İçeriğe atla

NATO harekâtları

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), Soğuk Savaş boyunca Varşova Paktı ile birbirine düşman konumda yer almasına rağmen, hiçbir askeri operasyon yapılmadı. Tüm askeri NATO operasyonları, Soğuk Savaş sonrası dönemde yapılmıştır.

Bosna

NATO, 1990'ların başında Bosna Savaşında Deniz İzleme Operasyonu ile Boşnak ordusu tarafında yerini aldı. Bazı operasyonların artmasıyla birlikte rolü giderek büyüdü.

USS  Theodore Roosevelt  (CVN-71) Deniz Muhafız Harekatı'na katıldı
Tarih Operasyon Konum Tip
16 Temmuz 1992 –

22 Kasım 1992

Deniz İzleme Operasyonu Sırbistan açıklarında uluslararası sular Abluka
16 Ekim 1992 –

12 Nisan 1993

Sky Monitor Operasyonu Bosna hava sahası Uçuşa yasak bölge
22 Kasım 1992 – 1993 Deniz Muhafız Harekatı Adriyatik Denizi'ndeki uluslararası sular Abluka
13 Nisan 1993 –

20 Aralık 1995

Uçuşu Engelleme Operasyonu Bosna hava sahası Uçuşa yasak bölge
15 Haziran 1993 –

2 Ekim 1996

Keskin Muhafız Operasyonu YugoslavyaAbluka
30 Ağustos 1995 –

20 Eylül 1995

Kasıtlı Kuvvet Operasyonu Bosna Hersek Hava Kampanyası
20 Aralık 1995 -

20 Aralık 1996

Ortak Çalışma Harekeatı Bosna Hersek Barış gücü
21 Aralık 1996 -

19 Haziran 1998

Müşterek Muhafız Harekatı Bosna Hersek Barış gücü
20 Haziran 1998 -

2 Aralık 2004

Ortak Forge Operasyonu Bosna Hersek Barış gücü

Kaynakça

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NATO</span> uluslararası askerî ittifak

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü veya NATO, 4 Nisan 1949'da 12 ülke tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kurulan ve farklı dönemlerde 20 ülkenin daha katıldığı uluslararası askerî ittifaktır.

<span class="mw-page-title-main">Bosna-Hersek</span> Balkanlarda bir ülke

Bosna-Hersek, kısa haliyle B&H, resmî adıyla Bosna ve Hersek, Balkanlar'da 51.197 km² yüz ölçümlü bir ülke. Kuzey, batı ve güneyden Hırvatistan; doğudan Sırbistan ve güneydoğusunda Karadağ ile çevrili olup Adriyatik Denizi'ne Neum şehrinin olduğu yerde yalnızca 20 km'lik limansız bir kıyısı bulunmaktadır. Ülkenin coğrafyası merkez ve güneyde dağlık, kuzeybatıda tepelik, kuzeydoğuda düzlük bir karakter sergiler. Başkent ve en büyük şehir olan Saraybosna, birçok yüksek dağla çevrelenmiştir. Ülkenin çoğunluğunu kaplayan Bosna bölgesinde karasal iklim görülür, bu bölgede yazları sıcak, kışları kar yağışlı ve soğuktur. Ülkenin güney kıyılarındaki daha küçük Hersek bölgesinde ise tipik Akdeniz iklimi görülür. Bosna-Hersek doğal kaynaklar açısından da zengin bir görünüm arz eder.

<span class="mw-page-title-main">Gladio</span> askeri operasyon

Gladio, II. Dünya Savaşı sonrasında Batı Avrupa'da gelecekte olması beklenen bir Varşova Paktı işgaline cephe gerisinde bir direniş başlatmak amacıyla İtalya'da NATO tarafından gizli olarak örgütlenen kontrgerilla (stay-behind) operasyonunun kod adı. Gladyo, özel olarak NATO cephe gerisi direniş organizasyonun İtalyan kolunu belirtse de bazen "Gladyo operasyonu" NATO'nun bütün cephe gerisi (stay-behind) operasyonlarının gayriresmî adı olarak kullanılır ve bazen "Süper NATO" adıyla da anılır.

<span class="mw-page-title-main">İncirlik Hava Üssü</span> Türk Silahlı Kuvvetlerine ait hava üslerinden biri

İncirlik Hava Üssü, Türkiye'nin Adana şehrinin İncirlik semtinde bulunan, 3320 dönümden biraz daha büyük bir Türk hava üssüdür. Üs, 1,7 milyon nüfuslu bir kentsel alan içerisinde, şehir merkezinin 10 km (6 mi) doğusunda ve Akdeniz'den 32 km (20 mi) içeride yer almaktadır. Hava üssünün başlıca kullanıcıları Amerika Birleşik Devletleri Hava Kuvvetleri ve Türk Hava Kuvvetleri olmakla birlikte, zaman zaman Kraliyet Hava Kuvvetleri ve Suudi Arabistan Hava Kuvvetleri tarafından da kullanılmaktadır. Aynı zamanda İspanyol Ordusu'nun 74. Uçaksavar Topçu Alayı'na da ev sahipliği yapmaktadır. Üs, üzerindeki tüm tesislerle birlikte Türkiye Cumhuriyeti'ne aittir.

<span class="mw-page-title-main">Spetsnaz</span>

Spetsnaz, Rus özel kuvvetlerine verilen genel addır. Rusçada "özel amaçlı birlik" anlamına gelir.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk Savaş</span> 1947–1991 yılları arasında Batı Bloku ve Doğu Bloku arasında geçen jeopolitik gerginlik süreci

Soğuk Savaş, iki Süper güç olan ABD önderliğinde Batı Bloku ile Sovyetler Birliği'nin önderliğinde Doğu Bloku ülkeleri arasında Truman Doktrini'nin ilanından (1947) SSCB'nin dağılmasına (1991) kadar devam ettiği kabul edilen uluslararası siyasi ve askeri gerginlik. Soğuk Savaş dönemi, Amerika liderliğinde batı dünyası ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin önderliğindeki komünist blok arasındaki dünya üzerinde geniş bir nüfusu etki etmesine verilen isimdir. Soğuk Savaş döneminde NATO, "Batı İttifakı" olarak da biliniyordu. Batı Bloku, NATO üyesi ülkeler ile NATO üyesi olmayan ancak ABD ile müttefik olan kapitalist ve antikomünist ülkelerden, Doğu Bloku ise Varşova Paktı'na üye olan komünist ve bu pakta üye olmayan diğer komünist ülkelerden oluşuyordu. Bu iki karşıt blokun yanı sıra hiçbir bloku desteklemeyen Bağlantısızlar Hareketi isimli üçüncü bir blok daha vardı. Çin ve Yugoslavya hem Doğu Bloku ülkeleri, hem de Bağlantısızlar Hareketi ülkeleriydi. Bu iki komünist ülkenin her iki blokta da olmasının nedeni Sovyetler Birliği ile olan görüş farklılıklarıydı.

<span class="mw-page-title-main">Kolordu</span> Askerî birlik türü

Kolordu, 3-4 tümen'den oluşan askerî birim. Kolordular birleşerek ordu'yu oluştururlar ve Korgeneral tarafından yönetilirler. Bünyesinde yaklaşık 40.000 asker barındırır. Bölge savunmasında etkilidir ve kolordu olarak çok seyrek operasyon yaparlar. Genellikle ordu karargahından gelen emirle tümenleri görev yapar.

<span class="mw-page-title-main">Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri</span> ABD ile Türkiyenin arasındaki diplomatik ilişkiler

Amerika Birleşik Devletleri-Türkiye ilişkileri, Amerika Birleşik Devletleri ile Türkiye'nin Osmanlı İmparatorluğu döneminde başlayan ve 1947 yılından bu yana aktif sürdürdüğü uluslararası politikaları içerir.

<span class="mw-page-title-main">Uluslararası Güvenlik Destek Gücü</span>

International Security Assistance Force ya da ISAF, Afganistan Savaşı sonrasında, NATO önderliğinde Afganistan'da kurulmuş; amacı güvenliği sağlamak ve insanî yardımlarda bulunmak olan örgüttür.

<span class="mw-page-title-main">Portekiz Sömürge Savaşları</span> Portekiz Ordusuyla Portekiz’in Afrika’daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki yaşanmış savaşlar

Portekiz Sömürge Savaşları, aynı zamanda Denizaşırı Savaş ve Kurtuluş Savaşı olarak da bilinir, Portekiz Ordusuyla Portekiz'in Afrika'daki sömürgeleri arasında 1961-1974 yılları arasındaki savaşların adı. Soğuk Savaş döneminde Afrika kıtasındaki belirleyici ideoloji ve silahlı çatışmalardır. Portekiz, diğer Avrupa uluslarının aksine 1950 ve 1960'lı yıllarda Afrika'daki sömürgelerini bırakmamıştır. 1960'lı yıllarda sayısız silahlı kurtuluş örgütü ülkelerdeki komünist hareketin de gelişmesiyle bağımsızlık savaşı vermeye başlayacaktır. Bölgede ABD, Çin ve aparthayd yönetimindeki Güney Afrika desteğinde örgütlenen anti-komünist silahlı kuvvetlerle bağımsızlık yanlıları arasında iç savaşa varacak çatışmalar yaşanacaktır. Bölgedeki Portekiz'e karşı en belirgin kurtuluş savaşı veren ülkeler Angola, Mozambik ve Gine-Bissau olacaktır. Angola'da MPLA, Gine-Bissau'da PAIGC, Mozambik'de FRELIMO koordineli verdikleri silahlı mücadele karşısında Portekiz yönetimi zorlansa da öldürücü darbeyi 1974 yılında Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devrimi indirecektir. Portekiz Ordusu içerisinde örgütlenen Movimento das Forças Armadas Afrika'da sürmekte olan kanlı sömürge savaşları ve Salazar yönetiminden genel olarak kamuoyunun rahatsızlığı nedeniyle halkı da arkasına alarak darbe yapmış ve devrim sürecini başlatmıştır. Ülkedeki siyasal yapıda çok önemli değişiklikler gerçekleştiren yeni yönetim sömürgelerde kalan askerî birlikleri hızla geri çekecek ve Afrika'daki sömürgelerde iktidar yerel örgütlere hızla bırakılacaktır. Nisan 1974'te Lizbon'da gerçekleşen Karanfil Devriminin sömürge savaşını sona erdirmesinin ardından sömürge ülkelerindeki yüzbinlerce Portekiz vatandaşı ülkeye geri dönmeye başlamış, askerî personelin yanı sıra değişik etnik kökenden Afrikalı-Portekiz dönmüştür. Bu devasa göçten sonra özellikle Angola ve Mozambik'de uzun yıllar sürecek olan iç savaşlar çıkmıştır. Eski sömürge ülkeleri bağımsızlıklarını ilan ettikten sonra ciddi sorunlarla karşılaşacak, ekonomik ve sosyal gerilemenin yanı sıra, yolsuzluk, yoksulluk, eşitsizlik ve merkezi planlama eksikliği bağımsızlık dönemi üzerine kurulan beklentileri yerine getirmeye engel olacaktır. Afrika'da ilk sömürge sahibi olan Avrupalı ülke olan Portekiz, sömürgelerini de en son terkeden ülke olacaktır. Eski sömürgelerdeki ülkeler olan Angola'da Agostinho Neto, Mozambik'de Samora Machel, Gine-Bissau'da ise Luis Cabral devlet başkanı olacaklardır.

<span class="mw-page-title-main">NATO'nun Yugoslavya'yı bombalaması</span>

NATO'nun Yugoslavya'yı bombalaması ya da Allied Force Operasyonu, Deliberate Force Operasyonu sonrasında ABD'nin geliştirdiği yeni askerî müdahale, Bosna Savaşı'ndan beri tecrit edilmiş durumda ve ambargo altında bulunan Yugoslavya'ya karşı 24 Mart 1999 tarihinde 11 NATO ülkesinin ordularınca başlatılmış olan askerî müdahaleler. Sonrasında ülkede yaşayan Sırplar direniş eylemlerinde bulundu. Afganistan'a, Irak'a ve diğer ülkelere operasyon amacıyla kullanılan Bondsteel Üssü'nü Amerikalılar ve Kosovalılar inşa etti.

<span class="mw-page-title-main">Kararlı Güç Harekâtı</span> Acil Mukabele Gücü ile NATOnun Sırp Cumhuriyetine karşı yürüttüğü kapsamlı askeri operasyon

Deliberate Force Operasyonu veya Kararlı Güç Harekâtı, BM Acil Mukabele Gücü ile NATO'nun Sırp Cumhuriyeti'ne karşı yürüttüğü kapsamlı askerî operasyonudur. Bosna-Hersek topraklarını işgal eden Sırp askeri hedeflerine yönelik gerçekleşmiştir. Bombardımana gerekçe olarak Sırp askerlerinin Srebrenitsa katliamı ve Markale katliamları gibi Avrupa'nın II. Dünya Savaşı'ndan sonra gördüğü en büyük soykırım olayları gösterildi.

İsveç Silahlı Kuvvetleri, İsveç Krallığı'nı olası bir saldırı karşında koruyacak resmi askeri güçtür. Karargahı başkent Stockholm'dedir. İsveç her iki dünya savaşında da tarafsız olarak kalmıştır. İsveç ordusu son zamanlarda müthiş teknolojik savaş makineleri yaparak dikkat çekmektedir. Ayrıca dünyanın en kaliteli çeliği yine İsveç'te bulunmaktadır. Soğuk Savaş döneminde zorunlu askerlik kanunu çıkarıldı ve uygulandı. Ancak Soğuk Savaş'tan sonra herhangi bir tehlikenin kalmadığı düşünülerek zorunlu askerlik kaldırıldı.

1990'lar, 1 Ocak 1990 tarihinde başlayan ve 31 Aralık 1999 tarihinde biten Miladi takvimin on yılıdır.

<span class="mw-page-title-main">Bulgaristan Silahlı Kuvvetleri</span>

Bulgaristan Silahlı Kuvvetleri, Bulgaristan'ı dışarıdan gelebilecek askeri tehditlere karşı korumakla görevli silahlı kuvvetlerdir. Bulgaristan Cumhurbaşkanı aynı zamanda Silahlı Kuvvetlerin Başkomutanıdır. Askeri komuta Genelkurmay Başkanlığında iken, Siyasi liderlikten Savunma Bakanlığı sorumludur. Kara Kuvvetleri, Deniz Kuvvetleri ve Hava Kuvvetleri olmak üzere 3 ana birimden oluşur.

<span class="mw-page-title-main">Batı Bloku</span> Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği ve müttefiklerine karşı ABD ve NATO ile ittifak olan ülkelerin oluşturduğu blok

Batı Bloku veya Kapitalist Blok, Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği ve müttefiklerine karşı ABD ve NATO ile ittifak olan ülkeleri ifade eder. Batı Bloku hükûmetleri ve basını kendilerini ifade etmek için "Özgür Dünya" veya "Batı Dünyası" tanımını kullanmaktaydılar. Batı Avrupa Soğuk Savaş sırasında Avrupa'da demokratik ülkelerde ifade etmek için kullanılan tartışmalı bir terimdir, ancak kavram bazen hala medya tarafından hızlı bir karşılaştırma için kullanılır.

<span class="mw-page-title-main">NATO üyesi ülkeler</span> Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü üyesi olan ülkeler

NATO, Avrupa ve Kuzey Amerika'daki 32 üye ülkeden oluşan uluslararası bir askeri ittifaktır. Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 4 Nisan 1949 tarihinde imzalanmasıyla kurulmuştur. Antlaşmanın 5. maddesi, üye devletlerden birine karşı silahlı bir saldırı olması halinde, bunun tüm üyelere karşı yapılmış bir saldırı olarak kabul edileceğini ve diğer üyelerin saldırıya uğrayan üyeye gerekirse silahlı kuvvetlerle yardım edeceğini belirtmektedir. Antlaşmanın 6. maddesi, 5. maddenin kapsamını Yengeç Dönencesi'nin kuzeyindeki adalar, Kuzey Amerika ve Avrupa anakaraları, Türkiye'nin tamamı ve sonuncusu Temmuz 1962'den beri tartışmalı olan Fransız Cezayiri ile sınırlamaktadır. Dolayısıyla, Hawaii, Porto Riko, Fransız Guyanası, Falkland Adaları, Septe veya Melilla gibi yerlere yapılacak bir saldırı 5. madde kapsamında bir karşılık verilmesini tetiklemeyecektir.

<span class="mw-page-title-main">Reagan Doktrini</span> Soğuk Savaşın sonuna kadar Amerikan stratejisi

Reagan Doktrini, Amerika Birleşik Devletleri başkanı Ronald Reagan'ın Soğuk Savaş'ın son yıllarında Sovyetler Birliği ve komünistlerin dünya üzerindeki etkisini kırmayı amaçlayan bir dış politika stratejisydi. Doktrin her ne kadar 10 yıldan az bir süre uygulandıysa da 1980'lerden Sovyetler Birliği'nin dağıldığı 1991 yılına kadar ABD dış politikasının merkezindeydi.

<span class="mw-page-title-main">Sovyetler Birliği-Türkiye ilişkileri</span> İkili ilişkiler

Sovyetler Birliği-Türkiye ilişkileri, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki diplomatik ilişkilerdi.

<span class="mw-page-title-main">NATO-Türkiye ilişkileri</span>

NATO-Türkiye ilişkileri, Türkiye'nin, NATO üyesi olmak için girdiği Kore Savaşı ile 1952 yılında başlamıştır.