
Artuklu, Türkiye'nin Mardin ilinin bir ilçesi. 12 Kasım 2012'de TBMM'de kabul edilen 6360 sayılı kanun ile Mardin merkez ilçesinin kaldırılması sonucu ilçe olmuştur. İlçede farklı dinî inanışlar paralelinde, sanatsal ve tarihi değeri olan cami, türbe, kilise, manastır ve benzeri dini eserler bulunmaktadır.

Hezârfen Ahmed Çelebi veya Ahmed Çelebi, Evliyâ Çelebi'nin Seyahatnâme isimli ünlü eserinde yer alan, 17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nda yaşamış olduğu rivayet edilen Müslüman Türk bilginidir.

Sarı Saltuk Baba Balkanların Osmanlılar tarafından fethedilmesinden önce başlıca Balkanlarda ve civârındaki bölgelerde seyahat ederek insanlara İslâm'ı tebliğ eden Alevî-Bektâşî şeyhi ve Türkmen bir Derviştir.
Saltuknâme, 13. yüzyıl alp-erenlerinden olan ve Rumeli’nin Türkleşmesinde büyük rolü bulunan Sarı Saltuk'un efsanevi hayatını anlatan Anadolu Türk destanlarından biridir. Eserde, Sarı Saltuk'un menkıbelerinin yanı sıra, dönemin önemli kişilerinin menkıbeleri ve bu kişilerin Sarı Saltuk ile olan münasebetleri de anlatılmaktadır.

İskender Paşa Camii, İstanbul'un Beykoz ilçesinde yer alan bir külliyedir. Kanlıca İskelesi'nin önündeki küçük meydanda bulunmaktadır. I. Süleyman (Kanuni) ve II. Selim dönemlerinin devletin ileri gelenlerinden "Mağusa Fatihi" olarak tanınan Gazi İskender Paşa tarafından yaptırılmıştır. Kanlıca Camii olarak da bilinir. İskender Paşa'nın 967/ 1559 tarihli vakfiyesi ile belirtilen bu mescidi, Mimar Sinan'ın tezkirelerinde "Kanlıca'da merhum İskender Paşa" ve "Camii İskender Paşa der Kanlıca" şeklinde kayıtlıdır. Caminin harim kapısı üzerindeki kitabede görülen 967/ 1559-60 tarihi külliyenin tamamlanma tarihi olarak kabul edilebilir. Yapıların tasarımı Mimar Sinan'a aittir.

Seyahatname veya Evliya Çelebi Seyahatnamesi, Evliya Çelebi tarafından 17. yüzyılda yazılmış olan gezi yazısı kitabıdır. On ciltten oluşur. Seyâhatnâme ilk olarak 1848’de Kahire Bulak Matbaasında Müntehâbât-ı Evliya Çelebi adıyla yayımlanmıştır. İkdam Gazetesi sahibi Ahmed Cevdet Bey ile Necib Asım Bey, Pertev Paşa Kütüphanesindeki nüshayı esas alarak 1896 senesinde İstanbul’da basmaya başlamışlardır. 1902 senesine kadar ancak ilk altı cildi yayımlanabilmiştir. Yedinci ve sekizinci ciltleri 1928’de Türk Tarih Encümeni, dokuz ve onuncu ciltleri ise 1935-1938 yılları arasında yeni harflerle Türkiye Cumhuriyeti Maarif Vekâleti tarafından yayımlanmıştır. Seyahatname’nin 1814 yılında Hammer tarafından keşfedilmesinden sonra birçok yabancı bilim insanı Çelebi hakkında araştırmalar yapmış eseri birçok dile çevrilmiş ve yayımlanmıştır. Orhan Şaik Gökyay, Seyahatname'nin birinci cildini Latin alfabesine çevirmiş ve böylece eser daha çok kişi tarafından incelenmeye başlanmıştır.

Yeşil Türbe, I. Bayezid'in oğlu Mehmet Çelebi tarafından 1421 yılında yaptırılmıştır. Yeşil Külliye'nin bir parçası olan türbenin mimarı Hacı İvaz Paşa’dır. Bursa'nın sembolü hâline gelen yapı şehrin her yerinden görülebilecek bir konuma sahiptir. I. Mehmed sağlığında türbeyi yaptırmış, 40 gün sonra da ölmüştür. Türbede Çelebi Sultan Mehmet ile oğulları Şehzade Mustafa, Mahmut ve Yusuf ile kızları Selçuk Hatun, Sitti Hatun, Hafsa Hatun, Ayşe Hatun ve dadısı Daya Hatuna ait olmak üzere toplam 9 sanduka bulunmaktadır.

İslam dininde İsa veya ʿÎsâ bin Meryem, İsrailoğulları'na gönderilen son peygamber ve aynı zamanda da Mesih'tir. İsrailoğullarına Tevrat'ı ilga etmeden, onun yanı sıra yeni bir vahiy olan İncil ile tebliğde bulunmuştur. İsa, hiç evlenmeden ve çocuğu olmadan yaşamış ve bu hâliyle göğe yükseltilmiştir. Kuran'da 93 âyette, "Meryem'in oğlu", "Allah'tan bir ruh" ya da "Allah'ın Kelimesi" unvanlarıyla veya özel ismiyle toplam 180 defa zikredilmektedir. Kuran'da İsa'nın babasız yaratıldığı, Adem Peygamberin durumuna benzetilerek vurgulanmaktadır. İsa'nın Allah'ın izniyle çeşitli mucizeler göstermiş olduğu kabul edilir.

Karacaören, Antalya ilinin Kumluca ilçesine bağlı bir mahalledir.
Yesevîlik, adını Nakşibend’îyye tarikâtı şeyhi Yusuf Hemedanî'nin müritlerinden Hoca Ahmed Yesevî'den alan, İslâm'da kadın-erkek denkliğini yaşatan, Anadolu Alevîliği üzerinde bir hayli tesirleri olan, Bektâşî Tarikâtı'nın da beslendiği tasavvufî yol ve Türk tarikatı.

Gül Baba ; Osmanlı dönemi Bektaşi dervişidir.

Derviş Mehmed Zıllî veya bilinen adıyla Evliyâ Çelebi, 17. yüzyılın önde gelen bir Osmanlı seyyahı ve nesir yazarıdır. Evliyâ Çelebi, imparatorluk kültürel zirvesinde iken, elli yılı aşkın süreyle Osmanlı topraklarını ve komşu toprakları gezmiş, gördüklerini ve yaşadıklarını Seyahatnâme adlı 10 ciltlik ünlü eserinde toplamıştır. Hayatı boyunca gezdiği şehir sayısı 257'dir.

Varat Eyaleti veya Varat Beylerbeyliği, 1661 yılında IV. Mehmed zamanında kurulan Osmanlı İmparatorluğu eyaleti.

Lâgarî Hasan Çelebi, Osmanlı İmparatorluğu'nda IV. Murad döneminde, barut macunundan hazırlanmış fişekler vasıtasıyla uçtuğu görülen ve kayıt edilen Osmanlı sanatkârı ve mühendisidir.

Hamdullah Hamdi (doğumu: 1449, Göynük - ölümü: 1503, Göynük) Türk divan şairi, mutasavvıf. Mesnevileri ile tanınmıştır.
Çardaklı Hamam, Diyarbakır'ın Sur ilçesinde yer alan bir hamamdır.

İshakiye Camii veya İshak Çelebi Camii, Kuzey Makedonya'nın Manastır kentinde bulunan Osmanlı yapımı bir ibadethane. Manastır ve Selanik kadılığı yapmış olan İshak Çelebi tarafından yaptırılmıştır. Dört satır olarak sülüs hatlı yazılmış kitabesine göre inşası Hicri 912'de tamamlanmıştır.

Hoşik pilavı, bir çeşit bulgur pilavıdır. Malzemeleri yarma(döğme), sarı yağ, su ve tuzdur. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır. Seyahatnâme nde adı geçer. Bitlis Hanı'nın verdiği ziyafetteki pilav çeşitlerinde adı geçmektedir. Ağrı mutfağında yapılmaktadır.

Kükü pilav, bir çeşit bulgur pilavıdır. Malzemeleri bulgur, yumurta, sarı yağ, su ve tuzdur. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır. Seyahatnâme nde adı geçer. Bitlis Hanı'nın verdiği ziyafetteki pilav çeşitlerinde adı geçmektedir. Azerbaycan'da kükü pilavı uzun pirinç ile yapılmaktadır.

Dutlu pilav, bir çeşit bulgur pilavıdır. Malzemeleri kuru dut, sarı yağ, su ve tuzdur. Osmanlı mutfağında yapılmaktadır. Seyahatnâme nde adı geçer. Bitlis Hanı'nın verdiği ziyafetteki pilav çeşitlerinde adı geçmektedir. Ağrı mutfağında yapılmaktadır.