İçeriğe atla

Nasone

Annia Faustina 38, Roma'da 1930'lardan kalma bir Nasone

Nasone (çoğul nasoni), fontanella (çoğul fontanelle, motamot çevirisi "küçük çeşmeler") olarak da adlandırılan ve Roma, İtalya'da bulunan bir çeşme türüdür. Kelimenin tam anlamıyla "büyük burun" anlamına gelen bu çeşmeler, adlarını ilk kez piyasaya çıktığı 1870'lerde karakteristik tasarımlarından almıştır. Roma'da vatandaşlara ve turistlere ücretsiz içme suyu sağlayan yaklaşık 2.500-2.800 nasoni vardır.

Tipik bir nasonenin şemaları.

Çoğu nasoni, bir sütun şeklindeki ortak bir tasarıma sahiptir. Su musluğu farklı şekillerde olabilir fakat çoğu nasonide, burun gibi görünen ve çeşmelerin "büyük burunlar" olarak anılmasını sağlayan, orta yükseklikte bir çıkıntı şeklindeki metal çıkış ağzı mevcuttur.[1][2] Kurt kafaları, ejderhalar ve aslanlar gibi farklı şekillerde çıkış ağızları da bulunmaktadır.[3] Çoğu nasoni basit taştan yapılmıştır, ancak bugün ekseriyeti parklarda ve Foro Italico bölgesinde bulunan 1920'lerde ve 1930'larda yapılan modeller traverten mermerden yapılmıştır.[3]

Nasoni'den gelen su, şehirdeki evlere verilen su ile aynıdır ve bu sebeple içmek için güvenlidir. Su musluğun altındaki bir delikten devamlı akar ve kullanılmadığı takdirde geri dönüşütürülür.[4] İlaveten, çoğu nasoni üst kısmında alt deliği tıkanmasıyla suyun yukarı çıkmasına ve insanların daha kolay su içmesine olanak tanıyan bir delik bulundurmaktadır.[3]

Tarihçesi

Léon Bonnat, Çeşmeden İçen Roman Kızı (1875)

1870'lerde Roma şehri, vatandaşlara su sağlamak amacıyla nasoni kurmaya başladı. Kesin yıl bilinmemekle beraber, kaynaklarda ilk nasonenin kurulum tarihi olarak hem 1872[5] hem de 1874[6] tarihleri belirtilmiştir. Çeşmelerin tasarımı onlarca yıldır değişmeden kaldı. En revaçta oldukları zamanda Roma'da yaklaşık 5.000 nasoni vardı.[5] Şebeke su bağlantıları yaygınlaştıkça nasone sayıları azalırken, bugün hala Roma ilinde onda biri şehrin tarihi merkezinde olan 2.500 ila 2.800 arasında nasoni vardır.[7]

Şehrin su temininden sorumlu Acea firması, 2015 yılında on adet casa dell'acqua ("suyun evi") kioskunu kurdu. "Yüksek teknoloji ürünü nasoni" olarak tanımlanan bu tesisler, ücretsiz musluk ve maden suyunun yanında, turistlere bilgi alabilecekleri ve mobil cihazlarını şarj edebilecekleri bir yer sağlıyor.[8]

Faydaları

Şehirde yaşayanlara (özellikle erişimi olmayanlara) içilebilir su sağlamanın sosyal yardım boyutunun yanı sıra nasoni, Roma su tedarik sisteminde gerekli olan zaruri havalandırma valfleri olarak hizmet eder.[6] İlaveten, sürekli akan su, borulardaki suyun durgunlaşmasını önler ve böylece bakterilerin çoğalmasını engeller. Bu durum, bazıları tarafından içme suyu israfı olarak eleştirilse de, eski ve sızdıran borular nedeniyle kaybedilen suyun yaklaşık %50'sine kıyasla, nasoninin sürekli çalışması nedeniyle suyun sadece %1'i zayi edilmektedir.[6] Tahminlere göre, bir nasone, su akışının gücüne bağlı olarak Roma şehrine günde yaklaşık 3-5 Euro'ya mal oluyor.[7]

Kapatmalar

Temmuz 2017'de, kuraklık şehrin ana su rezervi olan Bracciano Gölü'nü azalttığı için Acea bazı nasonileri kapatmaya başladı.[9][10] Karar, şehrin nasoniden gelen tatlı suya muhtaç olan evsiz nüfusunu ve sokak hayvanlarını zora sokacağı endişesiyle birçok kişi tarafından eleştirildi.[7]

Ayrıca bakınız

  • Roma'daki çeşmelerin listesi

Kaynakça

  1. ^ "As Drought Parches Italy, Rome Turns Off Historic Drinking Fountains". KALW (İngilizce). 10 Temmuz 2017. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  2. ^ Di Somma. "Scenari neogeografici per i 'nasoni' della periferia romana" (PDF). Asita 2014 (İtalyanca). 12 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  3. ^ a b c Rome the Second Time: 15 Itineraries That Don't Go to the Coliseum (İngilizce). Curious Traveler Press. 2009. ss. 116-117. ISBN 9780615279985. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  4. ^ "The Nasoni: Rome's Ubiquitous Public Fountains". Life In Italy (İngilizce). 30 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  5. ^ a b Evolution of Water Supply Through the Millennia (İngilizce). IWA Publishing. 2012. s. 460. ISBN 9781843395409. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022. 
  6. ^ a b c I nasoni di Roma: e le altre fontanelle (İtalyanca). Editrice Innocenti. 2009. s. 9. ISBN 9788889818657. 26 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ağustos 2022.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  7. ^ a b c "News Analysis: Rome faces criticism as trying to save water by closing "big nose" fountains". Xinhua. 14 Temmuz 2017. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017.  Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)
  8. ^ "Rome installs hi-tech free water dispensers". Wanted in Rome (İngilizce). 11 Eylül 2015. 8 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  9. ^ "Drought threatens Rome's eternal drinking fountains". Daily Sabah. 7 Temmuz 2017. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017. 
  10. ^ "Rom geht das Wasser aus – wegen undichter Leitungen". Süddeutsche Zeitung (Almanca). 3 Ağustos 2017. 3 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ağustos 2017.  Birden fazla yazar-name-list parameters kullanıldı (yardım); Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım)

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Dört Halife</span>

Dört Halife ya da Râşid Halifeler; Sünnilik'te Râşid halifeler, doğru yola yönlendirilen ve doğru bir model olduğu kabul edilen halifelerdir. Bazıları bu kategoriye Muhammedin torunu Hasan'ın 6 aylık hilafetini de sokarlar. İslam peygamberi Muhammed'in ölümünden sonra ümmete önderlik eden ilk dört halifedir:

<span class="mw-page-title-main">Yangın musluğu</span>

Yangın musluğu, yangın anında itfaiye tarafından hortum bağlanarak kullanılmak amacıyla yerleşim yerlerinin ve binaların değişik yerlerine yerleştirilmiş bir çeşit su vanasıdır.

<span class="mw-page-title-main">İçme suyu</span>

İçme suyu, içilmesi ya da yemeklerde kullanılması güvenli olan ve sağlık sorunlarına yol açmayan sulardır. Küresel olarak insanların %89'u iyileştirilmiş içme suyu kaynağına erişebilmektedir. Yaklaşık %71'i musluk suyu gibi gerektiğinde kullanılabilir kaynaklara erişebilirken, 1.3 milyar kişi su kuyularına ya da herkese açık musluklara erişebilmektedir. En az 2 milyar insan ise hala güvenli olmayan kirlenmiş içme suyu kaynaklarını kullanmaktadır. Bu da, kolera ya da tifo gibi enfeksiyöz ishallere sebep olmakla beraber yılda 502.000 kişinin ölümüne sebep olmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Tatlı su</span> deniz suyuna nazaran az miktarda tuz ve diğer çözülmüş katıları barındıran su

Tatlı su, içerisinde düşük derişimlerde çözünmüş tuzlar ve diğer toplam çözünmüş katı maddeler bulunan, doğal olarak oluşan herhangi bir sıvı veya donmuş sudur. Deniz suyu ve acı su, tatlı su teriminden hariç tutulmakla beraber demirli su kaynakları gibi tuzsuz ve mineral açısından zengin sular, tatlı su kapsamında değerlendirilir. Tatlı su; buz örtüleri, buz tabakaları, buzullar, kar alanları ve buzdağlarındaki donmuş ve eriyen suları; yağmur, kar yağışı, dolu/karla karışık yağmur ve grezil gibi doğal yağışları; sulak alanlar, göletler, göller, nehirler, akıntılar gibi iç su kütlelerini oluşturan yüzey akıntılarını; akiferlerde, yer altı nehirlerinde ve göllerde bulunan yeraltı sularını kapsayabilir. Tatlı su, insanlar en ihtiyaç duyduğu ve kullandığı su kaynağıdır.

<span class="mw-page-title-main">Ters osmoz</span>

Ters osmoz (RO) iyonları, istenmeyen molekülleri ve içme suyundan daha büyük parçacıkları gidermek için kullanılan hücre zarı olarak görev yapan bir su arıtma işlemidir.

<span class="mw-page-title-main">Su temizleme</span>

Su arıtma istenmeyen kimyasalları, biyolojik kirleticileri, askıda katı maddeleri(AKM) ve gazları sudan uzaklaştırma işlemidir. Amaç, belirli amaçlara uygun su üretmektir.

<span class="mw-page-title-main">Manneken Pis</span>

Manneken Pis, Brüksel'in ünlü bir simgesidir. Bronzdan yapılmış ve 61 cm boyundaki heykelde bir çeşmenin havzasına işeyen çıplak bir çocuk tasvir edilir. Hiëronymus Duquesnoy the Elder tarafından dizayn edilmiş ve yerine 1618 veya 1619 yılında yerleştirilmiştir. Kopenhag'daki Küçük Deniz Kızı heykeline benzer bir kültürel önem taşımaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Flint su krizi</span>

Flint su krizi, Amerika Birleşik Devletleri'nin Michigan eyaletine bağlı Flint kentinin içme suyunun kirlenmesi olayıdır. Kriz, 2014'te şehrin içme suyu kaynağının Flint Nehri olarak değiştirilmesi ile başladı. Yetersiz su arıtımı nedeniyle 100.000'den fazla kentli içme suyunda bulunan yüksek seviyedeki kurşuna potansiyel olarak maruz kaldı. Bilimsel çalışmalar ile su kaynağında kurşun kirliliği olduğu kanıtlandıktan sonra, Ocak 2016'da kentte federal olağanüstü hâl ilan edildi ve Flint sakinleri içme, pişirme, temizlik ve yıkanma için yalnızca şişelenmiş veya filtrelenmiş su kullanmaları konusunda bilgilendirildi. 2017 itibarıyla su kalitesi kabul edilebilir seviyeye geldi; ancak tüm kurşun borular en erken 2020'de değiştirilene kadar kentlilere şişelenmiş veya filtrelenmiş su kullanmaya devam etmeleri söylendi.

Gaziantep kastelleri ve livasları, Türkiye'nin Gaziantep şehrinde bulunan yer altı su yapılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Yağmur suyu hasadı</span>

Yağmur suyu hasadı, yağmur suyunun akması için bırakmak yerine, yeniden kullanım için yerinde biriktirilmesi ve depolanmasıdır. Yağmur suyu nehirlerden veya çatılardan toplanabilir ve birçok yerde toplanan sular derin bir çukura, akiferlere, süzülmüş bir hazneye yönlendirilir veya çiğ veya sislerden ağlar veya diğer aletlerle toplanır. Kullanım alanları bahçeler için su, hayvancılık, sulama, uygun arıtımla evsel kullanım ve evler için iç mekan ısıtmasını da içerir. Hasat edilen su ayrıca içme suyu, uzun süreli depolama ve yeraltı suyu zenginleştirilmesi gibi diğer amaçlar için de kullanılabilir.

<span class="mw-page-title-main">Otomatik musluk</span>

Otomatik musluk veya musluk yakın çevredeki kullanıcının ellerinin varlığına tepki olarak suyun akmasına izin verip vanasını açan mekanizma ve yakınlık sensörüyle donatılmış bir musluktur. Musluk birkaç saniye sonra veya kullanıcının ellerinin varlığını artık algılamadığında valfini tekrar kapatır.

Çapraz Akışlı Filtrasyon Teknolojisi. Bir sıvının içerdiği farklı molekül ya da partikül boyutlarında çözülmüş ya da dağılmış bileşenler farklı boyutlarda gözenekleri olan membranlar kullanarak ayrı sıvı akımlarına ayrılır. Membran filtrasyon yarı geçirgen bir membran kullanılarak bir sıvının iki akışa ayrılması teknolojisidir.

<span class="mw-page-title-main">Sineperver Valide Sultan Çeşmesi (Fatih)</span> İstanbulun Fatih ilçesindeki bir çeşme

Sineperver Valide Sultan Çeşmesi ya da Kanlı Çeşme, İstanbul'un Fatih ilçesindeki bir çeşmedir. Ayşe Sineperver Sultan tarafından 1825 ya da 1826'da yaptırıldı. 1994 yılı itibarıyla suyu akmayan çeşme, 2009'daki restorasyonu sonucunda işlevsel hâle getirildi. Musluğunun tahrip edilmesinin ardından 2015 itibarıyla bir kez daha işlevini yitirse de 2018'deki restorasyonuyla birlikte tekrar faaliyete geçti.

<span class="mw-page-title-main">Antik Roma mutfağı</span>

Antik Roma mutfağı, uygarlığın var olduğu süre boyunca büyük ölçüde değişti. Beslenme alışkanlıkları, krallıktan cumhuriyete ve en sonunda da imparatorluğa yol açan siyasi değişikliklerden ve Romalıları birçok kültürün mutfak alışkanlıklarına ve pişirme yöntemlerine maruz bırakan imparatorluğun muazzam ölçüdeki genişlemesinden etkilendi.

<span class="mw-page-title-main">Yüzey suyu</span>

Yüzey suyu, Dünya yüzeyinin üzerinde bulunan sudur ve mavi su olarak da adlandırılabilir. Yaygın kullanımda, genellikle büyük çoğunluğu yağış ve yakındaki yüksek alanlardan gelen akışla üretilen karasal (iç) su kütleleri için özel olarak kullanılır. İlkbaharda iklim ısındıkça, kar erimesi yakındaki akarsulara ve nehirlere doğru akar ve içme suyunun büyük bir kısmına katkıda bulunur. Buharlaşmanın bir sonucu olarak yüzey suyunun seviyesi azalır ve aynı zamanda zemine hareket eden su yer altı suyuna dönüşür. Yüzey suyunun içme suyu olarak kullanılmasının yanı sıra sulama, atık su arıtma, hayvancılık, endüstriyel kullanımlar, hidroelektrik ve rekreasyon için de kullanılmaktadır. USGS su kullanım raporlarında, yüzey suyu litre başına 1.000 miligramdan (mg/L) daha az çözünmüş katı içerdiğinde tatlı su olarak kabul edilir.

<span class="mw-page-title-main">Neptün Çeşmesi (Berlin)</span>

Neptün Çeşmesi, Almanya'nın başkenti Berlin'de bulunan bir çeşmedir. Çeşme, 1891 yılında inşa edilmiş olup Reinhold Begas tarafından tasarlanmıştır ve Mitte semtinde yer almaktadır.

İçme suyu kalite standardı, içme suyu için belirlenen kalite parametreleridir. Dünyadaki her insanın hayatta kalmak için içme suyuna ihtiyacı olduğu ve suyun birçok zararlı bileşen içerebileceği gerçeğine rağmen içme suyu için küresel olarak tanınan ve kabul edilen uluslararası bir standartlar bütünü yoktur. Standartların mevcut olduğu ve uygulandığı yerlerde bile, münferit bileşenlerin izin verilen konsantrasyonu bir standarttan diğerine on katına kadar çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Antik Roma su kemeri</span>

Antik Roma su kemeri, Antik Roma'da su kaynaklarının yönetimi görevleri için kurulan su kemeri türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Caput Mundi</span> Latince deyim

Caput Mundi, motamot "dünyanın önderi" anlamına gelen Latince bir deyiştir, buna göre Roma Caput Mundi Roma dünyanın başkenti anlamına gelir ve Roma kentine tarihi boyunca verilen birçok lakaptan biridir.

<span class="mw-page-title-main">Dibromoklorometan</span>

Dibromoklorometan, CHBr2Cl formülüne sahip, renksiz ila sarı arası, hoş kokulu ağır ve yanıcı olmayan bir trihalometandır.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.