İçeriğe atla

Nadiye Murad

Nadiye Murad
2018 yılında
DoğumNadia Murad Basee Taha
10 Mart 1993 (31 yaşında)
Koço Köyü, Irak
VatandaşlıkIrak
Önemli eser(ler)
  • Son Kız: Esaretimin Hikayesi ve IŞİD'le Mücadelem
  • Nadia'nın Girişimi
Ödüller

Nadiye Murad (Arapça: نادیه مراد) (d. 1993, Koço), Iraklı Yezidi insan hakları savunucusu.

2014'te Kuzey Irak'ta Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) terör örgütünün gerçekleştirdiği Yezidi katliamından kurtulan ve yaşadıklarını anlatabilen az sayıda kişiden biridir.[1] Cinsel şiddetin bir savaş silahı olarak kullanılmasına karşı mücadelesi nedeniyle birçok ödüle değer görüldü. Denis Mukwege ile beraber 2018'de Nobel Barış Ödülü'nün eş sahibidir.

Yaşamı

1993 yılında Kuzey Irak'ta doğdu. Koço köyünde çobanlık ve çiftçilikle yaşamını sürdüren sıradan bir Ezidi ailesine mensuptu.[2] 15 Ağustos 2014 günü köyünde yaşayan halkı IŞİD militanları tarafından katledildi. Nadiye'nin annesi ve altı ağabeyi de öldürülenler arasındaydı. Kendisi ise Musul'a götürülerek binlerce Ezidi kızı ile birlikte IŞİD'in köle pazarlarında satıldı; çeşitli cinsel ve fiziksel şiddete maruz kaldı. Üç ay esir tutulduktan sonra kaçmayı başardı; Sünni Arap bir ailenin yanına sığındı. Ailenin yardımıyla IŞİD'in elindeki bölgeden kaçıp Duhok kentinde, Irak Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ndeki bir mülteci kampına sığındı.[3]

2015'te Almanya'ya yerleşti; Baden-Württemberg eyaletinde ikamet hakkı aldı. Yezidi katliamının tanınması için mücadele vermeye başladı. Stuttgart'taki Baden-Württemberg eyalet parlamentosunda 2016'da bir konuşma yaparak, terör örgütünün kendi halkına yaşattığı katliamı anlattı. Aynı yılın yazında politikacılar, BM yetkilileri ve gazetecilerle görüşmeler yapmak üzere Berlin, New York ve Kanada'ya seyahat etti. Bu seyahati ABD'li film yönetmeni Alexandria Bombach tarafından Omuzlarında (2018) adıyla belgesel yapılmıştır.[4]

Eylül 2016'da Birleşmiş Milletler İyi Niyet Elçisi seçildi. Ekim 2016'da Avrupa Konseyi tarafından Vaclav Havel İnsan Hakları Ödülü'nü,[5] Aralık 2016'da kendisi gibi IŞİD'in elinden kurtulan insan hakları savunucusu Lamiya Başar'la beraber Avrupa Parlamentosu eksenindeki Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü'nü aldı.[6][7]

Koço köyü Mayıs 2017'de IŞID kontrolünden kurtuldu.[8][9] Nadiye Murad, harap haldeki köyünü görmeye gitti ve Irak hükûmetinden IŞIDlilerin yargılanması özel bir mahkeme kurmasını talep etti.[10]

IŞID tarafından tutsak tutulduğu dönemi ve tanıklık ettiklerini Kasım 2017'de yayımlanan Son Kız: Esaretimin Hikayesi ve IŞİD'le Mücadelem adlı kitabında anlattı.[11] 2018'de Kongolu doktor Denis Mukwege ile birlikte Nobel Barış Ödülü'ne değer görülen iki kişiden biri oldu. Nobel Barış Ödülü kazanan ilk Iraklı ve bu ödülü alan Malala Yousafzai'den sonra ikinci en genç kişidir.

Hükûmetleri ve uluslararası kuruluşları, Yezidi topraklarını kalkınması için ikna etmek üzere 2018'de Nadiye Girişimi adlı girişime öncülük etti. Girişim, çalışmalarını Nadiye'nin Irak'taki köyünün yeniden inşasına odaklamıştır.[12][13] Nadiye Murad, ayrıca BM İyi Niyet Elçisi olarak insan ticaretine maruz kalan kişilerin haklarını savunmak için çalışmalar yürütür.

Kaynakça

  1. ^ Karakülhancı, Ayşegül (10 Ağustos 2018). "Nadia Murad'ın mücadelesi insanlığı öteye taşıyacak". Gazete Duvar. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  2. ^ "Nobel Barış Ödüllü Nadia Murad'ın Öyküsü: Son Kız". Artfulliving.com.tr. 3 Mart 2019. 27 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Eylül 2022. 
  3. ^ Messner, Laura (8 Ekim 2018). "IŞİD Esaretinden Nobel'e… Nadia Murad'ı Tanıyalım". Bianet. 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  4. ^ "'On Her Shoulders' documents the quiet persistence of Nobel Peace Prize winner Nadia Murad". Los Angeles Times (İngilizce). 5 Ekim 2018. 6 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 
  5. ^ "Václav Havel Human Rights Prize 2016 awarded to Nadia Murad". Avrupa Konseyi web sitesi (İngilizce). 10 Ekim 2016. 14 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  6. ^ "Sakharov Ödülü'ne Ezidi aktivistler Nadia Murad ve Lamia Bashar layık görüldü". euronews. 27 Ekim 2016. 28 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  7. ^ "Nadia Murad and Lamiya Aji Bashar winners of 2016 Sakharov Prize". Avrupa Parlamentosu web sitesi (İngilizce). 27 Ekim 2016. 29 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  8. ^ "O köy IŞİD'den kurtarıldı; Tüyler ürperten açıklama ve bilgiler". 7sabah.com.tr. 1 Haziran 2017. 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  9. ^ "A statement from Nadia Murad regarding the liberation of Kocho". Nadia's Initiative (İngilizce). 29 Eylül 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  10. ^ "Overcome with grief, Nadia Murad, ISIS survivor, returns to hometown". Rudaw.net. 1 Haziran 2017. 3 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  11. ^ "Nobel Barış Ödülü'nü kazanan Murad ve Mukwege kimdir?". BBC Türkçe. 8 Ekim 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ekim 2018. 
  12. ^ Altaş, Gülbahar (12 Mayıs 2021). "Koço köyü anma yerine dönüşecek: Nadiye Murad Ezidiler için yeni bir köy inşa ediyor". Independent Türkçe. 18 Haziran 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Eylül 2022. 
  13. ^ "Nadia's Initiative". Nadia's Initiative (İngilizce). 17 Nisan 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Eylül 2022. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Yezîdîler</span> Etno-dinsel Kürt topluluğu

Yezîdîler veya Ezîdîler, çoğunlukla Kürtçe konuşan etnodinsel bir topluluğa verilen isimdir.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ödülleri, İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi, İsveç Akademisi, Karolinska Enstitüsü ve Norveç Nobel Komitesi tarafından kişiler veya kuruluşlara fizik, kimya, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarındaki olağanüstü başarılarına verilmektedir. 1895 yılındaki Alfred Nobel'in vasiyeti doğrultusunda, 1896 yılından bu yana Nobel Vakfı tarafından idare edilmekte ve yürütülmektedir. Ekonomi dalında verilen bir başka ödül ise 1968 yılında Sveriges Riksbank ile merkez bankasının İsveç ekonomisine yapmış olduğu katkılar nedeniyle verilmeye başlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Fizik Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Fizik Ödülü, Alfred Nobel'in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, kendisinin ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Stockholm'de gerçekleştirilen Nobel Ödülleri töreninde, fiziğin çeşitli alanlarında faaliyet gösteren kişilere verilir. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinin belirlediği beş akademi üyesinin oluşturduğu bir komite tarafından seçilen kazanan kişiler, birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri listesi</span> Vikimedya liste maddesi

Nobel Ekonomi Ödülü sahipleri, resmi adıyla Alfred Nobel'in Anısına Ekonomik Bilimlerde Sveriges Riksbank Ödülü, ekonomi alanında her yıl İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi tarafından takdim edilir. Nobel Ekonomi Ödülü; Alfred Nobel'in 1895 tarihli vasiyeti üzerine; kimya, fizik, edebiyat, barış ve fizyoloji veya tıp alanlarında olmak üzere beş dalda verilmeye başlanan Nobel Ödülü'nün orijinal beşlisinden biri değildir ve bir Nobel Ödülü olarak kabul edilmez. Ekonomi Ödülü, İsveç merkez bankası Sveriges Riksbank tarafından bankanın 300. yıldönümü olan 1968 yılında kurulmuş ve finanse edilmiş ve o zamandan beri her yıl verilmektedir. Ekonomi Ödülü ilk kez 1969 yılında verilmiş, bu ödülü Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen kazanmıştır. Her ödül sahibi, bir madalya, bir diploma ve miktarı yıllara göre değişen nakit para ile ödüllendirilir. 1969 yılında, Ragnar Frisch ve Jan Tinbergen'a toplamda 375.000 İsveç kronu verilmiştir ki bu Aralık 2007 tarihinde 2.871.041 İsveç kronuna eşdeğerdir.

<span class="mw-page-title-main">Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü</span>

Saharov Düşünce Özgürlüğü Ödülü, her yıl 10 Aralık tarihine yakın bir zamanda verilen insan hakları ödülü. Sovyet bilim insanı ve 1975 Nobel Barış Ödülü sahibi Andrey Saharov'un adını taşıyan ödül 1988'de Avrupa Parlamentosu tarafından hayatını insan hakları ve özgürlüklerini savunmaya adayan kişilere verilmek için kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">Nobel Kimya Ödülü sahipleri listesi</span>

Nobel Kimya Ödülü, Alfred Nobel'in mirası üzerine Nobel Vakfı tarafından organize edilen ve her yıl, kendisinin ölüm yıl dönümü olan 10 Aralık günü Stockholm'de gerçekleştirilen Nobel Ödülleri töreninde, kimyanın çeşitli alanlarında faaliyet gösteren kişilere verilir. İsveç Kraliyet Bilimler Akademisinin belirlediği beş akademi üyesinin oluşturduğu bir komite tarafından seçilen kazanan kişiler, birer madalya ve diplomanın yanı sıra, zaman içerisinde değişiklik gösteren para ödülünün de sahibi olur.

<span class="mw-page-title-main">Irak ve Şam İslam Devleti</span> Irak, Suriye ve Afrikada faaliyet gösteren Selefi cihatçı silahlı örgüt

Irak ve Şam İslam Devleti veya 2014'ten beri kullandığı resmî isimle İslam Devleti, ağırlıklı olarak Afrika'da, ayrıca Irak ve Suriye'de de etkinlik gösteren, bu bölgede hilâfet devleti kurmak amacıyla güvenlik güçlerine ve sivillere karşı eylemler yapan yasa dışı, silahlı ve ele geçirdiği topraklardaki meşruluğu hiçbir ülke tarafından devlet olarak tanınmayan Selefi cihatçı örgüttür. Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler ile aralarında ABD, Türkiye, Suudi Arabistan, Kanada'nın da bulunduğu pek çok ülke ve kuruluş tarafından terör örgütü olarak tanınmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">YPJ</span> Suriyede çoğunluğu Kürt kadınların oluşturduğu silahlı örgüt

YPJ veya Kadın Koruma Birlikleri YPG 'nin kadın koludur. 2012 yılında YPG'nin kadın tugayı olarak kurulmuştur. 2014'te 18 ile 40 yaşları arasında 7000'den fazla gönüllü savaşçı kadroya ulaşmıştır. Jineoloji YPJ'nin fikir bütünlüğünü oluşturan düşüncelere temel olan doktrinlerden biridir. Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı savaşmıştır.

<span class="mw-page-title-main">YBŞ</span>

Sincar Direniş Birlikleri veya Kürtçe adından kısaltılarak YBŞ, Ezidilerin yoğunlukla yaşadığı bölge olan Sincar'e Irak ve Şam İslam Devleti'nin (IŞİD) saldırmasıyla Irak'ta kurulan ve Irak'taki Ezidi bölgesini savunan silahlı örgüt. Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı örgütlenme şeklinde kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Sincar</span> Irakın Ninova İline bağlı bir şehir

Sincar, Kuzey Irak'ta Musul kentine bağlı ilçe. Bölgede DEAŞ öncesi, üçte ikisini Ezidilerin, diğer bölümünü ise Sünni Kürt ve Arapların oluşturduğu yaklaşık 300 bin kişinin yaşadığı tahmin ediliyordu.

<span class="mw-page-title-main">Irak İç Savaşı (2013-2017)</span>

Irak İç Savaşı (2013-2017), IŞİD'in Musul'a saldırmasıyla başlayan iç çatışmaları kapsamaktadır. IŞİD ve IŞİD'e destek veren eski Baas partisi mensupları, Sünni Arap aşiretleri ve diğer radikal örgütler ile Irak Ordusu, Peşmerge, İran destekli Şii milisler, Süryani/Asuri/Yezidi azınlık savaşçıları ve merkezi hükûmete destek veren Sünni ve Şii Arap, Kürt ve Türkmen aşiretleri arasındaki çatışmalar günümüzde de devam etmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü</span>

Tunus Ulusal Diyalog Dörtlüsü, 2011'deki Yasemin Devrimi'nin ardından Tunus'ta çoğulcu bir demokrasinin kurulması çabalarının merkezinde yer alan dört kuruluştan oluşan gruptur.

<span class="mw-page-title-main">Ezidi Kadın Birimleri</span>

Ezidi Kadın Birimleri, Irak'ta gerek Irak ve Şam İslam Devleti'nin Yezîdî soykırımına karşı gerekse diğer cihatçı İslami gruplar tarafından saldırıya uğrayan kadın Yezidiler tarafından 2015'te kurulan, IŞİD saldırılarına karşı gelebilmek ve Yezidi toplumunu korumak için oluşturulan kadın paramiliter milis grubu. Şengal Direniş Birlikleri'nin kadın kolu olarak kurulan örgüt, Yekîneyên Parastina Jin ê Şengalê adıyla kuruldu. 26 Ekim'de günümüzdeki adını aldı.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Özden (PKK yöneticisi)</span>

İsmail Özden veya diğer kullanılan adıyla Zeki Şengali, PKK'nın üst düzey liderlerinden birisi ve KCK yürütme konseyi üyesi. Sincar'da, bir arabada seyahat ederken Türk Silahlı Kuvvetleri'nin düzenlediği sınır ötesi insansız hava aracı operasyonu sonucu öldürüldü. Özden, Türkiye Cumhuriyeti İçişleri Bakanlığı'nın "en çok aranan teröristler listesinde" yer almaktaydı.

<span class="mw-page-title-main">Yezîdî Soykırımı</span> IŞİD tarafından Yezîdîlere yapılan soykırım

Yezidi Soykırımı, Irak ve Şam İslam Devleti'nin Irak'taki Yezîdîlere yönelik 3 Ağustos 2014 tarihinde gerçekleştirmiş olduğu katliamlar silsilesi. Birleşmiş Milletler tarafından soykırım olarak kabul edilmiştir. Kürdistan Bölgesel Yönetimi'ndeki Yezîdî kadınlar ve küçük yaştaki kızlar IŞİD mensupları tarafından cinsel köleliğe zorlandı, erkekler sürgün edildi ve binlercesi topluca infaz edildi. Birçoğu Sincar'de olmak üzere toplamda yaklaşık 5 bin kişinin öldürüldüğü 10 bine yakın kişinin ise esir düştüğü ifade edilmektedir. Soykırım 2014 yılında Peşmerge'nin IŞİD saldırıları sonucunda geri çekilmesinden sonra başlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">Denis Mukwege</span>

Denis Mukwege (; d. 1 Mart 1955), Kongolu jinekolog ve pentekostal papazdır. Silahlı isyancılar tarafından tecavüze uğrayan kadınların tedavisinde uzmanlaştığı Bukavu'daki Panzi Hastanesi'ni kurmuş ve çalışmaktadır.

Nobel Ödülü, 1901'den beri Fizik, Kimya, Fizyoloji veya Tıp, Edebiyat ve Barış alanlarındaki başarılar için her yıl verilen uluslararası bir ödüldür. İktisadi Bilimler alanı ödülü 1969'dan beri verilmektedir. Nobel Ödülleri 800'den fazla kişiye verildi.

<span class="mw-page-title-main">James P. Allison</span>

James Patrick Allison, Teksas Üniversitesi MD Anderson Kanser Merkezi'nde immünoloji profesörü ve başkanı ve immünoterapi platformunun yönetici direktörü olan Amerikalı bir immünolog ve Nobel ödüllü bilim insanıdır.

Günümüz itibarıyla Nobel Ödülü kazanmış olan 15 Müslüman mevcuttur. Ödül kazanan 15 kişiden 8 tanesi barış dalında, 3 tanesi edebiyat dalında, 3 tanesi kimya dalında ve 1 tanesi fizik dalında ödüle layık görülmüştür. 5 kişi bu ödülü 20. yüzyılda alırken, geri kalan diğerleri 21. yüzyılda almıştır. Nobel Ödülü kazanan ilk Müslüman, 1978'de barış alanında ödül alan Mısır Devlet Başkanı Enver Sedat olmuştur. Ondan bir yıl sonra, 1979'da Nobel Fizik Ödülü'nü kazanan Pakistanlı bilim insanı Muhammed Abdüsselam, aynı zamanda Pakistan'daki Ahmedîlik cemaatinin bir üyesiydi. Ayrıca 2014 yılında, 17 yaşında Nobel Barış Ödülü alan Pakistanlı aktivist Malala Yusufzay, şimdiye kadar Nobel Ödülü kazanmış en genç kişidir.

2020 itibarıyla, 57 kadın Nobel Ödülü kazandı ve kadınlara toplam 58 Nobel Ödülü verildi. 2020 yılı itibarıyla tam bir sayım henüz tamamlanmamış olsa da, 2019 yılında 866 erkek, 53 kadın ve 24 kuruluşa Nobel Ödüllerinin verildiği görülmektedir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.