İçeriğe atla

NATO Lizbon Zirve Bildirisi

NATO Lizbon Zirve Bildirisi, 20 Kasım 2010 tarihinde Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) 2010 Lizbon zirvesine katılan devlet başkanları ve hükûmet başkanları tarafından yayımlandı. Çeşitli konulara değinerek, ortak endişeler konusunda pragmatik işbirliğine odaklanmış olarak tanımlandı.[1]

Bildiri, zirve tarafından kabul edilen üç deklarasyondan biriydi; diğerleri NATO ve Afganistan İslam Cumhuriyeti arasında Kalıcı Ortaklık üzerine Deklarasyon ve Uluslararası Güvenlik Destek Gücü'ne (ISAF) katkıda bulunan ulusların devlet başkanları ve hükûmet başkanları tarafından yapılan Deklarasyon'dur.

İçindekiler

Lizbon Zirve Bildirisi, 54 paragraftan oluşmaktadır. 2009 Strasbourg–Kehl zirvesinde alınan Gürcistan-NATO ilişkileri konusundaki tutumu sürdürerek, Bildiri, Rusya'yı Gürcistan'ın Güney Osetya ve Abhazya bölgelerini bağımsız devletler olarak tanıma kararını "geri çekmeye" çağırdı. Bildiri aynı zamanda Rusya-Gürcistan savaşı sonrasında 8 Eylül 2008 tarihli anlaşmadaki taahhütlerini yerine getirmesi çağrısında bulundu. 2008 Bükreş zirvesinin kararını yeniden teyit ettikten sonra Bildiri, "Gürcistan'ın NATO üyesi olacağını" yineledi.

Bildiri, özellikle Dağlık Karabağ anlaşmazlığı ve Transdinyester sorunu bağlamında Azerbaycan'ın ve Moldova'nın toprak bütünlüğüne yönelik daha fazla destek vurgusu yaptı. Bildiride, bölgesel uzun süreli çatışmaların "itilaf için büyük bir endişe kaynağı olmaya devam ettiği" belirtildi. Ancak, NATO Genel Sekreteri Anders Fogh Rasmussen, Dağlık Karabağ çatışmasına müdahale fikrini desteklemediği için, Bildiri bu alanda hukuki bir güce sahip değildi.[2]

Bildirinin ana hükümleri, tüm NATO üye devletlerini koruma kapasitesine sahip bir füze savunması geliştirmekle birlikte, silah kontrolü, silahsızlanma ve nükleer yayılmanın devam eden desteklenmesini ve artırılmış bilgisayar güvenliğini öngörmektedir. NATO liderliğindeki operasyonlar ve görevlerin Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi Kararı 1325 ile uyumlu olması amaçlanmıştır.

Sonuçları

Lizbon Zirve Bildirisi, Azerbaycan diplomasisi için avantajlı olarak değerlendirilmektedir:[3] 1996 Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT) Lizbon zirvesinde, Ermenistan delegasyonu zirve bildirisinin 20. maddesini, Azerbaycan'ın bütünlüğünü destekleyen bir maddeyi veto etti; bu durum, Azerbaycan tarafını tüm belgeyi veto etmeye zorladı.[2] Yeni Azerbaycan Partisi'nin başkan yardımcısı Mubariz Gurbanli, Lizbon Zirve Bildirisi'ni "oldukça önemli" olarak nitelendirmiştir.[4]

Bildiri, Ermenistan'da kınandı. Belgedeki toprak bütünlüğüne yapılan atıfa karşı Ermenistan Devlet Başkanı Serj Sarkisyan, zirveyi boykot ederek ülkeyi temsil etmek üzere Dışişleri Bakanı Eduard Nalbandyan ve Savunma Bakanı Seyran Ohanyan'ı görevlendirdi. Ermenistan Devrimci Federasyonu'nun üst düzey üyelerinden Giro Manoyan'a göre, Bildiri, Sarkisyan yönetiminin Türkiye ile yakınlaşma politikasına rağmen Ermenistan'ın Batı'da duruşunu güçlendirmedeki başarısızlığını ortaya koydu.[4]

Kaynakça

  1. ^ "Russia getting into bed with NATO?". The Daily Telegraph. 11 Aralık 2010. 22 Ocak 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010. 
  2. ^ a b "NATO statement seen as Azerbaijan's success: analyst". AzerNews. 22 Kasım 2010. 15 Mart 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010. 
  3. ^ "Vice speaker: Declaration adopted at NATO Lisbon summit strengthens Azerbaijan's position". Trend News Agency. 23 Kasım 2010. 1 Temmuz 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010. 
  4. ^ a b "NATO Summit Approves Declaration Denounced By Armenia". KAFKASSAM. 8 Temmuz 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Aralık 2010. 

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Serj Sarkisyan</span> 3. Ermenistan devlet başkanı

Serj Azati Sarkisyan, 30 Haziran 1954, Hankendi), Ermeni siyasetçi ve Ermenistan eski başbakanıdır. 2008 ve 2018 yılları arasında Ermenistan'ın devlet başkanı olarak görev yapmıştır. Devlet başkanlığı görevinin ardından meclis tarafından başbakan seçilen Sarkisyan'nın başbakan seçilmesine karşı başlatılan eylemler sonucunda 23 Nisan 2018'de Ermenistan başbakanlığı görevinden istifa etmiştir. Makama vekaleten Karen Karapetyan atanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Azerbaycan-Türkiye ilişkileri</span>

Azerbaycan-Türkiye ilişkileri, Türkiye ve Azerbaycan'ın süregelen uluslararası politikalarını içerir. Ortak tarihi ve geçmişi olan Türkiye ve Azerbaycan arasındaki ilişkiler dostane olmuştur. Karabağ Savaşı'nda Türkiye Azerbaycan'ı desteklemiştir. Bunun yanında Azerbaycan da Türkiye'yi çetrefilli meselelerde desteklemektedir.

<span class="mw-page-title-main">Birinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> 1988-1994 yılları arasında Karabağ bölgesinde Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanmış askeri bir çatışma

Birinci Dağlık Karabağ Savaşı, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı Dağlık Karabağ Özerk Oblastı'nın Ermenistan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlanmasını isteyen Ermeniler ile bunu kabul etmeyen Azeriler arasında başlayan ve Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra Azerbaycan ile Ermenistan arasında çatışmaya dönüşen Şubat 1988-Mayıs 1994 tarihleri arasında süren savaştır. Savaş öncesinde ve etnik çatışmaların sıcak savaşa dönüşmesi sonrasında Sumqayıt Pogromu, Kirovabad Pogromu, Bakü Pogromu gibi pogromlar, Hocalı Katliamı, Malıbeyli ve Kuşçular Katliamı ve Maragha Katliamı gibi katliamlar yaşanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti</span> 1991-2023 yılları arasında Karabağda varlığını sürdüren de facto bir devlet.

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti veya 2017-2023 yılları arasındaki resmî ismiyle Artsah Cumhuriyeti, Güney Kafkasya'da, Azerbaycan'ın uluslararası tanınmış sınırları içinde de facto devletti. Azerbaycan Devleti'nin 2023 yılında egemenliğini tesis etmesinin ardından lağvedilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu</span>

Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin silahlı gücüydü. 2023 Dağlık Karabağ çatışmalarının ardından 20 Eylül 2023'te lağvedildi.

Bişkek Protokolü, 5 Mayıs 1994'te Kırgızistan'ın başkenti Bişkek'te Azerbaycan, Ermenistan, Dağlık Karabağ Cumhuriyeti ve Rusya yetkilileri arasında imzalanan ateşkes anlaşmasıdır. Hâlâ yürürlükte olan protokol, Karabağ Savaşı'nı sona erdirmiş ve sorunu askıya almıştır. O zamandan beri bu protokolün tek önemli ihlali 2008 Mardakert Çarpışması olmuştur.

<span class="mw-page-title-main">Seyran Ohanyan</span> Ermeni siyasetçi

Seyran Muşegi Ohanyan, Ermeni asker ve siyasetçi. 14 Nisan 2008 tarihinden 3 Ekim 2016 tarihine kadar kadar Ermenistan Savunma Bakanı olarak görev yaptı. Birinci ve İkinci Karabağ savaşlarına katılmıştır. 2000-2007 yılları arasında sözde Dağlık Karabağ Cumhuriyeti'nin Savunma Bakanı olarak görev yaptı.

AGİT Minsk Grubu, Azerbaycan ve Ermenistan devletlerinin Karabağ sorunu için barışçıl bir çözüm bulmalarını teşvik etme amacıyla, 1992 yılında Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı tarafından kurulmuştur.

<span class="mw-page-title-main">GUAM Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü</span> 1997de kurulan demokrasi ve ekonomik kalkınma örgütü

GUAM Demokrasi ve Ekonomik Kalkınma Örgütü; Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan ve Moldova gibi ülkelerin bulunduğu örgüttür. 10 Ekim 1997 yılında kurulmuştur. 1999-2005 yıllarında Özbekistan da örgüte katılmıştır. Örgütün adı, üye ülkelerin İngilizce isimlerinin baş harflerinin birleştirilmesi ile oluşturulmuştur. Özbekistan'ın üye olduğu dönemde örgüt GUUAM adını taşıyordu. Örgüte üye ülkeler Gürcistan, Azerbaycan, Ukrayna, Moldovadır, örgüte sonradan Özbekistan'da katılmıştır. Türkiye ve Letonya ise gözlemci ülkeler arasında yer alır.

<span class="mw-page-title-main">Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü</span> Bağımsız Devletler Topluluğu tarafından kurulan askerî ittifak

Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü (KGAÖ), 7 Ekim 2002 tarihinde altı Bağımsız Devletler Topluluğu ülkesi tarafından kurulan hükûmetlerarası askerî ittifaktır.

<span class="mw-page-title-main">2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları</span>

2016 Azerbaycan-Ermenistan çatışmaları, Nisan Çatışmaları veya Dört günlük savaş, Azerbaycan Silahlı Kuvvetleri ve Ermenistan Silahlı Kuvvetleri ile Dağlık Karabağ Cumhuriyeti Savunma Ordusu arasında 1 Nisan'da başlayıp, dört gün boyunca süren çatışmalardır. Birinci Dağlık Karabağ Savaşı'nın bittiği 1994 yılından beri en şiddetli çatışmaların gerçekleştiği bildirilmiştir. 5 Nisan tarihinde karşılıklı ateşkes kararı alınarak, çatışmalara son verilmiştir. Bu savaş ayrıca Azerbaycan'ın, Ermeni işgali altındaki bölgede ilk defa ilerleme kaydettiği savaştır.

<span class="mw-page-title-main">2016 Varşova zirvesi</span> 28. NATO zirvesi

2016 NATO Varşova zirvesi, NATO'nun 8-9 Temmuz 2016 tarihleri arasında Polonya'nın başkenti Varşova'da gerçekleştirilen 27. devlet ve hükûmet başkanları zirvesi.

<span class="mw-page-title-main">İkinci Dağlık Karabağ Savaşı</span> Azerbaycan ve Ermenistan arasında yaşanan savaş

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı, 2020 Dağlık Karabağ Savaşı veya 44 Günlük Savaş Dağlık Karabağ'da Türkiye destekli Azerbaycan ile Ermenistan ve onun desteklediği tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti arasında yaşanmış silahlı çatışmalardır.

<span class="mw-page-title-main">Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 874 sayılı kararı</span>

Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyinin 874 sayılı kararı, 822 (1993) ve 853 (1993) sayılı kararların tekrar teyit edilmesinden sonra 14 Ekim 1993 tarihinde kabul edilen karardır. Konsey, Azerbaycan Cumhuriyeti'nin Dağlık Karabağ bölgesi ve çevresindeki çatışma konusunda Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasındaki gerilimler ile ilgili endişelerini dile getirmiş, tarafları Rusya Hükûmeti ile AGİT Minsk Grubu arasında mutabık kalınan ateşkese uymaya çağırdı.

Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun "İşgal Altındaki Azerbaycan Topraklarındaki Durum" başlıklı 62/243 sayılı kararı, Birleşmiş Milletler Genel Kurulunun 14 Mart 2008 tarihinde 62. oturumda Dağlık Karabağ'daki duruma ilişkin olarak kabul ettiği bir karardır. Karar, Dağlık Karabağ'ı ilgilendiren beşinci Birleşmiş Milletler belgesi oldu.

<span class="mw-page-title-main">2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması</span> 10 Kasım 2020de Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşını sona erdiren ateşkes antlaşması

2020 Dağlık Karabağ Ateşkes Antlaşması, 10 Kasım 2020 tarihinde Azerbaycan ile Ermenistan arasında yapılan ve 2020 Dağlık Karabağ Savaşı'nı sona erdiren bir ateşkes antlaşmasıdır. Antlaşma, Ermenistan'ın teslim olduğunu duyurmasının ardından 9 Kasım'da Azerbaycan cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Ermenistan başbakanı Nikol Paşinyan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin tarafından imzalandı ve Dağlık Karabağ bölgesindeki tüm çatışmalara 10 Kasım 2020 tarihinde Moskova saati ile 00:00 itibarıyla son verildiği açıklandı. Tanınmayan Dağlık Karabağ Cumhuriyeti cumhurbaşkanı Arayik Harutyunyan da çatışmaların sona ermesini kabul etti.

İkinci Dağlık Karabağ Savaşı'na karşı verilen resmî tepkilerin listesidir.

2021 Ermenistan darbesi veya 25 Şubat Ermeni Muhtırası, Ermenistan Silahlı Kuvvetlerinin Genelkurmay Başkanı Onik Gasparyan ile üst düzey subayların Başbakan Nikol Paşinyan'a bir muhtıra vererek İkinci Paşinyan Hükûmeti'ni istifa etmeye zorladığı askerî müdahaledir.

<span class="mw-page-title-main">2018 Brüksel zirvesi</span> 30. NATO zirvesi

2018 Brüksel Zirvesi, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO), 11 ve 12 Temmuz 2018 tarihlerinde Belçika'nın Brüksel kentinde düzenlenen Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü devlet başkanları ve hükûmet başkanlarının 29. resmi toplantısıydı.

<span class="mw-page-title-main">Ermenistan-Pakistan ilişkileri</span>

Ermenistan ile Pakistan arasındaki uluslararası ve ikili ilişkiler olumsuz durumdadır. Pakistan, Ermenistan'ı bir devlet olarak tanımayan Dünya'daki tek ülkedir. İki ülke arasındaki diplomatik anlaşmazlıkların ana nedeni Dağlık Karabağ sorunudur.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.