İçeriğe atla

NGC 1068

Koordinat:Sky map 02sa 42d 40,7s; -00º 00' 48″
Cetus A
Mount Lemmon SkyCenter tarafından elde edilen NGC 1068 fotoğrafı.
Gözlem verisi (Dönem J2000)
TakımyıldızBalina
Sağ açıklık (α)02sa 42d 40.7s[1]
Dik açıklık (δ)−00° 00′ 48″[1]
Galaksi sınıfı(R)SA(rs)b[1]
Görünür büyüklük (V)9,6[1]
Yüzey parlaklığı (SB)+12,8
Görünür boyut (V)7′.1 × 6′.0[1]
Özellikler
Grup veya kümeM77 Grubu[1]
(NGC 1068 Grubu)
Kırmızıya kayma (z)(3793 ± 10) · 10-6[1]
Helyo dikey hız ()+1137 ± 3 km/s
Mesafe47 mIy
Keşif
Pierre Méchain (1780)
Katalog belirtmeleri
M 77 • NGC 1068 • GC 600 • IRAS 02401-0013 • Arp 37 • MCG +0-7-83, • PGC 10266 • UGC 2188 • ZWG 388.98 • KUG 0240-002 • h 262
  Wikimedia Commons'ta ilgili ortam

Messier 77 (ayrıca M77 veya NGC 1068 olarak da bilinir), Balina takımyıldızı yönünde bulunan bir çubuklu sarmal gökada. Dünya'dan uzaklığı yaklaşık olarak 47 milyon ışık yılı olup, 1780 yılında Pierre Méchain tarafından keşfedilmiştir. Messier kataloğunun en büyük gökadalarından biridir.

Messier 77, etkin gökada çekirdeğiyle aktif bir gökadadır. Görünen dalgaboylarında yıldızlararası toz görünümünü gizlemektedir. Moleküler disk ve sıcak plazma, gizlenen maddeyle birlikte ilk kez VLBA ve VLA ile radyo dalgaboylarında ölçüldü. Gökada, oldukça parlak bir tip 2 seyfert gökadadır.

Kara delik

NGC 1068'in X-ışını (mavi ve yeşil) ve optik dalga boylarındaki görüntülerinden oluşturulan montajda, merkezdeki dev kütleli bir karadelik yakınlarından kaynaklanan şiddetli bir rüzgarla savrulan gaz görülüyor. Gökadanın iç sarmal kolları üzerindeki yoğun yıldız oluşum bölgeleri hem optik hem de X-ışını dalga boylarında izlenebiliyor. Gaz bulutunun uzamış biçiminin, karadeliği çevreleyen çörek biçimli soğuk gaz ve toz bulutundan (torus) kaynaklandığı düşünülüyor. Görüntülerde üç renkli X-ışını görüntülerinde uzamış birer beyaz leke biçiminde izlenen torusun yaklaşık beş milyon Güneş kütlesinde olduğu hesaplanıyor. Radyo gözlemleri, torusun karadeliğin birkaç ışıkyılı yakınından, 300 ışıkyılı ötesine kadar uzandığını gösteriyor.

M77 çekirdeğinin HUT tarafından elde edilmiş fotoğrafı

Chandra X-ışını Uzay teleskopu'ndaki tayfölçerler, gazın bileşimini, sıcaklığını ve akış hızını ölçüyorlar. Ölçümler rüzgardaki maddenin bir oksijen eksikliği dışında, Güneş'in atmosferindeki maddeyle aşağı yukarı aynı olduğunu gösteriyor. Rüzgarla sürüklenen maddenin sıcaklığı 100.000 °C. Gazın ortalama hızı da saatte yaklaşık 1,6 milyon km.

Dev kütleli karadeliklerin genellikle buradaki gibi torus biçimli gaz ve toz bulutlarıyla çevrili olmasına karşın, bazen karadelik, Pergel gökadasının merkezinde olduğu gibi ince bir gaz ve toz diski tarafından beslenebilir. Bu örnekte, diskin egriliği hemen göze çarpıyor. Disk, tıpkı bir şemsiye gibi gökadanın bazı kesimlerini, karadeliğe düşen ısınmış maddeden kaynaklanan yoğun ışınımdan koruyor. Karadeliklerin çok güçlü kütleçekimleri, kritik bir eşiği geçen madde ve ışınımın bir daha geri dönmesine izin vermiyor. Ancak, delik yakınında disk yüzeylerindeki ışınım basıncı ve diskte dolanan madde içindeki akım kararsızlıkları nedeniyle bir kısım madde uzaya kaçabiliyor. Kaçan bu madde açısal momentumu da birlikte taşıdığından geride kalan maddenin delik içine düşmesine yol açıyor. Pergel karadelik diskinin bir özelliği de, kaçan maddenin, öteki disklerde olduğu gibi dar bir fıskiye (jet) biçiminde değil, geniş bir demet halinde uzaklaşması. Bu durum bir paradoks yaratıyor: Işınım, öteki karadeliklerde olduğu gibi yoğun ve konsantre biçimde uzaklaşırken, madde parçacıklarından oluşan rüzgarın şiddeti görece düşük. Bu da sürüklenen parçacıkların moleküller ve toz oluşturmasına izin veriyor.

Kaynakça

  1. ^ a b c d e f g "NASA/IPAC Extragalactic Database". NED results for object NGC 1068 (İngilizce). Erişim tarihi: 1 Ağustos 2010. 

Dış bağlantılar

Bahar açısına göre önceki: M 34 | Bahar açısına göre sonraki: M 45
Katalog sırasına göre önceki: M 76 | Katalog sırasına göre sonraki: M 78


Bakmak istediğiniz cisminin resmini seçiniz

Messier nesneleri kataloğuM1Messier 2Messier 3Messier 4Messier 5KelebekMessier 7Deniz Kulağı BulutsusuMessier 9Messier 10Yaban ÖrdeğiMessier 12Messier 13Messier 14Messier 15Kartal BulutsusuOmega BulutsusuMessier 18Messier 19Üç Boğumlu BulutsuMessier 21Messier 22Messier 23Messier 24Messier 25Messier 26Halter BulutsusuMessier 28Messier 29Messier 30Andromeda GalaksisiNGC 221Üçgen GalaksisiMessier 34Messier 35Messier 36Messier 37Messier 38Messier 39Messier 40Messier 41Orion BulutsusuMessier 43Messier 44ÜlkerMessier 46Messier 47Messier 48Messier 49Messier 50Girdap gökadasıMessier 52Messier 53Messier 54Messier 55Messier 56Halka bulutsusuMessier 58Messier 59Messier 60Messier 61Messier 62Ayçiçeği GökadasıSiyah Göz GökadasıMessier 65Messier 66Messier 67Messier 68Messier 69Messier 70Messier 71Messier 72Messier 73NGC 628Messier 75Küçük Halter BulutsusuNGC 1068Messier 78Messier 79NGC 6093NGC 3031Messier 82Messier 83Messier 84Messier 85Messier 86Messier 87Messier 88Messier 89Messier 90Messier 91Messier 92Messier 93Messier 94Messier 95Messier 96Baykuş BulutsusuMessier 98Messier 99Messier 100Fırıldak GalaksisiNGC 5866Messier 103Sombrero GökadasıMessier 105Messier 106Messier 107Messier 108Messier 109Messier 110
Messier nesneleri kataloğu


İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Andromeda Galaksisi</span> Andromeda Takımyıldızında bulunan sarmal bir galaksi

Andromeda Galaksisi, Andromeda Takımyıldızı'nda bulunan sarmal bir galaksidir. Mitolojik bir kavram olan Andromeda'nın Türkçedeki karşılığı, zincire vurulmuş kız anlamına gelmektedir. Ayrıca Messier 31, M31 ve NGC 224 olarak da bilinir. Galaksi, Spitzer Uzay Teleskobu'ndan elde edilen verilere göre bir trilyon yıldıza ev sahipliği yapmaktadır. Samanyolu galaksisi ile arasındaki uzaklık yaklaşık olarak 2,54 milyon ışık yılıdır. 2006 ölçümlerine göre Samanyolu, Andromeda'nın kütlesinin ancak ~80%'ine sahiptir. Andromeda'nın bir diğer özelliği ise çıplak göz ile Dünya'dan görülebilen en uzak gök cismi olmasıdır. Ayrıca Samanyolu'na en yakın büyük galaksidir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 628</span> galaksi

Messier 74, Balıklar takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 30 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan büyük bir sarmal gökadadır. Pierre Méchain tarafından Eylül 1780 tarihinde keşfedilmiştir. Daha sonra keşfini gökadayı kataloğunda listeleyecek olan Charles Messier'e iletti. Gökada açıkça tanımlanmış iki sarmal kol içerir ve bu nedenle büyük tasarım sarmal gökadaların prototip bir örneği olarak kullanılır. Düşük yüzey parlaklığından dolayı amatör gök bilimcilerin gözlemlemesi açısından en zor Messier nesnelerinden birisidir. Nispeten büyük açısal boyutu ve gökadanın karşıdan görünmesi, sarmal kol yapısını ve sarmal yoğunluk dalgalarını incelemek isteyen profesyonel gök bilimciler için ideal bir nesne haline getirir. M74'ün yaklaşık olarak 100 milyar yıldıza ev sahipliği yaptığı tahmin edilmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Galaksi merkezi</span>

Gökada merkezi, Samanyolu Gökadası'nın dönüş merkezidir. Dünya'dan uzaklığı, Samanyolu'nun parlak noktası; Yay, Yılancı ve Akrep takımyıldızları yönünde, 25,000 ışık yılı dir. Samanyolu'nun gökada merkezinde, Sagittarius A* süper büyük kütleli kara delik olduğu şüphesi vardır.

<span class="mw-page-title-main">AM 0644-741</span> galaksi

AM 0644-741, Uçanbalık takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 300 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan ve etrafında toz bulutlarından oluşmuş halkasıyla bir çubuksuz merceksi gökada. Halkanın gökada merkezine uzaklığı 150,000 ışık yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Messier 65</span> galaksi

Messier 65 Aslan takımyıldızında bulunan ve yaklaşık olarak 22 milyon ışık yılı uzaklıktaki ara sarmal gökada. Charles Messier tarafından 1780 yılında keşfedilmiştir. M65, M66 ve NGC 3628 ile birlikte Aslan üçlüsü, gökada kümesi içindedir.

<span class="mw-page-title-main">Pergel gökadası</span> galaksi

Pergel Gökadası, Pergel takımyıldızında yer alan bir çubuksuz sarmal Seyfert gökadasıdır. Gökada düzleminin 4 derece altında bulunur ve yaklaşık 26,05 MIy (7,99 Mpc) uzaklığıyla Samanyolu'na en yakın büyük gökadalardan birisidir.

Büyük kütleli sıkı halo cisimleri veya MACHO (ing-Massive compact halo object), gökada halesindeki baryon kökenli karanlık maddenin en ciddi adayı.

<span class="mw-page-title-main">Ayçiçeği Gökadası</span> galaksi

Ayçiçeği Gökadası Av Köpekleri takımyıldızı bölgesinde bulunan çubuksuz sarmal gökada. Kuzey yarımküre göğünde parlak bir sarmal gökada olan Messier 63, sadık takımyıldız Avköpekleri yönünde yaklaşık 37 milyon ışık yılı uzaklıkta yer almaktadır. Kayıtlara, NGC 5055 olarak da girmiş olan bu görkemli gökada, Samanyolumuzla yaklaşık aynı boyutlarda, yani yaklaşık 100.000 ışık yılı genişliktedir. Yaygın olan Ayçiçeği Gökadası lakabı ile tanınan M63; parlak sarımsı çekirdeği ve uzaydaki toz şeritleriyle çizgi çizgi olmuş, pembe yıldız oluşum bölgeleriyle de benek benek görülen geniş bir alana yayılmış mavi sarmal kolları ile dikkat çekmektedir. Ancak başlıktaki fotoğraftada görülen uzun sureli bu poz, gökadanın sarmal kollarına ait dikkat çekici çıkıntıları ve soluk ilmikleri de gözler önüne sermektedir. Bilinen bir gökada grubu olan M51 Grubu'nun önde gelen üyelerinden biri olan M63'ün esnemiş soluk özellikleri, yakınlarda yer alan gökadalarla yaşanan kütleçekimsel etkileşimlerin bir sonucu olabilir. M63, elektromanyetik tayf boyunca parıldamakta olup, yoğun bir yıldız oluşum patlaması içine girmiş olduğu düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 1097</span> Galaksi

NGC 1097 Ocak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 45 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan çubuklu sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 9 Ekim 1790 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 77 olarak "Eşlikçileri küçük ama yüksek yüzey parlaklığına sahip sarmal gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Bu gökadanın Arp 77 olarak listelenmesine yol açan "nesne", hemen yanında yer alan eliptik gökada NGC 1097A'dır. NGC 1097 içerisinde SN 1992bd, SN 1999eu ve SN 2003B olmak üzere üç süpernova gözlenmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Markarian Galaksi Zinciri</span>

Markarian Galaksi Zinciri, Başak kümesi'nin bir parçası olan gökada dizisi. "Zincir" denmesinin sebebi bu dizinin Dünya'dan bakıldığında düzgün kavisli bir çizgi şeklinde gökyüzünde uzanmasındandır. Adını 1970'lerde diziyi keşfeden Ermeni Astrofizikçi B. E. Markarian'dan almıştır. Zincir içindeki üye gökadalar: M84, M86, NGC 4477, NGC 4473, NGC 4461, NGC 4458, NGC 4438 ve NGC 4435'dir. Zincir içerisinde en az yedi gökadanın tutarlı bir şekilde hareket ettiği görülür, ancak diğerleri şans eseri bu şekilde görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Sombrero Gökadası</span> galaksi

Sombrero Gökadası, Başak ve Karga takımyıldızları sınırında bulunan, sınıflandırması belirsiz tuhaf gökadadır. Samanyolu gökadasından yaklaşık olarak 9,55 milyon parsek uzaklıkta yer alan gökada, Pierre Méchain tarafından 11 Mayıs 1781 tarihinde keşfedildi. Başak Süperkümesi'nin güney kenarından uzanan bir dizi gökada ve gökada kümesi olan Başak II Grupları'nın bir üyesidir. Yaklaşık 29,09 ila 32,32 kiloparsek izofotal çapa sahiptir ve bu da onu Samanyolu'ndan biraz daha büyük yapar.

<span class="mw-page-title-main">NGC 4622</span> galaksi

NGC 4622 Erboğa takımyıldızı yönünde yaklaşık olarak 200 milyon ışık yılı uzaklıkta bulunan karşıdan görülen bir sarmal gökada. John Herschel tarafından 5 Haziran 1834 tarihinde keşfedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Merceksi galaksi</span>

Merceksi gökada, biçimsel gökada sınıflandırma şemalarında eliptik (E) ve sarmal gökada (S) arasında yer alan bir gökada türüdür. Büyük ölçekli bir disk içermesine karşın, büyük ölçekli sarmal kollara sahip değildir. Merceksi gökadalar, yıldızlararası maddelerinin çoğunu tüketmiş veya kaybetmiş ve bu nedenle devam eden çok az yıldız oluşumuna sahip disk gökadalarıdır. Buna rağmen, disklerinde önemli miktarda toz barındırabilirler. Sonuç olarak, tıpkı eliptik gökadalar gibi çoğunlukla yaşlı yıldızlardan oluşurlar. Merceksi ve eliptik gökadalar morfolojik farklılıklarına rağmen spektral özellikler ve ölçekleme ilişkileri gibi ortak bazı özellikleri paylaşırlar. Her ikisi de, en azından evrenin yerel kısmında, pasif olarak evrimleşen erken tip gökadalar olarak kabul edilebilir. "E" gökadaları ile "S0" gökadalarını morfolojik olarak birbirine bağlayan, orta ölçekli disklere sahip "ES" gökadalarıdır.

<span class="mw-page-title-main">Messier 87</span> galaksi

Messier 87 Başak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 72,08 MIy (22,1 Mpc)uzaklıkta bulunan dev bir eliptik gökadadır. Charles Messier tarafından 18 Mart 1781 tarihinde keşfedildi. Messier, gözlem defterine düştüğü notta gökada için "içinde yıldız olmayan bir bulutsu" diyordu. Oysa Messier'in yıldızsız bulutsu sandığı şey, en az birkaç yüz milyar yıldızdan oluşmuş dev bir sistemdi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 151 olarak "Fışkırmalara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Messier 49</span> galaksi

Messier 49 (ayrıca M 49 veya NGC 4472 olarak da bilinir) Başak takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 58,7 MIy (18 Mpc)uzaklıkta bulunan bir eliptik gökadadır. Charles Messier tarafından 19 Şubat 1771 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 134 olarak "Yakınlarında parçalar olan gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir. Haziran 1969'da gökada içerisinde bugüne kadar teyit edilmiş tek süpernova SN 1969Q gözlenmiştir. Gökadanın çekirdeği, kütlesi 5,65 × 108 M olan bir süper kütleli kara delik bulunduğunu gösteren X-ışınları yayar.

<span class="mw-page-title-main">NGC 2623</span> Yengeç takımyıldızı bölgesinde bir gökada çifti

NGC 2623, Yengeç takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 257,66 MIy (79 Mpc)uzaklıkta bulunan iki sarmal gökadanın birleşmesiyle oluşmuş bir gökada çiftidir. Édouard Jean-Marie Stephan tarafından 19 Ocak 1885 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 243 olarak "Füzyon görünümüne sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">NGC 7727</span> galaksi

NGC 7727, Kova takımyıldızı bölgesinde yaklaşık olarak 67,84 MIy (20,8 Mpc)uzaklıkta bulunan bir ara sarmal gökadadır. William Herschel tarafından 27 Kasım 1785 tarihinde keşfedildi. Halton Arp tarafından görüntülenmiş ve Arp 222 olarak "Biçimsiz sarmal kollara sahip gökadalar" kategorisi altında Tuhaf Gökadalar Atlası'na dahil edilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Galaktik astronomi</span>

Galaktik astronomi, esas olarak gökadamız Samanyolu'nu ve içerdiği her şeyi inceleyen bir astronomi dalıdır. Bu, diğer tüm gökadalar da dahil olmak üzere gökadamızın dışındaki her şeyin incelenmesi olan ekstragalaktik astronominin tersidir.

<span class="mw-page-title-main">Seyfert galaksisi</span> Galaksi

Seyfert Galaksileri, kuasarlar içinde aktif galaksiler içinde en büyük iki gruptan birini teşkil eder. Bunlar, kuasarlardan farklı olarak, ev sahibi galaksileri kolayca tespit edilebilen, yüksek iyonizasyon emisyon hatları ortaya çıkartan spektrumları olan oldukça yüksek yüzey parlaklıkları ile kuazar benzeri çekirdeklere sahiptirler.

<span class="mw-page-title-main">Orion Bulutsusu</span> Avcı takımyıldızı bölgesinde, Avcı Kuşağının güneyinde yer alan dağınık bir bulutsu

Orion Bulutsusu, Samanyolu içerisinde Avcı takımyıldızı bölgesinde, Avcı Kuşağı'nın güneyinde yer alan dağınık bir bulutsudur. En parlak bulutsulardan olan Orion yaklaşık 24 ışık yılı çapındadır ve gece çıplak gözle görülebilir. Dünya'ya en yakın yıldız oluşum bölgesidir ve yaklaşık olarak 1.270 ışık yılı uzaklıktadır.