İçeriğe atla

Nadir Şah Afşar'ın Türbesi

Nadir Şah Afşar'ın Türbesi
Yerel ad
KonumMeşhed, İran


Nadir Şah Afşar Türbesi (Farsça: آرامگاه نادرشاه), Meşhed'de Nadir Şah Afşar'ın anısına inşa edilen ve Hushang Seyhun tarafından tasarlanan bir türbedir.[1][2][3][4]

Şahıs hakkında

Nadir Şah Afşar, Horasan'da yaşayan bir Türk boyu olan Afşarların Kırkhlı kolundan sıradan bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Safevi İmparatorluğu Afganlar tarafından istila edildiğinde, Safevi Şahı II. Tahmasb'ın hizmetine girdi ve Tahmasbgulu Han olarak adlandırıldı. Yetenekli faaliyetleri sonucunda kısa sürede Afganları, Osmanlıları ve Rusları yenilgiye uğrattı ve tüm Safevi topraklarından kovdu. Bu süreçte konumunu güçlendirmiş, 1732'de II. Tahmasb'ı tahttan indirmiş ve küçük oğlu III. Abbas'ı Şah ilan etmiştir. 1736'da Muğan'da bir kongre toplayarak III. Abbas'ı tahttan indirdi ve kendisini Şah ilan ederek Safevi hanedanının 235 yıllık iktidarına son verdi.[5]

Tarihi

Nadir, Babür İmparatorluğu'na karşı başarılı bir sefer düzenledikten sonra muazzam bir servetle: tavus kuşu tahtı, Kuh-i Nur elması ve "altın, gümüş ve değerli taşlarla yüklü arabaları taşıyan 700 fil, 4.000 deve ve 12.000 at" ülkesine döner. Hindistan'dan getirilen değerli mücevherler Kelat yakınlarında saklandıktan sonra Nadir, yanında getirdiği Babürlü mimarlara kendisi için muhteşem bir türbe inşa etmelerini emretti. Bu türbe Babür tarzında yapılmış olmalıdır.[6]

Nadir Şah'ın 1747 yılında bir suikast sonucu öldürülmesi nedeniyle türbe onun sağlığında tamamlanamamıştır. Bu dönemde Meşhed şehrinde Nadir Şah tarafından Babür tarzında inşa edilen bir diğer mimari örnek "Güneş Sarayı"[a] ya da Kah-e Hurşid olarak adlandırılmıştır. Bu türbe çeşitli aşiret liderleri tarafından bir ikamet sarayına dönüştürülmüş ve Nadir Şah'ın naaşı 1960'larda Meşhed'de trafiğin yoğun olduğu bir kavşağın yakınında kendisi için beton bir anıt inşa edilene kadar anılmamıştır.[10]

İç görünüm

Tamamlanmamış dış cephesine rağmen Hurşid'in içi tamamen zariftir: her kapı minyatür resimler ve Babür freskleriyle süslenmiştir.

Galeri

  • 1970'lerde Meşhed'de Nadir ve Firdevsi'nin mezar taşı
    1970'lerde Meşhed'de Nadir ve Firdevsi'nin mezar taşı
  • Nadir Şah'ın türbede muhafaza edilen heykeli
    Nadir Şah'ın türbede muhafaza edilen heykeli

Notlar

  1. ^ 1738-1739'da inşa edilmiştir. Nadir Şah Afşar döneminde inşa edilen az sayıdaki mimari örnekten biridir. Bu anıtın inşaatı Nadir Şah'ın suikasta uğraması nedeniyle yarım kalmıştır.[7][8] Günümüzde antropoloji müzesi olarak hizmet veriyor.[9]

Ayrıca bakınız

Kaynakça

  1. ^ "Tomb of Nader Shah". Visit Nader Shah’s mausoleum in Mashhad. 7 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Temmuz 2019. 
  2. ^ "Tomb of Nader Shah". www.itto.org. 13 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2019. 
  3. ^ "Tomb of Nader Shah in Mashhad". www.alaedin.travel/en. 31 Temmuz 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Temmuz 2019. 
  4. ^ "Encyclopaedia of the Iranian Architectural History". Cultural Heritage, Handicrafts and Tourism Organization of Iran. 19 Mayıs 2011. 6 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
  5. ^ Mehman Süleymanov 2010
  6. ^ "كاخ خورشيد، نگين درخشان معماري خطه كلات". ایرنا (Farsça). 2 Mart 2016. 26 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. 
  7. ^ "کاخی که نادرشاه برای نگهداری غنایم و جواهرات‌اش بنا کرد". ایسنا (Farsça). 24 Ocak 2016. 26 Kasım 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. 
  8. ^ "Kalāt-E Nāderi". iranicaonline.org (İngilizce). 10 Nisan 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. 
  9. ^ "Qasr-e Khorshid: once temporary home to the 'Napoleon of Iran'". Tehran Times (İngilizce). 8 Mart 2020. 15 Nisan 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Kasım 2021. 
  10. ^ Dalrymple, Sam. "Here lay Nader Shah". Conde Nast Traveller. 21 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Kasım 2023. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Safevîler</span> 1501–1736 arasında İranda varlığını sürdürmüş devlet

Safevî İmparatorluğu, Safevîler veya Safevî Devleti, 1501 ve 1736 yılları arasında varlığını sürdürmüş, sıkça modern İran tarihinin başlangıcı olarak kabul edilen, İran tarihindeki en önemli hanedanlıklardan biri olan Türk kökenli Safevi Hanedanı tarafından yönetilmiş devlet. Bugünkü İran, Azerbaycan, Ermenistan, Irak, Afganistan, Türkmenistan ve Türkiye'nin doğu kesiminde varlığını sürdürmüş, Şiî Onikiciliği resmî mezhep olarak kabul etmiş ve İran'ın varisi olduğu Safevî Hanedanı'nın devletidir.

<span class="mw-page-title-main">Meşhed</span> İranda bir şehir

Meşhed, İran'ın Razavi Horasan Eyaleti'nin yönetim merkezi ve ülkenin ikinci büyük şehridir.

<span class="mw-page-title-main">Afşar Hanedanı</span> 18.yüzyılda Azerbaycan ve İran bölgesinde hüküm sürmüş bir Türk hanedan

Afşar hanedanı Şah Abbas döneminde Azerbaycan'dan kuzey Horasana yerleştirilmiş Afşar kabilesi ve on sekizinci yüzyılın ortalarında Afşar İmparatorluğu'nu yöneten hanedandır. Hanedan, 1736'da Safevi hanedanının son üyesini deviren ve kendisini Azerbaycan ve İran Şahı ilan eden ordu komutanı Nadir Şah tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Nadir Şah</span> 1. Afşar Devleti Şahı

Nadir Şah Afşar, Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu ve ilk hükümdarı olan Türkmen şahtır. İran tarihinin en güçlü hükümdarlarından biri kabul edilip, 1736'dan 1747'deki suikastına kadar Afşar İmparatoru ve İran şahı olarak hüküm sürmüştür. Batı Asya, Güney Kafkasya, Orta Asya ve Güney Asya'da birçok seferde savaşmıştır. Askeri dehası nedeniyle, bazı tarihçiler onu İran'ın Napolyonu veya İkinci İskender olarak tanımlamıştır.

<span class="mw-page-title-main">III. Abbas</span> son etkin Safevi Türkmen hükümdarı

Şah III. Abbas, Safevi Devleti'nin son şahı ve Şah II. Tahmasb'ın oğlu.

Safevi şahı unvanı, 1501 sonbaharında I. İsmail'in Çabani ve Şerur savaşlarını kazandıktan sonra Tebriz'i ele geçirmesi ve kendisini Şah ilan etmesiyle kabul edilmiş ve 1736 yılında Nadir Şah olduktan sonra bu hanedandan alınmıştır.

<span class="mw-page-title-main">II. Tahmasb</span> Safevi Türkmen Devleti’nin 10. şahı

II. Tahmasb (1704 – 1740), — Safevi Devleti’nin 10. şahı ve Şah I. Hüseyin’in 3. oğludur.

<span class="mw-page-title-main">Karnal Muharebesi</span> Afşar - Babür Savaşları

Karnal Muharebesi 13 Şubat 1739 İran Şahı Afşar hanedanı hükümdarı Nadir Şah'ın ordusu, Muhammed Şah'ın Babür ordusu ile Delhi'nin 110 km kuzeyinde Karnal'da karşı karşıya geldi. Babür ordusu Afşarlardan sayıca 6 kat fazla olmasına ve 2000 fil ile desteklenmesine rağmen, Nadir Şah'ın taktiksel ustalığı ile üç saat içinde Babürlüler bozguna uğradı. Afşarlar Babür İmparatorluğunun başkenti Delhi'yi işgal ve yağma etti. Bu savaştan sonra Babür İmparatorluğu iyice zayıfladı ve kısa süre sonra yıkıldı.

<span class="mw-page-title-main">Muhammed Şah (Babür imparatoru)</span>

Muhammed Şah, 12. Babür İmparatorudur. Asıl adı Ruşan Akhtar Bahadır olan Muhammed Şah, yönetimi sırasında Babür İmparatorluğunda idari açıdan dağılmaya sebep olan politikalar izlenmiş, sanat ve kültürde ise önemli gelişmeler yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">1730-1732 Osmanlı-Safevî Savaşı</span> Osmanlı İmparatorluğu ile Safevi Devleti arasında 1730-32 yılları arasında yapılmış savaş

1730-1732 Osmanlı-İran Savaşı, 18. yüzyılda Osmanlı Devleti ile İran'daki Safevi Hanedanı arasında yapılmış olan bir savaştır.

<span class="mw-page-title-main">Afşar İmparatorluğu</span> 1736-1796da Horasan Türk kökenli İran Şahlığı

Afşar İmparatorluğu, Safevi devletinin çöküşünden sonra kurulan Türkmen devletidir. Devletin kurucusu Horasan Türkü olan Nadir Şah Afşar'dır. Nadir Şah'ın devletteki otoritesinin arttığını gören II. Tahmasb, kendi otoritesini artırmak için 1731'de Osmanlıların üzerine yürüdü. Ancak muharebede alınan yenilginin ardından Revan, Osmanlıların eline geçti. Nadir Şah, 1732'de II. Tahmasb'ı iktidardan indirdi ve yerine oğlu III. Abbas'ı getirdi. Nadir Şah, III. Abbas'ın Mart 1736'da tahttan indirilmesinin ardından "Şah" sıfatıyla taç giydi. Böylelikle İran'da Safevî Hanedanı resmen son buldu ve Afşar Hanedanı dönemi başladı.

<span class="mw-page-title-main">İsfahan'ın Kurtuluşu</span>

İsfahan'ın kurtuluşu, Nadir Han'ın liderliğindeki Safevi ordusunun, Murche-Khort Savaşı'nda Eşref Khan'ın liderliğindeki Afgan ordusunu yenmesinin sonucuydu.

<span class="mw-page-title-main">Damğan Savaşı</span>

Damğan veya Mehmandust Savaşı - Damgan şehri yakınlarında 29 Eylül'den 5 Ekim 1729'a kadar süren bir savaş. Savaş Safevi devleti ile Afganlar arasında gerçekleşmiştir. Savaş, Nadir Han ve Safevi yönetimi için önemli bir zaferle sonuçlandı, ancak Eşref Han'ın İran'daki yönetimi henüz tamamen sona ermedi. Bu muharebeyi, II. Tahmasb'ı tahta çıkarmak için başarılı seferler izledi. Damğan Savaşı'ndan sonra Murchekhort Savaşı gerçekleşti. Murchekhort, İsfahan yakınlarındaki bir köydü ve savaş Safevilerin zaferiyle sonuçlandı. Bu iki muharebe sonucunda Afgan Gilzay hanedanının imparatorluk tahtındaki kısa süreli saltanatı sona erdi. Hotakiler, günümüz Afganistan'ının güney kısmını kapsayan kendi topraklarına sürüldüler.

<span class="mw-page-title-main">Kafir Kale Savaşı</span>

Kafir Kale Savaşı, Herat seferinin sonucunu belirleyen bir dizi çarpışmaydı. Bazı özellikleriyle Sangan Savaşı'na benzeyen Kafir Kala Savaşı, Abdali Afganları ile Nadir Han liderliğindeki Safevi ordusu arasında gerçekleşmiş ve Safevi ordusunun zaferiyle sonuçlanmıştır.

Tahmasb Han Calayir, Safevi İmparatorluğu'nun son dönemlerinin ve Nadir Şah Afşar'ın en ünlü ve en büyük generallerinden biridir. O Nadir'in Horasan'daki faaliyetlerinin ilk günlerinden itibaren onun yanındaydı ve Nadir'in seferleri sırasında en seçkin generali oldu.

<span class="mw-page-title-main">II. Tahmasb'ın yeniden Safevi tahtına çıkması</span>

II. Tahmasb'ın yeniden Safevi tahtına çıkması, 1729'da II. Tahmasb'ın generali Nadir Han ile Afgan Aşraf Hotaki arasında meydana gelen bir dizi savaş sonucunda mümkün oldu. II. Tahmasb sözde tahtta olmasına rağmen, asıl güç Nadir Han'ın elinde toplanmıştı. Afganlar ise Safevi imparatorluğunun topraklarının büyük bir kısmından kalıcı olarak kovuldu ve bir süre sonra Nadir onlara boyun eğdirdi.

<span class="mw-page-title-main">Herat Seferi (1729)</span>

Herat Seferi, Nadir Han'ın Abdali Afganlarına karşı askeri operasyonlarıyla sonuçlanan bir dizi aralıklı çatışmadan oluşan askeri bir operasyondu. Nadir Han, bu operasyona başlamadan önce hükümdarı ve prensi II. Tahmasb'a karşı başarılı bir sefer düzenledi. Aşağılanan Tahmasb, 4 Mayıs 1729'da Meşhed'den ayrıldı ve Nadir'in Herat seferine katıldı. Böylece Nadir, yürüyüş boyunca Tahmasb'ın yanında olmasını sağladı.

<span class="mw-page-title-main">Murçehort Savaşı</span>

Murçehort Savaşı, Nadir Han'ın II. Tahmasb'ı Safevi tahtına geri getirme kampanyasında kazandığı son büyük savaştı. Eşref, Nadir'in birliklerini Harvar geçidinde durduramadı, bunun yerine kendi birlikleri kuşatıldı ve pusuya düşürüldü. Bu savaşta Afganlar, karşı orduya ayak uydurmak için geleneksel taktiklerini değiştirdiler ve bu da ordularının gücünün daha da azalmasına neden oldu. Çünkü ordu yeni sisteme uyum sağlayamadı. Zafer, güneyden İsfahan'a giden yolu açtı ve Safevi yönetiminin yeniden kurulmasıyla sonuçlandı. Ancak birkaç yıl sonra Nadir, Safevileri devirdi.

<span class="mw-page-title-main">Rzagulu Mirza Afşar</span>

Rzagulu Mirza Afşar, Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu Nadir Şah Afşar'ın en büyük oğluydu. 1736 yılında babasının şah ilan edildiği zaman Rzagulu 17 yaşındaydı. Nadir Şah olduktan sonra o, Horasan'ın valisi olarak atandığı, önemli bir vilayetin yönetimine getirildi. Görevi sırasında isyan eden hanları bastırarak, babasının düşmanları olan Buhara Hanlığı'na son vermek için Buhara'ya seferler düzenleyerek önemli bir başarı elde etti. Nadir Şah Hindistan'a sefere çıkmadan önce Rzagulu'yu imparatorluğun naibi olarak atadı. Bu, Rzagulu'nun babasının yokluğunda imparatorluğu yöneteceği anlamına geliyordu. Rzaqulu bunu gerçekleştirirken, imparatorluktaki karışıklığın önüne geçti, ancak vergi toplamak için aşırı derecede zalimlik etti ve birçok kişiyi idam ettirdi. Geçmiş Safavi şahları II. Tahmasb ile III. Abbas'ı öldürütmesi, halk arasında hoşnutsuzluğa neden oldu. Nadir Şah Hindistan'a döndükten sonra Rzagulu ile ilişkileri bozuldu ve onu zalimliği nedeniyle naiblikten uzaklaştırdı.

<span class="mw-page-title-main">Nadir Şah'ın Seferleri</span> Türkmen imparator Nadir Şahın askeri seferleri

Nadir Şah Seferleri, önce han sonrasında Safevi hanedanının yerine şah olan Afşar İmparatorluğu'nun kurucusu Nadir Şah'ın 18. yüzyılın ilk yarısında İran ve Orta Asya'da gerçekleştirdiği askeri seferlerdir. Nadir'in seferlerinin ilki Safevi hanedanı komutanı olarak Hotakilere karşı başlatıldı. Safevi İmparatorluğu'nun başkenti İsfahan'ın Afganlar tarafından ele geçirilmesinin ardından Safevi hanedanı neredeyse yıkılıyordu. Safevi tahtını yeniden tesis etmeye çalışan ve krallık unvanına sahip çıkan II. Tahmasib, Safeviler Nadir'i kişisel askeri hizmetine kabul etti. Nadir o dönemde Horasan'da küçük ve önemsiz bir askerî birliğin komutanlarından biriydi. Kuzeybatıdaki Abdali Afganlarını etkisiz hale getirdikten sonra II. Tahmasb'ı kendisine bağımlı hale getiren Nadir, ülkenin geri kalanını işgal eden Hotakilere karşı savaş başlattı. Afganlara karşı kazanılan birkaç inanılmaz zaferin ardından İsfahan özgürlüğüne kavuştu ve II. Tahmasib, Safevi tahtına çıktı. Böylece Safevi hanedanının hakimiyeti yeniden tesis edildi.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.