İçeriğe atla

Navaho Dil Akademisi

Navaho Dil Akademisi (kısaltması NLA; İngilizce Navajo Language Academy, Inc.; Navahoca Diné Bizaad Naalkaah), Navaho dilinin korunup kollanmasına ve eğitim ve öğretimine odaklanan kâr amacı gütmeyen kurum.

Dilbilimcilerce kurulan akademi, diğer yerli eğitim kurumlarından farklı olarak bilimsel dilbilim yöntemleriyle uzman ve eğitmen yetiştirmektedir. Öncelikli olarak Navahoca öğretmeni yetiştiren NLA, 1997 yılından beri yaz kursları düzenlemektedir. Ayrıca dilbilimcilere yönelik eğitim verdiği gibi onlara doğal malzeme de sunmaktadır. Navaho dilbilimci Ellavina Perkins akademinin başkanıdır.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Şohet</span>

Şohet, Musevilik'de yenilmesi serbest olan hayvanların kesiminin Şehita adı verilen kurallar dahilinde, özel bir kesim tekniği ile bu işin eğitimini almış ve anatomi bilgisi olan yetkili bir kişi tarafından yapılması gereklidir bu kişiye Şohet adı verilir.

<span class="mw-page-title-main">Navaholar</span>

Navaho, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Utah eyaletlerinde yaşayan ve Navahoca konuşan Atabaskların Güney Atabaskları grubundan olan bir Kızılderili halkıdır. Üç yüz binlik nüfuslarıyla ABD'deki federal olarak tanınan en büyük yerli halktır. En yakın akrabaları Apaçiler ile birlikte Güney Atabaskları adı altında toplanırlar.

<span class="mw-page-title-main">Apaçiler</span> Amerika Birleşik Devletlerinin yerli halklarından oluşan birkaç grup

Apaçiler ya da Apaşlar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Arizona, New Mexico ve Oklahoma eyaletlerinde yaşayan, Güneybatı Kızılderilileri kültür grubundan, Atabaskların Güney Atabaskları bölümünden ve Güney Atabask dillerine giren Ova Apaçicesi, Hikarilaca, Lipanca, Meskalero-Çirikavaca ile Batı Apaçicesi adlı dilleri konuşan Kızılderilileri topluca niteleyen ortak addır. Kendilerini Apaçi olarak nitelendiren kişi sayısı 2000 yılı rakamlarına göre 56.060 olup en yakın akrabaları Navaholardır.

<span class="mw-page-title-main">Atabask dilleri</span>

Atabask dilleri, Athabaska dilleri ya da Dene dilleri olarak da bilinen bu grup, Sibirya kökenli Na-Dene dilleri ailesinin en büyük grubudur ve Eyakça ile birlikte bir üst grupta toplanırlar. Atabasklar tarafından konuşulurlar. Kanada ve Alaska'da yoğundurlar. ABD'nin Kuzey Pasifik kıyılarında ve orta güney bölgelerinden Meksika'nın kuzey sınır bölgelerine kadar adacıklar olarak yer alırlar. Coğrafi konumları baz alınarak Kuzey Atabask dilleri, Pasifik Atabask dilleri ve Güney Atabask dilleri biçiminde üç alt grupta toplanırlar. Apaçi ve Navahoların dilleri son grupta yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Monument Vadisi</span>

Monument Vadisi, ABD'nin bir eyâleti olan Utah'ın güneydeki Arizona sınırında yer alan, Mexican Hat yakınlarındaki bir vadidir. Colorado Platosu'nun, en büyüğü vadi tabanından 300 m yüksekliğe ulaşan geniş kumtaşı tanık tepesinden oluşan bir küme ile karakterize edilen bir bölgesidir. Vadi, Navaholara ayrılmış arazi sınırları içinde yer alır ve ABD 163 Karayolu'ndan erişilebilir.

<span class="mw-page-title-main">Kül Tigin Yazıtı</span> 8. yy.da yazılmış Göktürk Yazıtlarının bir bölüm

Kül Tigin Yazıtı veya Kül Tigin Kitabesi, Bilge Kağan'ın kardeşi, İkinci Doğu Göktürk Kağanlığı'nın yöneticisi Kül Tigin'in ölümü üzerine MS 732'de Orhun Vadisinde diktirilmiş yazıt.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene dilleri</span>

Na-Dene dilleri, Kuzey Amerika'da Na-Dene Kızılderilileri tarafından, ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da konuşulan diller ailesidir.

<span class="mw-page-title-main">Navahoca</span>

Navahoca ya da Navaho dili, ABD'de New Mexico, Arizona, Kolorado ve Utah eyaletlerinde Navaholar tarafından konuşulan Atabask dillerinden bir Kızılderili dilidir. Güney Atabask dilleri alt grubunda sınıflandırılan Navahocanın en yakın akrabası Apaçi dilleridir. ABD'de konuşanı en fazla olan Kızılderili dilidir. 2007 yılı rakamlarına göre konuşanı 170,717 kişidir.

<span class="mw-page-title-main">Dinétah</span>

Dinétah, Navahoların geleneksel toprakları ve yurtluğu. New Mexico, güneybatı Colorado, güneydoğu Utah ve kuzeydoğu Arizona gibi geniş bir alanı kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Navaho Uzun Yürüyüşü</span>

Navaho Uzun Yürüyüşü, 1864 yılında Amerika Birleşik Devletleri Hükûmeti tarafından Navahoların zorla göç (tehcir) ettirilmesi ve onlara etnik temizlik uygulamasıdır. Şimdiki Arizona'dan New Mexico'nun doğusuna geleneksel Navaho yurtluğu olan Dinétah'tan oldukça uzağa asker gözetiminde silah zoruyla yaptırılmıştır. 1864 baharında erkek, kadın ve çocuklardan oluşan 9.000 kadar Navahonun silah zoruyla başlayan 480 km lik yürüyüşü Fort Sumner, New Mexico'ya kadar sürmüş ve Bosque Redondo'da gözaltına alınmalarıyla bitmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Atabasklar</span>

Atabasklar, Atabask halkları, Atabask Kızılderilileri, Athabaskalar ya da Deneler, Kuzey Amerika'da Amerika Birleşik Devletleri ile Kanada'da yaşayan ve Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubundan dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist-şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Navaholar oluşturur. En yakın akrabaları birlikte dilce bir üst grup oluşturan Eyaklar, en uzak akrabaları ise Eyak-Atabask dillerine paralel Na-Dene dillerinin diğer ana grubunu oluşturan Tlingitlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Güney Atabask dilleri</span> Atabask dillerinin alt ailesi

Güney Atabask dilleri ya da Apaçi dilleri, Kuzey Amerika'nın güneybatısında, çoğu Amerika Birleşik Devletleri'nde Arizona, New Mexico, Kolorado, Utah, Teksas ve Oklahoma eyaletlerinde, birazı da Meksika'nın Sonora ve Chihuahua eyaletlerinde yaşayan Güney Atabaskları tarafından konuşulan ve 6 dilden oluşan Atabask dillerinin bir alt grubudur.

<span class="mw-page-title-main">Na-Dene Kızılderilileri</span>

Na-Dene Kızılderilileri ya da Na-Dene halkları, Na-Dene dilli halklar, Kuzey Amerika'da ABD, Kanada ve ufak bir kısmı da Meksika’da yaşayan, Na-Dene dilleri ailesinden dilleri konuşan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ve şamanist Kızılderili halkları. Toplam nüfusları yaklaşık 200.000 kişidir ve çoğunluğu Atabasklar oluşturur. Asya kökenli olduğu 2008 yılında Edward Vajda başta olmak üzere uzmanlarınca kabul edilen tek Kızılderili grubudur. Bunların dışındaki diğer bütün Kızılderililer İngilizcede Amerindians olarak da adlandırılır ve dilleri Amerind dilleri olarak tek grupta da toplanır.

<span class="mw-page-title-main">Güney Atabaskları</span>

Güney Atabaskları ya da Apaçiler ve Navaholar, Amerika Birleşik Devletleri'nin Güneybatı bölgesinde, Utah, Kolorado, Arizona, New Mexico, Teksas ve Oklahoma eyaletleri ile Meksika'nın Sonora ve Chihuahua eyaletlerinde yaşayan, Na-Dene dillerinin Atabask dilleri grubunun 6 dilden oluşan Güney Atabask dilleri alt grubundan dilleri konuşan Atabasklardan, avcı ve toplayıcı, yarı göçebe, anasoylu, animist ya da şamanist Güneybatı Kızılderilileri ile Ova Kızılderilileri kültür gruplarından Kızılderili halkları.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan Diller Üniversitesi</span>

Azerbaycan Diller Üniversitesi ya da kısa adıyla ADU Bakü, Azerbaycan'da bir devlet üniversitesidir. Öğrenci topluluğu yaklaşık 4000 lisans ve 900 lisansüstü öğrenciden oluşmaktadır. Üniversite 700'den fazla öğretmenden oluşan birleşik bir fakülteye sahiptir.

Yaratılış mitleri, evrenin, dünyanın ve insanların varoluşuna açıklama getiren kültürel, geleneksel veya dinsel mitlerdir. Bunların pek çoğu binlerce yıl önce birbirlerinden izole halde yaşamış insan topluluklarının uzun yıllar alan kültür inşası süreçlerinde meydana getirildi, azı ise yeni dinî hareketlerin bünyesinde bina edildi. İnsanların yaşadıkları coğrafyalar, yaratılış mitlerinin birbirlerine benzerlikleri yahut farklılıkları üzerinde etkili olmuştur. Yaratılış mitleri, doğaüstü ögeler içerdikleri için tarihsel ve bilimsel yönler hususunda gerçek dışı olmalarına karşın, bunların bilhassa dinsel kaynaklı olanları günümüzde pek çok insan tarafından kabul görmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Jin Çincesi</span>

Jin, kuzey Çin'de aşağı yukarı 63 milyon insanın konuştuğu Çin dilidir. Dilin coğrafi dağılımı; aşağı Fen Nehri vadisi haricinde Şansi eyaletinin çoğunu, merkez İç Moğolistan'ın büyük bir alanı ve Hebei, Henan ile Şensi eyaletlerindeki bunlara bitişik alanları kapsar. Jin Çincesinin statüsü dilbilimcileri arasında tartışılmaktadır; bazıları Jin'i Mandarin'in bir dalı olarak, bazıları da bundan bağımsız bir Çince dalı olarak sınıflandırmayı tercih eder.

<span class="mw-page-title-main">Zigmas Zinkevičius</span> Litvan akademisyen ve siyasetçi (1925-2018)

Zigmas Zinkevičius, Litvan dilbilimci ve tarihçi. Vilnius Üniversitesi'nde profesör ve Litvanya Bilimler Akademisi üyesi olarak görev yaptı. Dillerin onomastik tarihi gelişimi üzerine ve diğer alanlardaki çalışmalara katkıda bulunmuştur. Zinkevičius, çalışmalarıyla 1994 yılında Herder Ödülü'nü kazandı ve çeşitli dilde 30 akademik kitap ve yüzlerce bilimsel yayının yazarıydı.

Nádleehi, Diné (Navaho) kültüründe, kadınsı bir erkek veya "kadınsı bir doğaya sahip" erkek kişidir. Bununla birlikte, nádleehi'nin toplumsal cinsiyet rolü de değişkendir ve ikili cinsiyetler ile tanımlanamaz. Bazı Diné insanları cinsiyet spektrumunda dört genel bireyi tanır: kadınsı kadınlar, erkeksi kadınlar, kadınsı erkekler ve erkeksi erkekler. Nádleehí, toplumsal cinsiyetini günden güne farklı bir şekilde veya yaşamları boyunca farklı dönemlerde, topluluktaki rolleri ve geleneksel olarak kadınlar veya erkekler tarafından düzenlenen törenleri yerine getirerek ifade edebilir. Bazen, bazıları yalnızca cinsiyet spektrumunun ortalarına yakın olan kişiler tarafından tutulabilecek pozisyonlara sahip olabilir. Çağdaş nádleehí modern, kızıldericilik iki ruhlu veya LGBT topluluklarına katılabilir veya katılmayabilir. Toplulukları tarafından nádleehí olarak tanınan dikkate değer kişiler, geleneksel dokumacı ve tören şarkıcısı Hosteen Klah (1867–1937) ve Haziran 2001'de 16 yaşında öldürülen Fred Martinez'dir.

<span class="mw-page-title-main">Peter von Uslar</span>

Baron Peter von Uslar, Kafkasya halklarının dilleri ve etnografyası üzerine yaptığı araştırmalarla tanınan Alman kökenli Rus general, mühendis ve dilbilimcidir. 1868'den ölümüne kadar Rus Bilimler Akademisi'nde çalışmıştı.