İçeriğe atla

Naşit Özcan

Başlığın diğer anlamları için Naşit Özcan (anlam ayrımı) sayfasına bakınız.
Naşit Özcan
Doğum1886
Şehzadebaşı, İstanbul, Osmanlı İmparatorluğu
Ölüm26 Nisan 1943 (57 yaşında)
İstanbul, Türkiye
Diğer ad(lar)ıKomik-i Şehir Naşit Bey
VatandaşlıkOsmanlı İmparatorluğu
Türkiye
MeslekTiyatro oyuncusu, tuluat sanatçısı
Etkin yıllar1902-1940
EvlilikLeman Hanım (b.1927)
Amelya Hanım
(e. 1927; ö. 1943)
Çocuk(lar)Selim Naşit Özcan
Adile Naşit
Akraba(lar)Necip Naşit Özcan (torunu)
11 Kasım 1934 tarihli Cumhuriyet gazetesinde Nasit Bey, Telefoncu Kız opereti sahnesinde.

Naşit Özcan (1886, İstanbul - 26 Nisan 1943, İstanbul), Türk tiyatrosunun ünlü tuluat ustası. İbiş tiplemesini en iyi canlandıran sanatçıların başında gelmektedir.[1]

"Sultan Hamid'i bile güldüren adam" olarak anılır.[] Başarılarıyla Komik-i Şehir unvanını almış bir sanatçıdır. Tiyatrocu Adile Naşit ve Selim Naşit Özcan'ın babasıdır.

Hayatı

1886'da İstanbul Şehzadebaşı'nda doğdu. Bayezit Rüştiyesi’nden sonra eğitimini Mızıka-ı Hümayun’da tamamladı.

Leman Hanımla evlendi, evli olduğu sırada Kantocu Amelya Hanım'a aşık oldu, bir süre sonra Leman Hanım'dan boşanıp, Emel adını alan Amelya Hanım ile evlenmiştir. Bu evlilikten olan çocukları Adile Naşit ve Selim Naşit Özcan da tiyatrocu olmuşlardır. Sanatçı, büyüdüğü ve tiyatro eğitimini aldığı aynı yerde 26 Nisan 1943'te öldü.

Tarık Buğra'nın İbiş'in Rüyası (1970) adlı romanı, Naşit Özcan'ın hayatını konu edinir.[2]

Tiyatro hayatı

Naşit Özcan'ın Tahir Efendi Mezarlığı'nda yer alan kabri, İstanbul

Şehzadebaşı'nda doğan Naşit'in tiyatro ile ilk tanışıklığı doğduğu evin yakınındaki Abdi Efendi tiyatrosu ile oldu. Oyunculuk yaşamı Mızıka-ı Hümayun'u tamamladığı yıllarda Abdürrezzak Efendi’nin yanında başladı. Meşrutiyetin ilanından iki sene sonra tiyatro topluluğunun dağıtılmasıyla heveskâran cemiyetiyle ilk temsillerine başladı. İlk oyunu "Haremağası Ut Meşkediyor"'du. "Meşrutiyeti Osmaniye" kumpanyasında Nurettin Şefkati, Eliza Binemeciyan, Hekimyan ile birlikte çalıştı. Daha sonra Rıdvan Paşa'nın oğlu Reşat Bey ile "Sahne-i Heves" yaptı. Heveskerân Cemiyeti'nde Büyük Behzat ile sonra Kemal Emin ile Ortaköy tiyatrosunda oynadı.

Kavuklu Hamdi ve Küçük İsmail’in orta oyunu topluluğu, Kel Hasan’ın tuluat topluluğu, Manakyan topluluğu gibi çeşitli topluluklarda uzun sure çalıştı. Saray tarafından Fransa’ya gönderildi. Dönüşünde sarayda oyunlar sergileyen pandomim topluluğuna katıldı. Kendi adına kurduğu topluluklarda çalışmalarını Cumhuriyet döneminde de sürdürdü. Orta oyunu, kukla ve Karagöz ve Hacivat çalışmaları yaptı.

Tiyatrocu ve özellikle tuluatçı yönüyle tanınan Naşit Bey 14 Ocak 1937 tarihli Tan gazetesine verdiği röportajda sinemadan daha çok hoşlandığını söylemiş ve sözlerine şöyle devam etmiştir, "...Vakıa sahnede halkla karşı karşıya durmaktan zevk alırım amma, film daha rahat ve halk üzerinde tesiri de daha iyi..." Dört film yapan Naşit Bey, "Bir Millet Uyanıyor" adlı filmde asker "İstanbul Sokaklarında" dilenci rollerinde oynamış, "Naşit Dolandırıcı" ve "Düğün Gecesi" adlı iki de komedi yapmıştır.

Sinema, orta oyunu ve melodramlardaki başarısının yanı sıra asıl ününü yeni tipler yarattığı tuluat tiyatrosunda kazandı. Tuluat tarzının en etkili oyuncusu sayıldı. Tuluat oyunlarının İbiş’ine kişilik kazandırdı. Aşçıbaşı Tosun Ağa, Leblebici Horhor, Hoşkadem Kalfa, Surpik Dudu yarattığı ve başarıyla oynadığı en önemli tiplerdir. Bu başarılarıyla Komik-i Şehir (Büyük Komik) unvanını aldı. Oynadığı oyunlardan bazıları şunlardır: Beyimin Tiyatro Merakı, Yahudi Doktorun Metresi, İstanbul Çapkını, Çifte Köy Düğünü.

Konuyla ilgili yayınlar

  • İsmail Biret, Komik-i Şehir Naşit Bey ve Çocukları Doğan Kitap / Anı Dizisi

Kaynakça

  1. ^ İbiş (Milliyet bas.). İstanbul: Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi c.11. s. 5517. 
  2. ^ "Hayri Öztürk, Rüyaların ve Sembollerin Işığında [[İbiş]]'in Rüyasından Nahit'in Hakikatine, Türklük Bilimi Araştırmaları Dergisi, Sayı 15, 2004 Bahar" (PDF). 12 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2013. 

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Adile Naşit</span> Türk sinema sanatçısı (1930–1987)

Adile Naşit gerçek adıyla Adela Özcan, Türk sinema oyuncusu, tiyatro sanatçısı ve televizyon sunucusudur.

<span class="mw-page-title-main">Selim Naşit Özcan</span> Türk oyuncu

Selim Naşit Özcan Türk oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Necip Naşit Özcan</span> Türk oyuncu, tiyatro yönetmeni ve seslendirme sanatçısı

Necip Naşit Özcan, Türk tiyatro oyuncusu, yönetmeni ve seslendirme sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Münir Özkul</span> Türk sinema sanatçısı (1925–2018)

Mustafa Münir Özkul, Türk meddâh, tiyatro ve sinema oyuncusudur.

<i>Şair Evlenmesi</i> Şinâsînin 1860 yılında Tercüman-ı Ahvâlde tefrika edilen ardından kitap olarak basılan töre komedisi tarzında tek perdelik piyesi

Şair Evlenmesi, İbrahim Şinâsî'nin 1860 yılında Tercüman-ı Ahvâl'de tefrika edilen ardından kitap olarak basılan töre komedisi tarzında tek perdelik piyestir.

<span class="mw-page-title-main">Güllü Agop</span> Osmanlı tiyatrocu (1830-1898)

Agop Vartovyan, Osmanlı dönemi tiyatro oyuncusu ve yönetmeni ve Türk tiyatrosunun kurucularındandır.

Kuruntu Ailesi, 1985-1990 yılları arasında TRT 1'de yayımlanan komedi türündeki Türk televizyon dizisidir. 7, 14 ve 21 Temmuz 1985'te "Hüsnü Kuruntu" adlı tiyatro oyunu 3 bölüm hâlinde TRT'de yayınlanınca çok beğenildi ve dizisinin yapılması için teklifte bulunuldu. Yönetmenliğini Uğur Erkır'ın yaptığı dizi, 10 Ekim 1985 tarihinde TRT'de yayın hayatına başladı ve 2 Mayıs 1988'de yayımlanan 96. bölümün ardından yayından kaldırıldı. 8 Nisan 1990 tarihinde ekranlara dönen dizi, 29 Aralık 1990'da yayımlanan 121. bölümüyle bir süreliğine ekranlara veda etti. Toplam 5 sezon'dan oluşmaktadır. Bu süreçte Gazanfer Özcan ve Gönül Ülkü "Ben Olsaydım" (1991), "Burnumu Kesermisiniz" (1992) gibi farklı yapımlarda rol aldı. Dizi, sonraki yıllarda Hüsnü Bey Amca ve Bizim Kuruntu Ailesi adı altında yayımlanmaya devam etti. Gazanfer Özcan, Gönül Ülkü, Doğu Erkan, Gazanfer Ündüz ve Fulya Özcan (Ündüz) başrolleri paylaştı. Adile Naşit ölene kadar kadroda yer aldı. Adile Naşit öldükten sonra dizide oynadığı son 2 bölümü televizyonda yayınlanmıştır. 26 Aralık 1987 tarihinde dizinin 77. bölümü ve de 2 Ocak 1988 tarihinde ise dizinin 78. bölümü televizyonda yayınlandı. Adile Naşit öldüğü için Kuruntu Ailesi'nin 31 Aralık 1987 tarihindeki yılbaşı özel bölümünde oynayamamıştır. Adile Naşit öldükten sonra dizinin Youtube'da yayınlanan 95. yani numaralandırılmaya göre dizinin 96. bölümüne kadar jeneriğinde Adile Naşit'in adı geçmektedir. Dizi, Türkiye'deki sitcom çalışmalarının öncülerinden sayılır.

<span class="mw-page-title-main">İsmail Hakkı Dümbüllü</span> Türk oyuncu

İsmail Hakkı Dümbüllü Geleneksel Türk Tiyatrosunun son temsilcisi, orta oyunu ve tulûat sanatçısıdır.

Abdürrezzak Abdi Efendi, Osmanlı tuluat sanatçısıdır. Türk tiyatro dünyasında İbiş tiplemesini ilk olarak giyim ve davranış ekseninde kişileştiren kişidir.

Tiyatro Stüdyosu 1990 yılında Sanatçı Ahmet Levendoğlu tarafından İstanbul'da kurulan özel bir tiyatrodur.

<span class="mw-page-title-main">Osmanlı Dram Kumpanyası</span>

Osmanlı Dram Kumpanyası, 19. yüzyıl sonunda İstanbul'da kurulmuş, tiyatro topluluğu.

<span class="mw-page-title-main">Ferih Egemen</span> tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen, yazar, seslendirme sanatçısı

Ferih Egemen, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu, yönetmen, yazar ve seslendirme sanatçısıdır.

<span class="mw-page-title-main">Burhanettin Tepsi</span> Türk oyuncu

Burhanettin Tepsi,, Türk tiyatro ve sinema oyuncusu ve tiyatro yönetmeni.

İbiş’in Rüyası, Tarık Buğra'nın 1970 tarihli romanı.

Pembe Kız Mızıka-yı Hümâyun subaylarından kemancı Haydar Bey'in bestelediği, Macar Tevfik Bey’in çok-seslendirdiği bir Türkçe operettir.

Kavuklu Hamdi, Orta oyunu ve Tulûat sanatçısıdır. Ortaoyununun en büyük ustası, bir bakıma kurucusu sayılır. Gelenek üzere dönemin tanınmış topluluğu Han Kolu'nda başladığı söylenen orta oyununda Kavuklu olabilmek için genç yaşında sapasağlam dişlerini söktürdüğü bilinir;

İbiş, Türk Tulûat tiyatrosunda ana roldeki komik uşak tiplemesi. Yüzü ve davranışları komiktir, saf bir yapısı vardır. Argoda ise alık, aptal, salak, şapşal ve çirkin anlamı dışında komik tavırlı kişi anlamına gelir. Türk tiyatro dünyasında ilk olarak giyim ve davranış ekseninde Abdürrezzak Abdi Efendi tarafından kişileştirildi. Oyunlarda olayları çözüme bağlayıcı ve yanlış anlaşılma temelli bir işlevi vardır. Halktan bir isimdir, kimi zaman kurnaz kimi zaman da saf bir tipe sahiptir. Giyim olarak ise basmadan bol paçalı bir şalvar ve kalıbı olmayan bir fesi tercih eder. Elinde uzun saplı bir tavan süpürgesi bulunur. İbiş tiplemesinde Kel Hasan Efendi önden bir gaz tenekesi fırlatılıp sesli bir şekilde seyirci önüne çıkma ögesini de ekledi. İbiş tiplemesini en iyi canlandıran sanatçıların başında ise Naşit Özcan gelmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Kel Hasan Efendi</span>

Kel Hasan Efendi, Türk oyuncu.

<span class="mw-page-title-main">Oksen Şahinyan</span> Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı

Oksen Şahinyan, Türkiye Ermenisi tiyatro sanatçısı, öğretmen, çevirmen ve rejisör.

Tuluat tiyatrosu, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında Osmanlı Devleti'nde ortaya çıkmış olan doğaçlama tekniklerine dayanan bir Türk tiyatro türüdür.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.