İçeriğe atla

Nûreddin Ali

Nûreddin Ali
Mısır Memlûk Sultanı
Hüküm süresi1257-1259
Önce gelenMuiziddîn Aybeg
Sonra gelenSeyfeddin Kutuz
Doğumyak. 1242
Ölümyak. 1259
Tam adı
El-Mansur Nureddin Ali Bin Aybeg
HanedanBahri Hanedanı
BabasıMuiziddîn Aybeg

Nûreddin Ali ya da tam adıyla El-Mansur Nureddin Ali Bin Aybeg (Arapça: المنصور نور الدين علي بن أيبك ) (d. yak. 1242 - ö. yak. 1259 ) Mısır ve Suriye'de 1257-1259 döneminde hüküm sürmüş ikinci Kıpçak Türk asıllı Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır. Babası Aybeg'in eşi Şecer-üd-Dürr'ün komplosu sonucu öldürülmesi üzerine 13 yaşındayken tahta çıkmış ve naip atabeği olan Seyfeddin Kutuz tarafından tahttan indirilmiştir.

Yaşamı

Babası Emir Aybeg'in birinci karısı olan "Umm Ali" adlı bir kadın annesi olmaktadır. Babası Sultana Şecer-üd-Dürr ile evlenip ilk Memluklular Sultanı olduktan sonra Şecer-üd-Dürr'un kıskançlığı nedeni ile ilk karısından boşanmıştı.[1]

Babası Sultan Muizziddin Aybeg'in 1257'de bir komplo ile hamamda iken öldürülmesi ile babasının köleleri olan ve onun ismiyle anılan "Muizziye Memluklulari" kliği ve onların başı olan Seyfeddin Kutuz ağırlığını koyarak Mansur Ali tahta çıkartılmıştır. Mansur Ali tahta çıktığında 13 yaşında bulunmaktaydı. Ama gerçek iktidar gücü atabek olan Seyfeddin Kutuz'un elindeydi. Babasına komployu yapan Muizziddin Aybeg'in eşi Şecer-üd-Dürr Seyfeddin Kutuz'un tavsiyesi ve gayretleri ile tutuklandı. Şecer-üd-Dürr'un hizmetçileri işkence yapılınca Sultan Muizziddin Aybeg'i öldürme suçlarını itiraf ettiler. Şecer-üd-Dürr de Seyfeddin Kutuz'un Muizziye Memlukluları kliği tarafından öldürülmek istendi. Ama Salihiye Memlukluları kliği onu korudu ve Şecer-üd-Dürr Kahire kalesinde Kamil bin Adil zamanında yaptırılmış olan Kızıl Kule'de tutuklanmaya alındı.[2]

Annesi "Umm Ali" tahriki genç sultan Mansur Ali'nin annesine babasının ölümünün öcünü almak için söz verdiği kabul edilmektedir. Bu söze dayanarak cenç sultanın annesi ve ölü Sultan Aybeg'in boşamış olduğu karısı Umm Ali ve köleleri Şecer-üd-Dürr'u Kızıl Kule'den çıkarttılar. Ellerinde sopalar ve kırbaçlarla çıplak olarak eski Malike'yi döverek öldürdüler. Ertesi gün dövülüp öldürülmüş Şecere-üd-Dürr'ün çıplak cesedi Kahire kalesi yakınlarında bir hendekte bulundu.[3] Sultan Muizziddin Aybeg'in ölümüne sebep olan hizmetçi Muhsin El-Corgi ve 40 hizmetçi de idam edildi.[4]

Kasım 1257 ile Nisan 1258 döneminde (şimdi Ürdün'de bulunan) Karak kalesini eline geçiren Eyyubiler hanedanından Melik el-Migith'in tekrar Eyübi devletini geri getirmek için Mısır'a hücumlara başladı. Bu hücumlarında Sultan Aybeg'in hükümdarlığı sırasında Bahri Memlüklerin lideri olan "Fariseddin Aktay"'ın öldürülmesi dolayısıyla Suriye kaçan ve sonra Karak'a geçen Bahri Memluklular da (bunlar arasında sonradan Memluk Sultanı olacak Baybars ve Kalavun da) bulunmaktaydı. Ayrıca Moğol istilasından sonra Mezepotamya'dan kaçan Saher zur Kürt'leri de Melik el-Migith'in hücumlarını desteklemekteydi. Tarihçi El-Makrizi'nin bildirdiğine göre Şehrzuriye Kürt'lerinin taraf değiştirmeleri dolayısıyla Seyfeddin Kutuz komutasındaki Memluklüler ordusu bu hücumları durdurmayı başardı.[5]

Şubat 1256'da Hülagû Han komutasındaki Moğol ordusu Bağdat'ı kuşattı; şehri aldıktan sonra yakıp yıkıp talan etti. Moğollar Abbâsî Halifesi Mustasım Billah'ı da öldürdüler. Moğol ordusu sonra Suriye üzerine doğru yürümeye başladı. Suriye'de hükûmette bulunan Eyyubiler Sultanı Nasır Yusuf "Hülagû Han"'dan çok tehdit edici bir mesaj aldı. Nasır Yusef hemen Mısır'a mektup yazarak Mısır'dan acil destek istedi.

Memlüklular devletinin gerçek idarecileri olan Atabek Kutuz ve memluklüleri alarma geçtiler. Kutuz bütün Memluklu emirlerini acil bir toplantıya çağırdı. 15 yaşında olan Sultan Mansur Ali'nin sarayında yapılan bu toplantıda Seyfeddin Kutuz durumun çok ciddi olduğunu ve Mısır'ın Moğollara karşı direnebilecek yetenekli ve güçlü bir Sultan'ın hükümdarlığı altında olması gereğine işaret etti. 12 Kasım 1259 günü bu toplantıda Sultan Mansur Ali'nin tahtan indirilmesi ve yerine Seyfeddin Kutuz'un Memluklu Sultanı olmasına karar verildi. Seyfeddin Kutuz Moğolların mağlup edildikten sonra emirlerin diğer bir kişiyi de Memluklu Sultanı seçebileceklerini kabul etti.

Kaynakça

  1. ^ El-Makrizi, (1996) al-Mawaiz wa al-'i'tibar bi dhikr al-khitat wa al-'athar, Kahire:Matabat aladab, ISBN 977-241-175-X. Cilt 1 say.500 (Arapça)
  2. ^ El-Makrizi, Cilt.1/say.495.
  3. ^ El-Makrizi, cilt.1/say.494 ve İbni Taghri, cilt:6/say.102-273 )
  4. ^ El-Makrizi, Cilt:1/say.494
  5. ^ El-Makrizi Cilt 1/say.500}}

Dış kaynaklar

  • Türk Ansiklopedisi, Memlükler (Mısır) maddesi
  • Koperman, Kazım Yaşar (1989), Mısır Memluklüleri Tarihi, Ankara:Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, ISBN 975-17-0489-8
  • Yiğit, İsmail (2008), Memlükler, İstanbul: Kayıhan Yayınları, ISBN 978-605-5996-02-4
  • Clot, André
    • (çev. Turhan Ilgaz) (2005), Kölelerin İmparatorluğu Memlüklerin Mısır'ı, İstanbul:Epsilon Yayınları ISBN 975-331-772-7.
    • (2009) L'Égypte des Mamelouks 1250-1517. L'empire des esclaves, Paris:Perrin ISBN 978-2-262-03045-2 (Fransızca)
  • El-Makrizi, (1996) Al-Mawaiz wa al-'i'tibar bi dhikr al-khitat wa al-'athar, Kahire:Matabat aladab, ISBN 977-241-175-X. (Arapça)
Resmî unvanlar
Önce gelen:
Muiziddin Aybeg
Mısır Memlûk Sultanı
1257 - 1259 		Sonra gelen:
Seyfeddin Kutuz

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Eyyûbîler</span> Orta Doğuda hüküm sürmüş olan geç dönem Orta Çağ Kürt devleti (1171–1250)

Eyyûbîler, Eyyûbîler Devleti veya Eyyûbî Sultanlığı, Zengî Devleti'nin komutanı ve daha sonradan Fâtımî Devleti'nin veziri olan Selahaddin Eyyubi'nin 1171 yılında kurduğu Eyyûbî Hanedanı'nın Mısır ve Suriye'de egemen olduğu Sünni Müslüman bir devlettir. En güçlü olduğu dönemde Mısır, Suriye, Irak, Hicaz, Filistin, Libya, Yemen ve Levant bölgelerini egemenliği altında tutmuştur. 1171'de Selahaddin Eyyubi tarafından Mısır'daki Şii Fâtımî Hâlifeliği'nin ortadan kaldırılmasının ardından doğan bir iktidar boşluğuyla tarih sahnesine çıkan devlet, 1187'de Hıttin Muharebesi ile Kudüs'ü Hristiyanlardan geri almış ve Orta Doğu'da önemli bir güç hâline gelmiştir. Hanedanlık, bölgedeki hâkimiyetini 13. yüzyılın ortalarına kadar sürdürmüştür.

<span class="mw-page-title-main">Ayn Calut Muharebesi</span> 1260 yılında Memlük Sultanlığı ile Moğol İmparatorluğu arasında yapılan muharebe

Ayn Calut Muharebesi,, 3 Eylül 1260'ta Memlük Ordusu ile İlhanlılar arasında, Celile Bölgesi'nin Ayn Calut mevkiinde yapılan muharebe.

Muizzuddin El-Mansur Aybeg, Mısır Memlûk Sultanlığı'nın kurucusu ve ilk sultanı olan Türkmen kökenli hükümdar. 1250 ve 1257 yılları arasında hüküm sürdü.

Kutuz ya da tam adıyla Seyfeddin Kutuz, Türk kökenli asker ve devlet adamı. Celaleddin Harzemşah'ın yeğeni idi. Mısır'da kısa bir süre hüküm sürmüş Memluk sultanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Şecerüddür</span> Memlûk Sultanlığının ilk hükümdarı

Şecerüddür, Memlûk Sultanlığı'nın ilk hükümdarı.

Seyfeddin Ebû Bekir ya da tam adıyla Melik el-Mansur Sultan Seyfeddin Ebû Bekir ) Mısır'da 1341 yılında hüküm sürmüş on üçüncü Türk Bahri hanedanından Memluk Sultanıdır.

Berkuk, tam adı Melikü'z-zahir Seyfeddin El-Osmani El-Yelboğavî Berkuk, Çerkes kökenli Burcî Memlûkler hanedanının ilk Memlük hükümdarı. İç çekişmelerle yıpranan Memlûk Devleti'ni merkezi bir devlet durumuna getirmeye çalışmıştır. "Berkuk" ismi Çerkesçedir ve onun doğuştan ismidir.

Zahir Çakmak, tam ismiyle Melik Zahir Sayfeddin Çakmak, 1438 ile 1453 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memluk hükümdarı.

Sultan İnal, tam ismiyle Melik Eşref Seydeddin Ebu Nasr-el-Alai Zahiri Nasır İnal el-Acrud, 1453 ile 1461 döneminde saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı. El-Acrud lakabını sakalının şeklinden almıştır.

Ketboğa, Mısır ve Suriye'de 1294 ile 1296 yılları arasında hüküm sürmüş Bahri hanedanından onuncu Memluk Sultanıdır.

Aziz Yusuf tam ismiyle Malik Aziz Cemaleddin Yusuf bin Barsbay 1438de ölen babası Barsbay'in yerine geçen ve çok kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlûk hükümdarı.

Yelbay ya da tam künyesiyle el-Melikü'z-Zâhir Seyfeddin Yelbay İnalî el-Mu'ayyadî 10 Ekim 1467 de ölen Memluk Sultanı Hoşkadem'in yerine geçen ve 1467-1468 de çok kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli Burcî Memlûklerden Memlûk Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">I. Muhammed (Memlûk sultanı)</span> Memlûk Sultanı

I. Muhammed ya da Muhammed bin Kalavun, Mısır ve Suriye'de üç dönem saltanat sürmüş olan Türk asıllı Bahri hanedanından dokuzuncu Memluklu sultanı.

II.Baybars veya Baybars Çeşnigar tam ismiyle Malik Muzaffer Rukneddin Baybars Çeşnigar Mansuri 1309da bir komployla Memluk Sultanı Nasır Muhammed bin Kalavun'un yerine geçen ve 10 ay 24 gün gibi kısa bir dönem için saltanat süren Çerkes kökenli ama Bahri Hanedanı'ndan onikinci Memlûk Devleti hükümdarı.

Hoşkadem tam ismiyle Melik Zahir Seyfeddin Hoşkadem Nasirí el-Muayyadí Bazı kaynaklar ismini Kuşkadam olarak verirler. 1461de bir komplo ile tahtan indirilen Memluk Sultanı Muavyed Ahmed'in yerine geçirilen ve 1461-1467'de saltanat süren, Anadolu Türkü kökenli, ama Çerkes Burci Hanedanı'ndan Memlûk Devleti hükümdarı.

<span class="mw-page-title-main">Bahrî Memlûkler</span>

Bahrî Hanedanı, Kahire merkez olmak üzere Mısır, Suriye ve Hicaz'da hüküm süren genellikle Kıpçak Türk asıllı Memluklu kölemenler ve bunların neslinden oluşan hanedandır.

Nasır Ferec tam ismiyle Melik Nasır Zeynedin Ebu-Saadet Ferec bin Berkuk 1399'de ölen babası Berkuk'un yerine daha 10 yaşında iken tahta çıkan ve 1405'te 2 ay süren kısa ara hariç 1412'de bir darbe ile öldürülünceye kadar saltanat süren Çerkes kökenli Burci Hanedanı'ndan Memlük Devleti hükümdarı.

Eşref Musa veya Melik Eşref Musa çocuk yaşında Emir Aybeg tarafından ismen son Eyyubiler Mısır Sultanı olarak 1250-1254 döneminde Mısır Sultanı olarak tahta geçirilmiş ve tahttan indirilmiş hükümdar.

es-Sâlih Eyyûb ya da tam adıyla Ebü'l-Fütûh el-Melikü's-Sâlih Necmüddîn Eyyûb b. Muhammed 1240-1249 döneminde Eyyubiler Mısır Sultanı olarak ve 1239 ile 1245-1224 döneminde Eyyubiler Suriye Sultanı olarak hükümdarlık yaptı.

<span class="mw-page-title-main">Muazzam Turanşah</span>

Muazzam Turanșah 1250 yılında önce çok kısa zaman için Eyyubiler Suriye Sultanı sonra Eyyubiler Mısır Sultanı olarak hükümdarlık yapmış ve bir Memluklu kliğinin komplosu ile suikaste kurban gitmiştir.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.