İçeriğe atla

Narva

Narva
Şehir
Trafik kavşağı
Narva bayrağı
Bayrak
Narva arması
Arma
Estonya üzerinde Narva
Narva
Narva
Narva'nın Estonya'daki konumu
ÜlkeEstonya Estonya
İlIda-Viru
BelediyeNarva
Kuruluş tarihi1172
İdare
 • Belediye başkanıKatri Raik
Nüfus
 (2020)[1]
 • Toplam54.409
 • Yoğunluk640/km²
Zaman dilimiUTC+02.00 (DAS)
 • Yaz (YSU)UTC+03.00 (DAYS)
Resmî site
www.narva.ee

Narva (Rusça: Нарва), Estonya'nın üçüncü büyük şehridir. Rusya sınırında, Estonya'nın en doğusunda yer almaktadır. Peipus Gölü'nden doğan Narva Nehri buradan geçmektedir. Narva, 2023 yılı itibarıyla 53.626 kişilik nüfusa sahiptir.

Narva, 1944 yılında İkinci Dünya Savaşı sırasında neredeyse tamamen yıkılmıştır.[2] 1944-1991 yılları arasında Estonya'nın Sovyet işgali sırasında, şehrin orijinal sakinlerinin geri dönmesine izin verilmemiş ve Sovyet Rusya'dan ve o zamanki Sovyetler Birliği'nin (SSCB) diğer bölgelerinden göçmen işçiler getirilmiştir.[3] 1934 nüfus sayımına göre %65'i etnik olarak Estonyalı olan Narvik nüfusu, 20. yüzyılın ikinci yarısında ezici bir çoğunlukla Estonyalı olmayanlardan oluşmuştur. Daha güncel verilere göre, şehir sakinlerinin %46,7'si Estonya vatandaşı, %36,3'ü Rusya Federasyonu vatandaşı, %15,3'ü ise tanımlanmamış vatandaşlığa sahiptir.

Tarihi

İlk yerleşim

Adını Narva Nehri'nden alan şehir, arkeolojik çalışmaların gösterdiği üzere, insanlar MÖ 5. ile 4. bin yıl arasında bölgeye yerleşmişlerdir.[4] Narva Joaoru'daki müstahkem yerleşim, Estonya'da bilinen en eski yerleşimdir ve yaklaşık MÖ 1000 yılına tarihlenmektedir.[5] Narva'ya ilişkin en eski yazılı referans, 1172 yılında Novgorod'da Nerevsky veya Narovsky konets (avlu) olarak adlandırılan bir bölgeyi tanımlayan Birinci Novgorod Kroniği'nde yer almaktadır. Tarihçilere göre bu isim Narva veya Narva nehrinin adından türemiştir ve o dönemde bir ticaret yerleşiminin varlığına dair bir kanıt olmamasına rağmen sık kullanılan bir ticaret yolunun Narva'dan geçtiğini göstermektedir.

Orta çağ

Narva'nın hem ticaret yollarının hem de Narva nehrinin kesişme noktasındaki elverişli konumu, Narva Kalesi'nin kurulmasının ve kalenin çevresindeki kentsel yerleşimin daha sonra gelişmesinin arkasında yatan nedendir. Kale, 13. yüzyılın ikinci yarısında kuzey Estonya'nın Danimarka egemenliği altında olduğu dönemde kurulmuştur; kaleye dair en eski yazılı kayıt 1277 yılına aittir. Narva köyünden 1241 yılında Danimarka Nüfus Sayım Defteri'nde bahsedilmektedir. Kalenin etrafında bir kasaba gelişmiş ve 1345 yılında Danimarka kralı IV. Valdemar'dan Lübeck Şehir Haklarını almıştır.[6] Kale ve çevresindeki Narva (Almanca Narwa) kasabası, Danimarka kralının Kuzey Estonya'daki topraklarını satmasının ardından 1346 yılında Livonya Tarikatı'nın mülkiyetine geçmiştir. 1492 yılında Narva nehrinin karşısındaki Ivangorod Kalesi, Moskovalı III. İvan tarafından kurulmuştur.

Narva, Orta Çağ'da da önemli bir ticaret merkezi olmaya devam etmiştir. Ancak Tallinn'in muhalefeti nedeniyle Narva hiçbir zaman Hansa Birliği'nin bir parçası olmadı ve küçük bir kasaba olarak kaldı. 1530'daki nüfusunun 600-750 kişi olduğu tahmin edilmektedir.

Danimarka ve Rus yönetimi

1558'de Livonya Savaşı sırasında Ruslar tarafından ele geçirilen Narva, kısa bir süre için Pskov ve Novgorod'dan gelen malların aktarma merkezi olarak Rusya için önemli bir liman ve ticaret şehri haline geldi. Rus egemenliği 1581 yılında Pontus De la Gardie komutasındaki İsveçlilerin şehri fethetmesiyle sona erdi ve şehir İsveç'in bir parçası oldu. Rus-İsveç Savaşı (1590-1595) sırasında şehrin valisi Arvid Stålarm olmuştur ve Rus kuvvetleri şehri geri almaya çalışmış ancak başarılı olamamıştır.

İsveç yönetimi sırasında Narva'nın Eski Kenti inşa edilmiştir. 1659'da kasabayı neredeyse tamamen yok eden büyük bir yangının ardından, kasabanın orta kesiminde sadece taş binaların inşa edilmesine izin verildi. Gelişen ticaretten elde edilen gelirler, şehir merkezinin yirmi yıl içinde yeniden inşa edilmesini sağladı. İkinci Dünya Savaşı'na kadar, barok Eski Şehir neredeyse hiçbir değişikliğe uğramadı ve böylece tüm Avrupa'da tanındı. İsveç yönetiminin sonuna doğru, Narva'nın savunma yapıları büyük ölçüde geliştirildi. 1680'lerden itibaren, ünlü İsveçli askeri mühendis Erik Dahlbergh tarafından planlanan olağanüstü bir tabya sistemi şehrin etrafına inşa edildi. Yeni savunmalar Kuzey Avrupa'nın en güçlüleri arasındaydı.

1700-1721 yılları arasındaki Büyük Kuzey Savaşı sırasında Narva, İsveç Kralı XII. Karl ile Rus Çarı I. Petro'nun kuvvetleri arasındaki ilk büyük savaşa sahne oldu. Rusların sayıca bire dört üstün olmalarına rağmen İsveç kuvvetleri, 40.000 kişilik düşmanlarını bozguna uğrattı. Rusya daha sonra 1704 yılında şehri fethetti.

Nüfus

Narva'nın nüfusu 2009 yılı sayımına göre 65.886'dır. Nüfusun çoğunluğunu Ruslar oluşturmaktadır.[7]

Nüfus değişimi

  • 1922 26.900
  • 1990 82.200
  • 2000 73.300
  • 2005 69.400
Şehrin batı kısmının görünüşü

Kardeş kentler

Popüler kültürdeki yeri

Birinci şahıs nişancı video oyunu Squad'da, Narva haritası, Narva Kalesi, Ivangorod Kalesi ve güneydeki bir sanayi bölgesini içeren gerçek şehir haritasından esinlenilmiştir.[8]

Kaynakça

  1. ^ Population by sex, age and place of residence after the 2017 administrative reform, 1 January 27 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Statistics Estonia.
  2. ^ Kattago, Siobhan (Aralık 2008). "Commemorating Liberation and Occupation: War Memorials Along the Road to Narva". Journal of Baltic Studies (İngilizce). 39 (4): 431-449. doi:10.1080/01629770802461225. ISSN 0162-9778. 23 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  3. ^ Duncan, W. Raymond (9 Nisan 2019). Ethnic Nationalism And Regional Conflict: The Former Soviet Union And Yugoslavia (İngilizce). Routledge. ISBN 978-0-429-71593-8. 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  4. ^ "Esileht - Narva Muuseum". www.narvamuuseum.ee. 13 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  5. ^ "Narva Joaoru asulakohalt leitud keraamika kõrbekihi AMS-dateeringud". Narva Muuseumi Toimetised. 20 Temmuz 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  6. ^ "Esileht - Narva Muuseum". www.narvamuuseum.ee. 23 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Temmuz 2023. 
  7. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 5 Kasım 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Kasım 2010. 
  8. ^ "Narva". Official Squad Wiki. 1 Ağustos 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Temmuz 2024. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Letonya</span> Kuzey Avrupada yer alan bir ülke

Letonya ya da resmî adıyla Letonya Cumhuriyeti, Kuzey Avrupa'da yer alan bir ülkedir. Kara sınırlarını kuzeyde Estonya, güneyde Litvanya; doğuda ise Rusya ve Belarus ile paylaşmaktadır. Aynı zamanda Letonya, İsveç ile denizden sınırdaştır. Letonya'nın en büyük şehri ve başkenti Riga'dır. 1 Mayıs 2004'ten beri Avrupa Birliği üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Tartu</span> Estonyada bir şehir

Tartu, Estonya'nın en büyük ikinci kentidir. 38,8 kilometre karelik yüzölçümü olan kentin nüfusu 2020 sayımına göre 92.972'dir. Tartu ile ilgili ilk yazılı belgeler 1030'a kadar dayanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">XII. Karl</span> İsveç kralı

XII. Karl ya da Türkçe kaynaklarda kullanılan lakabıyla Demirbaş Şarl, 5 Nisan 1697 – 30 Kasım 1718 tarihleri arasında İsveç kralı. Bağlı bulunduğu hanedan Wittelsbach Hanedanı'nın bir kolu olan "Palatina-Zweibrücken" Hanedanı idi. XII. Karl'ın babası XI. Karl ve annesi Ulrika Elanoara Danimarkalı idi. Bunların hayatta kalan tek erkek çocuğu olarak 5 Nisan 1697'de babasının ölümü üzerine XII. Karl adıyla daha 14 yaşında İsveç Krallığı kralı ve babasının hanedanının hükümdarı olduğu modern Almanya'da bulunan "Palatina-Zweibrücken Dükü" oldu ve iki hükümdarlığı 30 Kasım 1718'de daha 36 yaşında iken Fredrikshald kuşatması sırasında öldürülmesine kadar yönetti.

<span class="mw-page-title-main">I. Petro</span> Rus hükümdar (1672-1725; imparator 1721-1725)

Büyük Petro, I. Petro veya Pyotr Alekseyeviç, Rusya Çarlığı'nı 7 Mayıs 1682'den 1696'ya kadar üvey ağabeyi V. İvan ile birlikte, daha sonra 1696'dan 1725'te ölümüne kadar Rus İmparatorluğu'nu yönetmiştir.

Estonya tarihi, bugünkü Estonya topraklarının tarih öncesi dönemlerden günümüze kadar uzanan tarihini kapsar.

<span class="mw-page-title-main">Falkenberg</span> İsveçin Halland ili, Falkenberg ilçesine bağlı kentsel alan (tätort)

Falkenberg, İsveç'in güneybatı kuşağında yer alan bir şehirdir. Şehir, Baltık Denizi kıyısında, Ätran Nehri ağzında kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Kalmar</span>

Kalmar, İsveç'in güneydoğusunda bulunan bir kenttir. Kent, Baltık Denizi kıyısında Öland adasına bakan bölgede kurulmuştur. Şehir ayrıca kendisiyle aynı ada sahip olan Kalmar ilinin de yönetim merkezidir.

<span class="mw-page-title-main">Landskrona</span>

Landskrona, İsveç'in güneybatısında bulunan bir kenttir. Kent, Baltık Denizi kıyısında Danimarka ve İsveç arasından geçen boğaz üzerinde kuruludur.

<span class="mw-page-title-main">Nijni Novgorod</span>

Nijni Novgorod (Rusça: Ни́жний Но́вгород;

<span class="mw-page-title-main">Azak Kalesi</span>

Azak Kalesi, Azak Denizi'nde Don Nehri'nin Karadeniz'e döküldüğü noktada kurulan, 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı Devleti ve Rusya Çarlığı arasında birçok mücadeleye sahne olmuş kale. Günümüzde kalenin kalıntısı Rusya'nın Rostov Oblastı'na bağlı Azak şehrinin limanın güneyinde ve şehir merkezi olan Petrovskaya Meydanı'nın kuzeybatısında bulunmaktadır. Azak şehri de yanı başındaki Rostov-na-Donu şehrinin ve limanının gelişmesiyle geçmişteki önemini yitirmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Azak</span> Rusyada şehir

Azak Rusya'nın Rostov Oblastı'na bağlı il ve ilin merkezi şehir. Coğrafi konumu nedeniyle değerli olan Azak Kalesi ile bilinir.

<span class="mw-page-title-main">Livonya</span> Baltık Denizinin doğu kıyısında yer alan tarihsel bölge

Livonya, Baltık Denizi'nin doğu kıyısında yer alan tarihsel bölge. Adını günümüz Letonya kıyılarında yaşayan Livonyalılardan almıştır.

<span class="mw-page-title-main">İvangorod, Rusya</span>

İvangorod, Rusya'nın Leningrad Oblastı'na bağlı Kingisepp rayonunda bulunan bir şehirdir. Şehir, Estonya sınırında Narva Nehri'nin doğu kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 65.04 km² olan şehrin nüfusu 2010 yılı itibarı ile 9,854'tür.

<span class="mw-page-title-main">Estonya'daki Ruslar</span>

Estonya'daki Rus nüfusunun 320.000 olduğu tahmin ediliyor, bunların çoğu Harju ve Ida-Viru vilayetlerinin kentsel bölgelerinde yaşıyor. Estonya, Rus Eski İnananların Peipus Gölü boyunca 300 yıllık küçük ölçekli yerleşim geçmişine sahiptir. Estonya'daki mevcut Rus nüfusunun baskın çoğunluğu, Sovyet işgal dönemi göçten kaynaklanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Narva-Jõesuu</span>

Narva-Jõesuu, Estonya'nın Ida-Viru ilinde bulunan bir şehirdir. Şehir, Narva Körfezi ile Narva Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Yüzölçümü 405 km² olan şehrin nüfusu 2021 yılı itibari ile 4.429'dur.

<span class="mw-page-title-main">Yam Kalesi</span>

Yam Kingisepp, Leningrad Oblastı, Rusya'da Luga Nehri'nin doğu kıyısında bulunan bir kale ve miras alanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Rakvere Muharebesi</span>

Rakvere Muharebesi, 18 Şubat 1268'de Wesenberg kalesinin yakınında Kuzey Rusya cumhuriyetleri ve prenslikler ile Livonya şövalyeleri, Dorpat Piskoposluğu ve Danimarka Estonyası'nın birleşik kuvvetlerine karşı gerçekleşen bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Hermann Kalesi</span>

Hermann Kalesi (Est.:Hermanni linnus, Alm.:Hermannsfeste, Rus.:Замок Герман) ya da Narva Kalesi, kuzeydoğu Estonya'daki Narva şehrinde bulunan bir Orta Çağ kalesidir. Kale, bölge Danimarka Krallığı'nın bir parçasıyken 1256 civarında kuruldu. İlk tamamen taş surlar 14. yüzyılın başında inşa edildi. Töton Şövalyeleri'nin Livonya kolu, kaleyi Ağustos 1346'da satın aldı ve sonraki tarihinin büyük bir bölümünde ona sahip oldu.

Otto von Lutterberg, 1267'den 1270'e kadar hüküm süren Töton Tarikatı'na bağlı Livonya Tarikatı'nın Landmeister'i idi.

Estonya mimarisi, kalelerle öne çıkan antik dönem ve çeşitli tarzlarda mimari örneklerinin inşa edildiği Hristiyanlığın yayılmasından sonraki dönem olarak iki bölüme ayrılabilmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.