire Üniversitesi</span> Mısır, Kahirede bir devlet üniversitesi

Kahire Üniversitesi, Mısır'ın başkenti Kahire'de yer alan bir devlet üniversitedir. 1908'de, Mısır Üniversitesi adıyla kurulmuştur. Üniversite kampüsü şehir içinde bulunmaktadır. Üniversitenin 200.000 öğrencisi vardır. Kahire Üniversitesi Avrupa tarzında kurulmuş bir sivil üniversitedir. Üniversite bu özelliğiyle bölgedeki diğer üniversitelere örnek teşkil etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ümmü Gülsüm</span> Mısırlı şarkıcı, söz yazarı ve oyuncu

Ümmü Gülsüm Mısırlı Arap şarkıcı, söz yazarı ve sinema oyuncusu. Doğu'nun Yıldızı ve Mısır'ın 4. Piramidi olarak da tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Han el-Halili</span> Kahirenin merkezinde yer alan kentteki en büyük tarihi çarşı

Han el-Halili, Mısır'ın başkenti Kahire'nin merkezinde yer alan kentin en büyük tarihi çarşısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Taha Hüseyin</span> Mısırlı yazar

Taha Hüseyin, Mısırlı yazardır. Üç yaşından itibaren görme engelli olarak yaşadı.

<span class="mw-page-title-main">Mehmet Hakkı Suçin</span> Yazar ve çevirmen

Mehmet Hakkı Suçin, Türk yazar ve çevirmen.

<i>Cebelavi Sokağının Çocukları</i> Necip Mahfuzun romanı

Cebelavi Sokağı'nın Çocukları, Mısırlı Nobel edebiyat ödülü sahibi yazar Necip Mahfuz'un romanı.

Kahire Üçlemesi veya Arapçadaki yaygın kullanımıyla Üçleme (الثلاثية), Mısır'lı yazar Necib Mahfuz tarafından yazılmış roman üçlemesidir.

Mahmud Kabil, Mısırlı oyuncu ve siyasî aktivist. Orta Doğu ve Kuzey Afrika için UNICEF İyi Niyet Elçisidir. Kabil, 1970'lerde gelecek vadeden bir oyuncu olmadan önce, Mısır Silahlı Kuvvetleri'nde subay olarak görev yaptı. 1980 yılında kara listeye alınan Kabil, Amerika Birleşik Devletleri'nde taşındı ve oyunculuğa 14 yıl ara verdi. 1993 yılında Mısır'a geri döndüğünde başarılı bir dönüş yaptı ve o zamandan beri Mısır'ın en ünlü oyuncularından biri olma yolunda 50'den fazla film ve dizide rol aldı. Birleşmiş Milletler'e katıldıktan sonra Kabil, Kasım 2003'te UNICEF İyi Niyet Elçisi seçildi.

Hân el-Hâlîlî, Nobel ödüllü ünlü Mısırlı yazar Necib Mahfuz'un en meşhur romanlarından biridir. Necib Mahfuz, Hân el-Halîlî'yi 1940 yılında yazmaya başlamış, 1941 senesinde tamamlamıştır. Ne var ki neşri ancak 1946 yılında gerçekleşebilmiştir. Eser ismini Kahire şehrinin eski muhitlerinden biri olan Han el-Halili'den almaktadır. Roman, Türkçeye Bedrettin Aytaç tarafından çevrilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Sümeyye Ramazan</span>

Sümeyye Yehia Ramazan, Mısırlı akademisyen, yazar ve çevirmen.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.