İçeriğe atla

NATO'nun dış ilişkileri

NATO'nun Avrupa'daki ilişkileri haritası

NATO'nun dış ilişkileri, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün dünya genelindeki üçüncü ülkelerle arasındaki ilişkileri ifade etmektedir. NATO yürüttüğü bir dizi programla kendisi ile kendi üyesi olmayan devletler arasındaki ortaklıkların çerçevelerini belirlemektedir. Bunlardan bazıları Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi ve Barış İçin Ortaklık'tır.

Ayrıca bakınız

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">NATO</span> uluslararası askerî ittifak

Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü veya NATO, 4 Nisan 1949'da 12 ülke tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kurulan ve farklı dönemlerde 20 ülkenin daha katıldığı uluslararası askerî ittifaktır.

<span class="mw-page-title-main">Soğuk Savaş</span> 1947–1991 yılları arasında Batı Bloku ve Doğu Bloku arasında geçen jeopolitik gerginlik süreci

Soğuk Savaş, iki Süper güç olan ABD önderliğinde Batı Bloku ile Sovyetler Birliği'nin önderliğinde Doğu Bloku ülkeleri arasında Truman Doktrini'nin ilanından (1947) SSCB'nin dağılmasına (1991) kadar devam ettiği kabul edilen uluslararası siyasi ve askeri gerginlik. Soğuk Savaş dönemi, Amerika liderliğinde batı dünyası ile Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin önderliğindeki komünist blok arasındaki dünya üzerinde geniş bir nüfusu etki etmesine verilen isimdir. Soğuk Savaş döneminde NATO, "Batı İttifakı" olarak da biliniyordu. Batı Bloku, NATO üyesi ülkeler ile NATO üyesi olmayan ancak ABD ile müttefik olan kapitalist ve antikomünist ülkelerden, Doğu Bloku ise Varşova Paktı'na üye olan komünist ve bu pakta üye olmayan diğer komünist ülkelerden oluşuyordu. Bu iki karşıt blokun yanı sıra hiçbir bloku desteklemeyen Bağlantısızlar Hareketi isimli üçüncü bir blok daha vardı. Çin ve Yugoslavya hem Doğu Bloku ülkeleri, hem de Bağlantısızlar Hareketi ülkeleriydi. Bu iki komünist ülkenin her iki blokta da olmasının nedeni Sovyetler Birliği ile olan görüş farklılıklarıydı.

<span class="mw-page-title-main">NATO Parlamenter Asamblesi</span> hükümetler arası kuruluş

NATO Parlamenter Asamblesi, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne üye ülkelerden 158 parlamenter 1955 yılında Paris’te toplanarak kurdukları örgüttür. Bu örgütün ismi 1966 yılında Kuzey Atlantik Asamblesi; 1999 yılında ise NATO Parlamenter Asamblesi olarak değiştirilmiştir.

<span class="mw-page-title-main">Ukrayna Silahlı Kuvvetleri</span> Ukraynanın askerî gücü

Ukrayna Silahlı Kuvvetleri, Ukrayna'yı dışarıdan gelebilecek askerî tehditlere karşı korumakla görevli silahlı kuvvetlerdir. Ukrayna'nın belirtilen ulusal politikası Avrupa Birliği ile, Avrupa-Atlantik entegrasyonunu sağlamaktır. Ukrayna'nın NATO ile bir "Ayrıcalıklı Ortaklık" vardır ve "Barış için Ortaklık" ve "Balkanlar'da barışı koruma" gibi askerî kuruluşların etkin bir katılımcısı olmuştur. NATO ile bu yakın ilişki Kosova'da, komşusu Polonya ile iş birliği ve ortak barış operasyonunda belirginleşmiştir. Ukraynalı askerler, Irak ve Afganistan'da NATO komutası altında görev yapmaktadır. Viktor Yuşçenko döneminde 2008 başlarında Ukrayna, NATO'ya üyelik başvurusunda bulunmuştu.

<span class="mw-page-title-main">Barış İçin Ortaklık</span>

Barış İçin Ortaklık (BİO), (İngilizce: Partnership for Peace, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün ittifakı ile Avrupa ve eski Sovyetler Birliği ülkeleri arasında güven oluşturmaya yönelik bir programıdır. Program 10-11 Ocak 1994 NATO Zirvesinde geliştirilmiş olup ; 22 ülke programa dahildir.

<span class="mw-page-title-main">NATO üyesi ülkeler</span> Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü üyesi olan ülkeler

NATO, Avrupa ve Kuzey Amerika'daki 32 üye ülkeden oluşan uluslararası bir askeri ittifaktır. Kuzey Atlantik Antlaşması'nın 4 Nisan 1949 tarihinde imzalanmasıyla kurulmuştur. Antlaşmanın 5. maddesi, üye devletlerden birine karşı silahlı bir saldırı olması halinde, bunun tüm üyelere karşı yapılmış bir saldırı olarak kabul edileceğini ve diğer üyelerin saldırıya uğrayan üyeye gerekirse silahlı kuvvetlerle yardım edeceğini belirtmektedir. Antlaşmanın 6. maddesi, 5. maddenin kapsamını Yengeç Dönencesi'nin kuzeyindeki adalar, Kuzey Amerika ve Avrupa anakaraları, Türkiye'nin tamamı ve sonuncusu Temmuz 1962'den beri tartışmalı olan Fransız Cezayiri ile sınırlamaktadır. Dolayısıyla, Hawaii, Porto Riko, Fransız Guyanası, Falkland Adaları, Septe veya Melilla gibi yerlere yapılacak bir saldırı 5. madde kapsamında bir karşılık verilmesini tetiklemeyecektir.

<span class="mw-page-title-main">NATO Genel Sekreteri</span> Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütünün baş görevlisi

NATO Genel Sekreteri, Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nün (NATO) başlıca sivil görevlisidir. Bu görevi üstlenen kişi, örgütün işleyişini koordine etmek, NATO'nun uluslararası kadrosunu yönetmek, Kuzey Atlantik Konseyi'nin toplantılarını ve örgütün önemli komitelerinin çoğunu yönetmekle sorumludur. NATO Askeri Komitesi dışında, NATO'nun sözcüsü olarak da hareket eder. Genel Sekreterin askeri komutada rolü yoktur; siyasi, askeri ve stratejik kararlar nihayetinde üye ülkelerin yetkisindedir. NATO'nun en üst düzey yetkililerinden biri olan genel sekreter, NATO Askeri Komitesi Başkanı ve yüksek müttefik komutanı ile birlikte çalışır.

<span class="mw-page-title-main">Atlantikçilik</span> Kuzey Amerika-Avrupa işbirliğine ilişkin siyasi ideoloji

Atlantikçilik, Kuzey Amerika ile Avrupa'daki insanlar ve hükûmetler arasındaki daha yakın ilişkilere destek verme ideolojik inancıdır. Bu ilişkiler, siyasi, ekonomik ve savunma konularında işbirliğini amaçlayarak katılımcı ülkelerin güvenliğini ve refahını korumak, liberal demokrasiyi ve çokkültürlülüğü birleştiren açık bir toplumun ilerici değerlerini korumak amacıyla kurulur. Terim, Kuzey Amerika ve Avrupa tarafından çevrelenen Atlantik Okyanusu'ndan türetilmiştir.

Akdeniz Diyaloğu, ilk olarak 1994'te başlatılan, NATO ile yedi Akdeniz ülkesi arasındaki iş birliği forumu. Amacı "bölgede iyi ilişkiler, daha iyi karşılıklı anlayış ve güven kurmak, bölgesel güvenliği ve istikrarı desteklemek ve NATO'nun politika ve amaçlarını açıklamak" olarak belirtilmiştir.

Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi, NATO üyesi olmayan Avrupa ve eski Sovyetler Birliği ülkeleri ile NATO ülkeleri arasındaki ilişkileri geliştirmek için oluşturulan ve bir NATO kurumu olan çok taraflı bir forum. 1 Ocak 1997'de kuruldu.

<span class="mw-page-title-main">2004 İstanbul zirvesi</span> 20. NATO zirvesi

2004 NATO İstanbul zirvesi, 28-29 Haziran 2004 tarihleri arasında Türkiye'nin İstanbul şehrinde düzenlendi. NATO'nun Devlet ve Hükûmet Başkanları'nın güvenlik konuları hakkında resmi kararlar aldığı 17. NATO zirvesi olarak kabul edilir. Genel olarak, zirve, Soğuk Savaş döneminde Sovyet saldırganlığına karşı bir ittifaktan, 21. yüzyılın yeni ve bölge dışı güvenlik tehditlerine karşı bir koalisyona dönüşü uman 2002 Prag zirvesinde başlayan dönüşüm sürecinin bir devamı olarak görülmektedir. Zirve dört toplantıdan oluşuyordu.

<span class="mw-page-title-main">2006 Riga zirvesi</span> 22. NATO zirvesi

2006 NATO Riga zirvesi, 28-29 Kasım 2006 tarihlerinde Riga, Letonya'da düzenlenen bir NATO zirvesi. NATO üyelerinin devlet ve hükûmet başkanları, Afganistan Savaşı, ittifakın rolü ve genişlemesi gibi konuları ele aldılar. Ayrıca zirve ittifakın devam eden dönüşümü üzerine yoğunlaştı. 2006 Riga zirvesi, eski bir SSCB ülkesinde düzenlenen ilk NATO zirvesi oldu.

<span class="mw-page-title-main">Gürcistan-NATO ilişkileri</span> Uluslararası ilişkiler

Gürcistan ve Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü dostane ilişkilere sahiptir. Gürcistan şu anda NATO'ya üye değildir ancak gelecekte ittifaka dahil edileceğine dair NATO tarafından söz verilmiştir.

Arnavutluk'un dış ilişkileri, ülkenin diğer hükûmet ve halklarla olan ilişkilerini ifade eder. Dış ilişkiler, başkent Tiran'da bulunan Avrupa ve Dışişleri Bakanlığı aracılığıyla yürütülür. Mevcut bakan Ditmir Bushati'dir. Güneydoğu Avrupa'da bulunan ve Akdeniz'e kıyısı olan Arnavutluk, 28 Kasım 1912'de bağımsızlığını ilan ederek egemen bir devlet oldu. Tüm ülkelerle dostça ilişkiler kurmayı hedefleyerek tamamlayıcılık politikasını sürdürür. 1990'da komünizmin çöküşünden sonra dünya genelindeki diğer uluslarla iyi ilişkiler kurarak sorumluluklarını ve konumunu genişletti.

<span class="mw-page-title-main">Belçika-Türkiye ilişkileri</span>

Belçika-Türkiye ilişkileri, Belçika Krallığı ve Türkiye Cumhuriyeti arasındaki dış ilişkileri kapsamaktadır. Belçika'nın Ankara'da büyükelçiliği, İstanbul'da konsolosluğu bulunmaktadır. Türkiye'nin ise Brüksel'de büyükelçiliği bulunmaktadır. İki ülke de NATO üyesidir. Ayrıca Belçika AB'ye tam üye, Türkiye ise tam üyeliğe aday bir ülkedir.

<span class="mw-page-title-main">Norveç-Türkiye ilişkileri</span>

Norveç-Türkiye ilişkileri, Norveç ile Türkiye Cumhuriyeti arasındaki ikili ilişkilerdir. Norveç'in Ankara Büyükelçiliği ve Türkiye'nin Oslo Büyükelçiliği bulunmaktadır. İki ülke de NATO üyesidir.

<span class="mw-page-title-main">Avrupa Birliği-Ukrayna ilişkileri</span>

Avrupa Birliği ve Ukrayna arasındaki ilişkiler, Ukrayna-Avrupa Birliği Ortaklık Anlaşması ve Derin ve Kapsamlı Serbest Ticaret Bölgesi (DCFTA) aracılığıyla şekilleniyor. Ukrayna, Doğu Ortaklığı ve Avrupa Komşuluk Politikası kapsamında öncelikli bir ortaktır. AB ve Ukrayna, işbirliğinin ötesine geçerek, kademeli ekonomik entegrasyon ve siyasi işbirliğinin derinleştirilmesine giderek birbirleriyle daha yakın bir ilişki arıyorlar. 23 Haziran 2022'de Avrupa Konseyi, Ukrayna'ya Avrupa Birliği'ne katılım için aday statüsü verdi. 14 Aralık 2023'te Avrupa Konseyi Ukrayna ile katılım müzakerelerinin başlatılmasını kabul etti.

<span class="mw-page-title-main">Rusya-NATO ilişkileri</span> Rusya ve NATO arası ilişkiler

NATO askeri ittifakı ile Rusya Federasyonu arasındaki ilişkiler 1991 yılında Kuzey Atlantik İşbirliği Konseyi çerçevesinde kurulmuştur. 1994'te Rusya, Barış İçin Ortaklık programına katıldı ve o zamandan beri NATO ve Rusya iş birliği konusunda birkaç önemli anlaşma imzalandı.

<span class="mw-page-title-main">Karadağ-NATO ilişkileri</span> Karadağ ve NATOnun ilişkileri

Karadağ'ın Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'ne veya NATO'ya katılımı 5 Haziran 2017'de gerçekleşti. Karadağ, NATO'ya üyelik başvurusunun son adımı olan Üyelik Eylem Planı'nı Aralık 2009'da verdi. NATO tarafından 2 Aralık 2015'te resmi bir davet yayınlandı ve katılım müzakereleri 19 Mayıs 2016'da gerçekleşti. Karadağ, 5 Haziran 2017'de resmen NATO'ya katıldı.

Atlantik Antlaşması Derneği (ATA), Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü'nü (NATO) desteklemek üzere siyasi liderleri, akademisyenleri, askeri yetkilileri ve diplomatları bir araya getiren bir şemsiye organizasyondur. ATA, NATO'dan ayrı bağımsız bir örgüttür.