İçeriğe atla

Nal yengeci

Limulidae
Yaşadığı dönem aralığı: 247,2-0 myö
Orta triyas-Günümüz 
Tachypleus tridentatus
Korunma durumu
Değerlendirilmedi (IUCN 3.1)
Biyolojik sınıflandırma Bu sınıflandırmayı düzenle
Âlem:Animalia
Şube:Arthropoda
Alt şube:Chelicerata
Sınıf:Euchelicerata
Takım:Xiphosurida
Alt takım:Limulina
Familya:Limulidae
Leach, 1819[1]
Yumurtalar

Limulidae, Nal yengeci veya at nalı yengeci, deniz ve acı suda yaşayan Limulina alttakımına bağlı bir hayvan familyasıdır.[2][3] Gerçek yengeçler gibi kabuklular şubesinden olmadıkları için yaygın olarak kullanılan isimleri hatalıdır ve yengeç değillerdir.

Yumuşak kumlu veya çamur tabanlı sığ sularda ve çevresinde yaşayan at nalı yengeçleri, ilkbahar gelgitlerinde gelgit bölgesinde ortaya çıkarlar. Genellikle Asya'da yemek olarak tüketilen at nalı yengeçleri, balık yemi, gübre ve bilim için (özellikle Limulus amebosit lizatı için) kullanılırlar. 2000'li yıllardaki kıyı habitat tahribatı ve aşırı avlanma nedeniyle nüfusları azalmaya başlamıştır.[3] At nalı yengeci türlerinden Carcinoscorpius rotundicauda'da tetrodotoksin bulunabilir.[4]

450 milyon yıl önce ortaya çıktıkları göz önüne alındığında, at nalı yengeçleri yaşayan fosil kabul edilmektedir.[5] 2019'da yapılan moleküler analizlere göre, at nalı yengeçleri örümceğimsiler sınıfındaki Ricinulei familyasıyla kardeş gruptur.[6]

Taksonomi

Limulidae familyasına bağlı cinsler (2022):

  1. Carcinoscorpius - Pocock, 1902
  2. Limulus - Müller, 1785
  3. Tachypleus - Leach, 1819

Kullanımı

At nalı yengeçleri, kanlarında oksijen taşımak için hemosiyanin kullanırlar. Hemosiyaninde bulunan bakır nedeniyle kanları mavidir.[7] Kanlarında, organizmayı patojenlere karşı savunmak için kullandıkları amebositler bulunur. Amebositler omurgalıların beyaz kan hücrelerine benzeyen bir yapıdır. L. polyphemus'un kanından elde edilen amebositler, tıbbi uygulamalarda bakteriyel endotoksinlerin tespiti için kullanılan Limulus amebosit lizat'ın (LAL) üretilmesinde kullanılır.[8] Hayvanın kanına olan yüksek talep, nal yengeçlerin toplanıp kanlarının alındıktan sonra tekrar denize bırakılmasına sebep olmaktadır. Hayvanların çoğu bu süreçte hayatta kalsa da; ölüm oranı, hayvandan alınan kan miktarı ve taşınma sırasında hayvanın yaşadığı stresle ilişkilidir.[9] Kan alındıktan sonraki ölüm oranı tahminleri %3 - 15 [10] ile % 10 - 30 arasında değişmektedir.[11][12][13] Bu amaçla yılda yaklaşık 500.000 Limulus yakalanmaktadır.[14]

Kan alınması ayrıca dişi at nalı yengeçlerinin yumurtlayacakları yumurta sayısına azaltabilir veya yumurtlamalarını engelleyebilir. Biyomedikal endüstrisine göre, kanı %30 oranında alınan at nalı yengeçleri, geri gönderilmeden önce okyanustan bir ila üç gün uzakta kalırlar. Solungaçlar nemli kaldığı sürece dört gün karada yaşayabilirler.[15] Bazı şirketlerin at nalı yengeçlerini okyanusa geri göndermediklerinden şüphelenen bazı bilim insanları, bu şirketlerin at nalı yengeçlerini balık yemi olarak sattığından şüphelenmektedir.[16]

At nalı yengeçlerinin ilaç endüstrisi için avlanma oranları azalmaktadır. 1986'da Kyushu Üniversitesi'nden araştırmacılar, LAL'ın kendi içinde bulunan izole edilmiş Limulus pıhtılaşma faktörünün (rFC) kullanılmasıyla LAL geliştirilebileğini keşfetmiştir.[17] Singapur Ulusal Üniversitesi araştırmacılarında Jeak Ling Ding, LAL yerine kullanılabilecek rFC'nin üretimi için kullanılan sürecin patentini almış; 8 Mayıs 2003'te patentli süreç ile yapılan sentetik izole edilmiş rFC'yi ilk kez kullanıma sunmuştur.[18] İlk başta endüstri yeni ürüne pek ilgi göstermemiş olsa da, ürün patentli olduğundan, Lonza Group adlı üretici firma tarafından satılmıştır. Ayrıca 2013'te Hyglos GmbH kendi rFC ürününü üretmeye başlamıştır. Avrupalı düzenleyicilerin rFC'nin kullanmayı kabul etmesi, rFC'nin LAL'a kıyasla daha uygun maliyetli olması ve Eli Lilly and Company'nin rFC'yi kullanmayı desteklemesi nedeniyle, at nalı yengeçlerinin kanları için avlanmasının sona ereceği öngörülmektedir.[19]

Haziran 2020'de, ABD Farmakopesi, rFC'ye at nalı yengeci kanıyla eşit statü vermeyi reddettiği bildirmiştir.[20]

Dış bağlantılar

Kaynakça

  1. ^ Sekiguchi K (1988). Biology of Horseshoe Crabs. Science House. ISBN 978-4-915572-25-8. 
  2. ^ "ITIS". 30 Ekim 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Eylül 2022. 
  3. ^ a b Stine Vestbo (2018). "Present and Potential Future Distributions of Asian Horseshoe Crabs Determine Areas for Conservation". Frontiers in Marine Science. 5 (164): 1-16. doi:10.3389/fmars.2018.00164. 
  4. ^ Attaya Kungsuwan (1987). "Tetrodotoxin in the Horseshoe Crab Carcinoscorpius rotundicauda Inhabiting Thailand" (PDF). Nippon Suisan Gakkaishi. 53 (2): 261-266. doi:10.2331/suisan.53.261. 1 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020. 
  5. ^ Life: the Science of Biology. 9th. W. H. Freeman. 2009. s. 683. ISBN 978-1-4292-1962-4. 2 Temmuz 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020. 
  6. ^ Ballesteros (14 Şubat 2019). "A Critical Appraisal of the Placement of Xiphosura (Chelicerata) with Account of Known Sources of Phylogenetic Error". Systematic Biology. 68 (6): 896-917. doi:10.1093/sysbio/syz011. PMID 30917194. 
  7. ^ "Anxious Arthropods". Ohio History Org. 25 Eylül 2014. 29 Mart 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Mart 2020. 
  8. ^ "The horseshoe crab and public health". HorseshoeCrab.org. 21 Ekim 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020. 
  9. ^ Reducing post-bleeding mortality of horseshoe crabs (Limulus polyphemus) used in the biomedical industry (PDF) (M.Sc. tez). Virginia Polytechnic Institute and State University. 2003. 22 Haziran 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 18 Nisan 2011. 
  10. ^ "Crash: A Tale of Two Species – The Benefits of Blue Blood – Nature – PBS". 10 Haziran 2008. 10 Ekim 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020. 
  11. ^ The Blood Harvest 24 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. The Atlantic, 2014.
  12. ^ Changing Global Perspectives on Horseshoe Crab Biology, Conservation and Management. Springer International Publishing. 2015. 
  13. ^ "Medical Labs May Be Killing Horseshoe Crabs". Scientific American. Scientific American. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Mayıs 2018. 
  14. ^ Chesler. "The Blood of the Crab". Popular Mechanics (13 April 2017). 4 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Nisan 2017. 
  15. ^ "The Horseshoe Crab - US Fish and Wildlife Service" (PDF). 2 Eylül 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 11 Ağustos 2020. 
  16. ^ Chesler (9 Haziran 2016). "Medical Labs May Be Killing Horseshoe Crabs". Scientific American. 9 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Kasım 2017. 
  17. ^ Iwanaga (1 Ağustos 1986). "The hemolymph coagulation system in invertebrate animals". Journal of Protein Chemistry (İngilizce). 5 (4): 255-268. doi:10.1007/bf01025424. ISSN 0277-8033. 
  18. ^ "PyroGene : Licensing Success". National University of Singapore. 8 Mayıs 2003. 14 Mayıs 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2018. 
  19. ^ Zhang (9 Mayıs 2018). "The Last Days of the Blue-Blood Harvest". The Atlantic (İngilizce). 8 Eylül 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Eylül 2018. 
  20. ^ "The Race for a Coronavirus Vaccine Runs on Horseshoe Crab Blood". Smithsonian Magazine (İngilizce). 8 Haziran 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2020. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Monosit</span> beyaz kan hücrelerinin alt tipi

Monosit akyuvar (lökosit) türü.

<i>Yengeç yiyen tilki</i> Güney Amerikalı köpekgil

Yengeç yiyen tilki, Maikong veya Orman tilkisi olarak da bilinir, köpekgiller (Canidae) familyasına dahil Cerdocyon cinsinin günümüzdeki tek türü olup, Güney Amerika'ya özgü orta boylu bir tilkidir.

<span class="mw-page-title-main">Yengeç</span>

Yengeç, On ayaklılar (Decapoda) takımından Brachyura infra takımını oluşturan kabuklu türlerin ortak adı. Tipik olarak çok kısa bir kuyrukları vardır, karın ise toraksın altına gizlenmiştir. Genellikle kalın bir dış iskelete sahiptirler ve bir çift kıskaç ile donatılmışlardır. Yengeçler tüm dünya okyanuslarında bulunurken; ayrıca birçok çeşit tatlısu ve karada yaşayan türü de vardır. Yengeçlerin boyutları sadece birkaç mm olan bezelye yengeçi ile bir bacağının boyu 4 metreye kadar çıkabilen Japon örümcek yengeci arasında değişiklik gösterir.

<span class="mw-page-title-main">Yengeç Bulutsusu</span>

Yengeç Bulutsusu Boğa takımyıldızı bölgesinde yer alan bir süpernova kalıntısı ve atarca rüzgarı bulutsusudur.

<i>Mavi yengeç</i>

Callinectes sapidus veya Mavi yengeç, Callinectes cinsine bağlı bir hayvan türüdür.

<span class="mw-page-title-main">Ototomi</span>

Ototomi hayvanların bir veya daha fazla uzvunun kendi kendine düşüp ayrılmasıdır. Genellikle, avcıdan kurtulmak için uygulanan bir özkorunma mekanizmasıdır. Kaybedilen uzuv sonradan yenilenebilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">SN 1054</span> SN 1054 (Yengeç Süpernova), 1054 yılında Dünyada yaygın olarak gözlemlenmiş bir süpernova

SN 1054, 1054 yılında Dünya'da yaygın olarak gözlemlenmiş bir süpernova. Çinli, Japon, İranlı, Arap ve Amerikan yerlileri tarafından kaydedilen süpernova, 23 gün boyunca gündüz ışığında görülmüş ve 653 gün boyunca gökyüzünde kendisini göstermiştir. Bu dede yıldız (progenitor) Samanyolu'nda yaklaşık olarak 6300 ışık yılı uzaklıktadır ve çöken çekirdeği bir süpernova olarak patlamıştır.

Endotoksinler bakteri gibi patojenlerin içinde bulunan, potansiyel olarak toksik olabilecek bileşiklerdir. Endotoksinler bakteri tarafından salgılanmazlar, ama bakterinin parçalanırsa ortama salınan, onun yapısal bir bileşenidirler. Endotoksinler ile enterotoksinler karıştırılmamalıdır.

<span class="mw-page-title-main">At nalı yörünge</span>

At nalı yörünge, kendisine göre çok daha büyük bir cisimle eş-yörünge hareketi yapan cismin yörüngesine verilen addır. Küçük cismin yörünge periyodu neredeyse büyük cismin yörünge periyoduna eşittir ve büyük cisimden bakıldığında dönen referans çerçevesinde izlediği yol at nalına benzer.

<span class="mw-page-title-main">Çingene yengeci</span>

Çingene yengeci ya da Çingene pavuryası veya Çağanoz, Akdeniz'de yaygın bir yengeç türüdür. Bütün dünyanın açık deniz kıyılarında bulunan Carcinus maenas türüne çok benzer. Daha önceleri Carcinus maenas aestuarii adıyla onun alt türü olarak sınıflandırılırken moleküler biyoloji çalışmalarıyla ayrı tür olduğu tespit edilmiştir.

<i>Carcinus maenas</i>

Carcinus maenas, Carcinus cinsine bağlı bir hayvan türüdür. Avrupa ve Kuzey Afrika'nın Atlantik kıyıları kökenli olsa da diğer okyanus kıyılarına da yayılan, dünyanın en kötü 100 istilacı türleri listesinde yer alan bir yengeç türü. Karapaks uzunluğu 60 mm, genişliği 90 mm dir.

<span class="mw-page-title-main">Marmara pavuryası</span>

Marmara pavuryası, Karadeniz, Marmara Denizi, Akdeniz ve Atlas Okyanusunun bir kısmında yaşayan bir yengeç türüdür. Koyu menekşe renginde olup sarı mermer desenlidir. Boyu en fazla 36 mm gelir. Omnivordurlar; su yosunu ve midye ile denizşapkası gibi değişik hayvanlarla beslenir.

<span class="mw-page-title-main">Neill Blomkamp</span> Güney Afrikalı ve Kanadalı yönetmen, yazar ve senarist

Neill Blomkamp, Güney Afrikalı ve Kanadalı film ve reklam yönetmeni, yazar, yapımcı, senarist ve animatördür. Blomkamp belgesel tarzında, bilgisayar tarafından elle oluşturulan doğal ve foto-gerçekçi efektler ile cinéma vérité olarak adlandırılan teknikleri kullanmaktadır. Günümüze kadar yazar ve eleştirmenlerin beğenisini kazanan Yasak Bölge 9 ile bilimkurgu filmi Elysium'un yönetmeni olarak tanınır.

<span class="mw-page-title-main">Kıllı yengeç</span> doğu asyanın nehir ve deniz kıyılarının yerlisi

Kıllı yengeç, varunidae familyasına ait eldivene benzeyen tüylü pençelere sahip orta büyüklükte bir yuva yengeci türüdür. Kuzeyde Kore'den güneyde Fujian eyaletine kadar Doğu Asya'nın nehir ve deniz kıyılarının yerlisidir. Ayrıca istilacı bir tür olarak kabul edildiği Avrupa ve Kuzey Amerika'ya da getirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Horseshoe Adası</span> Antarktika Adası

Horseshoe Adası, Antarktika Yarımadası'nın batısında bulunan bir adadır. Ada, Graham Toprakları'nın batı kıyısında Square Körfezi girişinde yer almakta olup işgal eden 12 km uzunluğunda ve 6 km genişliğindedir.

<span class="mw-page-title-main">Yengeç Restoran</span>

Yengeç Restoran, Amerikan animasyon televizyon dizisi SüngerBob KareŞort'ta yer alan kurgusal bir fast food restoranıdır. Restoran, formülü iyi korunan bir ticari sır olan özel sandviçi yengeç burger ile ünlüdür.

<span class="mw-page-title-main">Karsinizasyon</span>

Karsinizasyon, yengeç olmayan kabuklu bir canlının yengeç formunu aldığı yakınsak evrim örneğidir. Bu terim evrimsel biyolojiye L.A. Borradaile tarafından kazandırıldı ve bu süreci "Doğanın yengeç üretmeye yönelik birçok girişiminden biri" olarak tanımladı. Karsinize olmuş birçok kabuklu Anomura takımına dahildir.

<span class="mw-page-title-main">Yengeç Atarcası</span>

Yengeç Atarcası, nispeten genç bir nötron yıldızıdır. Bu yıldız, 1054 yılında Dünya'da yaygın olarak gözlemlenen SN 1054 süpernovasının kalıntısı olan Yengeç Bulutsusu'nun merkezinde yer alır. 1968 yılında keşfedilen atarca, bir süpernova kalıntısıyla ilişkilendirilmiş ilk yıldızdır.

Ren arcuatus (Latince), renal füzyon veya süper böbrek olarak da bilinen at nalı böbrek, erkeklerde daha sık görülen, genellikle asemptomatik olan ve genellikle tesadüfen teşhis edilen yaklaşık 500 kişiden 1'ini etkileyen doğuştan gelen bir hastalıktır. Bu bozuklukta, hastanın böbrekleri, anne karnındaki gelişim sırasında at nalı şeklinde kaynaşarak birleşir. Kaynaşmış kısım at nalı böbreğin kıstağıdır. Anormal anatomi böbrek drenajını etkileyerek böbrek taşı ve idrar yolu enfeksiyonlarının sıklığının artmasına ve ayrıca böbrek kanseri riskinin artmasına neden olabilir.

<span class="mw-page-title-main">Jocelyn Crane</span>

Jocelyn Crane, diğer adıyla Jocelyn Crane-Griffin, kemancı yengeci üzerine yaptığı araştırmalar ve New York Zooloji Topluluğu'yla yaptığı çalışmalarla ünlü Amerikalı bir karsinolog.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.