İçeriğe atla

Necati Artan

Necati Artan
Necati Artan'ın renklendilmiş fotoğrafı
Doğum01 Temmuz 1928(1928-07-01)
Ölüm04 Mart 2015 (86 yaşında)
Datça
Defin yeriEmecik Mahallesi, Datça
MilliyetTürk
EğitimLütfü Gündoğdu[1]
MeslekHavacı, Öğretmen, Pilot, Filo Komutanı
Etkin yıllar1950-1969
Tanınma nedeni9 uçaklı Dolmabahçe gösterisi (30 Ekim 1965)
EvlilikGüngör Artan
Çocuk(lar)
  • Necef Artan
  • Gamze Artan
  • Levent Artan[2]

Necati Artan (1 Temmuz 1928,[3] Nilüfer, Bursa[4] - 4 Mart 2015[5], Datça), Türkiye’nin ilk jet pilotlarından biri ve Türk Hava Kuvvetleri’nin ikinci akrobasi takımı olan Uçan Kuğular’ın kurucusudur.[6] Artan aynı zamanda Yarasalar Akrotim'de de liderlik yapmıştır.[4][7]

01 Temmuz 1928'de doğdu,[3] Kuleli Askerî Lisesi ve ardından Konya'da Havacılık Okulu'nda eğitim aldı.[4]

1950 yılında pilotluğa başladı. İlk yalnız uçuşunu Spitfire modelinde yaptı.[8] 1955 yılında Uçan Kuğular'ı[9] kurdu.[6] Akrotim tecrübesine üsteğmen rütbesinde kanat uçucusu olarak başladı.[7][10] 1957'de, 4-11 Temmuz tarihleri arasında İtalya'da düzenlenen Şahlanan At Akrobasi Gösterileri'ne katılan Millî Akrotim ekibinde yer aldı ve altın madalya kazandı.[10]

1960-1962 yılları arasında yüzbaşı rütbesinde iken lider konumunda akrotimlerde yer almaya devam etti.[7][10]

1963-1965 yılları arasında filonun komutanı Binbaşı Necati Artan'dı.[7] 29 Temmuz 1965 günü Genelkurmay Başkanı ve Kuvvet Komutanları önünde yapılan başarılı bir gösterinin ardından dönemin Genelkurmay Başkanı Orgeneral Cevdet Sunay tarafından Üs Komutanı yapıldı.[7] Aynı yıl Merzifon Üssü’nde Filo Komutanı iken F-86 Sabre uçaklarından kurulu 9’lu akrobasi kolunun liderliğini yaptı.[11] O dönemde İstanbul Dolmabahçe semalarında yaptıkları 31 Ekim 1965 tarihli gösteri ilgi çekti.[7][12][13]

31 Ekim 1965'te gerçekleştirilen bu Dolmabahçe gösterisi öncesinde diğer pilotlara söyledikleri manşetlerde yer aldı:[7]

“ Başka soracak bir şey yok herhalde. İlk olarak İstanbul üzerinde dokuz uçakla bir gösteri yapıyoruz. Çoğumuz da İstanbul'u iyi bilmiyor. Belki heyecanlısınız, ancak başaramayacağımız iş değil. Unutmayın, uçağın motoru stop ederse, düşerken denizi seçin, uçağı boğazın serin sularına bırakın. Halka zarar gelmesin. „

Gösteri sonrası "Biz Türk Hava Kuvvetlerinin en kıymetli pilotları değiliz. Böyle zannetmeyin... Sadece bize görev verildi. Türk milletine, Türk ordusuna layık olmak için gayret gösterdik, o kadar" sözleriyle basın açıklaması yaptı.[7] 9 uçakla yapılan bu gösteri havacılık tarihinde bir ilkti.[4]

1967-68 yılında Balıkesir 191’nci F-84F Filosu’nda filo komutanıydı. 1967'deki Kıbrıs olaylarında 22 adet uçağı komuta etti.[11]

Necati Artan'ın Filo Komutanlığı yaptığı bir diğer birlik 1968-1969 yılları arasında Mürted'de bulunan 191. Filo Komutanlığıydı (Filonun adı daha sonra 142. Filo olarak değiştirilmiş. 2016 yılında ise Eskişehir 1. Ana Jet Üs Komutanlığına konuşlandırılmıştır). 15 Ekim 1968'de, Türk Silahlı Kuvvetleri envanterine giren radarlı ilk uçak olan F-102A'nın devir teslim töreninde bu uçak ile tek kişilik akrobasi gösterisi yaptı.[7][14]

Artan, 191. Filo Komutanlığını yaptıktan sonra emekli oldu.

  • Necati Artan ve Yarasalar Akrotim
    Yarasalar Akrotim
  • Akrotim ve Necati Artan
    Akrotim ve Necati Artan
  • Yarasalar 9'lu uçuş
    Yarasalar 9'lu uçuş

Ölümü

Necati Artan'a 2015 yılı Şubat ayı sonunda geçirdiği rahatsızlık neticesinde Marmaris Özel Yücelen Hastanesi'nde mide kanaması teşhisi konuldu. Yoğun bakıma alınan Artan 4 Mart 2015'te öldü.[6][15] İsmi Sivrihisar tesisine verildi.[11]

Kaynakça

  1. ^ "Hava Akrobasininin Dedesi". Röportaj. Hürriyet. 27 Haziran 2014. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  2. ^ "UÇAN KUĞULAR KOMUTANLARINI TÖRENLE UĞURLADI". Milliyet. 8 Mart 2015. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  3. ^ a b "Efsane Pilot Necati Artan Son Yolculuğuna Uğurlandı - Dailymotion Video". Dailymotion. haberler.com. 9 Mart 2015. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  4. ^ a b c d "Göklerin en parlak yıldızıydı". #tarih. 16 Nisan 2015. 22 Mart 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  5. ^ "Efsane Pilot Necati Artan Son Yolculuğuna Uğurlandı". Haberler. 9 Mart 2015. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  6. ^ a b c "Efsane pilot Necati Artan, son yolculuğuna uğurlandı". Artı49. 8 Mart 2015. 10 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Mayıs 2020. 
  7. ^ a b c d e f g h i Fatih Danacı Türk Yıldızları Bir Yıldızın Doğuşu. Bilgi Kitapevi. Ağustos 2017. ss. 122-123. ISBN 978-975-22-0713-4. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
  8. ^ "Necati Artan Hakkında – Sivrihisar Havacılık Merkezi". 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  9. ^ "TurkYildizlari - İKİNCİ AKROTİM - UÇAN KUĞULAR". www.turkyildizlari.tsk.tr. 15 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  10. ^ a b c "www.HAVACIYIZ.com". www.havaciyiz.com. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  11. ^ a b c STRASAM.ORG. "Sivrihisar Havacılık Merkezi (SHM) Necati Artan Tesisleri | Stratejik Araştırmalar Merkezi - STRASAM.ORG ®". strasam.org. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  12. ^ "Milliyet Gazetesi Dolmabahçe Gösterisi". Milliyet. 31 Ekim 1965. 14 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Haziran 2020. 
  13. ^ Uçan Kuğular Akrotimi - İstanbul - 1965. Bahriye. 5 Haziran 2020. 5 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Şubat 2024. 
  14. ^ "Türk Hava Kuvvetleri'ndeDelta Dagger'lar". 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  15. ^ "Emekli Pilot Yarbay Necati Artan Vefat Etti". datça haber. 4 Mart 2015. 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Mart 2015. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nezihe Viranyalı</span> Türk pilot

Nezihe Viranyalı, ilk Türk kadın pilotlardan birisidir.

<span class="mw-page-title-main">Hava Eğitim Komutanlığı</span> Hava Kuvvetleri Komutanlığına bağlı kolordu seviyesindeki askerî birlik

Hava Eğitim Komutanlığı, Türk Hava Kuvvetleri'nin bütün görevleri için gereken personel eğitimini en üst seviyede sağlamak ve harekât görevlerini yerine getirmekten sorumludur. Komutanlık bünyesindeki Hava Teknik Okullar Komutanlığında ihtiyaca göre Türk Silahlı Kuvvetleri için subay ve astsubay yetiştirilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Ernst Udet</span> Alman pilot ve playboy (1896-1941)

Ernst Udet, I. Dünya Savaşı'nda en genç ace pilotu, II. Dünya Savaşı sırasında general.

<span class="mw-page-title-main">Canadair NF-5</span>

Canadair NF-5, Northrop F-5 Freedom Fighter avcı uçağının Kanada Hava Kuvvetleri modeli olan Canadair CF-5'in Hollanda Kraliyet Hava Kuvvetleri için Kanada'da geliştirilerek üretilen modeli. Türk Hava Kuvvetleri'nin akrotimi Türk Yıldızları'nda ana akrobasi uçağı olarak kullanılmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mürted Hava Meydanı</span>

Mürted Hava Meydanı Ankara ilinin 35 km kuzey batısında, Kahramankazan ilçesi yakınında yer alan, Türk Hava Kuvvetlerinin bir hava meydanıdır.

Güvercinlik Havalimanı Ankara'nın 10 km batısında bir askerî havaalanıdır. Ankara'nın ilk havaalanı ve Türk Hava Yolları'nın ilk teknik bakım merkezi olmuş, daha sonra askerî amaçlara tahsis edilmiştir. Günümüzde Kara Kuvvetleri Komutanlığı envanterinde yer almaktadır. Havaalanı'ndan Kara Kuvvetleri ve Jandarma Genel Komutanlığına bağlı birlikler ve Genelkurmay Başkanlığına doğrudan bağlı bazı birimler yararlanmaktadır. Kara Havacılık Komutanlığı da burada konuşlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Etimesgut Havalimanı</span>

Etimesgut Havaalanı, Ankara'nın 10 km batısında yer alan havaalanıdır. Türk Hava Kurumu ve Türk Hava Kuvvetleri tarafından ortaklaşa kullanılmaktadır. Uluslararası Savunma Endüstri Fuarı (IDEF) ve sivil havacılık fuarları (Airshow) bazı yıllarda burada düzenlenmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Türk Hava Kuvvetleri</span> Türk Silahlı Kuvvetlerinin hava gücü

Türk Hava Kuvvetleri, Türkiye'yi havadan gelebilecek her türlü saldırıya karşı korumakla görevlidir. Türk Silahlı Kuvvetleri komutası altındaki en büyük 3. kuvvettir. Türk Hava Kuvvetleri, barışta hava sahasını korumak ve gözetlemek, savaşta ise kara ve deniz kuvvetlerine destek olmak amacıyla kurulmuştur. Türk Hava Kuvvetleri'nin karargâhı Ankara'da bulunmaktadır. 2024 sayımlarına göre envanterinde 537 uçak ve 78 helikopter ile birlikte çok sayıda insansız hava aracı bulundurmaktadır. Avrupa ülkeleri arasında en kalabalık insansız hava aracı filosuna sahiptir. Göktürk-1 ve Göktürk-2 isimli uydular da hava kuvvetleri tarafından kullanılmaktadır. Göktürk-3 ise geliştirme aşamasındadır.

1. Hava Kuvveti Komutanlığı 2003-2014 yılları arasında Türk Hava Kuvvetleri'nin komutası altında Batı hava sahasını koruyan kuvvetiydi. Türk Hava Kuvvetleri'nin 2 ana hava kuvvetinden biriydi. Karargâhı Eskişehir'deydi.

<span class="mw-page-title-main">Muharip Hava Kuvveti Komutanlığı</span> Türk Hava Kuvvetlerinin ana muharip unsurlarını tek bir çatı altında toplayan ordu büyüklüğündeki askerî birlik

Muharip Hava Kuvveti Komutanlığı, tüm muharip unsurları bünyesinde toplayarak Türkiye hava sahasını korumak ve savaş şartlarında gereken hava operasyonlarını gerçekleştirmekle görevli kuvvettir. Karargâhı Eskişehir'dedir. Türk Hava Kuvvetleri'nin ana hava kuvvetidir. Bünyesinde 8 Ana Jet Üssü, 1 Tanker Üssü, 1 Füze Üssü ve 1 İnsansız Uçak Sistemleri (İUS) bulunmaktadır, bu üslere bağlı 6 Av-Önleme Filosu, 7 Av-Bombardıman Filosu, 2 Foto/Keşif Filosu, 1 Havada Yakıt İkmal Filosu, 1 F-16 Eğitim Filosu, 1 Jet Muharebe Eğitim Filosu, 1 Silah ve Taktikler Filosu, 1 Havadan Erken Uyarı ve Kontrol Filosu, 1 Akrotim Filosu ve kuvvet komutanlığına doğrudan bağlı 2 İrtibat ve Arama-Kurtarma Filosu bulunmaktadır. Ayrıca, NATO/CAOC-6 karargahına ev sahipliği yapan Muharip Hava Kuvveti ve Hava Füze Savunma Komutanlığına bağlı yedek hava meydanları, radar mevzi komutanlıkları, üslere bağlı hava savunma birlikleri ve arama-kurtarma kolları da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Abidin Ünal</span> Türk asker

Abidin Ünal (1953) Türk asker. Eski Türk Hava Kuvvetleri Komutanı.

<span class="mw-page-title-main">Ali İsmet Öztürk</span> Türk akrobasi pilotu

Ali İsmet Öztürk, Türkiye'nin ilk profesyonel sivil akrobasi pilotu. Aynı zamanda akrobasi uçağı tasarımcısı, uçak ve helikopter bakım teknisyeni ve havacılık dalında faaliyet gösteren bir iş adamıdır. Türkiye'de genel kamuoyunda ismini çok konuşulan "Avrasya Taklası" ile duyurmuştur. Yurt içi ve yurt dışı gösterilerinde kendi tasarımıyla geliştirmiş olduğu "'Mor Menekşe'' adlı 407 Hp güce sahip tek motorlu akrobasi uçağını kullanmaktadır. .

Esra Özatay Türk asker.

<span class="mw-page-title-main">2. Ana Jet Üssü</span>

2. Ana Jet Üssü Çiğli'de konuşlu olup Hava Harp Okulundan mezun olan subaylara uçuş eğitimi vermektedir. Hava Eğitim Komutanlığına bağlıdır.

<span class="mw-page-title-main">9. Ana Jet Üssü</span>

9. Ana Jet Üssü, Balıkesir'in Altıeylül ilçesinde konuşlu bulunup Batı Karadeniz, Trakya, Marmara ve Ege hava sahasından sorumludur. 1951 yılında Türkiye'nin ilk jet üssü olarak kurulmuştur. Mart 1952'de 8 adet F-84G getirilmesinin ardından yıl sonuna kadar tüm filolar jet uçakları ile donatılmıştır. 1994 yılında F-16 C/D uçaklarıyla modernize edilmiştir. 191. Kobra Filo 1974 yılında Kıbrıs Harekâtı'na, 1999 yılında ise Kosova Harekâtı'na katılmıştır. 15 Temmuz sonrası 2018'de duraklatılan 191. filo, 2021 yılında tekrar aktif hale getirilmiştir. Daha sonra pilot açığı nedeniyle 192. Filo kapatılmış ve 192. Filo'ya ait uçaklar 191. Filo bünyesi altına alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">3. Ana Jet Üssü</span>

3. Ana Jet Üssü, Konya'da konuşlu olup Muharip Hava Kuvveti Komutanlığına bağlıdır. Üste her yıl birçok ülkenin hava kuvvetlerinin katıldığı Anadolu Kartalı tatbikatı düzenlenmektedir. Aynı zamanda NATO üssü olarak da kullanılmaktadır. Türkiye'nin tarafsız kaldığı Irak Savaşı sürecinde NATO tarafından getirilen AWACS'lar burada üslenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Kara Havacılık Okulu</span> Kara havacı subaylara eğitim veren askerî okul

Kara Havacılık Okulu, Türk Kara Kuvvetlerine kara pilot sınıfı subay ve uçuş teknisyeni sınıfı astsubay yetiştiren askerî okul. Eğitim ve Doktrin Komutanlığına bağlıdır. Karargâhı Isparta'dadır.

<span class="mw-page-title-main">Sivrihisar Havacılık Merkezi S.H.M.</span>

Sivrihisar Havacılık Merkezi S. H.M., Necati Artan Tesisleri, Eskişehir ili Sivrihisar ilçesi Yeşilköy mahallesinde kurulmuş olan bir hava parkıdır.

<span class="mw-page-title-main">M.S.Ö. Hava ve Uzay Müzesi</span>

M.S.Ö. Hava ve Uzay MüzesiEskişehir’in Sivrihisar ilçesi Yeşilköy Mahallesi’nde yer alan, 2018 yılında Sivrihisar Havacılık Merkezi S.H.M., Necati Artan Tesisleri’nde yerini aldı. Müzede dünya havacılık tarihi için değer taşıyan ve bir kısmı çeşitli etkinliklerde uçan uçaklar bulunuyor. Uçan Müze olarak da bilinmektedir.

Türk Yıldızları, Türk Hava Kuvvetleri bünyesinde bulunan ulusal akrotim gösteri ekibidir. 7 Kasım 1992’de kurulmuştur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.