İçeriğe atla

Nazi Almanyası ekonomisi

Hitler, 1933'te Reichsautobahn otoyol sisteminin yeni bir bölümünün temel atma töreninde.

Diğer birçok Batılı ülke gibi Almanya da 1929 Wall Street Çöküşü etrafında yükselen işsizlikle birlikte Büyük Buhran'ın ekonomik etkilerinden acı çekti.[1] Adolf Hitler 1933'te Almanya Şansölyesi olduğunda, ekonomiyi iyileştirmeye yönelik politikalar getirdi. Değişiklikler, devlet endüstrilerinin özelleştirilmesini, otarşiyi (ulusal ekonomik kendi kendine yeterlilik) ve ithalat tarifelerini içeriyordu. Haftalık kazançlar 1933'ten 1939'a kadar reel olarak %19 arttı,[2] ancak bu büyük ölçüde çalışanların daha uzun saatler çalışmasından kaynaklanıyordu, saatlik ücret oranları ise Büyük Buhran sırasında ulaşılan en düşük seviyelere yakın kaldı.[3] Ek olarak, azalan dış ticaret, birçok Alman için kümes hayvanları, meyve ve giyim gibi tüketim mallarının karneye bağlanması anlamına geliyordu.[4] Naziler, Büyük Buhran'ın ortasında iktidara geldi. O dönemde işsizlik oranı %30'a yakındı.[5] 1938'de Almanya'da işsizlik ortadan kalktı.[6] 1933 yılında 56 olan sanayi üretimi, 1938 yılında 144'e çıktı.[7] Hitler liderliğindeki Nazilerin iktidara geldiği 1933 yılından itibaren Almanya ekonomisi üzerindeki gelişmeler ve Hitler'in izlediği ekonomi politikaları günümüzde dahi olağanüstü başarı olarak değerlendirilmektedir.[8]

Almanya'nın gayri safi milli hasıla (GSMH) ve GSMH deflatörü, 1926'dan 1939'a yüzde olarak yıldan yıla değişim.[9]

Naziler, savaşın insani ilerlemenin birincil motoru olduğuna inanıyorlardı ve bir ülkenin ekonomisinin amacının, o ülkenin savaşmasını ve genişleme savaşlarını kazanmasını sağlamak olması gerektiğini savundu.[10] Bu nedenle, iktidara geldikten hemen sonra, sivil yatırımı hızla gölgede bırakan geniş bir askeri yeniden silahlanma programına başladılar.[10] 1930'larda, Nazi Almanyası askeri harcamalarını barış zamanında diğer tüm devletlerden daha hızlı artırdı,[10] ve ordu, sonunda 1940'larda Alman ekonomisinin çoğunluğunu temsil etmeye başladı.[11] Bu, esas olarak savaştan önce açık finansman yoluyla finanse edildi ve Naziler, savaş sırasında ve sonrasında fethedilen ulusların servetini yağmalayarak borçlarını karşılamayı umuyordu.[12] Böyle bir yağma gerçekleşti, ancak sonuçları Nazi beklentilerinin çok gerisinde kaldı.[10]

Nazi hükûmeti, avantajlı sözleşmeler, sübvansiyonlar ve sendikal hareketin bastırılması karşılığında rejimin hedeflerini ve savaş çabalarını destekleyen önde gelen Alman ticari çıkarlarıyla bir ortaklık geliştirdi. [10] Naziler küçük işletme sahiplerinden önemli ölçüde seçim desteği almış olsalar da, karteller ve tekeller küçük işletmeler pahasına teşvik edildi.[13]

Nazi Almanyası, II. Dünya Savaşı'nın başlamasından sonra büyük ölçüde genişletilen mahkûmlar ve toplama kampı mahkumlarından oluşan bir köle emeği arzını sürdürdü. Yalnızca Polonya'da, savaş boyunca yaklaşık beş milyon insan (Polonya Yahudileri dahil) köle işçi olarak kullanıldı.[14] İşgal altındaki bölgelerdeki köle işçiler arasında, Thyssen, Krupp, IG Farben, Bosch, Blaupunkt, Daimler-Benz, Philips, Demag, Henschel, Junkers, Messerschmitt, Siemens ve Volkswagen gibi önde gelen Alman şirketleri tarafından yüz binlerce işçi kullanıldı.[15] 1944'e gelindiğinde, köle emeği Almanya'nın tüm iş gücünün dörtte birini oluşturuyordu ve Alman fabrikalarının çoğunda mahkûmlar vardı.[16]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ Adam Tooze, The Wages of Destruction: The Making and Breaking of the Nazi Economy (2008)
  2. ^ Wages in Germany 1871–1945. New Jersey: Princeton University Press. 1960. ss. 331, 362. ISBN 0-87014-067-1. 
  3. ^ Wages in Germany 1871–1945. New Jersey: Princeton University Press. 1960. ss. 235-236. ISBN 0-87014-067-1. 
  4. ^ Evans, Richard J. "Business, Politics, and War." The Third Reich in Power. New York: Penguin, 2006. 392. Print
  5. ^ DeLong 1997
  6. ^ Lee, Stephen (1996). Weimar ve Nazi Almanyası. Oxford: Heinemann. P. 85. ISBN 043530920X.
  7. ^ "Nazi Almanya'sı ve ekonomi". Milliyet. 19 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2022. 
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 30 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2021. 
  9. ^ Statistisches Bundesamt publication Pdf-file of German publication 14 Kasım 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  10. ^ a b c d e Tooze 2006.
  11. ^ Evans, Richard J., The Third Reich at War (New York: Penguin, 2008), p. 333.
  12. ^ Evans 2005.
  13. ^ William L. Shirer, The Rise and Fall of the Third Reich: A History of Nazi Germany, New York, Simon & Schuster, 1960, pp. 231–232
  14. ^ "Straty ludności cywilnej" [Polish civilian losses]. Straty ludzkie poniesione przez Polskę w latach 1939–1945. Bibula – pismo niezalezne. 31 Ağustos 2009. 23 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2016. Według ustaleń Czesława Łuczaka, do wszelkiego rodzaju obozów odosobnienia deportowano ponad 5 mln obywateli polskich (łącznie z Żydami i Cyganami). Z liczby tej zginęło ponad 3 miliony. Translation: According to postwar research by Czesław Łuczak over 5 million Polish nationals (including Polish Jews and Roma) were deported to German camps, of whom over 3 million prisoners perished. 
  15. ^ Slave Labor in Nazi Concentration Camps. Index of Companies. OUP Oxford. 2014. s. 335. ISBN 978-0191017643. 17 Ekim 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2021 – Google Books, preview vasıtasıyla. 
  16. ^ Michael Thad Allen, The Business of Genocide, The University of North Carolina Press, 2002. p. 1

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler</span> Nazi Almanyası diktatörü (1933–1945)

Adolf Hitler (Almanca telaffuz: [ˈadɔlf ˈhɪtlɐ],

<span class="mw-page-title-main">Heinrich Himmler</span> Alman Nazi politikacı, Schutzstaffel lideri ve Yahudi soykırımının ana mimarı (1900-1945)

Heinrich Luitpold Himmler, Alman politikacı ve askerdi. Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisinin (NSDAP) liderlerindendi ve 1929-1945 yılları arasında Schutzstaffel'in (SS) başkomutanlığını yapmıştı. Nazi Almanyası'ndaki en güçlü devlet adamlarından ve Holokost'un baş mimarlarından biriydi.

<span class="mw-page-title-main">Weimar Cumhuriyeti</span> 1918/1919–1933 yıllarında Almanya

Weimar Cumhuriyeti, Almanya'da, Philipp Scheidemann'ın 9 Kasım 1918 tarihinde cumhuriyetin kurulduğunu ilan etmesi ile başlayıp 30 Ocak 1933 tarihinde Adolf Hitler'in şansölye olmasına kadar süregelmiş döneme verilen isimdir. “Weimar Cumhuriyeti” adı tarih yazımı için kullanılan bir terimdir. Bu adın kaynağı, I. Dünya Savaşı'ndan yenilgiyle çıkılması sonucu lağvedilen Alman monarşisi yerine millî meclisin yeni anayasayı oluşturmak için 1919 yılında toplandığı Weimar kentidir. Parlamenter demokrasiye dayanan bir rejimin kurulmuş olduğu bu dönemde “Deutsches Reich” yani Alman İmparatorluğu adı muhafaza edildi. Almanya'da liberal demokrasi yerleştirmek için yapılan bu ilk girişim, yoğun sivil anlaşmazlıkların ve ekonomik sorunların olduğu bir dönem getirdi.

<span class="mw-page-title-main">Büyük Buhran</span> dünya çapında ekonomik bunalım (1929–1939)

Büyük Buhran, Büyük Depresyon veya 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı, 1929'da başlayan ve 1930'lu yıllar boyunca devam eden ekonomik buhrana verilen isimdir. Buhran, Kuzey Amerika ve Avrupa'yı merkez almasına rağmen, dünyanın geri kalanında da yıkıcı etkiler yaratmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nazi Almanyası</span> 1933ten 1945e dek Nazi Partisi yönetimindeki Almanya

Nazi Almanyası, Almanya’nın 1933 ile 1945 yılları arasında, Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi (NSDAP) idaresi altında, tek parti rejimine dayalı yönetim sistemiyle “Führer” unvanlı hükûmet (1933-1945) ve devlet başkanı (1934-1945) Adolf Hitler’in liderliğinde egemenlik sürdüğü döneme verilen isim. Alman tarihi içerisinde “Reich”ların üçüncüsüdür; bundan dolayı Üçüncü Reich ismiyle de nitelendirilir.

<span class="mw-page-title-main">Reichsluftfahrtministerium</span>

Reichsluftfahrtministerium Nazi Almanyası dönemi esnasında bir hükûmet bakanlıklarından biriydi (1933-45). Merkezi Berlin'de Wilhelmstraße'de bir binanın orijinal ismidir. Günümüzde ise Alman Maliye Bakanlığı olarak kullanılmaktadır. İkinci dünya savaşında uçakların tasarımlarından sorumlu bakanlıktı. Genel olarak uçakları tasarımı, hava kuvvetlerinin saha yönetimi, uçak üretimi ve pilot yetiştirmek bu bakanlığın temel amacıydı. Mayıs 1933'te Nazi Almanyası savaş bakanlığının bir kolu olan havacılık bürosunun bakanlığa çevirilmesiyle oluştu.

<span class="mw-page-title-main">Neo-Nazizm</span> ırkçı ve şiddet kullanan ideoloji

Neo-Nazizm veya yeni Nazizm, II. Dünya Savaşı'ndan sonra nasyonal sosyalizmi yeniden canlandırmak ve bu amaçla nasyonal sosyalist yönetimleri demokratik veya silahlı yollarla başa geçirmeyi hedefleyen veya nasyonal sosyalizmi savunan tüm siyasi hareket ve düşüncelere verilen ortak isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Sonderkommando</span> Nazi kampı tutsağı çalışma birimi

Sonderkommando, Nazi Almanyası imha kampı mahkûmlarından oluşan çalışma birimlerine verilen addı. Çalışanların neredeyse tamamı ölümle tehdit edilerek bu işi yapmaya zorlanmış, Holokost boyunca gaz odası kurbanlarının cesetlerinin ortadan kaldırılmasına yardım eden Yahudilerdi. Her biri birer mahkûm olan ölüm kampı Sonderkommandoları, 1938-1945 arasında SS bürolarından kurulmuş ad hoc birimler olan SS-Sonderkommandoları ile karıştırılmamalıdır.

Almanya'da 19 Ağustos 1934'te, Şansölyelik ve Cumhurbaşkanlığı makamlarının birleştirilmesi hakkında Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg'un ölümünden on yedi gün sonra düzenlenen referandum. Nazi Partisi referandum ile, Adolf Hitler'in tüm siyasi güçleri tek elde toplamasını amaçladı. Referandum seçmenlere dönük yaygın bir baskı atmosferinde gerçekleşti ve çıkan "evet" sonucu Hitler tarafından Almanya'nın de facto Devlet Başkanı olarak gerçekleştireceği işlemlere dayanak olarak kullanıldı. Gerçekte Hitler, referanduma konu makamları ve yetkileri referandumdan önce halihazırda elinde toplamıştı ve referandumu bu durumu meşrulaştırmak için kullanarak, Führer und Reichskanzler unvanını aldı.

Gleichschaltung, Nazi terminolojisine ait bir kavram olup "Nazileştirme süreci" denebilecek bir anlamı vardır. Bu sürecin amacı, Nazi Almanyası'nın "ekonomi ve ticaret birlikteliklerinden medyaya, kültüre ve eğitime" kadar topluluğun her alanında totaliter kontrol ve koordinasyon sistemi oluşturmasıydı.

<span class="mw-page-title-main">Açlık Planı</span> Nazi Almanyasının gıda talebini güvence altına almayı hedeflemiş plan

Açlık Planı, ana hatları Herbert Backe tarafından belirlenen, bununla birlikte Heinrich Himmler gibi üst düzey Nazi yöneticilerinin de katkı sunduğu, Nazi Almanyası'nın gıda talebini güvence altına almayı hedeflemiş plan.

<i>Zweites Buch</i>

Zweites Buch, Hitler'in Gizli Kitabı ve daha sonra Hitler'in İkinci Kitabı olarak yayımlanan, Adolf Hitler'in 1928'de yazılan dış politika hakkındaki düşüncelerinin düzenlenmemiş bir suretidir; Mein Kampf'tan sonra yazılmıştır ve yaşamı boyunca yayımlanmamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Alman Reich</span> 1871den 1945e kadar Alman ulus devletinin resmi adı ve 1949a kadar Almanyanın adı

Deutsches Reich, 1871'den 1945'e kadar olan Alman ulus devletinde Alman dilinde anayasal isimdi. Reich, otoritesini ve egemenliğini bütünüyle sürekli bir üniter Alman “ulusal halkından” türettiği anlaşılır; bu yetki ve egemenlik, herhangi bir zamanda birleşik Alman “devlet bölgesi” üzerinde değişken sınırlar ve kapsamda uygulandı. Her ne kadar yaygın olarak "Alman İmparatorluğu" olarak çevrilse de, burada Reich kelimesi "bölge" ya da bölgesel "erişim" olarak daha iyi tercüme edilir, çünkü terimin kendi başına monarşik çağrışımları yoktur. Kaiserreich kelimesi bir imparatorla bir imparatorluğu belirtmek için uygulanır; dolayısıyla 1871-1918 Alman İmparatorluğu standart referans eserlerinde Deutsches Kaiserreich olarak adlandırılmıştır. 1943'ten 1945'e kadar, Almanya'nın resmi adı, İkinci Dünya Savaşı öncesinde ve sırasında devlet yönetimine eklenen ek Alman halkları ve ilgili bölgeler nedeniyle Großdeutsches Reich oldu.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in siyasi görüşleri</span> Hitlerin politik düşünceleri

Adolf Hitler'in siyasi görüşleri tarihçilere ve biyografilere bir miktar zorluk çıkarmıştır. Antisemitizm, anti-komünizm, anti-parlamentarizm, Alman Lebensraum gibi bazı sabit temalar olmasına rağmen, yazıları ve yöntemleri, Ari ırkının üstünlüğüne ve aşırı bir Alman milliyetçiliğine olan inancı genellikle ihtiyaca ve o dönemin koşullarına göre uyarlanmıştır. Hitler, kişisel olarak "Yahudi Bolşevizmi"ne karşı savaştığını iddia etmiştir.

Nazi Almanyası'nda sansür aşırıydı ve iktidardaki Nasyonal Sosyalist Alman İşçi Partisi tarafından sıkı bir şekilde uygulandı, ancak özellikle Joseph Goebbels ve Reich Halkı Aydınlatma ve Propaganda Bakanlığı tarafından uygulandı. Nazi Almanyası içindeki sansür, gazete, müzik, edebiyat, radyo ve filmi içeren tüm kitle iletişim biçimlerinin kontrolünü içeriyordu. Aynı kurum, yalnızca Nazi fikirlerini ve mitlerini ilerletmeye adanmış kendi literatürünü de üretti ve yaydı. Yahudi karşıtlığı, Jud Süß ve The Eternal Jew gibi 1940 filmleri de dahil olmak üzere çalışmalarının merkezinde yatıyordu. Bakanlık, 1934 Der Sieg des Glaubens ve 1933'te yapılan İradenin Zaferi gibi ilk filmlerin sponsoru oldu, Adolf Hitler kültünü destekledi ve filmlerin bilinen tüm kopyaları Hitler'in emriyle yok edildi. Birleşik Krallık'ta 1990'larda bir kopyası ortaya çıkıncaya kadar kaybolmuş sayıldılar. 1934'te Hitler tarafından Uzun Bıçaklar Gecesi'nde öldürülen Ernst Roehm'in öne çıkan rolü nedeniyle Naziler tarafından yasaklandı.

<span class="mw-page-title-main">Haavara Anlaşması</span>

Haavara Anlaşması, Nazi Almanyası ile Siyonist Alman Yahudileri arasında 25 Ağustos 1933'te imzalanan bir anlaşmaydı. Anlaşma, Almanya Siyonist Federasyonu, Anglo-Filistin Bankası ve Nazi Almanyası'nın ekonomik otoriteleri tarafından üç aylık görüşmelerin ardından kesinleşti. 1933-1939'da yaklaşık 60.000 Alman Yahudisinin Filistin'e göçünü mümkün kılan önemli bir faktördü.

<span class="mw-page-title-main">Reichsnährstand</span>

Reichsnährstand (RNST), Tarım ekonomisi ve Tarım politikasını düzenlemesi için Nazi Almanyası döneminde kamu işleri için görevlendirilmiş bir kamu şirketi, devlet organı. Kendi bütçesi vardı ve tüzüğünün yanı sıra kamu hukukuna da tabi idi. RNST'nin çalışmaları öncelikle tarım ürünlerinin üretimi, dağıtımı ve fiyatların kontrolüne odaklandı. Ayrıca üyelerinin beklendik sosyal ve kültürel kaygıları da görevlerinin bir parçasıydı. 1933-1948 yılları arasında var oldu.

<span class="mw-page-title-main">Polonya'da Holokost</span>

Polonya'da Holokost, Nazi Almanyasının Avrupa çapında çoğunlukla 101.Yedek Ordnungspolizei Taburu eliyle işlediği Holokost'un o dönem Alman işgâlinde bulunan Polonya'daki tezahürlerini kapsar. Bu soykırım kapsamında üç milyon Polonya Yahudisi, yani Holokost'ta katledilmiş tüm Yahudilerin yarısı, öldürüldü.

<span class="mw-page-title-main">Adolf Hitler'in kişilik kültü</span>

Adolf Hitler'in kişilik kültü, Nazi Almanyası'nın (1933–1945) öne çıkan bir özelliğiydi, ve 1920'lerde Nazi Partisi'nin ilk günlerinde başladı. Führerprinzip'e dayanarak, aralıksız Nazi propagandasının her zaman öne sürerek, liderin her zaman haklı olduğu ve Hitler'in Almanya'nın ekonomik sorunlarını çözmedeki bariz başarısıyla, İkinci Dünya Savaşı öncesinde dış politikadaki kan dökmeden elde ettiği zaferleriyle pekiştirildi ve savaşın başlarında Polonya ve Fransa'daki hızlı askeri başarıları, sonunda Alman halkının Nazi kontrolünün merkezi bir yönü haline geldi.

<span class="mw-page-title-main">Nasyonal Sosyalist Halkın Refahı</span>

Nasyonal Sosyalist Halkın Refahı, Üçüncü Reich döneminde bir sosyal yardım kuruluşuydu. NSV ilk olarak 1931'de Berlin şehrinde yerel olarak faaliyet gösteren küçük bir Nazi Partisi'ne bağlı yardım kuruluşu olarak kuruldu. 3 Mayıs 1933'te, Nazi Partisi Almanya'da iktidara geldikten kısa bir süre sonra, Adolf Hitler onu ülke çapında faaliyet gösterecek bir parti örgütüne dönüştürdü. NSV'nin yapısı, yerel, ilçe (Kreis) ve ilçe (Gau) yönetimleriyle Nazi Partisi modeline dayanıyordu.