Naos (Antik Yunanca: ναός ya da Grekçe: νεός 'tapınak'), bir Yunan tapınağında Tanrı'nın heykelinin yer aldığı, çevresi sütunlu ana hacimdir. Ortodoks kilisesinde ise halka açık ibadet mekanıdır.[1]
Yunancada naos; ‘tapınak’, ‘ilahın evi’ ‘oda’, ‘ev’ anlamına gelir. Cami mimarisindeki karşılığı sahındır.
Atina, Yunanistan'ın başkenti ve yaklaşık 4 milyon kişilik nüfusuyla en büyük, Avrupa Birliği'nin yedinci büyük şehri. Attika'ya hakim bir konumda olan Atina, aynı zamanda bu idari birimin yönetim merkezidir. 3.400 yıllık yazılı tarihi ve MÖ 7. ile 11. arasındaki binyıllara uzanan insan varlığıyla dünyanın en eski şehirlerinden biridir. Şehir adını Antik Yunan bilgelik tanrıçasından almıştır.
Efes, Anadolu'nun batı kıyısında, bugünkü İzmir ilinin Selçuk ilçesinin üç kilometre güneybatısında yer alan antik bir Luvi şehriydi. Şehir Anadolu'da Yunan sömürgeciliğinin başlamasıyla birlikte İyonya ve daha sonra Roma dönemlerinde de önemini korumuştur. Kuruluşu Cilalı Taş Devri'ne yani MÖ 6000 yıllarına dayanır. MÖ 10. yüzyılda eski Arzava başkentinin yerine Attik ve İyonyalı Yunan kolonistleri tarafından inşa edilmiştir.
Kariye Camii veya eskiden Azize Kurtarıcı Hora Kilisesi, İstanbul'un Fatih ilçesinin Edirnekapı semtinde camiye çevrilmiş bir Rum Ortodoks kilisesi ve müze.
Priene, Aydın Söke'de Selçuk-Efes'e yaklaşık 100 km uzaklıkta kurulmuş bir İyon şehridir. Şehir Menderes nehrinin 10 km kuzeyindedir. Şehir kurulduğunda deniz kıyısındaydı. Menderesin alüvyonu nedeniyle şehir şimdi kilometrelerce kara içerisindedir.
Bazilika, eski Roma kentlerinde forumun yanında bulunan, içinde mahkemelerin görüldüğü veya diğer resmi hizmetlerin görüldüğü büyük çatılı kamusal binalara; Erken Hristiyanlık ve Orta Çağ dönemlerinde ise yan geçitleri bulunan, galerili veya galerisiz olabilen kiliselere verilen isim.
Tapınak, ibadethane ya da mabet; yüce bir varlığa tapınılan ve bazı diğer dinî ritüellerin gerçekleştirildiği kutsal yapı. Türkçe tapınak sözcüğü tapmak kökünden gelir. İbadethane sözcüğü Farsça ve mabet sözcüğü Arapça kökenlidir.
Partenon, Athena'nın tapınağıdır, MÖ 5. yüzyılda Atina Akropolisi'nde inşa edilmiştir.
Kilise, Hristiyanlıkta ibadet etmek ve bazı diğer dini vazifeleri yerine getirmek için tahsis edilmiş halka açık bina, tapınak. Yunanca ekklesia kelimesinden türemiştir.
Bema. Erken Hristiyan döneminde kilise önde gelenleri için ayrılmış ve normal halkın girişinin yasak olduğu, normal zeminden yüksekçe konumlandırılmış platforma verilen isim. Doğu kiliselerinde gelişimini sürdüren bu mimari element, daha sonraları Bizans kiliselerinde içerisinde sunağı da barındırmaya başlamıştır. Buna ek olarak çoğunlukla Naos ve Bema'yı birbirinden ayıran ikonostasis ile sınırlanır.
Aya Triada İstanbul, Beyoğlu'nda bulunan Rum Ortodoks kilisesidir. Taksim Meydanı'nın güneybatısında; Meşelik Sokağı, İstiklal Caddesi ve Sıraselviler Caddesi'nin kesişiminde bulunan kilise, İstanbul'daki en büyük Rum Ortodoks mabetlerinden biridir. Halen Rum cemaati tarafından aktif olarak kullanılmaktadır.
Marko Manastırı, Kuzey Makedonya'da, Üsküp'ün güneybatısında, şehre yaklaşık 18 km uzaklıktaki Markova Sušica köyünde bulunan manastırdır. Manastırın inşasına Sırp Kral Vukašin önderliğinde 1345 yılında başlanmış olsa da, içindeki freskler dönemde yaşanan Osmanlı akınları ve iç karışıklıklar nedeniyle oğlu Prens Marko tarafından yaklaşık 30 yıl sonra tamamlanabilmiştir. Manastırın Katholikon'u Aziz Dimitrios kilisesidir ve bu kilise manastır kompleksinin merkezini oluştur.
Templon (Yunanca τέμπλον) Bizans kiliselerinde bulunan kutsal alanı naostan ayıran bir mimari elementtir. Templon günümüz doğu kiliseleri mimarisinde yer alan ikonostasis'in öncülüdür.
Aziz Panteleimon Kilisesi Makedonya Üsküp yakınlarında bulunan 12. yüzyıla ait bir Bizans kilisesidir. Hristiyan azizlerinden Panteleimon'a adanan kilise, Komnenos Hanedanı döneminde inşa edilen yunan haçı planlı kiliselere iyi bir örnek teşkil etmektedir.
Santa Sabina bazilikası, Roma'da Aventine Tepesi üzerinde bulunan tarihi bir kilisedir. Tiber Nehri'nin kuzeyi ve Circus Maximus'un doğusunda konumlanan Santa Sabina bilinen en eski Roma Bazilikasıdır. Bu haliyle orijinal kolonadlı dikdörtgen plan şemasını hala korumaktadır. Diğer birçok kiliseye kıyasen, örneğin Santa Maria Maggiore, Santa Sabina'nın geçirdiği restorasyonlar onun orijinal dekorasyonunu bozmamıştır.
İkonostasis genellikle İkonalar ile süslü, Ortodoks dini mimarisinde kendini gösteren ve kilisenin ana bölümü olan naosu din adamlarına ayrılmış bölüm olan bemadan ayıran mimari bölme duvarıdır.
Narteks, erken Hristiyan ve Bizans bazilika ve kiliselerinde kilisenin ana mekanına açılan giriş bölümü. Genellikle yapının batı yönünde bulunur. Genellikle merkez bölümden (nef) duvarlar yahut sütunlar ile ayrılır. Erken Hristiyan kiliselerinde revak biçiminde, Bizans'taysa, genel olarak kilisenin batısında ana eksene dik konumda ve dışa kapılarla açılan bir kapalı mekan biçimindedir.
Cella ya da naos, pagan tapınaklarında ve Hristiyan ibadethanelerinde bir mimari bölüm. İlk olarak Yunan tapınaklarında görülen ve yalnızca din adamlarının girebildiği kutsal bir alanken Hristiyan ibadethanelerinde halkın ibadet ettiği ana kısmı niteler hale gelmiştir.
Yunan tapınağı, Antik Yunanistan'nda kutsal tanrı heykellerini barındıran yapılardı. Tapınağın iç mekanları toplanma yeri olarak hizmet etmedi, çünkü ilgili tanrıya adanmış fedakarlıklar ve ayinler onlar dışında gerçekleşmekteydi. Çoğu Yunan tapınağı astronomik olarak yönlendirilmekteydi.
Hephaistos Tapınağı, Yunanistan'ın başkenti Atina'da bulunan bir Antik Yunan tapınağıdır. Dorik bir peripteral tapınaktır ve Atina Agorası'nın kuzeybatısında Agoreos Kolonos tepesinin üzerinde yer almaktadır. 7. yüzyıldan 1834 yılına kadar, Aziz Yorgo Akamates'in Yunan Ortodoks Kilisesi olarak hizmet vermiştir.
Panagia Vlaherna Meryem Ana Ayazması, İstanbul Fatih'te bulunan bir Bizans kilisesi ve ayazmasıdır.