Küresel yıldız kümesi, galaksi merkezi etrafında uydu gibi dolanan, yıldızların küresel bir bileşimidir. Küresel yıldız kümeleri yerçekimi ile bir arada durabilirler. Yerçekimi sayesinde küresel bir şekle ve göreceli olarak merkeze doğru artan bir madde yoğunluğuna sahiplerdir. Yıldız kümesinin bir alt kategorisi olan küresel yıldız kümesi, Latince bir sözcük olan ve küçük küre anlamına gelen globulus kelimesinden türetilmiştir.
Yıldız kümeleri veya yıldız bulutları, öz kütleçekimiyle bir arada tutulan büyük yıldız gruplarıdır. İki ana yıldız kümesi türü belirlenmiştir: Küresel kümeler, kütleçekimsel olarak bağlı on bin ila milyonlarca yaşlı yıldızın oluşturduğu sıkı gruplardır, açık kümeler ise genellikle birkaç yüzden az üye içeren, daha gevşek kümelenmiş ve çoğunlukla çok genç yıldızların oluşturduğu gruplardır. Açık kümeler, gökada içinde hareket ederken dev moleküler bulutların çekim etkisiyle zamanla dağılır, fakat küme üyeleri artık çekimsel olarak bağlı olmasalar da uzayda genel olarak aynı yönde hareket etmeye devam ederler; bunlara yıldız topluluğu, bazen de hareketli grup denir.
NGC 6397, Sunak takımyıldızında bulunan bir küresel yıldız kümesidir. 1751 yılında Nicolas Louis de Lacaille tarafından keşfedildi. Dünya'dan yaklaşık 7.800 ışık yılı uzaklıkta bulunması, onu Dünya'ya en yakın iki küresel yıldız kümesinden biri yapar. Küme yaklaşık 400.000 yıldız içerir ve uygun gözlem koşullarında çıplak gözle görülebilir.
Messier 4 veya M4 Akrep takımyıldızı yönünde bulunan bir küresel yıldız kümesidir. Philippe Loys de Chéseaux tarafından 1746 yılında keşfedilmiş ve Charles Messier 1764 yılında kataloğuna eklemiştir. Bireysel yıldızlardan oluştuğuna karar verilen ilk yıldız kümesidir.
Messier 5 veya M5 Yılan takımyıldızı yönünde bulunan bir Küresel yıldız kümesidir. Gottfried Kirch tarafından 1702 yılında keşfedilmiştir.
Messier 9 veya M9 Yılancı takımyıldızı yönünde bulunan bir küresel yıldız kümesidir. Charles Messier tarafından 1764 yılında keşfedilmiştir. M9 yaklaşık 5.500 ışık yılı mesafesiyle, Samanyolu gökadasının merkezine en yakın küresel kümelerden birisidir. Dünya'dan ise yaklaşık olarak 25.800 ışık yılı uzaklıkta bulunur.
Messier 12 veya M12 Yılancı takımyıldızında bulunan küresel yıldız kümesidir. Charles Messier tarafından 30 Mayıs 1764 yılında keşfedilmiştir.
Messier 15 veya M15 Kanatlıat takımyıldızında bulunan küresel yıldız kümesidir. Giovanni Domenico Maraldi tarafından 1746 yılında keşfedilmiş ve 1764 yılında Charles Messier kataloğuna dahil etmiştir. Yaklaşık 13,2 milyar yıl yaşındadır ve bilinen en eski küresel yıldız kümelerinden biridir. İçerisinde bir gezegenimsi bulutsu olduğu bilinen tek küresel yıldız kümesidir.
NGC 1818, Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 164,000 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesi. James Dunlop tarafından 3 Ağustos 1826 tarihinde keşfedilmiştir.
NGC 1851, Güvercin takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 39.500 ışık yılı uzaklıkta bulunan bir küresel yıldız kümesidir. James Dunlop tarafından 10 Mayıs 1826 tarihinde keşfedilmiştir. Bu küme kış aylarında sadece güney yarıküreden gözlenebilen birkaç küresel kümeden biridir.
NGC 2808, Karina takımyıldızı yönünde bulunan bir küresel yıldız kümesi. James Dunlop tarafından 7 Mayıs 1826 tarihinde keşfedilmiştir. Küme Samanyolu içerisindedir ve 1 milyonu aşan yıldızıyla gökadamızın en büyük kütleli kümesidir.
NGC 1835, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir küresel yıldız kümesidir. Gökyüzünde Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde bulunur. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir. Büyük Macellan Bulutu'nun en zengin küresel kümelerinden birisidir ve 84 tane RR Lyrae yıldızı içerir.
NGC 1837, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir açık yıldız kümesidir. Gökyüzünde Masa takımyıldızı yönünde bulunur. OCL tipi bir açık yıldız kümesidir. İngiliz astronom John Herschel tarafından 1834 yılında 47,5 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir.
NGC 1854, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir küresel yıldız kümesidir. Gökyüzünde Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde bulunur. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir. Küresel kümenin çekirdeği NGC 1854 olarak belirtilirken, çevresindeki yıldız topluluğu NGC 1855 olarak belirtilmektedir.
NGC 1855, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir yıldız topluluğudur. Gökyüzünde Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde bulunur. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir. Küresel kümenin çekirdeği NGC 1854 olarak belirtilirken, çevresindeki yıldız topluluğu NGC 1855 olarak belirtilmektedir.
NGC 1858, Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde bulunan ve açık yıldız kümesi ile salma bulutsusu içeren bir H II bölgesi (N105A) dir. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir.
NGC 1872, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir küresel yıldız kümesidir. Gökyüzünde Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde bulunur. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir.
NGC 2100, Samanyolu'nun küçük uydu gökadası olan Büyük Macellan Bulutu içindeki açık yıldız kümesidir. Gökyüzünde Kılıçbalığı takımyıldızı yönünde bulunur. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir. Bu kümeler, diğer kümeler ile çekimsel etkileşim süresince nihayetinde dağıldıkları için, onlarca ya da yüzlerce milyon yıl olarak ölçülen bir yaşam süresine sahiptiler. Biçimi neredeyse yuvarlak olduğundan, bazen hatalı olarak küresel yıldız kümesi zannedilir.
NGC 6441, Yeni Genel Katalog'da yer alan bir küresel yıldız kümesidir. Gökyüzünde Akrep takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 37.800 ışık yılı uzaklıkta bulunur. İskoç astronom James Dunlop tarafından 1826 yılında 22,86 cm çaplı aynalı tip bir teleskopla keşfedilmiştir.
Açık yıldız kümeleri, birkaç bin yıldızdan oluşan bir yıldız grubudur. Açık yıldız kümesini oluşturan yıldızlar aynı dev moleküler buluttan oluşmuşlardır ve yaklaşık olarak aynı yaştadırlar. Açık yıldız kümesi galaktik küme olarak da bilinir. Samanyolu Galaksisi'nde 1100'den fazla açık yıldız kümesi keşfedilmiştir ve daha fazla olduğu düşünülmektedir. Açık yıldız kümeleri karşılıklı yerçekimi etkisiyle birbirlerine gevşek bir biçimde bağlıdırlar. Açık yıldız kümeleri diğer kümelerle ve gaz bulutlarıyla yakın temaslarda bulunarak bozulmuş hale gelirler. Bu bozulmalar hem galaksinin ana bölümüne doğru yer değiştirmelere hem de küme elemanlarının yakın temasların içine doğru kaybıyla sonuçlanır.
Wikimedia Commons'ta ilgili ortam
