İçeriğe atla

Necef Muharebesi (2003)

Koordinatlar: 32°00′00″N 44°20′00″E / 32.0000°K 44.3333°D / 32.0000; 44.3333
Necef Muharebesi
Irak Savaşı

Necef'in Koalisyon Kuvvetleri tarafından ele geçirilmesi sonrası Amerikan askerlerinin etrafında toplanan Irak halkı
Tarih24 Mart 2003 - 4 Nisan 2003
Bölge
Necef, Irak
Sonuç Kesin Koalisyon zaferi
Taraflar
 ABD
 Birleşik Krallık		 Irak
Komutanlar ve liderler
Amerika Birleşik Devletleri William S. Wallace
Amerika Birleşik Devletleri David Petraeus		Irak Mizban Khadr al-Hadi
Çatışan birlikler
Amerika Birleşik Devletleri 101. Hava İndirme Tümeni
Amerika Birleşik Devletleri 1. Zırhlı Tümeni
Amerika Birleşik Devletleri 3. Piyade Tümeni
Birleşik Krallık Kraliyet Hava Kuvvetleri		Irak Saddam'ın Fedaileri
Irak Cumhuriyet Muhafızları
Irak Irak Kara Kuvvetleri
Irak Bazı Baas Partisi sempatizanları
Kayıplar
4 ölü[1]
2 esir
2 M1 Abrams tankı kullanılamaz hâle getirildi.
1 Boeing AH-64 Apache düşürüldü.
31 Boeing AH-64 Apache zarar gördü.		 590 - 780 arası ölü[2]
100 araç kullanılamaz hâle getirildi.[3]

Necef Muharebesi, Irak işgali sürerken Koalisyon Kuvvetleri ile Irak Kuvvetleri arasında yapılan muharebelerden birisidir. Çatışmalar öncelikli olarak Necef'in Amerikan 3. Piyade Tümeni tarafından kuşatılması sırasında başlamış, daha sonra 101. Hava İndirme Tümeni'nin şehri tamamen temizlemek için şehre girmesiyle doruk noktasına ulaşmıştır.

Arka plan

Necef'in kuzeyinde hem Kerbela hem de Irak'ın başkenti Bağdat bulunuyordu. Bu bölgelere giden yolların Necef'ten geçmesi işgal kuvvetlerinin ikmal yapabilmesi için Necef'in önemini artırıyordu. Hem bölgeyi kontrol etmek isteyen hem de yapacağı ikmalleri güvenli hâle getirmek isteyen Amerikan kuvvetleri Necef'i kuşatmaya karar verdi. Plan Necef'in kuzeyinde bulunan Al Kifl ve Necef'in güneyinde bulunan Abu Sukhayr köylerinde bulunan iki önemli köprüye el koymayı kapsıyordu. Böylece şehir tamamen izole edilebilecekti. Necef'in kuzeyindeki El Kifl köyünde bulunan köprüye "Objective Jenkins" kod adı verilirken Necef'in güneyindeki Abu Sukhayr köyünde bulunan köprüye "Objective Floyd" kod adı verildi.[3]

Saldırıdan önce çıkan kum fırtınası helikopterleri çalışamaz duruma getirdi, böylece Amerikan kuvvetleri bir süre hava desteğinden yoksun kaldı. Amerikan 5. Özel Kuvvetler Grubu ilk sızmayı gerçekleştirdi. Yerel istihbarat toplamak amacıyla yola kontrol noktaları kurmaya başladı. Daha önce bazı Amerikan kuvvetleri yanlış istihbarat sonucu şehre girmiş, Irak ordusunun ateş gücüyle karşılaşmadan hızla geri çıkmıştı. Bu yüzden yerel istihbarata önem veriliyordu.[4]

Saldırı

24 Mart 2003 günü Boeing AH-64 Apache atak helikopteri Irak zırhlılarını hedef almak için görevlendirildi. Bu plan dahilinde atak helikopterleri Irak zırhlılarını yok etmek için savaş uçağına benzer şekilde kullanılacaktı. Irak gözlem noktalarının 11. Havacılık Alayına bağlı ileri toplanma bölgelerini izlediği düşünülüyordu. Buna rağmen 1. Tabur 227. Havacılık Alayına bağlı helikopterler gece saatlerinde havalandı şehre doğru uçuş gerçekleştirdi. Şehrin güç şebekesi kapatıldı, Amerikan helikopterleri uçaksavarlar ve hafif silahlar ile ateş altına alındı. Saldırıya katılan bütün helikopterler isabet aldı ve bir helikopter eksik, hasarlı şekilde üsse döndü.[5] İsabet alan helikopterlerden birisi kırıma uğradı ve bataklığa zorunlu iniş yapmak zorunda kaldı. Arama kurtarma ekipleri Irak kuvvetlerinin uçaksavar ateşleri nedeniyle zorunlu inişin yapıldığı bataklığa ulaşamadı. Düşen helikopterde kalan iki Amerikan askeri, Irak güçlerinden kurtulmak için kanalda yüzmeye başladı. Biraz yüzdükten sonra kanaldan çıktılar, Irak ordusundan kurtulduysalar da silahlı milisler tarafından fark edildiler ve teslim olmak zorunda kaldılar. Milisler iki Amerikan askerini Irak güçlerine teslim etti. Esir düşen bu iki asker daha sonra nisanın ortalarında Tikrit yakınlarında kurtarıldılar.[6][7] Kırıma uğrayan helikopter Irak hükûmeti tarafından televizyon kanallarında gösterildi, Amerikan ordusu da helikopterin Irak güçleri tarafından kullanılması ihtimaline karşı helikopteri füzelerle imha etti.[8]

"Objective Jenkins" kod adı verilen ve Al Kifl'de bulunan köprüyü ele geçirme görevi Albay Will Grimsley'in komutasındaki birliğe verildi fakat birlik daha sonra Nasıriye Muharebesi için bölündü. Necef Muharebesi için kalan birlik 25 Mart gününün ilk saatlerinde köprüyü koruyan Irak kuvvetleri ile çatışmaya girdi. Gece boyunca çatışma sürdü, Amerikan kuvvetleri istenilen sonucu elde edemedi. Sabaha doğru takviye istendi. Takviyenin ulaşmasıyla birlikte 25 Mart'ın öğle saatlerinde Irak savunmaları yarılmışken ve köprünün üstüne Amerikan tankları çıkmışken Irak kuvvetleri köprüye bağlanan patlayıcıları patlattılar. Köprü yıkılmadı fakat köprü üstünde bulunan tanklar hasar gördü. Köprünün üstündeki tankların içinde bulunan askerlerin kurtarılması için uğraş başlatıldı. Köprüye tekrar saldırı olmaması amacıyla Amerikalı kuvvetler Irak kuvvetleriyle başka yerlerde çatışmalara girmeye başladı. Bu sırada 3 M2 Bradley aracı RPG atışına maruz kaldı. Askerler kurtarıldıktan sonra 26 Mart günü çatışmalar aralıksız devam etti fakat Amerikan askerleri köprüyü bırakmadı. 36 saat süren çatışmaların ardından "Objective Jenkins" kod adı verilen köprü Amerikan kuvvetleri tarafından tamamen ele geçirildi ve şehir kuzeyden kuşatılmış oldu.

"Objective Floyd" adı verilen köprüyeyse 25 Mart sabah 6'da kum fırtınası varken 3. Filo ve 7. Süvari Alayı tarafından saldırı başlatıldı.[3] Yaklaşık 5 saat süren çatışmaların ardından 10.43'te köprüye adım atıldı. Köprüde herhangi bir bombalı tuzaklama olmadığından emin olunduğunda köprüyü korumak için Amerikan birlikleri köprüyü geçti. Amaç güneydeki kuşatmayı sağlama almaktı ama kum fırtınasından yararlanan Irak kuvvetleri Amerikan askerleri köprüyü geçer geçmez saldırıya başladı. Bu sırada köprünün güvenliğini sağlamakla görevli C ekibi sivil araçlara gizlenmiş Irak kuvvetleri tarafından saldırıya uğrayınca Rockwell B-1 Lancer bombardıman uçakları ile belirlenen hedefler vuruldu. İki Irak T-72 tankı imha edildi.

Köprülerin ele geçirilmesiyle birlikte şehir kuşatılmış oldu. Şehrin içindeyse durum daha farklıydı. Bazı kaynaklara göre şehrin içine sıkışan Iraklı birliklere bağlı El-Kudüs militanları sivil halkı savaşmaya zorluyordu ve hatta hava saldırılarında öldürülen bir Baas üyesi bu duruma karşı çıkan bazı insanları infaz etmişti. Irak ordusundaysa durum olumsuzdu. Bir Iraklı albay emri altında bulunan 1200 askerden sadece 200 askerinin canlı kaldığını söylüyordu.

29 ve 30 Mart'ta Amerikan birlikleri şehre giriş yapmaya başladı. 31 Mart'ta yoğun çatışmalar sırasında bir cami hava saldırısında zarar gördü.[9] 1 Nisan'da şehir merkezine büyük bir saldırı başlatıldı, ağır bir direniş görülmesine karşın şehir merkezi ele geçirildi.[10] Kanlı çatışmaların ardından Saddam'ın Fedaileri de şehirde yenildi. 4 Nisan'da Necef tamamen Amerika Birleşik Devletleri kontrolüne girdi.[9]

Kaynakça

  1. ^ "iCasualties: Iraq Coalition Casualty Count - Deaths By Year and Month". web.archive.org. 12 Ağustos 2008. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  2. ^ "Wages of War -- Appendix 1. Survey and assessment of reported Iraqi combatant fatalities in the 2003 War". www.comw.org. 2 Ağustos 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  3. ^ a b c "On Point - The United States Army in Operation Iraqi Freedom". www.globalsecurity.org. 15 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  4. ^ Special Forces in the War on Terror. ISBN 978-1-4728-0790-8. 
  5. ^ "IRAQIS BASH CHOPPERS One U.S. copter downed, crew captured by Saddam's guards". web.archive.org. 5 Haziran 2011. 6 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  6. ^ "Air Force Magazine". web.archive.org. 26 Eylül 2008. 29 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  7. ^ Baker, Peter; Post, Washington (14 Nisan 2003). "Freedom for 7 American POWs". SFGate. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  8. ^ Gordon, Michael R. (25 Mart 2003). "A NATION AT WAR: MILITARY ANALYSIS; The Goal Is Baghdad, but at What Cost?". The New York Times. 27 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  9. ^ a b "On Point - The United States Army in Operation Iraqi Freedom". www.globalsecurity.org. 20 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 
  10. ^ ""The Battle for An Najaf" by James Dietz -------------------------------------------------------------------------------------------Easy Company of the 506th PIR, 101st Airborne on June 5th, 1944 before the D-Day drop into Normandy. Autographed by Major Richard Winters, "Silencing the Guns" by Jim Dietz, Silencing the Guns of brecourt manor, silencing the guns by James Dietz, The Biggest Brothers by Richard D. Winters, Dick Winters of Easy Company, The Band of Brothers". web.archive.org. 3 Temmuz 2007. 31 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2020. 


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Körfez Savaşı</span> 1990-1991 yılları arasında Irak ile 42 ülkeden oluşan koalisyon arasında yaşanan çatışma

Körfez Savaşı veya Birinci Körfez Savaşı, kod adı Çöl Fırtınası Harekâtı 2 Ağustos 1990'da Irak'ın Kuveyt'i işgal etmesiyle başlayan krizin sonucunda, ABD öncülüğünde, Birleşik Krallık, Fransa, Suudi Arabistan, Suriye, Mısır'ın da aralarında bulunduğu 37 ülkenin dahil olduğu koalisyon gücünün Irak'a karşı düzenlediği askerî harekât.

<span class="mw-page-title-main">Irak Savaşı</span> ABD öncülüğündeki koalisyon güçlerinin, Irakı işgaliyle başlayan savaş (2003-2011)

Irak Savaşı, 20 Mart 2003'te Amerika Birleşik Devletleri ve Birleşik Krallık önderliğinde oluşturulmuş Çokuluslu Koalisyon Kuvvetleri'nin bir askerî harekâtla Irak'a girmesiyle başlayan ve devam eden savaş. Ayrıca İkinci Körfez Savaşı, Irak'ın İşgali ve koalisyon ülkelerince Irak'ı Özgürleştirme Operasyonu olarak da adlandırılır. 21 Ekim 2011 tarihinde ABD Başkanı Barack Obama yaptığı açıklamada, ülkedeki ABD askerlerinin 31 Aralık 2011'e kadar geri çekileceğini açıkladı. 15 Aralık 2011 tarihinde Bağdat'ta bulunan Amerikan Üssü'nden son Amerikan Bayrağı'nın indirilmesiyle savaş resmen sona ermiştir. ABD Dışişleri Bakanı John Kerry savaşın vahim bir hata olduğunu belirtmiştir.

<span class="mw-page-title-main">İslami Davet Partisi</span> Irakta bir siyasi parti

İslami Davet Partisi veya İslami Çağrı Partisi, Irak'taki siyasi partilerden biridir. Irak Yüksek İslam Konseyi ile birlikte Şii Birleşik Irak İttifakı'nın iki ana partisidir. Ocak 2005 Irak seçimlerinde ve daha uzun vadeli Aralık 2005 seçimlerinde mecliste çok sayıda sandalye kazandı. Parti, İran-Irak Savaşı sırasında ve İran Devrimi'nde Ayetullah Ruhullah Humeyni'yi destekledi. Hala İran ile olan ideolojik farklılıklara rağmen Tahran'dan mali destek almaktadır.

Irak Direnişi ABD Silahlı Kuvvetleri öncülüğündeki yabancı silahlı kuvvetler tarafından gerçekleştirilen Irak’ın işgalinin ardından işgal kuvvetlerine, işgal kuvvetlerinin sayesinde iktidara gelmiş olan yönetime karşı silahlı mücadele yürüten, destek veren Iraklı ve yabancı tüm unsurları kapsar. Direniş, ABD önderliğindeki Çokuluslu Güç birliklerinin yanı sıra, iş birliği yaptığı gerekçesiyle diğer Iraklı gruplarla da savaşmaktadır. Direniş, çeşitli farklı taktikler kullansa da asimetrik savaş gereğince genelde gerilla taktiklerine başvurmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Bağdat Muharebesi (2003)</span>

Bağdat Muharebesi ya da Bağdat'ın işgali, 2003 yılı Nisan ayı başlarında Irak’ın işgali kapsamında başkent Bağdat'ın yoğunluklu olarak ABD Silahlı Kuvvetleri tarafından askeri olarak işgal edilmesini ifade eder.

<span class="mw-page-title-main">Nasıriye Muharebesi</span>

Nasiriye Muharebesi, 2003 yılındaki Irak işgali sırasındaki önemli muharebelerdendir. Irak'ın güneyindeki Nasiriye kentinde Irak Ordusu ile ABD Deniz Kuvvetlerine bağlı birlikler arasındaki muharebede Fırat Nehri üzerindeki önemli köprülerin ve Saddam Kanalının kontrolü için yoğun çatışma yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Necef Muharebesi (2004)</span>

Necef Muharebesi, 2003 yılında gerçekleşen Irak’ın işgaliyle Saddam Hüseyin rejiminin devrilmesinin ardından 2004 yılı Ağustos ayında ABD Silahlı Kuvvetleri ve Iraklı destekçileri ile Irak Direnişi içinde yer alan Mukteda El Sadr’a bağlı Mehdi Ordusu arasında Necef kentinde yaşanan çarpışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">II. Felluce Muharebesi</span>

II. Felluce Muharebesi veya harekât kod adlarıyla Phantom Fury veya Al-Fajr harekâtı, I. Felluce Muharebesinin başarısız olmasının ardından ABD Silahlı Kuvvetlerinin Birleşik Krallık askerlerinin desteğiyle Felluce'deki Irak Direnişine saldırdıkları çarpışmalardır. 8-16 Kasım 2004 tarihleri arasındaki muharebe sırasında ABD tarafından desteklenen Irak Geçici Yönetimi de direnişçilere karşı yapılan harekâtı onaylamıştır. Muharebe 1968 yılında Vietnam Savaşı'ndaki Huế Muharebesi'nden sonra ABD Silahlı Kuvvetlerinin dahil olduğu en kanlı çarpışma olarak değerlendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Kuveyt'in İşgali</span> İşgal

Kuveyt'in İşgali veya diğer adıyla Irak-Kuveyt Savaşı, Irak ile Kuveyt arasında, 1990'ın Ağustos ayında gerçekleşen ve Körfez Savaşı'nın başlangıcı olarak kabul edilen çatışmalardır. Irak'ın, yedi ay boyunca Kuveyt'i işgaliyle sonuçlanmış ve Amerika Birleşik Devletleri'nin önderliğindeki koalisyon güçleri tarafından Irak'a karşı mücadele başlatılmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Eben-Emael Kalesi Muharebesi</span>

Eben-Emael Kalesi Muharebesi, Almanya ile Belçika arasında gerçekleşmiş bir muharebedir. 10 Mayıs 1940'ta Almanların hızla ilerlemeye başlamasıyla Hollanda'da savaş devam ederken Hitler'in planlarında Belçika da bulunuyordu. Ama Belçika'nın istilası için Eben-Emael kalesi ve köprülerin ele geçirilmesi gerekiyordu. Bu kale stratejik bir öneme sahip ve Almanların geçiş güzergahında olan 3 köprüyü de kontrol etmesi nedeniyle kale alınmak zorundaydı. Belçikalılar Alman Hava İndirme birliklerinin (Fallschirmjäger) baskınıyla karşı karşıya kaldılar.

<span class="mw-page-title-main">Felluce Kuşatması</span>

Felluce Kuşatması, Irak Ordusu'nun IŞİD'i Felluce şehir merkezinde kuşattığı çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Irak el-Kaidesi</span> İslamcı terör örgütü

Irak el-Kaidesi veya diğer kullanımıyla Tanzim Kaide el-Cihad fi Bilad er-Rafideyn, el-Kaide'ye bağlı olarak Irak'ta faaliyet gösteren yasa dışı silahlı cihatçı Selefi grup.

<span class="mw-page-title-main">Pençe operasyonları</span> Kuzey Irakta Türk askeri operasyonları

Pençe operasyonları, Türk Silahlı Kuvvetlerinin (TSK) Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde PKK'ya karşı başlattığı sınır ötesi harekât olan Kararlılık Harekâtı'nın devamı olan operasyonlardır. Pençe Operasyonu, Pençe-2 Operasyonu, Pençe-3 Operasyonu ve Pençe-Kaplan Operasyonu olarak dört aşamada devam etmiştir. Pençe-Kartal Operasyonu ile Mahmur'un ve Sincar'ın da vurulduğu bir hava taarruzu düzenlenmiştir. Operasyonlar süresince TSK Kuzey Irak'ta Hakurk, Sinat-Haftanin bölgelerine askerî üs kurarak ilerlemekte ve bölgeye yerleşmektedir. Türk yapımı balistik füze olan Bora da ilk kez bu operasyonlar süresinde denenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ebu Mehdi el-Mühendis</span> Iraklı-İranlı rütbeli üst düzey asker

Cemal Cafer Muhammed Ali İbrahimi (bilinen adıyla; Ebu Mehdi el-Mühendis, , Irak doğumlu Iraklı-İranlı rütbeli üst düzey asker. Ebu Mehdi el-Mühendis Kasım Süleymani ile beraber Irak ve Suriye'deki DAEŞ'in terör faaliyetlerine karşı büyük bir miktarda rol oynadı.

Suriye İç Savaşı'na Türkiye'nin müdahalesi veya Suriye İç Savaşında Türkiye, 2011 yılından bu yana devam eden Suriye İç Savaşına kara bağlantısı olmamasına karşın müdahale eden Amerika Birleşik Devletleri ve Rusya ile birlikte güneyde en uzun kara sınırına sahip Türkiye'nin sınırları içerisinde iç savaş ile direkt bağlantılı olarak olayların meydana gelmesi ve bölgesel huzurun bozulması ile buna gerekçe olarak Türk Silahlı Kuvvetleri'nin doğrudan müdahalesi ile devam eden bir dizi askerî kara ve hava harekâtı anlamına gelmektedir. NATO'nun bir üyesi olarak Türkiye sınırlarını koruma hakkına doğrudan sahiptir.

Felluce Muharebesi veya Felluce'nin düşüşü, 30 Aralık 2013'te başlayıp 4 Ocak 2014'te sona eren, IŞİD'e bağlı militanların ve bölgedeki isyancı sünnilerin Felluce'yi ele geçirmesiyle sonuçlanan muharebedir. Muharebenin başladığı 30 Aralık 2013, Felluce şehrinin Anbar iline bağlı olması sebebiyle IŞİD ile Irak ordusu arasında uzun süre sürecek Anbar çatışmalarının başlangıcı olarak kabul edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Musul Muharebesi (2014)</span>

Musul Muharebesi veya Musul'un düşüşü, IŞİD militanlarının 4 Haziran 2014'te Musul'a saldırmasıyla gerçekleşmiştir. Irak güvenlik güçleri 30 bin asker ve 30 bin polisten oluşmasına karşın sayısı 800 ile 1500 arasında değişen IŞİD militanlarına karşı şehri tutamamıştır. 6 gün süren çatışmalar sonucunda 10 Haziran 2014'te Musul'un tümü, Musul Havalimanı, Musul'daki bankalar ve petrol yönetimi IŞİD'e geçmiştir. 500 bin sivil çatışmalardan kaçmak için Musul'dan göç etmiştir.

Beyci Muharebesi , Irak Silahlı Kuvvetlerinin 29 Ekim 2014'te Beyci'yi geri almak için taarruz gerçekleştirmesiyle başlayan muharebedir.

<span class="mw-page-title-main">2003 Irak askerî müdahalesi</span> ABD önderliğindeki askeri işgal

2003 Irak askerî müdahalesi, Amerika Birleşik Devletleri yönetimindeki koalisyonun kuvvetlerinin Irak Savaşı'nda gerçekleştirmiş olduğu ilk topyekün askerî aşamadır. Müdahale ilk olarak 19 Mart 2003 tarihinde hava taarruzu ile başlamış, 20 Mart 2003'te ise kara taarruzu ile devam etmiştir. Müdahalenin ilk 26 günü; çatışmalar Irak'ın çeşitli bölgelerinde yoğun olarak yaşanmıştır. Saddam Hüseyin yönetimindeki Irak güvenlik güçlerinin verdiği ağır kayıplar sonucu, müdahale yaklaşık bir ay içerisinde başarı ile sonuçlanmıştır. Müdahale sonucunda; koalisyon kuvvetleri arasında bulunan ABD, Birleşik Krallık, Avustralya ve Polonya askerleri Irak'ı işgal etmiştir. Irak Savaşı'nın bu erken ve ilk aşaması, 1 Mayıs 2003'te Amerika Birleşik Devletleri Başkanı George W. Bush'un Amerikan halkına yaptığı ulusa sesleniş konuşmasında; savaşın resmen bittiğini duyurmuştur. Koalisyon güçlerinin zaferini ilan etmesinin ardından Geçici Koalisyon Yönetimi (CPA), birkaç ardışık geçiş hükûmetinin ilki olarak kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Sadr Hareketi</span> Irakta bir siyasi parti

Sadr Hareketi, Mukteda es-Sadr liderliğindeki Irak İslami ulusal hareketidir. Hareket, Irak toplumunun dört bir yanından ve özellikle ülkedeki Şii yoksullarından geniş destek görmektedir. Hareketin amaçlarını ve felsefesini belirleyen en önemli kişi Büyük Ayetullah Muhammed Sadık es-Sadr'dı. Önde gelen bir önceki kişi de Muhammed Bakır es-Sadr olmuştu. Hareket dini ve popülisttir. Amacı, dini yasalar ve kabile geleneklerinin bir kombinasyonu tarafından düzenlenen bir toplumdur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.