İçeriğe atla

Nazarbayev kişi kültü

Kazakistan Cumhuriyeti Ulusal Müzesi'nde yer alan bir tablo

Nazarbayev kişi kültü, politik ve medya ortamında Kazakistan'ın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in siyasi ve sosyolojik imajını dünyadaki diğer liderlerin kişilik kültüyle ilgili fikirlerle benzer şekilde oluşturulmuş bir kişilik kültüdür.

Ortaya çıkması

Popüler kültürde

Kazakistan'ın kurucusu ve ilk cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in hayatını anlatan pek çok belgesel ve film çekilmiştir. Onlardan birisi de 2011 yapımı Çocukluk Çağımın Gökyüzü'dür. Filmde Nazarbayev'in çocukluğu anlatılmaktadır.

Ayrıca aynı yılın Aralık ayında Kazakistan Parlamentosu Senato Genel Kurulu tarafından resmi tatil günleriyle ilgili değişiklikler yapıldı. Bunun sonucunda Nazarbayev'in ülkenin gelişmesi için bulunduğu girişimlerin anlatılması ve üstün başarıların kutlanması amacıyla 1 Aralık Kurucu Devlet Başkanı Günü ilan edildi.[1]

Nursultan Nazarbayev'in Ankara'da bulunan heykeli

Anıtlar

Astana'da bulunan bir kitap mağazası

Kazakistan'ın Almatı,[2] Astana[3] gibi şehirlerinde; Ukrayna,[4] Türkiye ve Kırgızistan gibi ülkelerde de çeşitli anıt heykeller yer almaktadır. Ancak Taldıkorgan'daki anıt[5] 2022 Kazakistan protestoları sırasında yıkılmıştır.[6] Türkiye'deki heykel, Nursultan Nazarbayev'in Kazakistan'ın başkenti Nur-Sultan'da 8 Ekim 2009'da Mustafa Kemal Atatürk heykelinin açılışını yapmasına karşılık olarak 2010'da Ankara'da açıldı.[7][8]

Adının verilmesi

Nazarbayev'in adı Kazakistan'da ve diğer ülkelerde çeşitli yerlere adı verilmiştir.

Genel başkanı olduğu Nur Otan partisi, Nurbank, internet portalı nur.kz kurumlara, Türkiye'nin Gebze, Ürdün, Tataristan, Çeçenistan ve İnguşetya'da bulunan bazı sokaklara ve Çeçenistan'da bir liseye,[9] Kırgızistan ve Kazakistan'da bazı parklara Nursultan Nazarbayev adı verilmiştir.[10]

28 Ağustos 2004'teki cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Cumhurbaşkanı Müzesi açıldı. Bu müzede bağımsız Kazakistan devletinin inşası sürecinde Nazarbayev'in yaşamını ve rolünü anlatmaktadır. Ayrıca ilk başkanın onuruna Astana'da Nazarbayev Merkezi, yirmi okula ve ülkenin ana üniversitesine (Nazarbayev Üniversitesi) adı verildi.

20 Mart 2019'da cumhurbaşkanlığı görevinden istifa eden Nazarbayev'in yerine Kasım Cömert Tokayev geçti. Yemin töreninde Tokayev, Kazakistan Cumhuriyeti Parlamentosu Meclisi'ne başkent Astana'nın adının Nur-Sultan olarak değiştirilmesini önermesi sonucu şehrin adı Nur-Sultan olarak değiştirildi.[11]

Ayrıca Astana Uluslararası Havalimanı'nın günümüzdeki adı Nursultan Nazarbayev Uluslararası Havalimanı'dır.

Ulusun lideri

Genel kurul toplantısında konuşan Amzibek Zholshibekov, cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'e yaşam boyu ulus lideri statüsü verilmesini önerdi.

12 Mayıs 2010'da, Kazakistan Parlamentosu'nun alt meclisi olan Meclis milletvekilleri oy birliğiyle, Cumhurbaşkanı Nazarbayev'e ulus lideri statüsü veren yasayı kabul etti. Ayrıca bu yasa ilk cumhurbaşkanına hakaret cezasını da içermektedir.[12][13]

13 Mayıs 2010'da, Parlamento Senatosu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'e “ulusun lideri” statüsü veren yasal değişiklikleri onayladı.[14] Aynı yılın 3 Haziran günü ise Nazarbayev bu yasa taslağını imzalamayı reddetti, ancak yine de veto etmedi.[15] Kazakistan mevzuatına göre, cumhurbaşkanı tarafından imzalanmayan ancak meclise iade edilmeyen bir yasa, cumhurbaşkanının imzasını aldıktan 30 gün sonra çalışmaya başlar. Böylece, 14 Haziran 2010'dan itibaren Nursultan Nazarbayev, Ulusun Lideri ilan edildi.[16]

Kişilik kültüne karşı protestolar

2007'den 2008'e kadar sokak mitinglerinde konuşan bir parodi monarşist hareketi "Nur-Otar" ortaya çıktı. Bu hareket Nazarbayev’in kişilik kültüyle alay etti. Hareketin adı iktidar partisi Nur Otan ile uyumludur ve Kazakça'ya “Kutsal Sürü” olarak çevrilmiştir.[17]

3 Şubat 2009'da Almatı'daki Nur Otan partisinin ofisinin önünde bir grup genç Nazarbayev kültünün yayılmasını protesto etti.[18]

Ukrayna Komünist Partisi temsilcileri 16 Aralık 2013'te Dneprodzerzhinsk'teki Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in büstünün kaldırılması için imza kampanyası başlattı.

2022 Kazakistan protestoları sırasında Nazarbayev'in Taldıkorgan'daki heykeli "İhtiyar git!" sloganı atan göstericiler tarafından yıkıldı.[19][20] Aynı yılın Eylül ayı içerisinde de Nur-Sultan olan başkentin adı yeniden Astana oldu.[21]

Ayrıca bakınız

  • Kişilik kültü

Kaynakça

  1. ^ "Arşivlenmiş kopya". 28 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  2. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  3. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  5. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Şubat 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  6. ^ "Protesters tear down monument to Kazakhstan's first president — report". TASS. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2022. 
  7. ^ https://www.turksoy.org/tr/news/2010/06/10/nursultan_nazarbayev_aniti_turkiyenin_kalbi_ankarada_acildi []
  8. ^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  9. ^ "Arşivlenmiş kopya". 15 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  10. ^ "Arşivlenmiş kopya". 5 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Nisan 2013. 
  11. ^ "Arşivlenmiş kopya". 7 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  12. ^ "Arşivlenmiş kopya". 27 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  13. ^ "Arşivlenmiş kopya". 31 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  14. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  15. ^ "Arşivlenmiş kopya". 23 Mart 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya". 26 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  17. ^ "Arşivlenmiş kopya". 14 Ekim 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Nisan 2020. 
  19. ^ O'Connor, Tom (5 Ocak 2022). "Kazakhstan president asks Russia-led military alliance for help amid protests". Newsweek (İngilizce). 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022. 
  20. ^ Hopkins, Valerie; Nechepurenko, Ivan (5 Ocak 2022). "Kazakh Protesters Burn Government Offices as Unrest Sweeps Country". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 5 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 5 Ocak 2022. 
  21. ^ "Kazakistan'ın başkentinin adı yeniden Astana oldu". Anadolu Ajansı. 17 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan</span> Doğu Avrupa ve Orta Asyada yer alan egemen devlet

Kazakistan, resmî adıyla Kazakistan Cumhuriyeti, topraklarının büyük bölümü Orta Asya'da, küçük bir bölümü Doğu Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kazakistan, günümüzdeki yedi bağımsız Türk devletinden biri olup Türk Devletleri Teşkilatı ve TÜRKSOY'un üyesidir. 2.724.900 km² yüzölçümü ile dünyanın en büyük dokuzuncu ülkesidir. Müslüman çoğunluklu ülkelerin ve Türk devletlerinin yüzölçümü bakımından en büyüğü, doğal kaynaklar bakımından da en zenginidir. Kazakistan Türk tarihinin önemli devletlerinden olan Saka, Hun, Göktürk, Kıpçak, Karahanlı, Altın Ordu gibi devletlerin merkez üssü; Kıpçak, Oğuz, Karluk gibi Türk boylarının beşiği olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Astana</span> Kazakistanın başkenti

Astana, daha önce Akmola, Akmolinsk, Tselinograd ve Nur-Sultan olarak da adlandırıldı, Kazakistan'ın başkenti ve ikinci büyük şehridir. Şehir, Kazakistan'ın kuzeyinde Akmola Eyaleti içerisinde İşim Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Nüfusun ülkenin güney kesiminde yığılmasını önlemek amacıyla, 1998'de Kazakistan'ın başkenti ilan edilmiş ve başkent Almatı'dan buraya taşınmıştır. Astana, ülkenin en büyük kenti Almatı ile birlikte "doğrudan yönetilen cumhuriyet şehri" statüsüne sahiptir. Nüfusu 1 Aralık 2017 tarihi itibarı ile 1,029,556'dır.

<span class="mw-page-title-main">Tenge</span> Kazakistan para birimi

Tenge, Kazakistan'ın para birimidir. Ülkenin SSCB'den ayrılması sonucu ekonominin yeniden yapılandırılması ve 1993 yılında ulusal para birimi olan tenge, Kazakistan Ulusal Bankası tarafından tedavüle sürüldü. Kazakistan'ın bağımsız bir ekonomik gelişme yolunda ilerleme çabaları 1996 yılından itibaren sonuç vermeye başladı ve bağımsızlık tarihinde ilk defa büyümeye geçmiş, aynı yıl içerisinde enflasyon denetim altına alınmaya başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nursultan Nazarbayev</span> Kazakistan Cumhuriyetinin ilk cumhurbaşkanı

Nursultan Äbişulı Nazarbayev ;, Kazak siyasetçi ve devlet adamı. Kazakistan Cumhuriyeti'nin ilk Devlet Başkanı. 24 Aralık 1990'da başladığı cumhurbaşkanlığı görevinden 19 Mart 2019'da istifa etti. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı ömür boyu onursal başkanıdır.

Amanat ya da eski ismiyle Nur Otan, 850.000 üyesiyle Kazakistan'ın en büyük siyasi ve 1999 yılından beri iktidar partisidir. Partinin Genel başkanlığı görevini 26 Nisan 2022 tarihinden beri Yerlan Koşanov yürütmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kerim Mesimov</span> 7. Kazakistan başbakanı

Kerim Kazımkan oğlu Mesimov, eski Kazakistan Başbakanı ve eski Kazakistan Ulusal Güvenlik Kurulu Başkanı. Daha önce 10 Ocak 2007 - 24 Eylül 2012 tarihler arası Kazakistan'ın Başbakanlığını yapmıştır. Mesimov Kazakça yanında Rusça, Çince, Uygurca, İngilizce ve Arapça bilmektedir. Kerim Mesimov Çin'de okudu ve Kazakistan'ın ticaret işlemleri için Hong Kong'da çalıştı. Aynı zamanda Kremlin'e de bağlı olduğu düşünülmektedir. Daha önce 19 Ocak 2006 ve 9 Ocak 2007 yılları arasında Başbakan Yardımcısı olarak görev yaptı. 2001 yılında Ekonomi ve Bütçe Planlama, Ulaştırma Bakanı olarak görev yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan cumhurbaşkanı</span> Kazakistanın devlet başkanı

Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti'nin devlet başkanı ve Kazakistan Cumhuriyeti Silahlı Kuvvetleri başkomutanıdır. Devlet Başkanı, Kazakistan Cumhuriyeti içindeki en yüksek makamın sahibidir. Bu pozisyonun yetkileri Kazakistan Anayasası'nın özel bir bölümünde açıklanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Kasım Cömert Tokayev</span> 2. Kazakistan cumhurbaşkanı

Kasım Cömert Kemeloğlu Tokayev, günümüzdeki Kazakistan devlet başkanı ve siyasetçi. 29 yıl devlet başkanlığı görevini yapan Nursultan Nazarbayev'in istifasının ardından vekaleten devlet başkanı oldu ve 10 Haziran'da yapılan seçimlerde birinci gelerek devlet başkanı oldu. 16 Ekim 2013 - 19 Mart 2019 ve 11 Ocak 2007 - 15 Nisan 2011 tarihleri arasında Kazakistan Senatosu Başkanı olarak görev yaptı. Tokayev, 1 Ekim 1999 - 28 Ocak 2002 tarihleri arasında Kazakistan Başbakanı ve 12 Mart 2011 - 16 Ekim 2013 tarihleri arasında Birleşmiş Milletler Cenevre Ofisi Genel Müdürü olarak görev yaptı.

Dariga Nursultankızı Nazarbayeva Kazak siyasetçi, eski Kazakistan Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev'in kızı.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da insan hakları</span>

Kazakistan'da insan hakları, bağımsız gözlemciler tarafından tek tip zayıf olarak tanımlanmaktadır. İnsan Hakları İzleme Örgütü, "Kazakistan toplanma, konuşma ve din özgürlüğünü büyük ölçüde kısıtlıyor. 2014 yılında yetkililer, gazeteleri kapattılar, barışçıl ama onaylanmamış protestolar sonrasında onlarca insanı hapse attılar ya da para cezasına çarptırdılar ve dini devlet kontrolleri dışında uyguladıkları için ibadet edenler para cezasına çarptırıldılar. Muhalefet lideri Vladimir Kozlov da dahil olmak üzere hükûmet eleştirmenleri haksız davalardan sonra gözaltında kaldı. İşkence, gözaltı yerlerinde uygulanmaya devam ediyor."

<span class="mw-page-title-main">Nazarbayev Üniversitesi</span>

Nazarbayev Üniversitesi ya da kısaca NU, Astana, Kazakistan'da bulunan bir devlet üniversitesi. İlk devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'in girişimleri sonucu 2010 yılında kuruldu. Üniversite, ulusal eğitim sisteminin avantajlarını ve dünyanın en iyi bilimsel ve eğitim uygulamalarını birleştiren Kazakistan yükseköğreniminin ulusal markası olmayı hedeflemektedir. Ayrıca Yüksek Mütevelli Heyeti Başkanı, eski Devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'dir.

<span class="mw-page-title-main">2019 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi</span>

2019 Kazakistan erken başkanlık seçimleri, dönemin devlet başkanı Nursultan Nazarbayev'in istifasından dolayı 9 Haziran 2019'da yapılan seçimdir. Seçim gününe kadar vekaleten devlet başkanlığı görevini yapan Kasım Cömert Tokayev'in de aday olduğu seçimde kayıtlı olarak toplam yedi aday bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Kazakistan'da siyaset</span>

Kazakistan'ın devlet yapısı, üniter anayasal başkanlık cumhuriyeti'dir. Şu anki Kazakistan Cumhurbaşkanı, Kasım Cömert Tokayev, devlet ve hükûmet başkanı'dır. Yasama organı hem hükûmete hem de iki meclise verilir.

<span class="mw-page-title-main">Astana arması</span> Kazakistanın başkenti Astananın resmî arması

Astana arması, Kazakistan'ın kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından 1998'de tasarlanmış ve kullanılmaya başlanmıştır. Kazakistan'ın kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in istifasından sonra Kazakistan'ın başkenti olan Astana'nın adının Astana olarak değiştirilmesinin ardından 3 Mayıs 2019'da güncellenerek kullanılmaya başlandı. Önceki armanın hatları korunarak şehrin yeni adı Kazakistan'ın Latin alfabesi'ne geçiş süreci kapsamında Latin alfabesi ile yeniden yazıldı. 2022 yılında şehrin adı tekrar Astana olarak değiştirildi ve bununla birlikte arma da değiştirildi.

<span class="mw-page-title-main">Anavatan Savunucuları Anıtı</span>

Anavatan Savunucuları Anıtı, Kazakistan'ın başkenti Astana'da yer alan bir anıttır. Tauelsizdik Caddesi yakınlarındaki Anavatan Savunucuları meydanında yer almaktadır. Temel taşının 10 Haziran 1998 tarihinde Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev tarafından atıldığı anıtın açılışı, 2001 yılında Zafer Günü sırasında gerçekleşmiştir.

<span class="mw-page-title-main">2022 Kazakistan protestoları</span> Kazakistanda 2 Ocak 2022 tarihinde gaz fiyatlarının zamlanmasından sonra başlayan protestolar

2022 Kazakistan protestoları, Kazakistan hükûmetine göre, yüksek talep ve fiyat sabitlemesi nedeniyle gaz fiyatlarındaki ani keskin artışın ardından 2 Ocak 2022 tarihinde başladı. Protestolar ilk olarak petrol işleme tesislerinin bulunduğu Janaözen'de başladı, ancak daha sonra hükûmetten artan memnuniyetsizlik ve ekonomik eşitsizlik nedeniyle ülkenin diğer şehirlerine, özellikle de en büyük şehir olan Almatı'ya yayıldı.

<span class="mw-page-title-main">21. Nur Otan Olağanüstü Kongresi</span>

21. Nur Otan Olağanüstü Kongresi, eski Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev'in Kasım 2021'de Kazakistan'ın en büyük iktidar partisinin liderliğinden istifa ettiğini açıklamasının ardından Nur Otan'ın yeni başkanını seçmek için 28 Ocak 2022 tarihinde, 2022 Kazakistan protestoları sırasında düzenlendi. Kongre çevrimiçi gerçekleştirildi ve 389 delege katıldı. Nur Otan 1999'dan beri ilk kez oybirliğiyle görevdeki Cumhurbaşkanı Kasım Cömert Tokayev'i yeni parti lideri olarak seçti.

<span class="mw-page-title-main">2022 Kazakistan cumhurbaşkanlığı seçimi</span>

Kazakistan halkı, cumhurbaşkanını seçmek için 20 Kasım 2022 tarihinde erken bir devlet başkanlığı seçimleri yapıldı. Bu seçim, Kazakistan'ın 1991'deki bağımsızlığından bu yana yapılan yedinci başkanlık seçimi ve 1999'dan bu yana üst üste altıncı kez yapılan erken seçim oldu.

Atatürk Heykeli, Mustafa Kemal Atatürk'ün Astana'daki bir heykelidir. Kazak heykeltıraş Bakıtcan Abişev'in eseri olan bronz ve granitten imal edilen heykelin açılışı 8 Ekim 2009 tarihinde gerçekleşmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.