
İşletim sistemi ya da işletim dizgesi, bir bilgisayarın donanım kaynaklarını yöneten ve uygulama yazılımlarına hizmet sağlayan yazılımların bir bütünüdür. İşletim sistemleri, bilgisayarın donanımı ile uygulama yazılımları arasında bir köprü görevi görerek kullanıcıların sistemle etkileşim kurmasını sağlar. Öne çıkan örnekler arasında Microsoft Windows, macOS, GNU/Linux dağıtımları, Android ve iOS yer alır.

Yazılım, değişik ve çeşitli görevler yapma amaçlı tasarlanmış elektronik aygıtların birbirleriyle haberleşebilmesini ve uyumunu sağlayarak görevlerini ya da kullanılabilirliklerini geliştirmeye yarayan makine komutlarıdır.

Bilgisayar biliminde, bir mikro çekirdek, bir işletim sistemini uygulamak için gereken mekanizmaları minimuma yakın sağlayan işletim sistemi çekirdeği türüdür. Ana çekirdek sadece birimler arası iletişim ve süreçleri sıralama işlerini yapar. Bellek yönetimi, kayıt ortamı yönetimi, sürücüler ve ağ ile ilgili çok sayıda sürec birbirleriyle iletişim kurarak haberleşir. Bu sayede; parçalardan oluşan yapı ve tasarımın sadeleştirilmesi, bir parçadaki hatanın diğer parçaları etkilememesi ve çalışma anında işletim sisteminin güncelleştirilebilmesi mümkün olabilmektedir.

MS-DOS, Microsoft firmasının geliştirdiği bir DOS sistemidir. 1980'li yıllarda PC uyumlu platformlar üzerinde kullanılan en yaygın işletim sistemiydi. 1990'lı yılların ortalarından 2000 yılına kadarki en popüler işletim sistemleri olan Windows 9x ailesinin temeli olarak kullanıldı. Masaüstü bilgisayarlardaki popülerliğini, zamanla Windows NT mimarisi kullanan yeni nesil Windows işletim sistemlerine bıraktı.

Total Commander, Windows için shareware bir dosya yöneticisidir. Yerleşik olarak FTP istemcisi, dosya arşivleme ve çoklu adlandırma araçları içerir.
Ağ Sürücüsü Arabirim Sistemi ağ arabirim kartları (NIC) için bir uygulama programlama arayüzüdür. Microsoft ve 3Com tarafından geliştirilmesine rağmen bugünlerde genellikle Intel tabanlı Microsoft Windows'ta kullanılmaktadır. Açık kaynak kodlu NDISwrapper ve Project Evil projeleri NDIS sürücülerinin GNU/Linux ve FreeBSD platformlarında kullanılmasına imkân vermektedir. BeOS'un bir türü olan yellowTAB ZETA'nın da ilk sürümünde NDIS sürücülerini desteklemesi beklenmektedir.

Windows Görev Yöneticisi, Microsoft Windows'ta yer alan görev yöneticisi, sistem monitörü ve başlangıç yöneticisidir. Çalışan işlemlerin adı, CPU yükü, işlem yükü, G/Ç ayrıntıları, oturum açmış kullanıcılar ve Windows hizmetleri dahil olmak üzere bilgisayar performansı ve çalışan yazılım hakkında bilgi sağlar. Ayrıca işlem önceliklerini, işlemci benzeşimini, başlatma ve durdurma hizmetlerini ayarlamak ve işlemleri zorla sonlandırmak için de kullanılabilir.

İşletim sistemi çekirdeği, kısaca çekirdek (kernel), işletim sistemindeki her şeyin üzerinde denetimi olan merkezi bileşenidir. Uygulamalar ve donanım seviyesindeki bilgi işlemleri arasında bir köprü görevi görür. Çekirdeğin görevleri sistemin kaynaklarını yönetmeyi de kapsamaktadır. Genellikle çekirdek, işletim sisteminin temel bir elemanı olarak, yazılımın fonksiyonunu yerine getirebilmesi için kontrol etmesi gereken kaynaklar için düşük seviye soyutlama katmanı sağlayabilir. İşletim sistemi görevleri, tasarımları ve uygulanmalarına göre farklı çekirdekler tarafından farklı şekillerde yapılır. Sistem açılırken belleğe yüklenir ve sistem kapatılıncaya kadar ana bellekte kalır.

PowerShell, Microsoft tarafından Windows komut satırı cmd.exe ve Windows Script Host'a alternatif olarak geliştirilen yeni nesil bir komut satırı uygulamasıdır. Başlangıçta sadece Windows PowerShell olarak bilinen bir Windows bileşeni, 18 Ağustos 2016'da PowerShell Core'un tanıtımı ile açık kaynaklı ve çapraz platform haline getirildi.

netstat ağ bağlantıları, yönlendirme tabloları ve ağ arayüzü istatistiklerini görüntüleyen bir komut satırı aracıdır. netstat komutu UNIX, Linux ve Windows NT tabanlı işletim sistemlerinde kullanılabilir.

Canlı USB, önyüklenebilen tam bir işletim sistemi içeren taşınabilir bir USB'ye bağlı harici veri depolama aygıtıdır. Terim, USB flash sürücüleri anımsatır, ancak sırasıyla "canlı HDD" ve "canlı SSD" olarak adlandırılsalar da, harici bir sabit disk sürücüsünü veya yarıiletken sürücüyü kapsayabilir. Canlı CD'lerden sonraki evrimsel adımdır, ancak yazılabilir depolamanın ek avantajıyla, önyüklenen işletim sisteminde özelleştirmelere izin verir. Canlı USB'ler, sistem yönetimi, veri kurtarma veya test sürüşü için gömülü sistemlerde kullanılabilir ve USB cihazına ayarları kalıcı olarak kaydedebilir ve yazılım paketlerini yükleyebilir.
Windows Embedded CE 6.0 veya Windows CE 6.0 Microsoft Windows gömülü işletim altıncı büyük sürümüdür. Böyle endüstriyel kontrol ve dijital kameralar gibi tüketici elektroniği cihazlarına kurumsal özel araçlar hedefleyir. Her işlem 32 MB-dan 2 GB-a kadar, sanal adres alanı alır. CE 6.0-da önceki sürümlerinden 32 işlem limitinden, 32.768 süreçlerini destekleyen bir çekirdek bulunmaktadır.

Microsoft tarafından üretilen ve satılan bir işletim sistemi satırı olan Windows NT'nin mimarisi, kullanıcı modu ve çekirdek modu olmak üzere iki ana bileşenden oluşan katmanlı bir tasarımdır. Tek işlemcili ve simetrik çok işlemcili (SMP) tabanlı bilgisayarlarla çalışmak üzere tasarlanmış, önleyici, yeniden gelen bir işletim sistemidir. Giriş/çıkış isteklerini işlemek için, I / O istek paketlerini (IRP'ler) ve zaman uyumsuz G / Ç'yi kullanan paket odaklı G / Ç kullanırlar. Windows XP'den başlayarak, Microsoft Windows'un 64 bit sürümleri hazırlanmaya başladı; Bundan önce, bu işletim sistemleri yalnızca 32-bit sürümlerde mevcuttu.

XNU, MacOS işletim sisteminde kullanılmak üzere Aralık 1996'dan beri Apple'da geliştirilen ve Darwin işletim sisteminin bir parçası olarak ücretsiz ve açık kaynaklı yazılım olarak piyasaya sürülen bilgisayar işletim sistemi çekirdeğidir. Ayrıca, iOS, tvOS ve watchOS işletim sistemlerinin çekirdeği olarak da kullanılır. XNU, "X Not Unix"'in bir kısaltmasıdır.

Metin tabanlı kullanıcı arayüzü, metinsel kullanıcı arayüzü veya terminal kullanıcı arabirimi olarak da adlandırılır, grafik kullanıcı arayüzlerinin (GUI) icadından bir süre sonra ortaya çıkan ve onu grafik kullanıcı arayüzünden ayırt etmek için türetilen yeni bir terimdir. TUI'de bilgisayar grafikleri metin kipinde görüntülenir. Gelişmiş bir TUI, GUI'ler gibi tüm ekran alanını kullanabilir ve fare ve diğer girişleri kabul edebilir.
Bu, Microsoft Windows bileşenlerinin bir listesidir.

Çoklu önyükleme(multi-booting), tek bir bilgisayara birden çok işletim sistemi kurma ve hangisinin ön yükleneceğini(booting) seçebilme eylemidir. Çift önyükleme(dual-booting) terimi, özellikle iki işletim sisteminin ortak yapılandırmasını ifade eder. Çoklu önyükleme, özel bir ön yükleyici(booting) gerektirebilir.

Çoklu önyükleme (multi-booting), tek bir bilgisayara birden çok işletim sistemi kurma ve hangisinin ön yükleneceğini(booting) seçebilme eylemidir. Çift önyükleme (dual-booting) terimi, özellikle iki işletim sisteminin ortak yapılandırmasını ifade eder. Çoklu önyükleme, özel bir ön yükleyici gerektirebilir.
coLinux olarak kısaltılan Cooperative Linux, Microsoft Windows ve Linux çekirdeğinin aynı makinede aynı anda paralel çalışmasına olanak sağlayan bir yazılımdır.

Windows Subsystem for Linux (WSL), Windows 10, Windows 11, Windows Server 2019 ve Windows Server 2022 üzerinde yerel olarak Linux ikili yürütülebilir dosyalarını çalıştırmak için kullanılan uyumluluk katmanıdır.