Zerdüşt, Zerdüştlük olarak bilinen dinin kurucusu kabul edilen Antik İranlı düşünürdür. Bilgelik tanrısı Ahura Mazda'nın kendisine göründüğünü ve ondan doğruluğu yaymak görevini aldığını iddia eden Zerdüşt, Ahura Mazda'nın en büyük tanrı olduğunu, öteki birçok tanrı arasında, yalnız ona tapmak gerektiğini savundu. Antik İran'ın doğusunda doğduğuna dair genel bir düşünce hakimdir. Zerdüşt'ün Avesta'da toplanan ve Zerdüştlük ile ilgili günümüze ulaşan tek belge olan kutsal Gatalar ve Yasna Haptanghaiti ilahilerinin yazarı olduğuna inanılır. Günümüzde Hindistan'daki yandaşlarına, Parsi adı verilir.
Pers mitolojisi, İran platosu ve onun sınır bölgeleri ile Karadeniz'den Hoten'e kadar uzanan Orta Asya bölgelerinde yaşamış ve birbirleriyle kültürel ve dilsel olarak ilişkili olan eski halkların inanç ve ibadet uygulamalarının bütününe verilen isimdir.
Ahura Mazda, eski Pers İmparatorluğu resmi dini Zerdüştlüğün, kötülük ilkesi ya da Tanrı'sı olan Ehrimen'le sürekli bir mücadele ya da savaş hali içinde olmakla birlikte, Zerdüştçü iyimserliğin bir ifadesi olarak, sonunda mutlak bir zafer kazanacak olan baştanrısı, iyilik ilkesi. Moğol mitolojisinde "Hormosta", Türk mitolojisinde "Kurbustan" veya Hürmüz adıyla yer alır. Moğollara göre 55 Batı Tanrısının başında bulunur.
Sasani İmparatorluğu, dördüncü büyük İran Hanedanı ve ikinci Pers İmparatorluğu'nun adıdır. Sasani İmparatorluğu, son Arşaklı hanedanı (Partlar) kralı IV. Artabanus'u yenmesinin ardından I. Ardeşir tarafından kurulmuş, son Sasani hükümdarı Şehinşah III. Yezdigirt'in (632-651), erken Halifelik'le yani ilk İslam Devleti ile girdiği 14 senelik mücadeleyi kaybetmesiyle sona ermiştir. İmparatorluğun sınırları bugünkü İran, Irak, Azerbaycan, Ermenistan, Afganistan, Türkiye'nin doğu bölgesi, Suriye'nin bir kısmı, Pakistan, Kafkaslar, Orta Asya ve Arabistan'ın bir kısmını kapsıyordu. II. Hüsrev'in hükümdarlığı (590-628) sırasında Mısır, Ürdün, Filistin ve Lübnan da kısa süreli olarak imparatorluğa dahil oldu. Sasaniler, imparatorluklarını 'İranşehr' ايرانشهر (Iranshæhr) 'İranlıların (Aryanların) memleketi' diye adlandırırlardı.
Ermeni dini ve mitolojisi, Ermenilerin Hıristiyanlığı kabulünden önceki ve Hristiyanlığı kabul ettikleri erken dönemlerdeki, Hristiyanlık dışı inanış, gelenek ve mitoloji bütününü ifade etmektedir. İlk dönemlerde kendine özgü karakterlerini korumakla birlikte Asyalı diğer kavimlerin ve çeşitli Anadolu uygarlıklarının inanç ve mitolojilerinden etkilenen Ermeni dini ve mitolojisi zamanla özellikle Perslerin etkisinde kalmış ve özellikle Zerdüştlüğü kendi farklı inanç, gelenek ve mitolojik yapısına adapte ederek benimsemiştir.
I. Erdeşîr ya da Erdeşîr-i Bâbekân, Sasani İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarıdır. İsmi, Artaxares, Artaşastra ve Artakhşathra olarak da geçer.
Nakş-ı Rüstem, İran'ın Fars eyâletinde bulunan Persepolis'ten 12 km kuzeybatıda bulunan bir arkeolojik sitedir. Fars mitolojisi kahramanı Rüstem'i tasvir ettiği düşünülen, anıt mezarların altlarındaki Sasani oymaları sebebiyle Nakş-ı Rüstem "Rüstem'in Resmi" denilmiştir.
I. Şâpûr, ikinci Sasani Şahıdır. Hükümdarlığının yılları genellikle 241 - 272 olarak verilir, fakat babası I. Erdeşîr'in 241 yılında ölmesinden önce de babasıyla beraber krallık yapmış olması muhtemeldir.
I. Behrâm, Sasani Devleti'nin dördüncü hükümdarıydı. Sadece bir sene tahtta kalan kardeşi I. Hürmüz'den (272–273) sonra kral oldu. Onun yönetiminde Zerdüştçülük dışında kalan Hristiyanlık, Yahudilik, Budizm ve Maniheizm gibi dinler Kartir'in dini politikası nedeniyle zulme uğradılar. Maniheizm'in kurucusu Mani onun döneminde hapse atıldı ve öldürüldü.
II. Behrâm, 276–293 yılları arasında Sasani Devleti'nin kralıydı.
II. Şâpûr, Sasani İmparatorluğu'nun 309 - 379 yılları arasındaki hükümdarıydı. Uzun süren iktidarı sırasında, Sasaniler, I. Şâpûr'un (241-272) hükümdarlığından beri ilk altın çağlarını yaşamıştır.
I. Yezdicerd, I. Yezdigird ya da I. Yezdicürd, Sâsânî İmparatorluğu'nun 12. şâhıdır. III. Şapûr'un (383-388) oğludur ve kardeşi IV. Behrâm'ın suikastının ardından Sâsânî tahtına çıkmıştır. 399 - 420 yılları arasında, ülkeyi 21 sene idâre etmiştir.
Publius Licinius Valerianus, 253 - 260 yılları arasında görev yapmış Valerian adıyla tanınan Roma imparatoru.
Kartir Hangirpe Milattan sonra 3. yüzyılın ikinci yarısındaa yaşamış oldukça nüfuz sahibi Zerdüştçü bir yüksek rahipti ve en az üç Sasani imparatoruna danışmanlık yapmıştı.
İran sözcüğü, ilk kez Nakş-ı Rüstem'deki I. Ardeşir'in kabartmasına eşlik eden yazıtta tespit edilmiş Orta Farsça Ērān, Pehlevice ʼyrʼn sözcüklerinden gelmektedir. Burada Orta Farsça yazıta eşlik eden Partça dilindeki yazıtta kral için ardašīr šāhān šāh aryān ifadesi kullanılırken, kralın Orta Farsça yazıttaki adı ardašīr šāhān šāh ērān dır.
Kâbe-i Zerdüşt veya Zerdüşt Küpü, İran'ın Fars eyaletine bağlı Mervdeşt ilçesindeki Zengiabad köyünün yanında, Nakş-ı Rüstem yerleşkesinde basamaklı, dörtgen bir taş yapıdır. Bazı kaynaklara göre Turaniler tarafından öldürülen Zerdüşt'ün gömülü olduğuna inanılan yerdir. Nakş-ı Rüstem yerleşkesi ayrıca Elam, Ahameniş ve Sasaniler'in anıtlarını da barındırıyor.
Barbalissos Muharebesi, Sasani İmparatorluğu ve Roma arasında Barbalissos mevkiinde meydana gelen savaştır. Şapur Romalıların Ermenistan'a olan müdahalelerini bahane göstererek Roma'yı düşman ilan etti. Yaklaşık 60,000 kişiden oluşan Roma ordusu, Barbalissos'da Sassaniler tarafından yenilgiye uğratıldı. Bu durum Roma İmparatorluğu'nun doğuda tehlikelere açık bir hale gelmesini sağladı. Keza bunu takip eden dönemde Antakya ve Dura Europos gibi önemli merkezler kaybedildi. Savaş hakkında tek kaynak I. Şapur'un Nakş-ı Rüstem'deki yazıtıdır.
Sasani sanatı, Sasani İmparatorluğu'nun hüküm sürdüğü milattan sonra 3 ila 7. yüzyıl arasında günümüze ulaşan materyal kalıntıları kapsar. Sasani sanatı varlığını 651 yılındaki Müslümanların İran'ı fethine değin sürdürmüştür. Son Part kralının I. Ardeşir tarafından yenilgiye uğratılmasıyla yükselen Sasani Hanedanı hüküm sürdüğü 400 yıl içerisinde İran ve Irak'ı aşan bir coğrafyaya hükmetmiştir. Bunun ötesinde Anadolu'nun bir kısmı, Mısır ve Arabistan'ı da kontrolü altına almayı başarmıştır. Geleneksel olarak yerine geldiği Ahameniş geleneğini sanatta da devam ettiren Sasaniler çalkantılı geç antik çağ içerisinde gerek Akdeniz etkisinde gerekse uzak doğu etkisi altında kalmıştır.
Sasani İmparatorluğu ya da Sasani Hanedanı, MS 224-651 arasında süren Pers hanedanlığı için kullanılan isimdir.
Tak-ı Bostan, İran'da Kirmanşah kentinin hemen kuzeydoğusunda yer alan 3.-7. yüzyıllar arasındaki dönemden kalma Sasani kaya kabartmalarının mevcut olduğu köy ve yerleşim yeri.
