İçeriğe atla

Nanoteknolojinin etkileri

Nanoteknolojinin etkileri nano sağlık, etik, yasal ve çevresel uygulamalar, mühendislik, biyoloji, kimya, programlama, malzeme bilimi ve iletişime kadar uzanmaktadır. 

Nanoteknolojinin büyük yaraları üretim metotlarını geliştirmeyi, su arıtım sistemlerini, enerji sistemlerini, fiziksel iyileştirme, nano medikal, daha iyi besin üretim metodları üzerinedir.

Potansiyel riskler, çevresel, sağlık ve güvenlik konularını içermektedir, nanoteknoloji ürünleri baskın hale geldiği için geleneksek sanayinin yer değiştirmesi gibi geçici etkilerde vardır. Nano partiküllerin olası olumsuz etkileri göz ardı edilir ise bu özellikle önemli olabilir.

Nanoteknolojinin doğru olup olmadığına dair özel hükûmet düzenlemeleri tartışmalı bir durumdur. Amerika Birleşik Devletleri Çevre Koruma Ajansı, Avrupa Komisyonu Sağlık ve Tüketicinin Korunması Müdürlüğü gibi düzenleyici kurumlar nano partiküllerin potansiyel riskleri ile ilgilenmeye başlamıştır. İlk olarak Avustralya ve İngiltere'de organik gıda sektörü organik sertifikalı ürünlerden nano parçacıkların ihracı ile başlamıştır[1] sıklıkla kanada'da bütün yiyecekler Demeter uluslararası standartların da sertifikalanmıştır.[2]

Genel bakış

Potansiyel riskler

  • Sağlık konuları- Nano materyallerin insan biyolojisi üzerindeki etkileri
  • Çevresel konular - Nano materyallerin çevre üzerindeki etkileri
  • Toplumsal konular- Nano-teknolojik cihazların kullanılabilirliğinin siyaset ve insan etkileşimi üzerinde yaratacağı etkileri
  • Spekülatif konular - moleküler nanoteknoloji spekülatif vizyonu ile ilgili özel riskler, örneğin "Gri goo"

Nano parçacıkların sağlık ve güvenlik etkileri

Nano malzemelerin (nano parçacıklar içeren malzemeler) başlı başına bir tehdit değildir. Hareketlilik ve artan reaktivite özellikleri, onları sadece bazı yönlerden riskli yapar. Belirli nano parçacıkların bazı özellikleri canlılar ve çevre için zararlı olabilir ve biz gerçek bir tehlike ile karşı karşıya kalabiliriz. Bu durum nano kirlikik olarak adlandırılabilir.

Sağlık ve çevre etkilerini ele alabilmemiz için nano yapılar arasındaki farkı bilmemiz lazım. (1) Nano kompozitler, nano ölçekli parçacıklar, bir maddenin, malzeme veya cihaz içerisine dahil edilir nano yapılı yüzeyler ve nano bileşenleridir. (elektronik, optik sensörler vs.); (2) serbest nano partiküller; nano partiküllerin üretiminde bir safhada ya da tek tek mevcut değildir. Örneğin bu serbest nano partiküller, elemanlarının nano ölçekli türleri ya da belirli bir elementin bir nano başka bir madde ile kaplanmış kompleks bileşikleri olabilir.

Sabit nano parçacıklar içeren malzemelerin farkında olunmasına rağmen, acilen endişe duyulması gereken konu serbest dolaşan nano parçacıklardır.

Nano partiküller günlük örneklerinden çok farklı, bu yüzden onların yan etkileri bilinen macro boyutlu maddelerin toksitlerinden ayrılamazlar. Bu durumlar serbest nano parçacıkların çevresel etkilerini ve sağlık konularını ele almak için çok önemlidirler. 

Daha ileri artırmak için, nanopartiküllerden söz etmek önemlidir. Bir toz veya sıvı içeren nanopartiküller hemen hemen asla tek dağılımlı değildir, ancak bunun yerine bir parçacık boyutu aralığını ihtiva ederler. Büyük nanopartiküller küçük olanlarına göre farklı özelliklere sahip olabilir ve bu deneysel analizi zorlaştırır. Ayrıca, nanopartiküller toplamak için bir eğilim göstermektedir ve bu toplanmada genellikle bireysel nanopartiküller farklı davranır.

Nano imalat ya da endüstriyel kullanımı için Ulusal Mesleki Güvenlik ve Sağlık Enstitüsü, nano partiküllerin vücudun sistemleri ile nasıl bir etkileşim içerisinde olduğunu ve işçilerin maruz kalabilecekleri hakkında ilk araştırmayı gerçekleştirdi. NIOSH şu anda en iyi bilimsel bilgi ile tutarlı nanomalzemeler ile çalışmak için geçici kurallar sunuyor.[3] NIOSH da (Ulusal Kişisel Koruyucu Teknoloji Laboratuvarı) çalışmalar NIOSH onaylı ve EU markalı solunum solunum maskeleri yapmaktadır. Bunların yanı sıra sertifikalı olmayan toz maskeleri yapılmaktadır.  Bu çalışmalar nano parçacıkların boyutunun 30 ile 100 nanometre arasında olduğunu gösterdi ve kaçak boyut testi mankenleri solunum maskeleri içinde bulunan nanopartiküllerin sayısında büyük artış oldu.

Tüketici ürün güvenliği komisyonu ve nano teknoloji [6]  kurumunda E. Marla Felcher mantıksız yaralanma risklerine karşı halkı koruyacak ya da tüketici ürünleriyle ilgili ölümleri, kompleksin güvenliğini denetlemek için eksik donatılmış olan, yüksek teknoloji ürünlerini nano teknoloji kullanarak yapmak için tüketici ürünleri güvenliği komisyonunu önermektedir. Gıda sistemlerinde, ticarette, insan sağlığına ve çevreye, bir bütün olarak toplumun üzerinde nanoteknoloji etkileri ve hatta "insan" tanımı üzerinde güvenliği konusunda karakterize veya politize edilmemiştir.

Sağlık konuları

Nano teknolojinin insan sağlığı üzerindeki muhtemel etkileri nano teknolojik malzeme ve cihazların kullanımının sahip olacağı etkilerdir. Nanoteknoloji gelişmekte olan bir alan olduğu için, yararları ya da insan sağlığı için ne tür risk teşkil edeceğine ilişkin büyük bir tartışma vardır. Nano teknolojinin sağlık etkisi iki açıdan ayrılabilir; nano teknolojik yeniliklerin hastalığı tedavi etmek için kullanılan tıbbı uygulamaları ve nano malzemelere maruz kalındığın da yarattığı potansiyel sağlık tehlikeleri.

Nanotoksikoloji nanomalzemelerin potansiyel sağlık risklerini inceleyen bir dalıdır. Nanomateryallerin son derece küçük olmaları onların daha büyük olan boyutlu parçacıklara göre çok daha kolay bir şekilde insan vücudu tarafından alınması anlamına gelir. Bu nanopartiküllerin organizmanın içinde nasıl davranacağınının çözülmesi önemli konulardan biridir. Nanopartiküllerin davranışı, çevreleyen doku ile boyut, şekil ve yüzey reaktivitesinin bir fonksiyonudur. Parçalanamaz veya yavaş parçalanabilir maddelerin organlarda birikmesiyle ne olacağının yanı sıra,  vücut içerisindeki potansiyel biyolojik etkileşimleri bir diğer endişedir. Onların geniş yüzeylerinden dolayı, doku ve sıvılara maruz kaldığında nanopartiküller hemen karşılaştıkları bazı makromoleküllerin yüzeyine yapışır.  Geniş toksik madelerin çeşitliliğinden dolayı nano maddelere maruz kalındığındaki sağlık sorunlarını genellemek zor yani her yeni nano materyal için bütün maddelerin özellikleri hesaba katılarak değerlendirilmek zorundadır. Sağlık ve çevre sorunları nanomalzemeleri kullanan veya üreten şirketlerin işyerlerinde, nanobilim ve nanoteknoloji araştırmaları yapan laboratuvarları birleştirir. Tozlar için geçerli işyeri maruz kalma standartları doğrudan nano partikül tozlar için uygulanabilir.

Nano tıp, nanoteknolojinin tıbbı uygulamasıdır. Nano tıp'ın uygulama aralığı nano malzemelerin tıbbi kullanımından, nano elektronik biyosensörler ve hatta gelecekteki olası uygulaması moleküler nano teknoloji. Nanotıp yakın gelecekte araştırma araçları ve klinik amaçlı cihazların önemli derecede geliştirilmesi için çalışmaktadır. Ulusal nano teknoloji girişimi, ilaç sektöründe yeni ticari uygulamaları, gelişmiş ilaç taşıyıcı sistemleri ve  yeni tedavilerin yöntemlerinde vivo görüntüleme yönteminin kullanılması için çalışmaktadır. Nano elektronik ara yüzleri ve diğer nano elektronik tabanlı sensörler araştırmanın bir başka etken hedefidir.

Çevresel konular

Groups opposing the installation of nanotechnology laboratories in Grenoble, France, have spraypainted their opposition on a former fortress above the city

Nano kirlenme, nano cihazların veya nano malzemeler imalat işlemi sırasında oluşturulan tüm atıklar için genel bir addır. Nano atıklar, esas olarak çevreye salınan parçacıklardır ya da partiküllerin dışarıya atılan ürünleri üzerinde olmasıdır. Atılan nano partiküller genellikle nasıl varsayıldılar ise hala o işlevdedirler, düzgün olarak daha fazla kullanılamazlar. Çoğu zaman, farklı ortamlara temas nedeniyle kaybolurlar. Örneğin gümüşün nano parçacıkları kıyafetler de koku kontrolü olarak kullanılır ve yıkandığı zaman kaybolurlar.[7] Onların hala çok küçük ve işlevlerini devam ettire bilir olmaları nano atıkları endişe verici yapmaktadır. Havada kolaylıkla yüzebilirler ve kolayca hayvan ve bitki hücrelerine nüfuz edip bilinmeyen etkilere neden olabilirler. Küçük boyutlarından dolayı, nano parçacıklar büyük haldeki özdeş maddenin sahip olduğundan farklı özelliklere sahiptir ve büyük yüzey alanlarından dolayı işlevleri daha etkilidir. İnsan yapımı birçok nano parçacık doğada görünmez, böylece canlı organizmalar özelleştiremeyebilirler. Bunun anlamı onlar nano çöplerle baş edemeye bilirler.

Düzgün tasarlanmış sağlık tehlikelerini değerlendirmek için nano parçacıkların fabrikasyonlarını, depolanmalarını, dağıtımlarını, uygulamalarını, potansiyel kötüye kullanımlarını ve yok edilmesini de içeren, tüm yaşam döngüsünün incelenmesi gerekir. Insan ya da çevre üzerindeki etkisi yaşam döngüsünün çeşitli evrelerinde değişebilir. Metallere mazur kalmanın bilinen bir sonucu gümüş tarafından gösterilmiştir. Eğer insanlar yoğunlaştırılmış şekilde metale maruz kalırlar ise cilt renksizleşmesi ve arjiroz gibi hastalıklara sebep olabilir.[8] Ayrıca gümüş bazı çevresel sorunlara neden olabilir. Anti mikrobiyal özelliğinden dolayı toprakta karşılaştığı zaman sağlıklı toprak da bulunan ve önemli olan yararlı bakterileri öldürür.[9] Çevresel değerlendirmeler, nano parçacıkları garip çevresel etkiler gösteriyormuş gibi yargılar. Scrinis artan nano kirlilik[10] hakkında uyarıyor. Bu nano ürünlerin çevreye bırakıldığındaki ekolojik etkilerinin kesin tahminini veya kontrolünün şu an için muhtemel olmadığını savunuyor.

Metaller, özellikle çok güçlü bağlara sahiptir. Onların özellikleri de nano ölçeklendime de izlenir. Metaller çok zor parçalandığı veya yok edildiği için, uzun süre doğa da kalır ve çevreye ciddi zararlar verirler.[11] Nanoteknolojinin kullanımının artmasıyla, bu metallerin nano çöpleri artmaya devam edecek ve bir çözüm bulununcaya kadar, atık ortamında biriken maddelerin devam edeceği ve çevreye ciddi zararlar vereceği tahmin edilmektedir. Öte yandan, nano teknolojinin bazı olası uygulamaları çevre yararına olabilecek potansiyele sahiptir. 10 nm'den oldukça küçük gözenekli zar kullanma üzerine kurulu Nanofiltrasyon, farklısıvıları birbirinden ayırmada veya iyonların ayrıştırılması için mekanik filtrelemede uygundur. Birkaç çalışma, bu küçük parçaları sudan filtrelemek ve seçip çıkarmak için bir çözüm buldu.[12] Geliştirme süreci halen devam etmektedir ancak gelinen noktada simülasyonlar yükseltilmiş atık su arıtma tesisinde su nano çöplerinin parçacıklarını yaklaşık% 90 ila% 99 arasında toplayıp çıkarmaktadır. Bu parçacıklar bir kez sudan ayrıldıklarında katılarla birlikte katı atık sahasına giderler.[13] Ayrıca, manyetik nanopartiküller, atık sudan ağır metal kirlilikleri uzaklaştırmak için etkili ve güvenilir bir yöntem sunmaktadır. Nano ölçekli parçacıkların kullanılması, kirleri emmek için verimliliği arttırır ve geleneksel çöktürme ve süzme yöntemleri ile karşılaştırıldığında nispeten biraz daha ucuzdur. Nanopartikülleri kurtarmak için geçerli yöntem bulut noktası ekstraksiyonudur.  Bu teknik ile, altın nano partikülleri ve ısı iletken parçacıklar, diğer bazı tür sulu çözeltilerin içinden ayrıştırılması mümkün hale gelmiştir. Bir ısıtma bölümü çözümü içeren işlemler katmanları nano parçacıklardan ayırmak için sentrifüjleme yaparlar.[14]

Bunlara ek olarak nano teknoloji temiz enerji üretimi üzerinde potansiyel olarak mükemmel bir etkiye sahiptir. Araştırma, daha etkili güneş pilleri, pratik yakıt hücreleri ve doğa dostu bataryaları içeren amaçlar için nano materyalleri kullanmak için çalışmalarını sürdürüyor.

Yönetmelik sorunları

Nanoteknolojinin veya nanoteknoloji tabanlı ürünlerin özel hükûmet hak yönetmeliğine tabii olup olmadığına ilişkin önemli bir tartışma varıdr. Bu tartışma da önce; pazar, toplum ve çevreye salınımı gibi yeni maddelerin değerlendirilmesi için gerekli ve uygun olduğu durumlarda ilişkilidir.

ABD Çevre Koruma Ajansı,ABD Gıda ve İlaç İdaresi ve Avrupa Sağlık ve Tüketicinin Korunması Müdürlüğü komisyonu gibi düzenleyici kurumlar, nano partiküllerin yarattığı potansiyel riskler ile ilgili araştırmalara başlamıştır. Şimdiye kadar, ne nano parçacık mühendisliği ne de bunları içeren ürün ve malzemeler, etiketleme ve üretim ile ilgili herhangi bir özel düzenlemeye tabi değildir. Madde güvenliği bilgi formu, bazı malzemeler için söz konusu malzemenin nano boyutu ve genişliği hakkın da bilgi verilmiş olması gerekir, bu MSDS sadece tavsiye niteliğindedir.

Sınırlı nanoteknoloji etiketleme ve düzenleme, potansiyel insan ve nanoteknoloji ile ilgili çevresel sağlık ve güvenlik konularını alevlendirebilir. [20] Bu nanoteknoloji kapsamlı düzenlemenin gelişme potansiyel riskleri; araştırma ve ticari uygulama ile ilişkili olmasını sağlamak için hayati olacağı öne sürülmüştür. Nanoteknolojinin potansiyel faydalarını gölgelememektedir. [21] Yönetmelik sorumlu nanoteknolojinin gelişimi yanı sıra, kamu çıkarları nanoteknolojinin gelişimi şekillenmesinde dahil edilmesinin sağlanması konusunda toplum beklentilerini karşılamak için gerekli olabilir. [22]

Toplumsal etki

Insan sağlığı ve birinci nesil nano materyaller ile ilişkili çevre toksisite risklerin ötesinde, nanoteknoloji geniş toplumsal etkiye sahiptir ve daha geniş toplumsal sorunlar yaratmaktadır. Sosyal bilimciler nanoteknolojinin sosyal konular anlaşılmış ve sadece "aşağı" riskler ve etkiler olarak değil değerlendirilmesi gerektiğini öne sürdüler. Aksine, zorluklar, sosyal hedeflerine uygun teknoloji geliştirme sağlamak amacıyla "akıntıya karşı" araştırma ve karar verme hesaba alınmalıdır.[15]

Birçok sosyal bilimci ve sivil toplum kuruluşu teknoloji değerlendirme ve denetimlerinin toplumsal katılımlarıda içermesini öneriyor.[16][17][18][19]

Son birkaç yıldır nano patent iddiaların da artış görüldü. 800'den fazla nano ilgili patent 2003 yılında verildi ve sayı yıldan yıla artmaktadır. Şirketler şimdiden nano keşifler ve icatlar üzerinde geniş kapsamlı patentlere atılmaktadır. Örneğin, iki şirketler, NEC ve IBM, mevcut yapı taşlarından biri karbon nano tüplerin temel patentini elinde tutmaktadır. Karbon nano tüpler geniş bir kullanım aralığına sahiptir ve ilaç dağıtım ve teşhis için güçlendirilmiş materyallere elektronik ve bilgisayarlardan çeşitli sektörlere, çok önemli olmaya hazırlanıyor. Karbon nanotüpler büyük konvansiyonel ham maddenin yerini tutma potansiyeli ile önemli bir yerdedir. Ancak bunların kullanımı genişledikçe, üretime veya karbon nano tüpleri satmak  isteyen herkes (yasal) ilk olarak NEC veya IBM'den lisans satın alması gerekecek. [2] [3]  

Potansiyel yaralar ve gelişmiş şehirler için riskler 

Nanoteknoloji güvenli su, güvenilir enerji, sağlık ve eğitim gibi temel hizmetlere erişimden yoksun, gelişmekte olan ülkelerdeki milyonlarca insan için yeni çözümler sağlayabilir. Birleşmiş Milletler bu ihtiyaçları karşılamak için bin yıllık kalkınma hedeflerini belirledi. Bilim, teknoloji ve yenilik 2004 BM görev gücü, nano teknolojinin  küçük emek, toprak ya da bakım, yüksek verimlilik, düşük maliyet, malzeme ve enerji için mütevazı şartlarda ürün kullanımını içeren bazı avantajlarını belirledi. 

Nano teknolojilerin potansiyel özelliği, su arıtma sistemleri, enerji sistemleri, tıp ve eczacılık, gıda üretimi ve beslenme, bilgi ve iletişim teknolojileri gibi uluslararası kritik geliştirmelerin tespitinde yardımcı olmaktır.    Nano teknolojiler zaten piyasada ürünlere sahiptir. Diğer nano teknolojiler ise hala geliştirme aşamasındadır. 

Gelişmekte olan ülkelerde çevrenin, insan sağlığının ve işçi güvenliğinin korunması genellikle sağlam çevre, insan sağlığı ve işçi güvenliğinin eksikliği gibi faktörleri içeren ama bunlarla sınırlı kalmayan bazı faktörlerin birleşmesinden muzdariptir; fiziki ve beşeri kapasite eksikliği ile bağlantılı zayıf ya da uygulamaya geçirilmeyen düzenlemeler. Genellikle bu ülkelerin, nano teknolojiyi yeterince değerlendirebilmeleri için laboratuvarlar ve teknolojik olarak gerekli altyapı da dahil olmak üzere riskleri yönetmek, bilimsel ve kurumsal kapasitenin geliştirilmesi için özellikle mali yardıma ihtiyaçları vardır.

Ancak sıklıkla endişeler, nano teknolojinin iddia edilen faydalarının eşit olarak dağıtılmayacağı ve nano teknoloji ile ilgili herhangi bir yararın sadece varlıklı uluslara ulaşacağı yönünde. Nano teknoloji, nano malzeme ve ürünler için araştırma, geliştirme ve patent işlemlerinin çoğunluğu, Amerika Birleşik Devletleri, Japonya, Almanya, Kanada ve Fransa'dahil gelişmiş ülkelerde yoğunlaşmıştır. Buna ek olarak, nanoteknoloji ile ilgili çoğu patent IBM, Micron Technologies, Advanced Micro Devices ve Intel de dahil olmak üzere birkaç çok uluslu şirketlerin arasında yoğunlaşmıştır. Bu gelişmekte olan ülkelerin altyapı erişimi olası korkuları yol açtı, finansman ve insan kaynakları nanoteknoloji araştırma ve gelişimini desteklemek için gerekli ve bu tür eşitsizlikleriin şiddetlenmesi muhtemeldir.[20]

Emekçiler üzerindeki etkileri

Ray Kurzweil, geçim için vasıfsız işlerde çalışan insanların, nanoteknolojinin sürekli kullanımı ile yerinden edilen ilk insan işçiler olabilileceğini ve genellikle düşük teknolojiye dayalı işlerin ilk olarak etkileneceğini belirtiyor.[21] Her büyük ekonomik çağ, küresel bir devrim, teşvik ettiğini kaydeden Kurzweil; iş ve eğitim sistemleri için "Nano teknoloji Çağı" öğrencilerin hazırlanmasında gerisinde olunması endişesi vardır.[22]

Ayrıca nanoteknoloji, üstün yeteneklere sahip olabilecek, küresel ve bölgesel çevre üzerindeki küçük karbon ve fiziksel ayak izlerinden dolayı nano fabrikaların ilerlemesine yol açabilir. Üründe, üretim aşamalarında insan hatası olmadığı için daha büyük bir kalitede üretilebilirler. Nano fabrika sistemleri atom hassasiyetin de kullanabilir ve üstün kaliteli ürünler yaparak katkıda bulunabilir. Bu gelişmeler genetik, nanoteknoloji ve robotik beceri gerektiren, daha da karmaşık bir yönde bilgisayarlı işgücü gerektirebilir.[23][24]

Moleküler nanoteknolojinin etkisi

Moleküler üretim, atomik hassasiyette karmaşık yapılar inşa etmeyi mümkün kılacak nanoteknolojinin gelecekteki potansiyel disiplinidir.[25] Moleküler nanoteknoloji üretim için önemli ilerlemeler gerektir, ama bir kilogram veya daha fazla ağırlığındaki nanofabrikalar da bir kez büyük miktarlarda düşük maliyetle ve son derece gelişmiş ürünler üretmeyi gerektirir.[25][26] Nano fabrikalar diğer nano fabrikaların yapabildiklerini yapabildiklerin de enerji, yazılım  ve girdi materyallari gibi nispeten bol faktörler sınırlanabilir.[26]

Moleküler imalat ürünleri birçok alanda yetenekleri ile yeni ürünler için yüksek teknoloji olarak bilinen ürünler ve daha ucuz seri üretim sürümleri arasında değişir. İleri düzey akıllı materyaller için önerilmiş bazı uygulamalar; nano sensörler, medikal nano botlar ve uzay yolculuğudur.[25] Buna ek olarak moleküler üretim düşük maliyetle nano teknolojinin özel ilgi alanı olan ileri derece geliştirilmiş ve dayanıklı silahlar yapabilir.[26] Kompakt bilgisayar ve motorlar bu teknoloji ile donatıldığında yetenekleri daha geniş bir ürün yelpazesine sahip olunabilir.[26]

Insan geleceğinin enstitüsü'nden Anders Sandberg gibi Chris Phoenix ve Mike Treder'a göre  moleküler üretim en önemli küresel felaket riski oluştururan nanoteknoloji uygulamasıdır.[26][27] Birçok nano teknoloji araştırmacısı nanoteknolojinin toplu savaş, silahlanma yarışı ve yıkıcı küresel hükûmete yol açma potansiyeline geldiğini belirtiyor.[26][27][28] Nanoteknoloji silahların mevcudiyeti kararsızlık ve silahlanma yarışı için çeşitli nedenler ileri sürülmüştür : (1) oyuncuların büyük bir kısmı bunu yaparken eşiği düşük olduğundan yarışa girmek için cazip olabilir;[26] (2) moleküler üretim ile silah yapabilme yeteneği olacak ; ucuz ve gizlemek kolay[26] (3) Bu nedenle oyuncuları özendirmek diğer partilerin yetenek eksikliği dikkatli şekilde incelenebilir,[26][28] (4) moleküler üretim azaltabilir uluslararası ticaret üzerindeki bağımlılık,[26] potansiyel bir barış teşvik faktörü; [29] (5) saldırganlık savaşları üretimi ucuz ve insanlar savaş alanında gerekli olmayabilir çünkü saldırgan daha küçük bir ekonomik tehdit edebilir.[26]

Tüm devlet ve devlet dışı aktörler tarafından öz-düzenlemeye ulaşmak zor görünüyor,[30] bu yüzden savaşla ilgili riskleri en aza indirmek için önlemler çoğunlukla uluslararası işbirliği alanında öne sürülmüştür.[26][31] Uluslararası altyapı, uluslararası düzeyde daha fazla egemenlik verilmesini sağlayacak. Bu, silahların kontrolü için çabaları koordineye yardımcı olabilir.[29] Nano teknoloji veya genel silah kontrolü için atanmış uluslararası enstitüler kurulabilir.[31] Bir de savunma teknolojileri üzerine farklı teknolojik gelişmeleri yapacak şirketler desteklenebilir.[26] Sorumlu Nanoteknoloji merkezlerinde, aynı zamanda bazı teknik kısıtlamalar önerilebilir[32] Teknolojik yetenekleri ile ilgili geliştirmeler için şeffaflık silah kontrolü bir başka kolaylaştırıcı önlem olabilir.[29]

Gri goo başka felaket senaryosu, Eric Drexler'ın 1986 da Yaratılış Motorlar kitabın da bahsettiği, [45] Kamu Politika Tavsiyeleri ile Nano yenileyiciler Küresel ekolojik bazı limitler Freitas tarafından analiz edilmiştir ve ana akım medya ve kurgu bir tema olmuştur.[33][34] Bu senaryo, tüm biyosferi enerji ve yapı taşları için  bir kaynak olarak kullanarak tüketen, minik kendini kopyalayan robotlar içerir. Drexler'in de içinde bulunduğu nano teknoloji uzmanları bu senaryoyu kötülemektedirler. Chris Phoenix'e göre, Chris Phoenix'e göre, "Sözde gri goo bir kaza ürünü değil kasıtlı ve zor mühendislik sürecinin ürünü olabilir."[35] Nano-biyoteknoloji'nin ilerlemesiyle birlikte yeşil goo denilen farklı bir senaryo iletildi. Burada, kötü huylu madde nanobotlardan daha ziyade nanoteknoloji ile tasarlanmış, kendini kopyalayan biyolojik organizmalardır.

Nanoteknolojinin etkisi üzerine çalışmalar

  • The first major attempt to assess the societal impact of nanotechnology was a workshop held at the National Science Foundation, September 28–29, 2000. A second extensive follow-on workshop was held at NSF December 2–3, 2003. The reports of these meetings were co-edited by Mihail C. Roco and William Sims Bainbridge: Societal Implications of Nanoscience and Nanotechnology4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Nanotechnology: Societal Implications - Maximizing Benefits for Humanity, and Nanotechnology: Societal Implications - Individual Perspectives4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  • The Royal Society's nanotech report [1] was inspired by Prince Charles' concerns about nanotechnology, including molecular manufacturing. However, the report spent almost no time on molecular manufacturing. (See Center for Responsible Nanotechnology criticism of omission of molecular manufacturing.)20 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In fact, the word "Drexler" appears only once in the body of the report (in passing), and "molecular manufacturing" or "molecular nanotechnology" not at all. The report covers various risks of nanoscale technologies, such as nanoparticle toxicology. It also provides a useful overview of several nanoscale fields. The report contains an annex (appendix) on grey goo, which cites a weaker variation of Richard Smalley's contested argument against molecular manufacturing. It concludes that there is no evidence that autonomous, self-replicating nanomachines will be developed in the foreseeable future, and suggests that regulators should be more concerned with issues of nanoparticle toxicology.
  • In 2008, the city of Cambridge, MA in the United States considered whether to institute nanotechnology regulation similar to that in Berkeley, CA, the latter being the only city in the United States to currently regulate nanotechnology. The Cambridge Nanomaterials Advisory Committee's final report14 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. of July 2008 recommended against such regulations, recommending instead other steps to facilitate information-gathering about potential effects of nanomaterials.
  • In July 2003 the United States Environmental Protection Agency [2] issued the first research solicitation in the area of nanotechnology impact, "Exploratory Research to Anticipate Future Environmental Issues - Part 2: Impacts of Manufactured Nanomaterials on Human Health and the Environment." 8 Mayıs 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. In September 2004 US EPA partnered with the National Science Foundation and the Centers for Disease Control to issue a second research solicitation, "Nanotechnology Research Grants Investigating Environmental and Human Health Effects of Manufactured Nanomaterials: A Joint Research Solicitation - EPA, NSF, NIOSH."
  • In August 2005, a task force consisting of 50+ international experts from various fields was organized by the Center for Responsible Nanotechnology to study the societal impact of molecular nanotechnology [3]2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  • In October 2005, the National Science Foundation announced that it would fund two national centers to research the potential societal impact of nanotechnology. Located at the University of California, Santa Barbara [4]13 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. and Arizona State University [5][], researchers at these two centers are exploring a wide range of issues including nanotechnology's historical context, technology assessment, innovation and globalization issues, and societal perceptions of risk.
  • Determining a set of pathways for the development of molecular nanotechnology is now an objective of a broadly based technology roadmap project [6]7 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. led by Battelle (the manager of several U.S. National Laboratories) and the Foresight Institute. That roadmap should be completed by early 2007.
  • In October 2006, the International Council on Nanotechnology (ICON) based at Rice University published a survey of nanomaterial handling practices being used by industrial and academic workplaces on four continents. The survey revealed that more information is needed to protect against the potential occupational risks associated with handling free nanoparticles. ICON also maintains the Virtual Journal of Nanotechnology Environment, Health & Safety (VJ-NanoEHS) which is a compilation of citations to peer-reviewed studies on risk issues.
  • In 2007 Springer SBM started the journal NanoEthics 13 Şubat 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Ethics for Technologies that Converge at the Nanoscale. This journal is a multidisciplinary forum for exploration of issues presented by converging technology applications. While the central focus of the journal is on the philosophically and scientifically rigorous examination of the ethical and societal considerations and the public and policy concerns inherent in nanotechnology research and development.
  • Nanotechnologies26 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Summary of the assessment on the safety of nanotechnologies by DG-SANCO's Scientific Committee on Emerging and Newly Identified Health Risks
  • Center for Nanotechnology in Society @ Arizona State University19 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. is a major NSF-funded research center focused on analyses of the societal impact of nanotechnology.
  • American Elements' "information center6 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." on the past, present, and future impacts of nanotechnology.

Ayrıca bakınız

  • Fail-safes in nanotechnology
  • International Center for Technology Assessment

Kaynakça

  1. ^ Paull, John (2010), Nanotechnology: No Free Lunch 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Platter, 1(1) 8-17
  2. ^ Paull, John (2011) "Nanomaterials in food and agriculture: The big issue of small matter for organic food and farming" 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., In: Neuhoff, Daniel; Halberg, Niels; Rasmussen, I.A.; Hermansen, J.E.; Ssekyewa, Charles and Sohn, Sang Mok (Eds.
  3. ^ "Current Intelligence Bulletin 63: Occupational Exposure to Titanium Dioxide" 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (PDF).
  4. ^ Shaffer RE, Rengasamy S (2009).
  5. ^ Rengasamy S, Eimer BC (2011).
  6. ^ Felcher, EM. (2008).
  7. ^ Mueller, N.;Nowack, B. (2008).
  8. ^ Drake, P.; Hazelwood, K. (2005).
  9. ^ Panyala, N.; Pena-Mendez, E.; Havel, J. (2008).
  10. ^ Gyorgy Scrinis (2007).
  11. ^ Svintradze, D.; Pidaparti, R. (2010).
  12. ^ Musee, N. (2010).
  13. ^ Kim, Y. (2014).
  14. ^ Soutter, W (2012).
  15. ^ Kearnes, Matthew; Grove-White, Robin; Macnaghten, Phil; Wilsdon, James; Wynne, Brian (2006).
  16. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 4 Ekim 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. 
  17. ^ .
  18. ^ "Arşivlenmiş kopya" (PDF). 29 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. 
  19. ^ "Demos | Publications | Governing at the Nanoscale". 14 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Ocak 2016. 
  20. ^ Invernizzi N, Foladori G and Maclurcan D (2008).
  21. ^ Kurzweil, Raymond (2005).
  22. ^ "Learning to Work in the Nanotech Age" 4 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  23. ^ "Nanofactory information" 3 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  24. ^ "Nanotechnology: Products of Molecular Engineering" 13 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
  25. ^ a b c "Frequently Asked Questions - Molecular Manufacturing" 26 Nisan 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. foresight.org.
  26. ^ a b c d e f g h i j k l m Chris Phoenix; Mike Treder (2008).
  27. ^ a b Sandberg, Anders.
  28. ^ a b Drexler, Eric.
  29. ^ a b c Tomasik, Brian.
  30. ^ "Dangers of Molecular Manufacturing" 1 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. crnano.org.
  31. ^ a b "The Need for International Control" 23 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. crnano.org.
  32. ^ "Technical Restrictions May Make Nanotechnology Safer" 9 Kasım 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. crnano.org.
  33. ^ Rincon, Paul (2004-06-09).
  34. ^ Hapgood, Fred (November 1986).
  35. ^ "Leading nanotech experts put 'grey goo' in perspective" 18 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. crnano.org.

İlave metinler

  • Fritz Allhoff, Patrick Lin, and Daniel Moore, What Is Nanotechnology and Why Does It Matter?: From Science to Ethics (Oxford: Wiley-Blackwell, 2010).[7]5 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Fritz Allhoff and Patrick Lin (eds.), Nanotechnology & Society: Current and Emerging Ethical Issues (Dordrecht: Springer, 2008).[8]
  • Fritz Allhoff, Patrick Lin, James Moor, and John Weckert (eds.), Nanoethics: The Ethical and Societal Implications of Nanotechnology (Hoboken: John Wiley & Sons, 2007).[9]27 Ocak 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [10]2 Eylül 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
  • Kaldis, Byron. "Epistemology of Nanotechnology". Sage Encyclopedia of Nanoscience and Society. (Thousand Oaks: CA, Sage, 2010)http://www.academia.edu/929908/Epistemology_of_Nanoscience
  • Approaches to Safe Nanotechnology: An Information Exchange with NIOSH, United States National Institute for Occupational Safety and Health, June 2007, DHHS (NIOSH) publication no. 2007-123
  • Mehta, Michael; Geoffrey Hunt (2006). Nanotechnology: Risk, Ethics and Law. London: Earthscan.  - provides a global overview of the state of nanotechnology and society in Europe, the USA, Japan and Canada, and examines the ethics, the environmental and public health risks, and the governance and regulation of this technology.
  • Dónal P O'Mathúna, Nanoethics: Big Ethical Issues with Small Technology (London & New York: Continuum, 2009).[11]25 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Nanoteknoloji</span> Maddenin atomik kontrolü

Nanoteknoloji, maddenin atomik, moleküler ayrıca supramoleküler seviyede kontrolüdür.

<span class="mw-page-title-main">Elektroforez</span>

Elektroforez, bir elektrik alanın etkisi altında yüklü parçacıkların (iyonların) göçünü ve ayrılmasını tanımlayan genel bir terimdir. Bu teknoloji, nükleik asitlerin ayrıştırılması ve analizi için önem taşımaktadır. Nükleik asitlerin elektroforezi, klonlanmış DNA fragmanlarının izolasyonu ve manipülasyonu için laboratuvar tezgahında rutin olarak kullanılmaktadır. Ek olarak, nükleik asitlerin hücrelerdeki ve dokulardaki rolünü ve etkileşimini değerlendiren birçok moleküler biyoloji protokolünün kritik bir bileşenidir. Nükleik asit elektroforezi, mevcut genom dizileme çağında özel bir önem kazanmıştır. Bu uygulama, nükleik asit analizinin hızı ve doğruluğunu yansıtacak şekilde gelişmiştir.

DNA nanoteknolojisi nanoteknolojinin bir alt sahasıdır, DNA ve diğer nükleik asitlerin moleküler tanıma özelliklerini kullanarak yeni moleküler yapılar oluşturmayı amaçlar. Bu sahada, DNA kalıtsal bilgi taşıyıcısı olarak değil, yapısal bir malzeme olarak kullanılır. Bunun uygulaması moleküler özbirleşme ve DNA hesaplamasıdır.

Nanoteknoloji öğretimi dünya çapında giderek artan sayıda üniversite tarafından sunulmaktadır. Nanoteknolojiyi içeren ilk program Toronto Üniversitesi tarafından Mühendislik Bilimi programında anabilim dalı olarak sunulmuştur.

Nanorobot bilimi, bir nanometre (10−9 metre) veya buna yakın ölçekli parçalar içeren makine veya robot yaratan gelişen bir teknoloji alanıdır. Daha özel bir deyişle, nanorobotics, 0,1-10 mikrometre ölçekli cihazlar ile nanoteknoloji mühendislik disiplini içinde nanorobotlar tasarlama ve inşa etmek ve aynı zamanda nano ölçekler ve moleküler bileşenler üretmektir. Nanobots, nanoids, nanites,nanomachines veya nanomites gibi özel isimlere sahip Türkçe anlamları cüce, nanomakina, böcekçik gibi anlamlara gelen bu isimler sürekli olarak araştırma ve geliştirme altında olan bu nanorobotları tanımlamak için kullanılırlar.Nanomakinalar büyük ölçüde araştırma v, e geliştirme aşamasında olmasına rağmen bazı ilkel moleküler makineler ve nanomotorlar test edilmiştir. Örneğin, yaklaşık 1,5 nanometre uzunluğundaki bir anahtara sahip bir sensör, bir kimyasal örnekteki özel moekülleri sayma yeteneğine sahiptir. Nanaomakinelerin ilk yararlı uygulamaları tıbbi teknoloji alanında; kanser hücrelerini tespit ve imha için olabilir. Bir diğer potansiyel uygulama alanı ise, ortamdaki zehirli kimyasalları tespit ve konsantrasyonunu ölçme olarak düşünülebilir. Rice üniversitesi kimyasal yollarla tek moleküllü ve jantları bucky küreleri içeren bir araba geliştirdi. Araba, çevre sıcaklığını kontrol ederek ve taramalı tünelleme mikroskobunu yerleştirerek çalıştırıldı.

Nanoteknoloji kolay temizlenebilirlikten dayanıklılığa kadar uzanan yeni özellikleri olan ürünler sağlayarak tüketim sektörünü etkilemektedir.

Moleküler nanoteknoloji (MNT) mekanosentez yoluyla atomik özellikli, kompleks yapılar yapabilen bir teknolojidir.

Nanosensörler, nanoparçacıklarla ilgili bilgileri makroskopik dünyaya iletmek için kullanılan biyolojik, kimyasal ya da cerrahi sensör noktalarıdır. Temel olarak, çeşitli tıbbi amaçlarların yanı sıra nano robotlar ve nano ölçeklerde kullanılan bilgisayar çipleri gibi başka nano ürünlerin yapımında bir araç olarak kullanılırlar. Şu sıralar, nanosensör yapımı için önerilen pek çok yöntem vardır. Yukarıdan aşağı (top-down) litografi (baskı), aşağıdan yukarı düzenlenme (bottom-up) assembly, moleküler kendiliğinden düzenlenme(self assembly) bu yöntemlerden bazılarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Moleküler dinamik</span>

Moleküler dinamik (MD), atomların ve moleküllerin fiziksel hareketlerini incelemek için bir bilgisayar simülasyon yöntemidir. Atomların ve moleküllerin sabit bir süre boyunca etkileşime girmesine izin verilir ve bu da sistemin dinamik evrimi hakkında bilgi verir. En yaygın versiyonda, atomların ve moleküllerin yörüngeleri, parçacıklar ve bunların potansiyel enerjileri arasındaki kuvvetlerin çoğu zaman atomlararası potansiyeller veya moleküler mekanik kuvvet alanları kullanılarak hesaplandığı, etkileşen parçacıkların bir sistemi için Newton'un hareket denklemlerinin sayısal olarak çözülmesiyle belirlenir. Metot ilk olarak 1950'lerin sonunda teorik fizik alanında geliştirildi, ancak günümüzde çoğunlukla kimyasal fizik, malzeme bilimi ve biyomoleküllerin modellenmesinde uygulanmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Mezoporlu silika</span>

Mezoporlu silika isminden de anlaşılacağı gibi silikanın mezoprolu halidir ve nanoteknoloji alanındaki gelişmelerden bir tanesidir. En çok bilinen mezoprolu silika yapısı ise MCM-41 ve SBA-15 olarak tabir edilen yapılardır. Bu konudaki araştırmalar kataliz, ilaç iletimi ve medikal görüntüleme alanında devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tehdit (risk yönetimi)</span> yaşam, sağlık, mülk veya çevre için potansiyel bir tehdit oluşturan durum

Tehdit veya tehlike, çalışma çevresinin fiziki kusurları ve uygun olmayan şartları ile insanların hatalı davranışları gibi, çalışma ortam ve koşullarında var olan ya da dışarıdan gelebilecek, kapsamı belirlenmemiş, maruz kimselere, işyerine ve çevreye zarar ya da hasar verme potansiyelidir. Çalışanların yaralanma ve sağlık sorunlarına neden olabilen güvenli olmayan iş ortamı ve uygulamalardır. İnsanların yaralanması veya sağlığının bozulması veya bunların birlikte gerçekleşmesine sebep olabilecek kaynak, durum veya işlemdir. İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyelidir.

<span class="mw-page-title-main">Radyoaktif kirlilik</span>

Radyoaktif kirlenme veya radyoaktif kontaminasyon, radyoaktif maddelerin yüzeylerde; katı, sıvı veya gaz içinde kasıtsız ve istemeden bulunması durumudur.

Gıda güvenliği risk analizi, sadece yüksek kalitede ürünler üreterek halk sağlığını ve güvenliğini korumak için değil, aynı zamanda ulusal ve uluslararası standartlar ile pazar koşullarına uymak anlamında da önem arz etmektedir.Risk analizi uygulanarak gıda güvenliği ile ilgili sistemlerde risk analizi uygulaması güçlendirilerek gıda temelli hastalıklar azaltılabilir. Gıda güvenliği risk analizi üretim odaklı ilerler Zaman zaman özellikle karmaşık ve tartışmaya açık olan analizlerde bağımsız bir uzmanın görüşünden faydalanılır. Genellikle bir bilinmezlik söz konusu olduğundan, test etmeden sonuç ile ilgili bir neticeye varılamaz. 

<span class="mw-page-title-main">Mikroplastikler</span>

Mikroplastikler (MP), 5 mm'en daha küçük olan ve çevrede kirliliğe sebep olan, çoğunlukla petrol türevli olup suda çözünmeyen, düzgün şekilli veya şekilsiz polimerik parçacıklara verilen isimdir 1 mikrondan küçük plastik parçacıklarına ise nanoplastikler denir. Çevredeki plastik kirliliği ile ilgili yeni bir sınıflandırma bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Gerhard Klimeck</span>

Gerhard Klimeck, nanoteknoloji alanında çalışan Alman-Amerikalı bir bilim adamı ve yazardır. Fizik Enstitüsü (IOP), Amerikan Fizik Topluluğu (APS) ve IEEE üyesidir. Tahmini Malzemeler ve Cihazlar Merkezi'nin Reilly Direktörü (c-PRIMED), nanoHUB Direktörü, Purdue Üniversitesi'nde Hesaplamalı Nanoteknoloji Ağı ve Elektrik ve Bilgisayar Mühendisliği profesörüdür. Her yıl dünya çapında 1,5 milyondan fazla kullanıcıya çevrimiçi simülasyonlar, eğitimler ve seminerler ile hizmet veren nanoHUB .org'un teknik gelişimine ve stratejilerine rehberlik ediyor.

<span class="mw-page-title-main">Atomlararası potansiyel</span>

Atomlar arası potansiyeller, uzayda belirli pozisyonlara sahip atomlardan oluşan bir atom sisteminin potansiyel enerjisini hesaplamak amaçlı kullanılan matematiksel fonksiyonlardır. Atomlar-arası potansiyeller, kimya, moleküler fizik ve malzeme fiziğindeki moleküler mekanik ve moleküler dinamik simülasyonlarının fiziksel temeli olarak çokça kullanılırlar. Bazen kohezyon, termal genleşme ve malzemelerin elastik özellikleri gibi etkilerle bağlantılı olarak kullanılmaktadırlar.

Nanopunk, siberpunka ve diğer bazı türevlerine kıyasla, başlangıç döneminde olmasına rağmen, çok fazla ortaya çıkan bir bilimkurgu alt türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Charles M. Lieber</span> Amerikalı kimyager

Charles M. Lieber Amerikalı kimyager.

<span class="mw-page-title-main">İnsanın çevre üzerindeki etkisi</span>

İnsanın çevre üzerindeki etkisi veya çevre üzerindeki antropojenik etki, biyofiziksel ortamlarda ve ekosistemlerde, biyoçeşitlilikte ve doğal kaynaklarda doğrudan veya dolaylı olarak insanlar tarafından neden olunan küresel ısınma, çevresel bozulma, okyanusların asitlenmesi, kitlesel yok oluş, biyoçeşitlilik kaybı, ekolojik kriz, yasak avlanma ve ekolojik çöküş gibi değişikliklerdir. Doğayı toplumun ihtiyaçlarına göre şekillendirmenin şiddetli etkileri, aşırı insan nüfusu artışı ile daha kötü bir hale gelmiştir. İnsanların çevrede hasara yol açan aktivitelerine nüfus artışı, aşırı tüketim, aşırı kullanma, çevre kirliliği ve ormansızlaşma örnek verilebilir. İnsanların yol açtığı bu sorunlardan bazıları, örnek olarak küresel ısınma ve biyoçeşitlilik kaybı, insanlık için bir varoluşsal risk teşkil etmektedir ve aşırı insan nüfusu artışı bu sorunlarla yakından ilişkilidir.

ISO / TS 80004' te nanomateryal, "nano ölçekte herhangi bir dış boyuta sahip olan veya nano ölçekte iç yapıya veya yüzey yapısına sahip malzeme" olarak tanımlanmaktadır. Nano ölçekte "yaklaşık 1 nm (nanometre) ila 100 nm arasındaki uzunluk aralığı" olarak bilinmektedir. Bu, hem ayrı ayrı malzeme parçaları olan nano nesneleri hem de nano ölçekte dahili veya yüzey yapısına sahip nano yapılı malzemeleri içermektedir. Bir nanomateryal bu iki kategorinin de üyesi olabilmektedir.