İçeriğe atla

Nûbihara Biçukan

Nûbihara Biçukan (Türkçe karşılığı Çocukların Baharı), 1683 yılında Ahmed-i Hani tarafından kaleme alınan Kürtçe manzum eser.[1] Hani bu eseri Kürdistan medreselerinde Kürtçe eğitim vermek için yazmıştır. Kitap Kürtçe-Arapça manzum bir sözlük olup, Kürt tarihindeki ilk Kürtçe sözlük sayılmaktadır.[2][3]

Kürtçe manzum sözlük geleneğinin başlangıcı olan eser, 17. yüzyıldan günümüze kadar Kürt medreselerinde okunan, ders kitabı olarak da okutulan ve ezberletilen bir kitap olup,[4] kendinden sonraki birçok Kürtçe manzum sözlüğe de ilham vermiştir.[5] Örneğin, Hani'nin öğrencisi olan İsmail Beyazidi (1655-1710) de Gulzar isimli Kürtçe (Kurmancî)-Arapça-Farsça bir sözlük kaleme almıştır.[6]

Sözlük bölümündeki kelimelerin yazılış şekli hem Arapça-Kürtçe hem de Kürtçe-Arapça olarak yazılmış. Ahmed-i Hani, karşılıklı kelime ve ifadeleri birbirine bağlamada kullandığı anlatım dilini ise tamamen Kürtçenin Kurmanci lehçesiyle yazmıştır.

Kaynakça

  1. ^ Zinar, Zeynelabidîn. "Medrese Education in Northern Kurdistan", çeviri: Martin van Bruinessen, Les Annales de l’Autre Islam 5 (1998) 
  2. ^ Nûbihar, Ehmedê Xanî, Kurdî, Roja Nu, kurdî, Sverige/Stockholm, 1986, 80 rûpel, ISBN 91-767201-7-9. Çeviren: Zeynelabidin Zinar.
  3. ^ Tek, Ayhan. "Mem û Zîn ve Hüsn ü Aşk Karşılaştırması Bağlamında Klasik Kürt ve Türk Edebiyatı Üzerine Notlar". academia.edu. Academia. 31 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2017. 
  4. ^ "Arşivlenmiş kopya". 20 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Mart 2017. 
  5. ^ Pertev, Ramazan; Mîrsadu’l-Etfal (Şahrahê Kûdekan) Ferhenga Menzûm a Kurdî-Farisî (Vekolîn-Tekst) (Manzum Bir Kürtçe-Farsça Sözlük Olan "Mirsadu'l Etfal" 'In Transkripsiyon Analiz Ve Metin İncelemesi), Mardin Artuklu Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü, Kürt Dİli ve Kültürü A.B.D. Yüksek Lisans Tezi,s. 8
  6. ^ Öztürk, Mustafa; “Manzum Sözlüklerden Sübha-i Sıbyân ile Kürtçe’deki İlk Manzum Sözlük Nûbehara Biçûkan Arasında Bir Karşılaştırma” 19 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., The Journal of Mesopotamian Studies, C: 1/1, Yaz 2016, s. 1-32., s. 6

Konuyla ilgili yayınlar

  • Öztürk, Mustafa. (2016); “Manzum Sözlüklerden Sübha-i Sıbyân ile Kürtçe’deki İlk Manzum Sözlük Nûbehara Biçûkan Arasında Bir Karşılaştırma”, The Journal of Mesopotamian Studies, C: 1/1, Yaz 2016, s. 1-32.
  • Ümit Işık (2015); "Kürtçe Sözlükler Üzerinde Bir Çalışma (1655-1990)". Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 155-169.
  • Ayhan, Tek (2011); LI DOR BEHSA PATRONAJÊ MEM û ZÎNA EHMEDÊ XANÎ. MUKADDİME, 3(3).
  • Pertev, Ramazan (2012); Mîrsadu'l-Etfal (Şahrahê Kûdekan) Ferhenga menzûm a Kurdî-Farisî (Vekolîn-Tekst) / Mîrsadu'l-Etfal (Şahrahê Kûdekan) Kürtçe-Farsça manzum sözlük (İnceleme-Metin), Mardin Artuklu Üniversitesi / Yaşayan Diller Enstitüsü / Kürt Dili ve Kültürü Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi
  • Uzun, M. (2010); Kürt edebiyatına giriş (Vol. 73). Ithaki Publishing.
  • Şerh ve Çeviri: Kadri Yıldırım (2008); Ehmedê Xanî Külliyatı 1: Nûbehara Biçûkan, Avesta Yayınları, 384 sayfa.

İlgili Araştırma Makaleleri

<span class="mw-page-title-main">Türkçe</span> Türk halkının Oğuz Türkçesi dili

Türkçe ya da Türk dili, Güneydoğu Avrupa ve Batı Asya'da konuşulan, Türk dilleri dil ailesine ait sondan eklemeli bir dildir. Türk dilleri ailesinin Oğuz dilleri grubundan bir Batı Oğuz dili olan Osmanlı Türkçesinin devamını oluşturur. Dil, başta Türkiye olmak üzere Balkanlar, Ege Adaları, Kıbrıs ve Orta Doğu'yu kapsayan eski Osmanlı İmparatorluğu coğrafyasında konuşulur. Ethnologue'a göre Türkçe, yaklaşık 90 milyon konuşanı ile dünyada en çok konuşulan 18. dildir. Türkçe, Türkiye, Kuzey Kıbrıs ve Kıbrıs Cumhuriyeti'nde ulusal resmî dil statüsüne sahiptir.

<span class="mw-page-title-main">Ziya Gökalp</span> Türk yazar ve toplum bilimci

Ziya Gökalp, Türk yazar, toplum bilimci, şair ve siyasetçidir. Meclis-i Mebûsanda ve Türkiye Büyük Millet Meclisinde milletvekilliği yapmıştır. "Türk milliyetçiliğinin babası" olarak da anılır.

Kürtler, doğuda Zagros Dağları'ndan batıda Toros Dağları'na ve güneyde Hemrin Dağları'ndan kuzeyde Kars–Erzurum platolarına kadar uzanan coğrafi bölgede yoğun yaşayan, 2017 yılı tahminlerine göre dünyada yaklaşık 36–45 milyon nüfusa sahip olan İranî bir halktır. Bugün dünyadaki en büyük Kürt nüfusu, 15–20 milyon civarı ile Türkiye'de bulunurken; İran, Irak ve Suriye'de de sayıları 3 ila 12 milyon arasında değişen önemli Kürt nüfusları bulunmaktadır. Gerek Orta Doğu'daki siyasi ve sosyal karmaşalar ve sorunlar, gerekse diğer sebepler dolayısıyla özellikle 20. yüzyılın ikinci yarısında oluşan göçler sonucunda Batı Avrupa başta olmak üzere Kuzey Amerika ve Orta Asya gibi farklı bölgelere yerleşmiş bir Kürt diasporası da mevcuttur.

<span class="mw-page-title-main">Celadet Ali Bedirhan</span> Kürt dilbilimci

Celadet Ali Bedirhan, Kürt milliyetçisi dilbilimci, yazar, diplomat ve siyasetçi. Öğrenimini İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi'nde tamamlamıştır. Daha sonra Münih Ludwig Maximilian Üniversitesinde doktorasını tamamlamıştır. Kürt milliyetçi örgütü Hoybun'un ilk başkanıdır.

<span class="mw-page-title-main">Kürt dilleri</span> Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren dil

Kürt dilleri veya Kürtçe, Hint-Avrupa dil ailesine bağlı Hint-İran dillerinin Kuzeybatı İran koluna giren ve Türkiye'nin doğu ve güneydoğusu, Suriye'nin kuzeyi, Irak'ın kuzeyi ve kuzeydoğusu ile İran'ın batısında yaşayan Kürtler tarafından konuşulan bir dil koludur. Kürtçe Irak'ta, Irak'a bağlı Kürdistan Bölgesel Yönetimi'nde ve de facto özerk olan Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi'nde resmî dil statüsüne sahiptir. Kürt dillerinin yukarıda belirtilenler haricinde Ermenistan, Gürcistan, Türkmenistan, Lübnan, Afganistan, Rusya gibi ülkelerde az sayıda konuşanı bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed-i Hânî</span> Kürt edebiyatçı ve astronom

Ahmed-i Hani, 17. yüzyıl'da yaşamış Kürt edebiyatçı, astronom, şair, tarihçi ve İslam alimi.

Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî, Kürt asıllı İslâm âlimi, mutasavvıf ve şairdir. Nakşibendi Hâlidîlik yolunun öncüsüdür.

<i>Mem û Zîn</i> Ahmed-i Hani eseri

Mem û Zîn, Cizre'de 1450/1451 yılında yaşanan ve 17. yüzyıl sonunda Ahmed-i Hani tarafından manzum bir eser olarak yazıya geçirilen destansı aşk öyküsü.

<span class="mw-page-title-main">Dunbuliler</span>

Dunbuliler, İran'ın Batı Azerbaycan eyaletinde Hoy ve Salmas çevresinde yaşayan Türk dili konuşan Türkleşmiş bir Kürt aşiretidir.

Kürt edebiyatı, Kürtçe ile yaratılmış sözlü ve yazılı edebi eserleri kapsayan edebiyat. İslam öncesi Kürt edebiyatına dair hiçbir bilimsel bulgu ve bilgi yoktur. Kürt anlatılarının büyük bir kısmı sözlü şekilde yayılmış ve bu sözlü edebiyat bugün de sürmektedir. 20. yüzyılın başına kadar olan yazılı edebiyat ise şiir şeklindedir. Nesrin gelişmesi ise daha çok politik ve sosyal gelişmeler sayesinde olmuştur. Avrupa ülkelerine göçün artmasıyla birlikte yüzü kendi topraklarındaki gelişmelere dönük olan yeni bir tür sürgün edebiyatının da geliştiği görülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Zana Farqînî</span> Kürt dilbilimci

Zana Farqînî (d.1967) Kürt yazar, çevirmen ve dilbilimci.

<span class="mw-page-title-main">Ahmed el-Hasi</span> Zaza kökenli Osmanlı şair, yazar

Ahmed el-Hasi, Ahmed el-Hassi veya Ahmed-i Hasi, Mevlid-i Şerifi ilk kez Zazaca yazan Osmanlı Zaza din âlimi, şair ve yazar.

<span class="mw-page-title-main">Roşan Lezgîn</span> Kürt Yazar

Roşan Lezgîn Kürt yazar, çevirmen, şair ve gazeteci.

Mahmud Beyazidi Kürt tarihçisi, İslam âlimi ve Kürdolog.

Malmîsanij, Mehmet Tayfun veya Mehmet Malmisanlı, Zaza-Kürt yazar ve dilbilimci.

Nehcü'l-Enam Molla Halil Siirdî'nin (1754-1843) ünlü eseri olup akaid konularının ele alındığı Kürtçenin Kurmanci lehçesiyle yazılmış manzum bir eserdir.

<span class="mw-page-title-main">Kadri Yıldırım</span>

Kadri Yıldırım Kürt akademisyen ve siyasetçidir.

<span class="mw-page-title-main">Şamil Esgerov</span>

Şamil Esgerov Sovyet Kürdü yazar, edebiyatçı ve tarihçi.

Kürt kültürü, Kürtler tarafından uygulanan farklı kültürel özellikleri ifade eder. Kürt kültürü, modern Kürtleri ve toplumlarını şekillendiren eski halkların mirası niteliğindedir.

Hüseyin Sağnıç Kürt yazar.


Bu sayfa, bu Vikipedi makalesine dayanmaktadır.
Metin, CC BY-SA 4.0 lisansı altında mevcuttur; ek koşullar uygulanabilir.
Görseller, videolar ve sesler kendi lisansları altında mevcuttur.