İçeriğe atla

Nadire kabineleri

1690'lardan bir nadire kabinesi

Nadire kabineleri, kendine has ve sıra dışı bilgileri barındıran gizlenmiş kutu, dolap ya da odalardır.

Rönesans döneminde, coğrafi keşifler ve bilimsel ilerlemelerle yeni yerler ve bilgiler keşfedildikçe, elde edilen bilgileri kişisel ortamlarda sergilemek ve saklamak isteyenler, kurumuş böcekler, kurutulmuş bitkiler, hayvan uzuvları, çeşitli taş parçaları, deniz kabukları gibi objeler biriktirmiş ve nadire kabinelerinde saklamışlardır.[1] Nadire kabineleri, zamanla kurumsallaşarak aile müzeleri veya ulusal müzelere dönüşmüştür.

Nadire kabinelerinde sıra dışı nesneler, hiçbir bilimsel sınıflandırmaya alınmadan kurgulanarak biriktirilmekteydi.[2] Rahipler, eczacılar, sanatçılar, soylular 17. yüzyıla yaklaşırken Avrupa'da yüzlerce nadire kabinesi oluşturmuştur. 1556 -560 yıllarında Avrupa'yı dolaşan Hollandalı koleksiyoner ve oyma ustası Hubertus Goltz'a göre o dönemde 970 koleksiyoncu vardır.[3]

Geçmişi

15. yüzyılda İtalyan prensleri için kakma lambriden yapılan ve "studiolo" denen çalışma odaları nadire kabinelerinin öncüsü idi. Studiolarda usturlap, müzik aletleri, kitaplar, yazı aletleri, silah ve zırhlar sergilenir ve sahibinin askeri kahramanlıklarını, bilimselliklerini göstermeye yarardı. Zamanla studiolarda değerli eşyalar mücevherler de saklandı.

Genel olarak nadire kabinesi olarak kabil edilen ilk kabine I. Francesco de Medici'nin Floransa'daki Vecchio Sarayı'dır.[3]

Tavanda asılı timsah ve deniz canlılarını içeren bir nadire kabinesi, Dell’Historia Naturale, 1599

İtalyan bir eczacı olan Ferrante İmperato'nun 1599'da Napoli'de yayımladığı Dell’Historia Naturale başlıklı kitabı, bir nadire kabinesini resmeden ilk kitaptır.[4] Kitapta resmedilen koleksiyon dondurulmuş balıklar, deniz kabukları ve farklı deniz canlıları içerir ve bu objeler bir odanın tavanında asılı olarak sergilenir.[1] Tavandaki tüm canlılar merkezdeki dondurulmuş timsahı işaret eder. Kitaplıkların üzerinde mercan örnekleri sergilenir. Sol tarafta ise bir studiolo gibi döşenmiş bir dizi gömme dolap vardır; içlerine mineral örnekleriyle dolu minik kağıt gözleri bulunur.[4] Gömme dolapların üzerindeki girintide doldurulmuş kuşlar vardır.

16. ve 17. yüzyılda oluşturulmuş koleksiyonlar, zamanla Avrupa'daki en ünlü müzelerinin çekirdeğini oluşturmuştur. Bunlardan birkaçı Oxford’da John Tradescant ve Elias Ashmole, Kopenhag’da Olaus Wormius, Milano’da Ulisse Aldrovandi ve Manfredo Settala, Amsterdam’da Levin Vincent ve Londra’da Hans Sloane'a ait koleksiyonlardır.[4]

İtalya

İtalya’nın Venedik, Floransa gibi kentlerinin Rönesans döneminde ekonomik olarak diğer Avrupa ülkelerine göre daha zengin, denizcilik ve bilimde daha gelişmiş olması, nadire kabineciliğinin bu ülkede gelişmesinde etkili oldu.

15. yüzyılda Floransalı Medici Hanedanı üyelerinden Piero di Lorenzo de Medici, nadire kabinesine bir unicorn boynuzu eklemek için çok yüklü miktarda para yatırmasıyla bilinir. Unicornlar at başlı ve at gövdeli, ceylan bacaklı, aslan kuyruklu ve tek boynuzlu kutsal bir yaratık olarak tasvir edilen yaratıklardır. Böyle bir varlığın gerçekten var olduğu hakkında kesin bir bilgi yoktur. Birçok koleksiyoner ve gezginin peşine düştüğü unicorn boynuzunun peşine düşmüştür.[3]

Doğa bilimci Ulisse Aldrovandi, 1551'den itibaren İtalya'nın dağ, köy, ada ve kıyılarını gezip bitki örtüsü katalogları hazırladı. Bu gezileri sayesinde olağanüstü bir koleksiyona sahip oldu. Bitki ve hayvan türleri koleksiyonu 1742 yılına kadar Bologna Senatosu tarafından korundu. 19. yüzyılda çeşitli enstitü ve koleksiyon, kütüphaneler arasında eğitim amaçla paylaşıldı.

Napoli’ de yaşayan bitki uzmanı ve eczacı Franco Imperto, hayvan, mineral, deniz canlıları, deniz kabukları, doldurulmuş kuşlar, değerli taşlar ve fosiller içeren, 35binden fazla numuneden oluşan bir koleksiyon meydana getirdi.

Avusturya

İmparator II. Rudolf, Avusturya Arşidükü II. Ferdinand, Salzburg Prensi Wolf Dietrich Raitenau, Avusturyalı önemli nadirecilerdendir.

II. Rudolf, büyük bir toplama merakı ve hırsına sahipti. Prag Kalesi'nde biriktirdiği nesneler arasında büyülü taşlar, çeşitli gök küreler, astrolojide kullanılan malzemeler ve değerli sanat eserleri vardır.[1]

Danimarka

Ole Worm'un nadire kabinesi

Devrinin ünlü bilim insanı Ole Worm, gelmiş geçmiş en ünlü nadire kabinelerinden birini kurmuştur.[5] Koleksiyonunda mineraller, bitki ve hayvan numuneleri, el yapımı objeler bulunmaktaydı. Ole Worm'un ölümünden sonra kabinesini Kral III. Frederik almıştır.[3]

Kaynakça

  1. ^ a b c "Rönesans Döneminde Koleksiyonerlik: Nadire Kabineleri". Artfulliving.com.tr. 25 Haziran 2019. 30 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  2. ^ "Modern Müzelerin Ataları: Nadire Kabineleri". Söylentidergi.com. 12 Nisan 2021. 14 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023. 
  3. ^ a b c d Göle, Şule (2016). "Modern müzelerin oluşumunda Nadire Kabineleri'nin önemi : Felsefi bir yaklaşım". 16 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023. 
  4. ^ a b c Berktay, Ada (22 Ekim 2020). "Nadire odaları, dünyayı sergileme sahneleri". Serbestiyet. 1 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Haziran 2023. 
  5. ^ "A cabinet of curiosities : Ole Worm's 'Museum Wormianum' (1655) – Collections – Special Collections" (İngilizce). 28 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Haziran 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Louvre Müzesi</span> Pariste arkeoloji ve sanat müzesi

Louvre Müzesi, dünyanın en büyük sanat müzesidir. Fransa'nın başkenti Paris'te, Louvre Sarayı'na kurulmuştur. Şehrin içinden geçen Sen Nehri'nin kıyısında yer alır. Tarih öncesi çağlardan, 21. yüzyıla kadar uzanan, oldukça geniş bir koleksiyon yelpazesi vardır. Yaklaşık 35.000 kadar tarihî sanat eseri, 72.735 metrekarelik bir alanda sergilenmektedir. 2017 yılında, 8,1 milyon ziyaretçi oranıyla dünyanın en çok ziyaret edilen sanat müzesi seçilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Antika</span> maddi değeri olan eski eşya

Antika, maddi değeri olan eski taşınabilir eşya demektir. Bir eşyanın ya da sanat yapıtının "antika" sayılabilmesi için yaşlı olmasının yanında az bulunur özellikte olması gereekir. Ne var ki her eski eşya da antika sayılmaz.

<span class="mw-page-title-main">Sadberk Hanım Müzesi</span>

Sadberk Hanım Müzesi, Sarıyer, İstanbul'un Sarıyer ilçesindeki Büyükdere semtinde bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">Müze</span> kazılarda bulunan yapıtların, eski devirlerden kalan antikaların, sanata ve bilime ilişkin nesnelerin, sanat ve bilim yapıtlarının, budunbilimsel vb. nesnelerin bir arada ya da ayrı ayrı sergilendiği, saklandığı, korunduğu yapı

Müze, somut ve somut olmayan kültürel mirası araştıran, ilgili nesneleri toplayan, muhafaza edip sergileyen kurumlar ve sergileme mekanlarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Pera Müzesi</span> İstanbulda bir sanat müzesi

Pera Müzesi, İstanbul'un Tepebaşı semtinde bulunan özel bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">İstanbul Resim ve Heykel Müzesi</span>

İstanbul Resim ve Heykel Müzesi (İRHM), 20 Eylül 1937’de Türkiye’nin ilk Güzel Sanatlar müzesi olarak Dolmabahçe Sarayı’nın Veliaht Dairesi’nde hizmete giren, günümüzde Tophane'deki Antropo No:5'te hizmet veren sanat müzesidir.

<span class="mw-page-title-main">Arkeoloji müzesi</span>

Arkeoloji müzesi, arkeolojik yöntemlerle ortaya çıkarılan tarihî yapıtların sergilendiği müze türü. Arkeoloji müzelerinde sergilenen eşya çoğunluklar kap, çömlek, testi gibi pişmiş toprak malzemeler, tunç ve çeşitli madenlerden elde edilen eşyadan oluşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Afyonkarahisar Müzesi</span>

Afyonkarahisar Müzesi; Afyonkarahisar'da bulunan 1933 yılında hizmete girmiş arkeoloji müzesi.

<span class="mw-page-title-main">Fitzwilliam Müzesi</span>

Fitzwilliam Müzesi, Birleşik Krallık, İngiltere ülkesinde bulunan Cambridge şehri merkezinde "Fizwilliam Sokağı"'nda konumlanan ve Cambridge Üniversitesi'ne bağlı olan bir arkeolojik eserler, antik çağlardan kalma eserler, uygulamalı sanatlar eserleri ve güzel sanatlar eserleri müzesidir. Müzeye giriş parasız olup yıllık olarak ziyaretçi yaklaşık 300.000'i aşmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">İsrail Müzesi</span>

İsrail Müzesi 1965 yılında, İsrail’in en önde giden kültürel kurumu ve dünyadaki en ileri gelen ansiklopedik müzelerden biri olarak kuruldu. Kudüs’ün Givat Ram muhitindeki bir tepededir ve Knesset, İsrail Anayasa Mahkemesi ve Kudüs İbrani Üniversitesitesi’nin yakınlarındadır. Müzenin varlıkları arasında, dünyanın kutsal topraklara ait en kapsamlı arkeolojik koleksiyonları, Yahudi Sanatı ve Yaşamıyla ilgili eserler ve oldukça kapsamlı güzel sanatlar koleksiyonları vardır. Müzede güzel sanatlara ait onbir farklı departman bulunmaktadır: İsrail Sanatı; Avrupa Sanatı; Modern Sanat; Çağdaş Sanat; Baskı ve Çizimler; Fotoğraf; Tasarım ve Mimari; Asya Sanatı; Afrika Sanatı; Okyanus Sanatı ve Amerika Kıtası Sanatı. Sunumda olan nadir objeler arasında, Berekhat Ram’lı Venüs; 1736 yılında Surinam’da kurulan Zedek ve-Şalom sinagoğunun içi; Yemen’de Yahudi gelinler tarafından giyilen gerdanlıklar; 17. Yüzyıl’dan kalma İranlı bir mozaik mihrab; İsa’nın çarmıha gerildiği dönemden kalma, yine çarmıha germe için kullanılan çivilerden biri vardır. Müze’deki vazo şeklinde olan, Kitap Tapınağı olarak adlandırılan bir yapı içinde Ölü Deniz Yazmaları ve Masada’da bulunan tarihî eserler bulunur.

<span class="mw-page-title-main">Vatikan Müzeleri</span>

Vatikan Müzeleri, Vatikan'da bulunan dünyanın en büyük müzelerinden birisidir. Bu müze Roma Katolik Kilisesi tarafından Rönesans'ta inşa edilmiş olup, dünyanın önemli heykellerine ev sahipliği yapan önemli bir binadır. Toplamda, Sistine Şapeli ile birlikte toplam 54 galeri ("sala") bulunmaktadır. Ziyaretçiler Sistine Şapeli'ne 53 galeriyi gezdikten sonra verilen ek ücret ile girebilirler.

<span class="mw-page-title-main">Lazaro Galdiano Müzesi</span>

Lazaro Galdiano Müzesi, İspanya'nın başkenti Madrid'de bulunan kamuya açık müze. Müze zengin bir iş insanı, gazeteci, sanat meraklısı olan Lázaro Galdiano'nun özel koleksiyonundan oluşmakta olup, Serrano Caddesi 6 numaradadır.

<span class="mw-page-title-main">Franz Mayer Müzesi</span> Resim müzesi

Franz Mayer Müzesi, Meksiko'da bulunan bir müze. 1986'da açılmış yapı, Latin Amerika'nın en büyük dekoratif sanatlar koleksiyonuna ev sahipliği yapmaktadır. Koleksiyon, hayatının elli yılı aşan büyük bir bölümünde güzel sanat eserleri, kitaplar, mobilyalar, seramikler, kumaşlar ve daha birçok farklı türde dekoratif unsurlar toplayan, borsacı-finans uzmanı Franz Mayer tarafından bir araya getirilmiştir. Asya ve Avrupa'dan çok sayıda eser olsa da, koleksiyonun en büyük bölümünü Meksika'nın kendisine dair 15. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar tarihlenen parçalar oluşturur. Koleksiyonda tekstil ürünleri ve Talavera çömlekleri gibi birçok güzel el sanatları ögesi vardır. Bu tür eserler birçokları tarafından korunmaya değer görülmediğinden kaybolduğu için, koleksiyondaki parçalar önem kazanmaktadır.

Musée de l'Armée, Paris'in 7. bölgesindeki Les Invalides'te bulunan ulusal, askeri bir müzedir. Paris Metro istasyonları Invalides, Varenne ve La Tour-Maubourg tarafından ulaşım sağlanabilir.

MTA Tabiat Tarihi Müzesi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü'ne (MTA) bağlı Ankara'da bulunan doğa tarihi, paleontoloji, madencilik, mineroloji ve jeoloji müzesi.

<span class="mw-page-title-main">Münih Residansı</span>

Residenz, Münih'in merkezinde, Bavyera'nın Wittelsbach hükümdarlarının eski kraliyet sarayıdır. Residenz, Almanya'nın en büyük şehir sarayıdır ve bugün mimarisi, oda süslemeleri ve eski kraliyet koleksiyonlarından sergilenen sergileriyle ziyaretçilere açıktır. Residenz, 1918 yılına kadar Wittelsbach hanedanının eviydi. Binaların geçmişi, Neuveste'nin Münih'in surlarla çevrili bölümünde inşa edildiği 1385 yılına dayanmaktadır. 16. yüzyılda Antiquarium ve başka bir kanat eklenerek Grottenhof avlusu oluşturuldu. Kaiserhof 17. yüzyılda eklendi. Barok ve Rokoko dönemlerinde yeniden yapılandıktan sonra, topluluk 19. yüzyılda Königsbau ve Festsaalbau tarafından çevrelenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Hutsulşçına ve Pokuttiya Ulusal Halk Sanatı Müzesi</span>

The Yosafat Kobrınskyi Hutsulşçına ve Pokuttiya Ulusal Halk Sanatı Müzesi Hutsulşçına ve Pokuttiya bölgelerinin tarihini ve halk kültürünü belgeleyen 50.000'den fazla obje koleksiyonuna sahip, Kolomyıa, Ukrayna'da bulunan bir müzedir.

<span class="mw-page-title-main">İlter Uzel Tıp ve Diş Hekimliği Müzesi</span> Diş Hekimliği Müzesi

İlter Uzel Tıp ve Diş Hekimliği Müzesi, Adana'da Tepebağ mahallesinde 2020 yılında ziyarete açılan müze.

Karagöz Müzesi, Karagöz gölge oyunu kültürünü yaşatmak amacıyla Bursa'da 2007 yılında açılan müze.

<span class="mw-page-title-main">Sloven Doğa Tarihi Müzesi</span>

Slovenya Doğa Tarihi Müzesi Doğa tarihi, bilim ve eğitim içerikli bir Slovenya ulusal müzesidir. Slovenya'nın en eski kültürel ve bilimsel kurumudur.