İçeriğe atla

Nörotoksin

Nörotoksinler, algal çiçeklenmelerde bulunabilen veya yeşil bir köpük içinde kıyıda yıkanmış[1] bazı siyanobakteri türleri de dahil olmak üzere, bazı organizmalarda bulunabilir,[2]
Kurbağa balığının (tetraodontidae), öldürücü miktarda (nörotoksin türlerinden biri olan) tetrodotoksin taşıdığı bilinmektedir. Kirpi (Diodontidae), güneş (mola mola) ve çotira (balistes capriscus) balıkları da tetrodotoksin taşırlar.

Nörotoksin (Yun. neuron: sinir, toxikon: zehir), sinir sisteminin görevini bozan bir zehirdir.[3]

Sinir dokusuna zehirli olan veya nörotoksisiteye neden olan tahrip edici toksinlerdir.[4] Nörotoksinler, hem gelişen hem de olgun sinir dokusundaki işlevi olumsuz etkileyebilen, kapsamlı ve eksojen bir kimyasal nörolojik sınıftır.[5][6]

Yaşlanan yüzlerdeki çizgileri yok etmek amacıyla kullanılmakta olan botox maddesi için de nörotoksinlerden yararlanılmaktadır.[7]

Stanford Üniversitesi'nden bir araştırma ekibi, Zehirli Dart Kurbağalarının derisinde bulunan nörotoksini ilk kez 2016 yılında sentezlemeyi başarmıştır. Biyo-silah, lokal anestezi gibi çalışmalarda kullanılma olanağı oluşturduğu gibi, sodyum iyonu kanallarındaki benzersiz etkisi nedeniyle tıp bilimlerinde farklı amaçlarda kullanılabilecektir.[8]

Kaynakça

  1. ^ "Blue-Green Algae (Cyanobacteria) in Inland Waters: Assessment and Control of Risks to Public Health" (İngilizce). İskoçya Hükûmeti. 20 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019. 
  2. ^ Sivonen, K (1999). "Toxins produced by cyanobacteria". Vesitalous (İngilizce). Cilt 5. ss. 11-18. 
  3. ^ "Nörotoksin". 15 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019. 
  4. ^ Dorland's Illustrated Medical Dictionary (İngilizce). s. 1483. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019. 
  5. ^ Spencer, PS; Schaumburg, HH (2000). Ludolph AC (Ed.). Experimental and Clinical Neurotoxicology (İngilizce). Oxford: Oxford University Press. s. 1310. 
  6. ^ Olney, John W (2002). "New Insights and New Issues in Developmental Neurotoxicology". NeuroToxicology (İngilizce). 23 (6). ss. 659-68. doi:10.1016/s0161-813x(01)00092-4. 
  7. ^ "Botox: Dünyanın en pahalı ve ölümcül maddesi". BBC News. 21 Ekim 2013. 15 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019. 
  8. ^ "İlk Kez Zehirli Dart Kurbağalarından Nörotoksin Sentezlendi". Kimya Haberleri. 18 Kasım 2016. 15 Ocak 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ocak 2019. 

Konuyla ilgili yayınlar

Dış bağlantılar

İlgili Araştırma Makaleleri

Nöronlar arasında veya bir nöron ile başka tür bir hücre arasında iletişimi sağlayan kimyasallara nörotransmitter veya nörotransmiter denir. Sinir sistemi boyunca sinirsel sinyaller bu kimyasal taşıyıcılar yardımıyla iletilir.

<span class="mw-page-title-main">Botulizm</span>

Botulizm veya botulismus, Clostridium botulinum bakterisinin ürettiği toksinden kaynaklanan bir zehirlenme türü. Çoğunlukla, evde hazırlanmış ve uygun şekilde sterilize edilmemiş konservelerden kaynaklanır. Bununla birlikte açık yaralardan da enfeksiyon kapılabilir. C. botulinum bakterisi toprak altında oksijensiz ortamda yaşar ve ısıya dayanıklı sporlar üretir. Sporların tamamen yokedilmesi için, gıdaların en az 120 °C sıcaklıkta kaynatılması gerekir ki bu sıcaklığa ancak düdüklü tencerede veya endüstriyel ocaklarda ulaşılır. Normal tencerede kaynatma yeterince güvenli değildir. Ancak, konservede üreyen bakterilerin ürettiği zehir ısıya çok dayanıklı değildir ve gıdalar yemeden önce en az 2 dakika 70 °C sıcaklıkta pişirilirse toksinler tamamen yokolur.

<span class="mw-page-title-main">Siyanobakteri</span> enerjilerini fotosentez yolu ile elde eden bir bakteri türü

Siyanobakteriler (Cyanobacteria), besinini fotosentez yolu ile elde eden bir bakteri dalıdır. Adı, bakterinin renginden gelir. Denizdeki azot çevriminin önemli bir bileşeni ve okyanusun pek çok yerinde özbesilenendir. Ayrıca, karada da bulunmaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Morton nöroması</span>

Morton nöroması, ayakta yer alan ve metatarsal kemiklerin arasından geçen intermetatarsal sinirin sıkışması ve kalınlaşması durumudur. Sinir sıkışması etkilenen kişide yanma, şiddetli acı ve ağrı veya his kaybı görülebilir. Ayaklarda dar ve rahatsız ayakkabı giymek durum ile ilişkilendirilmiştir. İlk başta durumun metatarsal kemiklerin siniri sıkıştırarak oluştuğu düşünülmüş olsa da, günümüzde transvers metatarsal ligamentin siniri sıkıştırdığı düşünülmektedir.

<span class="mw-page-title-main">Dendrobatidae</span>

Zehirli ok Kurbağası (Dendrobatidae), Anura (kurbağalar) takımının Orta ve Güney Amerika'da yaşayan bir familyası. 175 kadar keşfedilmiş türü bulunmaktadır. Dünyanın en zehirli hayvanlarıdır. Bir insan onlara dokunduğunda felç olabilir. Kendisini takip eden mavi halkalı ahtapotun zehri siyanürden 10.000 kat daha güçlü olmasına karşın, Zehirli ok kurbağasını yakalayamamıştır. Bu kurbağayı yutan bir insan 1 dakikadan az bir zamanda yaşamını yitirir. Batrakotoksin (Batrachotoxin) denilen zehri bilinen en etkili zehirden bile 250 kat güçlüdür. Boyu yalnızca 2,5 cm olmasına rağmen, bir insan ona dokunduğu anda vücuduna 400 farklı alkali zehir yayılmaya başlar. Zehir kana karışırsa 1 dakika içerisinde öldürebilir. Derisindeki zehir 30.000 fare ya da 150 insanı öldürebilecek güçtedir. Bilimciler bu zehri bir sinek ve karınca türünü yemesi nedeniyle derisindeki keselerde ürettiğini keşfetmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Nörobilim</span> sinir sistemini inceleyen bilim dalı

Nörobilim, sinir sistemini inceleyen disiplinlerarası bir bilim dalıdır. Nöronların ve nöral devrelerin temel özelliklerini anlamayı hedefleyen bu bilim dalı, bu amaçla fizyoloji, anatomi, moleküler biyoloji, gelişim biyolojisi, sitoloji, matematiksel modelleme ve psikolojiyi birleştirir. Öğrenme, bellek, davranış, algı ve bilincin biyolojik temelinin anlaşılması Eric Kandel tarafından biyolojik bilimlerin "nihai zorluğu" olarak tanımlanmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zehirli yılan</span>

Zehirli yılanlar, modifiye olmuş salya (zehir) kullanan yılanlardır. Yılan avını hareketsizleştirmek ya da kendisini savunmak için, içi boş zehir dişler gibi özelleşmiş dişlerinden bu zehiri salgılar. Zehirli yılanlar, zehirsiz yılanlardan evrimleşmişlerdir.

<span class="mw-page-title-main">Yılan zehri</span> zehir

Yılan zehri, belli yılan türlerinin modifiye olmuş tükürük bezlerinde ürettiği salyadır. Zootoksin salgılayan salgı bezi, diğer omurgalılarda bulunan parotis bezinin değişikliğe uğramış halidir ve genellikle başın her iki yanında, gözlerin arkasında ve aşağısında yer alır. Bu zehrin, kılcal borular yoluyla oluklu veya borumsu dişlerden dışarı çıkıncaya kadar saklandığı alveolu sağlar. Yılan zehri birçok farklı enzim ve protein içerir. Bu proteinlerden çoğu insanlar için zararsızdır ancak bazıları toksindir.

<span class="mw-page-title-main">Sultan Tarlacı</span> Türk bilim insanı

Sultan Tarlacı, Türk tıp doktorudur. 1995 yılında Tıp doktoru, 2000 yılında Nöroloji uzmanlığını aldı. 2000 yılında, Beyin Araştırmaları Derneği araştırma Teşvik Ödülü, 2001’de TÜBİTAK-Beyin Araştırmaları Derneği Araştırma Teşvik Ödülü ve 2003'te de Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Sedat Simavi, Sağlık Bilimleri Ödülü almıştır. 2014 yılında Tıp fakültesi, diş hekimliği, veterinerlik başta olmak üzere sağlık bilimleri öğrencilerini aynı sosyal çatı altında toplayan ve onları bilimsel araştırmalara yönlendiren Neocortex öğrenci topluluğu tarafından ödüle layık görüldü.

<span class="mw-page-title-main">Nörotoksisite</span>

Nörotoksisite, zehirli maddenin sinir sisteminin normal çalışmasını olumsuz yönde etkilemesi durumudur. Bu zehir ağır metallerin oluşturduğu kimyasal bileşikler ya da nörotoksin gibi biyolojik maddeler olabilir. Bazı moleküller sıcak kanlı hayvanları, bazıları soğuk kanlı hayvanları ve bazıları da her iki grubu da etkiler. Nörotoksisite merkezi sinir sistemi, periferal sinir sistemi, kranial sinirler ya da üçünün herhangi bir kombinasyonuna doğrudan ya da dolaylı hasar sonucunda ortaya çıkabilir.

<span class="mw-page-title-main">Tetrodotoksin</span>

"Tetrodoks" olarak da bilinen Tetrodotoksin TTX olarak kısaltılır ve bazı zaman Vudu pratik edenler tarafından "zombi tozu" olarak da anılır, bilinen hiçbir panzehiri olmayan güçlü bir nörotoksin. Tetrodotoksine karşı farelerde olası bir panzehir başarılı bir şekilde test edilmiştir, ancak insanlarda etkinliğini belirlemek için başka testlerin de yapılmasına ihtiyaç duyulmaktadır. Fareler üzerinde yapılan bu deneylerde Fampridine maddesi (4-Aminopyridine) tetrodotoxin zehirinin etkisini tersine çevirerek bu zehire karşı direnç göstermiştir. Tetradotoksin, sinir hücrelerinin zar membranlarında bulunan voltaja duyarlı sodyum kanallarına bağlanarak sinirlerdeki işlem potansiyelini engeller. Bu toksinin bağlandığı yer, voltaja duyarlı Na + kanallarının gözenek açılışlarında yer alır ve ismini, kurbağa balığı (Tetraodontidae), kirpi balığı (Diodontidae), Güneş balığı ve çotira balığı (Balistidae) gibi türleri içeren bir takımın ismi olan Tetraodontiformesden alır.

<span class="mw-page-title-main">Böcek ilacı</span>

İnsektisit veya böcek ilacı, böceklere karşı kullanılan bir çeşit pestisittir. Bunlar sırasıyla böceklerin yumurta ve larvalarına karşı kullanılan ovisid ve larvisidleri içerir. Böcek öldürücüler ziraat, tıp, endüstri ve ev içi kullanımında genel olarak kullanılmaktadır. 20. yüzyılda tarımsal verimlilik artışının arkasındaki en önemli faktörlerden biri olduğuna inanılır. İnsektisitlerin birçoğu insanlar için zehirlidir.

Tıpta koma, bir kişinin altı saatten fazla süren bilinçsizlik durumudur. Bu durumdaki kişiler ağrılı uyaranlarla, ışık ya da sesle uyandırılamaz. Normal uyku-uyanıklık döngüsünden yoksundur ve kendi isteği ile eylem başlatamaz. Koma durumunda olan bir kişiye "komatöz" denir.

<span class="mw-page-title-main">Mavi halkalı ahtapot</span> Zehirli bir ahtapot cinsi

Mavi halkalı ahtapotlar, Hapalochlaena cinsini oluşturan, Japonya'dan Avustralya'ya Pasifik ve Hint Okyanusu'nun gelgit havuzu ve mercan resiflerinde bulunan dört çok zehirli ahtapot türünün ortak adıdır. Sarımsı derileri üzerinde hayvan tehdit edildiğinde belirgin şekilde renk değiştiren mavi ve siyah halkaları ile ayırt edilebilirler. Aralarında yengeç, keşiş yengeci, karides ve diğer kabukluların da bulunduğu küçük hayvanlar ile beslenirler.

<span class="mw-page-title-main">Endrin</span>

Endrin, kimyasal formülü C12H8Cl6O olan; ilk olarak 1950 yılında Shell ve Velsicol Chemical Corporation tarafından üretilmiş bir organoklorürdür. Asıl kullanım amacı insektisit olan endrin ayrıca kemirgen ve balık öldürmek için de kullanılmıştır. Renksiz ve kokusuz bir katı madde olan endrin ticarî kullanımda mat beyaz renklidir. Endrin, ticarî olarak Endrex adı altında sıvı asıltı olarak üretilmiştir. Bileşik kalıcı organik kirletici olarak kötü ün kazanmış ve bu nedenle çok sayıda ülkede kullanımı yasaklanmıştır.

Kara ve su kurbağası korkusu kabul edilen bir fobi türüdür. Kurbağa fobisi veya ranidafobi olarak da bilinir. Pek çok kültürde batıl inanç olarak da yer almaktadır. Psikiyatri literatüründe özel bir terim yerine "kurbağa korkusu" olarak kullanılmaktadır. Batrakofobi terimi 1953 psikiyatri sözlüğünde de yer almaktadır.

<span class="mw-page-title-main">Hayvan zehri</span> bir canlı tarafından salgılanan toksin

Hayvan zehri ya da venom, bir hayvanın bir diğerine zarar vermek için ürettiği bir veya daha fazla toksin içeren bir salgıdır. Venom, hem avcılarda hem de avlarda, hem omurgalılarda hem de omurgasızlarda olmak üzere çeşitli hayvanlar arasında ortaya çıkmıştır.

<span class="mw-page-title-main">Zehirin tarihi</span>

Zehirin tarihi, MÖ 4500'den günümüze kadar uzanır. İnsanlık tarihi boyunca zehirler en yaygın olanları silahlar, antiveninler ve ilaçlar olmak üzere birçok amaç için kullanılmış, toksikoloji ve teknoloji gibi birçok bilim dalında gelişmelere yol açmıştır.

Sinir sistemi hastalıkları; nörolojik bozukluklar olarak da bilinir ve sinir sistemini etkileyen tüm durumları tarif eder. Bu kategori, genetik bozukluklar, enfeksiyonlar, kanser, nöbet bozuklukları, kardiyovasküler kaynaklı durumlar, konjenital ve gelişimsel bozukluklar ve dejeneratif bozukluklar içermektedir.

<span class="mw-page-title-main">Patricia Goldman-Rakic</span>

Patricia Goldman-Rakic Yale Üniversitesi Tıp Fakütesinde nörobilim, nöroloji, psikiyatri ve psikoloji profesörü. Prefrontal korteks ve çalışma belleğiyle ilgili çokdisiplinli araştırmalara öncülük etmiştir.